Mikrobiyoloji Vize Öncesi Flashcards
Aeorab (bakteri)
Oksijen seven (çoğalmak için şart)
Anaerop (bakteri)
Oksijen sevmez
Fakültatif anaerop (bakteri)
Oksijen varlığı fark etmez.
Mikroaerofil
Az miktarda oksijen sever.
Ökaryotlar (Hücresel yapıda olan)
Algler, Mantarlar(Küf, Maya) ve Protozoonlar
Prokaryotlar (Hücresel yapıda olan)
Arkebakteriler, bakteriler, siyonabakteriler
Hücresel yapıda olmayan Mikroorganizmalar
Virüsler, Viroidler, Prionlar
Prokaryotlar=? Ökaryotlar?
Prokaryotlar=İlkel
Ökaryotlar=Gelişmiş
Gram Boyama
Gram Positive Peptidoglycan Kalın-Mor
Gram Negative Peptidoglycan İnce-Pembe
İnkübasyon
M.o. ların üreme süresi.
Etüv, İnkübatör
M.o. ları üremesini sağlayan cihaz.
Üreme
Bakterilerin, mantarların ve virusların uygun çevresel koşullarda çoğalması.
Kültür
Labaratuvar besiyerlerinde üretilmiş M.o. lar
Saf Kültür
Yalnız bir tür M.o. uygun besiyerde üremesi.
Koloni
Besiyerde üreyen M.o. ların bir araya gelip oluşturduğu küme
İzolasyon
Karışık kültürdeki M.o.’yı diğerlerinden ayırma.
İdentifikasyon
İzole edilen M.o.’nın fizyololik, biyokimyasal özelliklerine göre isimlendirilmesi.
Mikoloji
Mantarları inceleyen bilim dalı.
Saprofit
Ölü, çürümüş organik maddelerle beslenen MANTAR m.o.’ları
Parazit (Mantar)
Bir konağın üzerinde veya içinde yaşayan MANTAR m.o.’ları
Mantar hücre tabakasında ne vardır?
Kitin tabakası.
Mantarlar
Hareketsizdirler.
Sporlarla ürerler. Eşeyli ve eşeysiz ürerler.
Maya (Tek Hücreli) ya da Küf(Çok hücreli) bazı türlerde ikiside (Dimorfik Mantarlar)
Çoğunlukla insanlarda Hastalık oluşturan Mantarlar
Dimorfik Mantarlar.
Küfler
Çok Hücrelilerdir.
Hiflerden oluşur.
Oda sıcaklığında ürerler (20-25derece)
Mayalar
Tek Hücrelilerdir.
Yalancı hifler (pseudohyphe) vardır. 37 derecede ürerler.
Örnek: Maya, Candida
Mantar Enfeksiyonlarına Ne denir
Mikoz
Yerleştikleri Bölgeye göre SInıflandırma
Yüzeysel: Epidermisin dış tabakası
Kutanöz: Epidermisin altı, saç ve tırnak
Subkutanöz: Dermis, kas ve fasia
Derin Mikozlar: Akciüer ve tüm organlar.
Parazitoloji Protozoonlar
Amipler
Kamçlılar
Sporozoonlar
Kirpikliler
Silliler
Parazitoloji Helmintler
Nematod
Sestod
Trematod
Parazitoloji Artropodlar
Sivrisinekler
Pireler
Tahta Kuruları
Bitler
Kene
Akrepler
Protozoonlar nedir
Sert zar bulunan Kist(bulaşıcılıktan), duvarı olmayan Trofozoid(Hastalık tablosu oluşumundan) sorumlulardır.
Amiplerde hareket
Yalancı ayak(pseudapad) ve protoplazmik akış ile olur.
Helmintler nedir
Hayati organlara ve çoğu barsaklara yayılır.
Çiğ et, çeşitli böcekler, kontamine sindirim.
Artropodlar nedir
Enfeksiyon etkenini taşıyarak ve vucüdünda çoğaltarak daha sonra insanlara bulaştırır. (Eklem Bacaklılar)
Virüsler nedir
Çoğalmak için canlı hücre ihtiyacı var. Zorunlu hücre içi parazit.
Enfeksiyon yapan virüs partikülüne viryon denir.
Viryon yapısı
DNA veya RNA yapısındaki bir nükleik asit (genom) ve onu çevreleyen protein kılıftan (kapsid) oluşmaktadır.
Zarfku ve Zarf bulunmayan Virüsler
Zarflı virüsler ve çıplak virüsler.
