Logika

Question 1

Logika

Answer 1

z greckiego Logos które znaczyło tyle co Mowa słowo wypowiedź myśl i tak dalej. ova wieloznaczeń terminu logika wydaje się o tyle zmian na że trudno sobie wyobrazić rozumowanie w którym nie pojawiłaby się słowa.zwyczaj logika w znaczeniu określona jest jako nauka podająca analizie język i różnorodne czynności badawcze w celu podania takich reguł posługiwania się językiem i wykonania owych czynności które uczyniłyby tę działalność możliwie najbardziej skuteczną kropka tak skonstruowana definicja sugeruje że Logika jest czymś nie tylko użytecznym ale wręcz niezbędnym w pracy prawnika.

Question 2

Jak dzieli się logika

Answer 2

dzielimy na semiotykę logiczną logikę formalną i ogólną metodologią Nauk

Question 3

semiotyka logiczna

Answer 3

to ogólna nauka o znakach a w szczególności o znakach językowych z tego powodu semiotyka nazywana bywa logiką języka w jej ramach wydziela się semantykę syntaktykę a także pragmatykę.pierwszy z wymienionych działów semiotyki koncentruje się na analizie stosunków zachodzących na linii znak językowy – rzeczywistość, do której dany znak się odnosi. syntaktyka to dziedzina semiotyki, która zajmuje się relacjami zachodzącymi pomiędzy różnymi znakami językowymi oraz ich klasyfikacją. pragmatyka natomiast poddaje analizie relacji zachodzące pomiędzy znakami językowymi a ich użytkownikami (Twórcami i odbiorcami znaków)

Question 4

logika formalna

Answer 4

Logika formalna jest podstawowym dziełem logiki nazywanym również logiką ścisłym tego słowa znaczeniu lub logiką w węższym tego słowa znaczeniu,badającym formy rozumowań niezawodnych, które znajdują swoje zastosowanie na gruncie wszystkich nauk, a także w dyskursie dnia codziennego. Innymi słowy, logika formalna poddaje analizie stosunki zachodzące między prawdziwością a fałszywością zdań ze względu na ich budowę, ze związkiem wynikania logicznego na czele. w nauce tej przyjmuje się więc założenie, że poprawność rozumowania związana jest bezpośrednio z jego formą (schematem wnioskowania). na bazie logicznych schematów inferencyjnych istnieje możliwość zbudowania wyłącznie poprawnych rozumowań, czyli takich, w których prawdziwość przesłanek gwarantuje prawdziwość wniosku.

Question 5

ogólna metodologia nauk

Answer 5

ogólna metodologia nauk czyli nauka o metodach naukowych to dział logiki który zajmuje się analizą procedur badawczych (metodologia apragmatyczna), a także rezultatów Tych procedur (metodologia pragmatyczna).pojawiający się w nazwie tej nauki przymiotnik “ogólna” wskazuje, że bada ona metody, które mogą być zastosowane na gruncie wszystkich nauk lub przynajmniej w zdecydowanej ich większości (np. można wymienić: definiowanie, klasyfikowanie, wnioskowanie itd). Zgodnie z powyższym celem ogólnej metodologii nauk jest form sformułowanie najogólniejszych reguł dotyczących skutecznego i sprawnego prowadzenia badań naukowych

Question 6

język

Answer 6

dwa podstawowe elementy języka: słowa i informacje, które one niosą. mówiąc ogólnie, język składa się ze znaków, którymi się posługujemy (w przypadku języka mówionego, czyli języka akustycznego, będą to określone dźwięki), oraz ich znaczeń. dźwięki, które wydobywały się z ust prowadzącego wykład, nie były wszak przypadkowe – jak Zauważyliśmy, wymawiał on określone słowa, aby przekazać nam pewne informacje.język to zbiór znaków oraz reguł dotyczących możliwych sposobów posługiwania się tymi znakami. Posługując się na co dzień językiem polskim, używamy znaków dla niego charakterystycznych – słów, które w tym właśnie języku funkcjonują. naturalnie, słowa których używamy mają określone znaczenie.

