Maatschappijleer rechtsstaat Flashcards
Censuur
Controle op voor publicatie bestemde artikelen, televisie-uitzendingen, boeken en films; komt vaak in niet-rechtsstaten voor
Gelijkheidsrecht
allen die zich in nederland bevinden worden in gelijke gevallen gelijk behandeld; is gebaseerd op het gelijkheidsbeginsel
Geweldsmonopolie
Alleenrecht van de overheid op het legitiem gebruik van geweld
Grondrechten
Belangrijkste rechten van burgers die de staat moeten respecteren. Er zijn klassieke en sociale grondrechten
Klassenjustitie
In het strafrecht bewust of onbewust verschil maken tussen burgers op basis van herkomst, leeftijd, opleiding of huidskleur
Klassieke grondrechten
Fundamentele rechten die vastgelegd zijn in de Grondwet om de vrijheid van burgers te beschermen tegen willekeurig overheidsoptreden
Legaliteitsbeginsel
- De overheid is ook aan regels gebonden
- Je mag pas voor iets gestraft worden als het strafbaar gesteld is
Machtenscheiding (Trias Politica)
Spreiding van de staatsmacht over drie machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht
Onafhankelijke rechtspraak
Rechters handelen volgens het recht en laten zich niet beïnvloeden door bijvoorbeeld de politiek
Onschuldpresumptie
Iemand is onschuldig totdat het tegendeel is bewezen en de rechter hem of haar veroordeelt
Politieke rechten
Rechten die het voor burgers mogelijk maken om aan de democratie deel te nemen, bijvoorbeeld kiesrecht en petitierecht
Raad van Europa
Internationale organisatie waarvan 47 Europese staten lid zijn. De Raad van Europa pleit onder meer voor de vrijheid van meningsuiting, het recht op vereniging, gelijkheid en de bescherming van minderheden in Europa
Rechterlijke macht
Het Openbaar Ministerie (OM) en de rechters vormen samen de rechterlijke macht
Rechtsbescherming
Burgers worden door de overheid beschermd tegen willekeur en machtsmisbruik van de overheid
Rechtsbronnen
De plaatsen waar e het recht kunt vinden: de Grondwet, wetten, de rechtspraak en jurisprudentie, verdragen en het gewoonterecht
Rechtshandhaving
De overheid handhaaft de geldende rechtsregels
Rechtsstaat
Een staat waarin de machten gescheiden zijn, het legaliteitsbeginsel geldt, er een onafhankelijke rechtspraak is en waar grondrechten (in theorie en in de praktijk) burgers beschermen tegen willekeurig overheidsoptreden
Rechtszekerheid
Rechtsbeginsel dat de overheid verplicht om burgers duidelijkheid te bieden over hun rechtspositie: burgers moeten weten waar ze juridisch aan toe zijn en wat hun rechten zijn
Schaduwmacht
Een belangrijke (informele) macht naast de formele machten van de trias politica die invloed kan uitoefenen of de formele machten; Denk daarbij aan ambtenaren (vierde macht) en media (vijfde macht)
Sociaal contract
Burgers staan daarbij individuele vrijheden af aan een soevereine macht en krijgen hier orde en veiligheid in de samenleving voor terug
Sociale grondrechten
Grondrechten waarbij de overheid een zorgplicht heeft op het gebied van onderwijs, bestaanszekerheid, huisvesting en volksgezondheid
Vrijheidsrechten
Rechten die burgers belangrijke vrijheden bieden, zoals de vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting of de vrijheid van vereniging en vergadering
Wetboek van Strafrecht
Hierin staat onder welke omstandigheden bepaalde gedragingen strafbaar zijn (overtredingen en misdrijven) en wat de maximumstraf is voor een strafbare gedraging
Wetboek van Strafvordering
Hierin staan de procedures rondom de opsporing van strafbare feiten en de vervolging van verdachten. Ook kun je in dit wetboek vinden welke actoren hierbij betrokken zijn