Prionlar nedir
İnsanlarda Kuru hastalığı, hayvanlarda deni dana hastalığı.
Uzun inkübasyon süresi.
Viroidler nedir
İnsanlarda ve hayvanlarda hastalık oluşturmazlar.
Bitkilerde hastalık oluştururlar.
Normal Flora nedir
Sağlıklı insan vücudunda bulunan ve organizmaya zarar vermeden yaşayan M.o. toplulukları.
Simbiyotik İlişki (Birlikte Yaşam)
Mutualism(Kolon Bakteriler) -> Yarar / Yarar
Kommensalizm(Derideki Bakteriler) -> Yarar/Etkisiz
Parasitizm(Tüberküloz) -> Yarar/Zarar
Kalıcı Flora nedir
Ortadan kaldırılsa bile yeniden oluşan M.o.’lar
En önemli özelliği bozulan normal Florayı yeniden oluşturur.
(Cerrahi girişimler öncesi antiseptikler ile silinmesi)
Geçici Flora
Çoğunlukla hastsalık oluşturmaz. Bir kaç saat veya haftaya kadar kalırlar.
Ortadan kalkarsa yeniden oluşmaz.
Patojen olanlar fırsatçıdır.
Kalıcı flora ortadan kalktığında kolonize olur ve çoğalır ve hastalık yapabilir.
İç organlar
Sterildir.
Deri üzeri M.o. sayısı ve çeşitliliği faktörleri
pH, Nem Miktarı, Sıcaklık, Tuz oranı, Yağ artması
Göz Florası
Konjuktiva, lakrimal salgı(gözyaşı) ile sürekli nemli ve sağlıklı tutar.
Konjuktiva mikrobiyal flora içerir ama buna karşı gözyaşındaki lizozimler flora yoğunluğunu düşük tutar.
Ortal Kavitenin (ağız) Mikrobiyotası
Steril değildir.
Üregenitel Sistem Mikrobiyotası
Üst kısımları sterildir. (Mesane, testisler, uterus, ovariumlar)
Normal vajina florasında laktobasiller asidik bir ortam yaratıp vajinaya m.o. yerleşmesini engeller.
Normal Floranın Faydaları
Florada bulunan çoğu m.o. çoğu kommensaldir ve bize yarar sağlar.
Normal Flora Zararları
Derinin normal Flora üyelerinden Staphylococcus epidermis’in kan dolaşımına geçtiğinde kateterleri ve kalp kapakçıklarını kolonize ederek bakteriyel endokarditiye neden olur.
Patojen
İnsan yada hayvanda hastalık yapan m.o.
Patojenite
Enfeksiyon etkeninin hastalık yapma yeteneği
Enfeksiyon Dozu
Enfeksiyon için vücüda girmesi gereken m.o. sayısı
İnkübasyon Periyodu
Enfeksiyondan hastalığa olan süreç
Bulaştırıcılık süresi
Enfeksiyon hastalığı seyrinde başkasına bulaştırabildiği süre
Rezervuar
Patojenin yaşadığı ortam
Taşıyıcı(Portör)
Hasta olmadan enfeksiyon yayan
Vektör
Hastalık bulaştıran sinek, pireler, keneler, fareler gibi canlılar.
Kanlı Dizanteri(Amipli Dizanteri) Neden olan m.o. ve M.o. türü
Entamoeba histolytica - Protozoon (Amip)
Malaria(Sıtma) Neden olan m.o. ve M.o. türü
Plasmadium fakiparum - Protozoon
Kızamıkçık Neden olan m.o. ve M.o. türü
Rubella - Virüs
Tüberküloz Neden olan m.o. ve M.o. türü
Miycobacterium tuberculasis - Bakteri
Tifo Neden olan m.o. ve M.o. türü
Salmonella typhi - Bakteri
Hayvanlardan bulaşan hastalıklara
Zoonotik hastalıklar veya zoonozlar denir.
Kolera Neden olan m.o. ve M.o. türü
Vibrio Cholerae - Bakteri
Zoonozlar bulaş yolları
Bir vektör ile patojenin enjektesi,
Hayvan ile temas,
Patojenin solunumu veya yutulması.
Zoonozlardan korunma yolları
Pestisitlerin doğru kullanımı
Hayvan aşılanması
Temas halinde koruyucu ekipman
Fadimelerin uyutulması.