Question 7

za pomocą jakich reguł można opisać język?

Answer 7

1) wyznaczający zasób znaków (słów) używanych w danym języku,
2) umożliwiających określenie znaczenia znaków (słów) występujących w ramach danego języka (reguły semantyczne)
3) opisujących poprawnie sposoby łączenia słów wyrażenia złożone (reguły syntaktyczne )

Question 8

język sztuczny a język naturalny

Answer 8

język naturalny to taki którego reguły kształtowały się w sposób spontaniczny a następnie zostały spisane i skodyfikowane. język naturalny w praktyce jest więc ukształtowanym historycznie językiem etnicznym jak np. język polski, angielski hiszpański itd język jest sztuczne natomiast tworzone są dość ściśle określone w celów – najpierw opracowuje się reguły tych języków (określa się słownik oraz reguły semantyczne i sympatyczne), a następnie z nich korzysta. językiem sztucznym jest na przykład język muzyki zapis nutowy nawias, Esperanto, język matematyki (język symboli matematycznych), niektóre języki programowania – wszystkie one powstały w wyniku świadomej, celowej i racjonalnej działalności człowieka. języki sztuczne, w porównaniu z językami naturalnymi mają uboższe słowniki a także prostsze reguły sympatyczne i bardzo jasne reguły znaczeniowe. wynika to ze wspomnianych wyraźnie określonych celów dla których te języki są tworzone. projektowane są one zazwyczaj na potrzeby określonej grupy odbiorców, dla których sprawą podstawową jest jasność, precyzja i prostota przekazu.

Question 9

język mieszany

Answer 9

języki mieszane powstają na bazie języków naturalnych, do których dołączone są elementy języka sztucznego.przykładem języków mieszanych są niewątpliwie języki dyscyplin naukowych – ich podstawą jest język naturalny, , na potrzeby jednak określonej nauki precyzuje się bądź nawet zmienia znaczenie poszczególnych słów, jak również wprowadza się nowe słowa. podobnie za języki mieszane muszą zostać uznane języki subkultur młodzieżowych i tak zwana grypsera, czyli gwara więzienna . Językiem mieszanym jest w końcu język prawny i nadbudowany nad nim język prawniczy. zarówno język tekstów prawnych jak i język którym posługują się prawnicy musi być bowiem na tyle precyzyjne by informacje o prawie przekazywane były w sposób nie budzący wątpliwości co do ich treści a jednocześnie na tyle prosty by jak najszerszy krąg odbiorców mógł je zrozumieć elementy naturalne i sztuczne muszą być więc w nich odpowiednio zbalansowane.

Question 10

Stopnie semantyczne języka

Answer 10

możemy mówić o języku pierwszego stopnia nazywamy również językiem przedmiotowym drugiego stopnia trzeciego stopnia itd na język pierwszego stopnia składają się wypowiedzi dotyczące rzeczywistości pozajęzykowej na przykład “świeci słońce”, “Jan czyta książkę”, “ulicą Marszałkowską przeszła demonstracja” itp. Innymi słowy, w wypowiedzi sformułowane w języku pierwszego stopnia traktują o przedmiotach, zdarzeniach, zjawiskach procesach ogólnie o wszystkim tym, co nie jest rzeczywistością językową. w języku II stopnia formuje się zaś wypowiedzi, które bezpośrednio odnoszą się do wypowiedzi sformułowanych w języku przedmiotowym. w tym języku można na przykład nazwać wyrażenia języka przymiotowego na przykład “Jan jest prokuratorem jest zdaniem “ , określić wartość logiczną wypowiedzi języka przedmiotowego na przykład “prawdziwe jest zdanie głoszące, że ziemia jest okrągła” (, sformułować określone wnioski na podstawie reguł znaczeniowych np. “wyrażenie) lub chrząknął i (jest pozbawiony sensu” albo reguł składniowych np Zygfryd wysoki dom jedzie jest niespójny składniowo itp.w języku III stopnia będzie natomiast sformułowana wypowiedź która dotyczy będzie wypowiedzi drugiego stopnia itd

Question 11

znak

Answer 11

jest to układ rzeczy albo zjawisko spowodowane przez człowieka w celu wywołania u kogoś określonej myśli przy tym Należy podkreślić że Osoba będąca twórcą określonego układu rzeczy albo zjawiska wie że istnieją stosowne reguły tak zwane reguły znaczeniowe nakazujące wiązać z Danym układem rzeczy albo zjawiskiem określone myśli. Innymi słowy, jeżeli w danej chwili drogi czytelniku stukam w określone klawisze robię to w tym celu by na ekranie a później w podręczniku pojawiły się określone słowa Słowa te oczywiście dobieram stosownie do informacji które chce ci przekazać. dlaczego dobieram te słowa a nie inne? właśnie dlatego iż wiem że tymi słowami na mocy określonych konwencji należy wiązać takie a nie inne myśli przyjmuje jednocześnie że i ty doskonale znasz ponieważ znasz język polski znaczenie użytych przeze mnie słów i potrafisz odkodować myśl którą pragnę Ci przekazać. podobnie rzecz ma się w sytuacji gdy jadąc samochodem dostrzegasz pionowy znak b-1 białą tarczę z czerwoną obwódką. wspomniana Biała tarcza z czerwoną obwódką została umieszczona przy drodze by zakomunikować użytkownikowi drogi że na danym odcinku obowiązuje zakaz ruchu w obu kierunkach można postawić pytanie dlaczego taką właśnie myśl należy wiązać z De Facto białym kawałkiem blachy z czerwoną obwódką? odpowiedź jest oczywista: prawodawca tak postanowił.

Question 12

reguły znaczeniowe

Answer 12

nakazują nam wiązać określone myśli z danymi układami rzeczy albo zjawiskami mogą powstawać na mocy stosownych umów czy też czy ich władczych aktów woli jak również w drodze zwyczajowej. w podanym przykładzie jest znakiem drogowym reguła znaczeniowa określona została wyraźnie przez prawodawcę zaś reguła znaczeniowa związana z gestem wyciągniętej dłoni powstała w drodze zwyczajowej.

Question 13

trzy charakterystyczne elementy znaku:

Answer 13

1.substrat materialny znaku (tzw element oznaczający )
2. myśl, którą twórca znaku pragnie wywołać (tzw element oznaczany)
3.reguły znaczeniowe, które nakazują wiązać z danym substratem materialnym myśl określonego typu (tzw. Funkcja znakotwórcza )

Question 14

substrat materialny znaku

Answer 14

nośnik informacji to co oddziałuje na nasze zmysły przekazuje określoną informację w przypadku słów zapisanych na kartce papieru substraty materialnym znaku będzie utrwalony ślad atramentu.substrat materialny jest transparentnym elementem znaku w typowej sytuacji komunikacyjnej zwieńczonej sukcesem substratu materialnego znaku nie dostrzega się ze zjawiskiem tym często mamy do czynienia w przypadku posługiwania się językiem ojczystym gdy prowadzimy rozmowę nie zwracamy uwagi na same słowa tylko bezpośrednio koncentrujemy się na myślach które te słowa przekazują.

Question 15

teologiczny charakter znaku

Answer 15

celem dla którego Posługujemy się znakami jest komunikacja – przekazanie określonych myśli. tym samym znaki mają teologiczny charakter – twórca posługuje się znakiem, aby wywołać odbiorcy określoną myśl. Innymi słowy twórca znaku zawsze ma określony zamiar, intencje komunikatywną, tworząc określony stan rzeczy albo zjawisko, wie że należy z nim wiązać takie, a nie inne myśli, i chce je właśnie w umyśle odbiorcy wywołać w zgodzie z powyższym błędnie wyraziłyby się osoby które stwierdziłyby że “zaczerwienione policzki są znakiem podwyższonego ciśnienia” w tym przypadku mimo użytych słów oczywiście nie mieliśmy do czynienia ze znakami nigdzie bowiem nie pojawiła się intencja (cel) wywołania u kogoś określonych myśli