Kuduz rezervuarları
Köpekler, kediler, yarasalar, kokarcalar v.b
Solmonelloz
İshalli hastalıki, kaplumbağa, sürüngenler ve kümüs hayvanları dışkılarıyla ağız yoluyla.
Toksoplazmoz
Enfekte çiğ et veya az pişmiş et ve kedi dışkılarındaki ookistlerin ağız yoluyla alınması (Gebelikte ilk 3 ay dikkat.)
Vektörler ile bulaş yolları
Mekanik Yöntem ve Biyolojik Yöntem
Vektörler Mekanik Bulaş
Vektörlerin atıkların üstünden patojeni alıp, sağlam kişiye veya kullandığı şeylere bulaştırması, Örnek: Karansinek ve hamam böceği
Vektörler Biyolojik Yöntem
Bir vektörün insan yada hayvandan emdiği kanda bulunan patojenler, vektörün bedeninde ürer. Örnek: Sivrisinekler, bitler, kene ve pireler. (Sıtma, Tifüs, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi)
Vektörlerde Yeni konakçıya giriş
Etken ilk kaynaktan çıkış yolu ile yeni konakçıya girişi çok kez aynıdır fakat kuduzda etken solunum yolundan salya ile çıkar ama travmaya uğramış herhangi bir yerden girebilir.
Enfeksiyon Zinciri Kırma Stratejileri
El Hijyeni, İyi beslenme, Sık patojenlere karşı bağışıklık sağlanması, haşere kemirgen kontrolü, uygun hasta izalasyon yöntemleri, koruyucu ekipman,
Hastane Enfeksiyonu
Hastanedeyken veya taburcu olduktan sonra ortaya çıkan enfeksiyonlara Nozokomiyal Enfeksiyonlar denir.
Hastane enfeksiyon çeşitleri
Cerrahi alan enfeksiyonları, Kan dolaşımı enfeksiyonları,
Pnömoni, Üriner sistem enfeksiyonları,
Kemik ve eklem enfeksiyonları, göz kulak burun enfeksiyonları
Hastane enfeksiyonlarında endojen kaynak nedir
Hastanın kendi normal florasında bulunan m.o. diğer dokulara yayılarak enfeksiyon olması.
Hastane enfeksiyonlarında eksojen kaynak nedir
Sıklıkla kolonize veya enfekte sağlık personeli veya diğer hastalardan bulaşır. Steril olmayan araç gereçler.
Bakteriyel Etkenler Gram Pozitif
Metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA), Vonkomisine dirençli enterokoklar(VRE)
Bakteriyel Etkenler Gram Negatif
Genişlemiş spektrumlu beta laktamoz (GSBL) üreten bakteriler
Escherichia coli,
Klebsiella spp.,
Pseudomonas aeruginosa,
Acinetobacter baumannii
Viral Etkenler Hava yolu ile
RSV(Respirotory Syncytial Virus)
İnfluenza
Parainfluenza
Rhinovirus
Coronovirus
Adenovirus
Viral Etkenler Fekal oral yolla
Rotavirus
Hepatit A virüsü
Adenovirüs
Viral Etkenler Kan yolu ile bulaşan
Hepatit B, Hepatit C, HIV
Damlacıklar ile bulaşma
Öksürme, hapşırma sonrası yere düşen damlacıklar (1 metreden uzaksa bulaşmaz)
(Menenjit, nömoni, boğmaca, influenza, kabakulak v.b)
Hava Partiküller ile bulaşma
Öksürme hapşurma sonrası havada asılı kalan parçacıklar.
Duyarlı Konakçılar
En savunmasız hastalar,
Yaşlı hastalar, prematüre bebekleri ve yenidoğanlar,
cearrahi ve yanık hastalar, diyabet veya kanserli
organ nakilliler,
Hepatit B virüs aşısı
Uygulama 0. 1. ve 6. aylarda 3 doz
Kan ve vücüt sıvılarıyla ile bulaş riski olan tüm sağlıkçılar olmalı
İnfluenza aşısı
Enfeksiyon kronik kalp ve akciğer hastalığı olanlar için tehlikeli
Uygulama tek doz şeklinde.
Kızamık, kızamıkçık, kabakulak aşıları
Çocuklar,
Bağışık yetmezliği olan bireyler ve onkoloji hastaları ile teması olanlar.