Question 16

oznaka

Answer 16

w przypadku oznaki brak jest reguł znaczeniowych, które nakazywałyby wiązać z określonym stanem rzeczy albo zjawiskiem konkretne myśli. jaskółki nisko latają zwiastują deszcz. na próżno szukalibyśmy konwencji umownych bądź zwyczajowych, które nakazywałyby nam wiązanie myśli o deszczu z opisanym zjawiskiem Innymi słowy w przypadku oznaki nazwanej również symptomem objawem Punktem wyjścia jest spostrzeżenie pewnego stanu rzeczy albo zjawiska efektem zaś pojawienie się myśli o innym stanie rzeczy albo zjawisku z uwagi na pewną zależność która między nimi zachodzi przy jednoczesnym braku stosownych reguł znaczeniowym. tym samym przypadku oznak trudno mówić o jakiejkolwiek funkcji komunikacyjnej Jeśli więc dostrzeżemy u kogoś drące dłonie może być to oznaka choroby alkoholowej albo też wysiłku fizycznego w żadnym bowiem z tych wypadków określona osoba nie pragnie wywołać u innych pewnych myśli. Należy podkreślić że jeden i ten sam stan rzeczy w zależności od sytuacji znakiem albo oznaką na przykład jeżeli dostrzegamy przez okno w czyimś okno domu zapalone światło to światło to zazwyczaj jest oznaką tego że ktoś w określonym miejscu przebywa Jeśli jednak ktoś umawia się z sąsiadem na spotkanie u siebie w domu Lecz nie jest pewne O której godzinie tam dotrze A powie “gdy wrócę, zapalę światło w pokoju gościnnym” wówczas światło stanie się znakiem

Question 17

ślad

Answer 17

ze śladem mamy do czynienia wówczas gdy pojawia się związek przyczynowo-skutkowy a ściślej gdy w wyniku spostrzeżenia określonego skutku pojawia się myśl o jego przyczynie. na przykład dostrzegając u kogoś charakterystyczne ramki możemy pomyśleć że osoba ta jest uzależniona od narkotyków wspomniane ramki będą w tym przypadku właśnie śladami. Podobnie jeżeli dostrzeżemy wgniecenie na karoserii czyjegoś samochodu możemy podejrzewać że posiadasz pojazdu uczestniczył w kolizji wgniecenia i zarysowania lakieru będą niewątpliwie śladami uczestnictwa w kolizji.

Question 18

oświadczenie woli

Answer 18

poprawne odróżnienie znaków odznaki śladów może odgrywać pracy prawnika znaczącą rolę oświadczenie woli może być wyrażone w każdy sposób ujawniający dostatecznie wolę osoby która ją wyraża należy przyjąć że każde zachowanie może stać się de facto znakiem. rozpoznanie czy dane zachowanie jest znakiem czy też nie jest o tyle istotne że oświadczenie woli mogą kreować stosunki cywilnoprawne a także prowadzić do ich ustalania znakiem takim może być uściśnięcie ręki gest dłonią skinienie głową szczególną formą znaku występującą w prawie może być także milczenie zgodnie z zasadą wywodzącą się z prawo Rzymskiego (kto milczy, zdaje się wyrażać zgodę wówczas gdy mógł lub powinien złożyć oświadczenie). Jeśli więc strony odpowiednio się umówią milczenie brak odpowiedzi potraktowane może zostać na przykład jako znak wyrażający zgodę na przyjęcie oferty

Question 19

kategorie syntaktyczne

Answer 19

zdania nazwy funktory

Question 20

Co to jest zdanie

Answer 20

z punktu widzenia logiki zdaniem jest wyrażenie w którym stwierdza się że tak jest albo tak nie jest tzw.znanie w sensie logicznym. ściśle rzecz ujmując zdaniem w sensie logicznym jest Wyrażenie które jest prawdziwe albo fałszywe kropka Z punktu widzenia gramatyki powiedzielibyśmy że zdaniem w sensie logicznym może by więc tylko zdanie oznajmujące co więcej zdanie to powinno być sformułowane w czasie przeszłym albo teraźniejszym zdaniem w sensie logicznym będą więc wyrażenia np orgierd siedzi na krześle, Gosia została skazana na karę pozbawienia wolności, Witek jest prokuratorem kropka Wszystkie te wyrażenia opisują pewne stany rzeczy albo zjawiska i po weryfikacji możemy powiedzieć czy są one prawdziwe czy fałszywe.

Question 21

nazwa

Answer 21

nazwą jest taki wyraz lub wyrażenie które w zdaniu o budowie “A jest b” mogą sensownie stać na miejscu A lub B. Innymi słowy nazwą jest każde wyrazy albo każde wyrażenie które w zdaniu podmiotowo-orzecznikowy mogą pełnić rolę podmiotu albo orzecznika orzeczenia imiennego. nazwami są więc: Piotr, prokurator, samochód, kot najdłuższa rzeka w Polsce, kradzież, czyn zabroniony, grupa Smok Wawelski itd zauważmy że nazwami są zazwyczaj rzeczowniki chociaż błędem byłoby utożsamianie nazw tylko z tymi częściami mowy funkcje nazwy można spełniać także przymiotnik imiesłów przysłówek oraz liczebnik

Question 22

czym jest funktor

Answer 22

funktorem zatem jest wyrażenie które nie jest zdaniem ani nazwą Jeśli więc wyrażenie Witek jest prokuratorem jak wyżej powiedzieliśmy jest zdaniem zaś Witek i prokuratorem to nazwy pozostaje określić czym jest “jest”. “jest”naturalnie nie jest zdaniem samo w sobie nie opisuje bowiem niczego, nie jest też nazwą ( nie jest ani podmiotem ani orzecznikiem)tym samym musi być funktorem.

Question 23

jakie argumenty w aktora wyróżniamy

Answer 23

nazwowe zdaniowe ,funktorowe

Question 24

funktory o argumentach nazwowych

Answer 24

wiążą nazwy tworząc zdania albo nazwy złożone. na przykład kocha w wyrażeniu Jan kocha Małgosię. zarówno Jaś jak i Małgosia to nazwy kocha wiąże te nazwy i tworzy zdanie.

Question 25

funktor o argumentach zdaniowych

Answer 25

funktory argumentach zdaniowych wiążą zdania tworząc w rezultacie zdania złożone Przykładem takiego funktora jest spójnik i w zdaniach złożonych “Kasia czyta książkę i robi notatki”, pada deszcz i wieje wiatr, Zenon ukradł samochód i ma wyrzuty sumienia.

Question 26

funktor o argumentach funkturowych

Answer 26

funktory argumentach funkturowych wiążą inne funkcje, tworząc jeszcze bardziej skomplikowane funktory kropka przykładem jest wyraz bardzo w wyrażeniu bardzo trudny egzamin .egzamin w podanym przykładzie to nazwa trudny to funktor o argumencie nazwowym (możemy bowiem postawić pytanie: co jest trudne?, a odpowiemy: naturalnie “egzamin” czyli nazwa )bardzo natomiast wiąże się bezpośrednio z trudnym czyli z funktorem a zatem jego argumentem jest funktor

Question 27

Jak dzielimy funktory ze względu na kategorię wyrażenia

Answer 27

z tej perspektywy możemy wyróżnić funktory: nazwotwórcze, zdaniotwórcze, funktorotwórcze.

Question 28

semiotyka logiczna

Answer 28

to ogólna nauka o znakach a w szczególności o znakach językowych z tego też powodu semiotyka nazywana bywa logiką języka w jej ramach wydziela się semantykę syntaktykę a także pragmatykę.