Hepatit A virüs aşısı
Fekal oral çoğunlık bulaş
Kişisel hijyen
Uygulama 0. ve 6. ayda 2 doz
Kan dışında bulaştırma riski olan vücut sıvıları
Genital sekrasyonlar, plevral sıvı(akciğer)
Perikordiyal sıvı(Kalp etrafı), periton sıvısı,
Serebrospinal sıvı, Sinoviyal sıvı(Eklem)
Riski olmayan vücut sıvısı
Ter riskli değildir.
Kan yoluyla bulaşan enfeksiyonların bulaşma yolları
Perkütan yaralanmalar; iğne batması, kesici-delici alet yaralanması
Mukozal temas; Ter dışında diğer vücut sıvıları/salgıları ve kanın mukoza ile teması
Bütünlüğü bozulmuş deri ile temas.
Kan ve salgılarla enfeksiyon etkeninin bulaşma riskinde rol oynayan faktörler
Bu temaslar her zaman enfeksiyon ile sonuçlanmaz,
Temas sonrası riski; patojen, temasın tipi, temas edilen kan miktarı, temas sırasında kandaki virüs sayısı, alınan önlemler riski belirler.
El Sıkışma, konuşma, aynı odada olmak risk teşkil etmez.
Kan ile bulaşan Patojenler Virüsler
Hepatit B, Hepatit C,
HIV, Nairovirüsler(KKKA)
Kan ile bulaşan Patojenler Bakteriler
Treponema pallidum
Hepatit B yapısı
Zarflı ve DNA virüsüdür.
HBV Bulaş Yolları
Enfekte kan yada vucüt sıvıları ile parenteral(kan transfüzyonu, kesiklerden v.b)
Cinsel temasla bulaş
Perinatal(doğum sırası)
Hepatit B profilaksi(önlem)
Aşılanma Uygulama 0., 1., 6. aylarda 3 doz
Hepatit C yapısı
Zarflı ve RNA virüsüdür.
HCV bulaş yolları
Enfekte kan yada vucüt sıvıları ile parenteral(kan transfüzyonu, kesiklerden v.b)
Hepatit C seyri
İyileşme %10-20 veya Kronik Enfeksiyon %70-90
Hepatit C Korunma
Aşısı yoktur, toplumun eğitilmesi gerekir. Donörlere tarama testleri yapılmalıdır.
HIV virüsü yapısı
RNA virisüdür.
HIV virüsü
AIDS etkenidir. Milyonlarca kişi enfektedir ve ölene kadar öyle kalıcaktır.
HIV/AIDS bulaş yolları
HIV kan ve semen(sperm) bol sayıda bulunur.
Cinsel ilişki,
Kontamine kan ve kan ürünleriyle parenteral bulaş,
Anneden bebeğe doğum ve emzirme ile
HIV enfeksiyon seyri (kuluçkası uzundur)
Primer Enfeksiyon
Virüsün lenfoid organlarına dağılımı
Klinik latent(sessiz,sinsi)(Bu dönemde yapılan testler yanlış çıkabilir.)
HIV virüsünün artışı(Testler pozitif çıkar)
Klinik hastalık(AIDS)
Ölüm(Fırsatçı enfeksiyonlar nedeni)
HIV Korunma, tedavi
Aşısı yoktur, toplum bilinçlendirilmelidir. Riskten uzak yaşanmalı.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA)
Viral hastalıktır(Bunyaviridae ailesi hastalık)
Kene ile insana buluşur. (Nairovirüslerin)
-Hylama cinsi keneler
KKKA riski altındakiler
Hayvanlarla uğraşanlar, kampçılar, piknikçiler
KKKA kişiden kişiye bulaş
Enfekte kişinin kanıyla temas sonucu Ölüm oranı yüksektir. Aşısı ve kesin tedavisi yoktur.
Bakteriyel Etkenler (kan ile bulaşan)
Sifiliz (Frengi) etkeni (Treponema pallidum)
Treponema pallidum bulaş yolları
Cinsel yolla veya kan transfüzyonu ile bulaşır.
Anneden bebeğe geçiş(Konjenital Sifiliz)
Kan bağışçılarında taranan tek bakteriyel hastalık etkeni
Treponema pallidum
Treponema pallidum tedavi
Penisilin veya başka antibiyotikler
Treponema pallidum önlemler
Her hastaya enfekte riski ile yaklaşmalıyız.
Kan ve hertür vücut sıvısına, bütünlüğü bozulmuş cilte temas sırasında eldiven giymek ve sonrasında çıkarmak.
Maske gözlük önlük giymek
Tek kullanımlık enjektör kullanmak
Sağlık çalışanlarına eğitim ve aşılama.