Question 29

semantyka

Answer 29

koncentruję się na analizie stosunków zachodzących na linii znak językowy – rzeczywistość do której dany znak się odnosi

Question 30

syntaktyka

Answer 30

dziedzina semiotyki która znajduje się relacjami zachodzącymi pomiędzy różnymi znakami językowymi oraz ich klasyfikacją

Question 31

pragmatyka

Answer 31

poddaję analizie relacje zachodzące pomiędzy znakami językowymi a ich użytkownikami Twórcami i odbiorcami znaków

Question 32

szczególne przypadki nazw

Answer 32

akronimy abrewiacje oksymorony

Question 33

akronimy

Answer 33

czyli tak zwane skróty pochodzące od pierwszych liter wyrazów wchodzących w skład nazwy złożonej na przykład UMCS RP PRL RFN itp

Question 34

abrewiacje

Answer 34

kolokwialne czyli potoczne oznaczanie takich samych desygnatów jak zwykła nazwa na przykład prawko-prawojazdy lewak-lewicowiec. a brewiacje dotyczą w przeciwieństwie do akronimów zarówno na złożonych jak i prostych

Question 35

oksymorony

Answer 35

inaczej antylogię lub epitety wewnętrznie sprzeczne jest to zawsze nazwa złożona najczęściej dwuwyrazowa posiadająca logiczne sprzeczne pod względem logiki formalnej – dwuwartościowej, prawda/fałsz ale metaforycznie poprawne znaczenie kropka wykorzystywane są często przez poetów choć językoznawstwo obserwuje wyraźną tendencję do zwiększania ilości oksymoronów w codziennym potocznym używaniu języka narodowego przykłady: żywy trup śpiew się powoli zimne ognie wirtualna rzeczywistość piwo bezalkoholowe wymowne milczenie

Question 36

supozycja dzieli się na:

Answer 36

1) normalna (prosta)
a) indykacyjna
b) askrypcyjna
2) materialna
a) formalna

Question 37

Supozycja normalna

Answer 37

jest niemal tożsama z ujęciem nazwy jako znaku językowego. mówiąc dom nazywamy jakiś budynek w którym mieszkamy który jest samodzielnym budynkiem mieszkalnym itp

Question 38

Supozycja materialna

Answer 38

dotyczy nazwy jako samej nazwy mówiąc dom jest z rzeczownikiem analizujemy sam wyraz a nie jego desygnat

Question 39

supozycja formalna

Answer 39

całkowitym przeciwieństwie jest opozycji materialnej jest supozycja formalna używamy nazwy do określenia danej klasy przedmiotów obiektów itp na przykład jest wiele domów w danym mieście

Question 40

Podział supozycji normalnej

Answer 40

podział na indykacyjną i abstrakcyjną dotyczy atrybutów obiektu, na które wskazuje nazwa, jako znak.
Supozycja indykacyjna to użycie nazwy poprzez wskazanie określonego atrybutu tej nazwy, Aczkolwiek w różnych kontekstach na przykład [samochód jest zepsuty (pewien konkretny samochód posiada cechę – jest zepsuty],samochód jest urządzeniem o skomplikowanej budowie [wszystkie samochody to urządzenia skomplikowanej budowie].
Supozycja askrypcyjna dotyczy oznaczania jakiegoś obiektu za pomocą określonych reguł konotacyjnych daną nazwą na przykład zachowanie Jasia na boisku było sprzeczne z zasadami.

Question 41

rola problematyki nazw z semiotyki logicznej dla prawnika

Answer 41

1.ogromne znaczenie podczas działań legislacyjnych
2.podczas sporządzania pismem procesowych umów i innych tekstów normatywnych
3.duża rola podczas egzegezy aktu normatywnego
4.ograniczona w procesie wykładni prawa

Question 42

stosunki między zakresami nazw (stosunki denotacyjne )

Answer 42

1. równoważności 2. podrzędności 3 nadrzędności 4 krzyżowania 5. wykluczania 6 równoznaczności

Question 43

Równoważność

Answer 43

Tożsamość denatacji (P i S. w jednym kole)

Question 44

Podrzędność

Answer 44

denotacja nazwy podrzędnej mieści się w denotacji nazwę nadrzędnej

P zawiera S w kole

Question 45

krzyżowanie

Answer 45

denotacja nazw pokrywają się częściowo

Question 46

wykluczanie

Answer 46

nazwy posiadają odrębne denotacje

Question 47

językowe ujęcie prawa w jurysprudencji polskiej

Answer 47

1.znaczący udział analizy językowych w polskiej jurysprudencji istotne zagadnienie badawcze
2.Pokłosie dominacji pozytywistycznych Filozofii Prawa
3.rola naturalistycznego pradygmatu prowadzenia badań jurystycznych – integracja zewnętrzna nauk prawnych z logiką oraz lingwistyką (współcześnie także z lingwistyką kognitywną)
4.rola czystej teorii prawa – dominacja językowego ujęcia zjawiska prawnego nawet przy zachowaniu poglądu o jego ontologicznej złożoności
5.historyczny aspekt jurysprudencji polskiej – Bronisław Wróblewski

Question 48

traktat logiczno-filozoficzny Ludwik Wittengenstein teza 5.6.

Answer 48

granice mego języka oznaczają granicę mego świata

Question 49

hipoteza Edwarda sapira i Benjamina Lee whorfa

Answer 49

myślimy w języku który wyznacza sposób myślenia

Question 50

dwa ujęcia języka – Ferdinand dsausse

Answer 50

1.language -język (rejestr języka powszechnego) semantyka i syntaktyka
2. parole -wymowa (sposób posługiwania się językiem)pragmatyka

Question 51

prawo jako zjawisko językowe

Answer 51

język prawny język prawniczy język nauk prawnych

Question 52

język prawny VS prawniczy

Answer 52

kryterium rozróżniania
1.pragmatyczne – sposób posługiwania się i cel danego języka
2.Bronisław Wróblewski język prawny i prawniczy
język prawny =język aktów normatywnych
język prawniczy =język o aktach normatywnych

Question 53

Język prawny vs prawniczy

Answer 53

język naturalny aspekt kognitywny
język etniczny aspekt semiologiczny
profesjolekt aspekt pragmatyczny

Question 54

język przedmiotowy metajęzyk

Answer 54

pierwszy rok prawa w ewspa liczy w listopadzie 2021 roku 150 osób jest to zdanie syntetyczne w języku pierwszego stopnia
pierwszy rok prawa w ewspa liczy w listopadzie 2021 roku 150 osób jest zdaniem oznajmującym – Jest to przykład zdania analitycznego w języku przedmiotowym

Question 55

pojęcie stosowania prawa

Answer 55

jest to proces decyzyjny prowadzony przez właściwy (kompetentny) organ władzy publicznej którego celem jest wydanie indywidualnej decyzji w stosunku do konkretnego podmiotu prawa

Question 56

decyzja stosowania prawa

Answer 56

decyzja stosowania prawa jest przez l Leszczyńskiego definiowana jako nałożenie ustalonych w jakiś sposób (legislacyjny, precedensowy, niesformalizowany)kryteriów normatywnych na daną sytuację faktyczną po to, aby ją odpowiednio zakwalifikować z punktu widzenia zawartego w nich zakazu nakazu czy uprawnienia i następnie określić konsekwencje tej kwalifikacji

Question 57

sylogizm dwuprzesłankowy

Answer 57

A-B- wniosek ukryty wprzesłance
A=P, P>B-A>B

Question 58

pojęcie sylogizmu prawniczego

Answer 58

pojawia się w XIX wieku wraz z ugruntowaniem się pozytywizmu prawniczego kropka stanowi przeszczepienie do etapu stosowania prawa inferencji logicznej typu pośredniego przez sylogizm. sylogizm prawniczy nie jest więc prostym przeniesieniem sylogizmu logicznego, lecz zaczerpnięciem metody wnioskowania pośredniego z logiki do skonstruowania mechanizmu stosowania prawa na tej podstawie

Question 59

pojęcie sylogizmu logicznego

Answer 59

sylogizm jest to schemat wnioskowania logicznego. zatwórcy sylogistyki uważa się Arystotelesa który jako pierwszy podał jako przykład, znany właśnie jako sylogizm Arystotelesa. wnioskowanie z sylabizmu Arystotelesa uważany jest za początek klasycznej logiki formalnej. najczęściej przywoływany jest w postaci kropka jeżeli każdy m jest P oraz każdy p jest s to każdy m jest s. od twierdzenia odróżnia go to że wnioski z sylabizmu jednoznacznie wynikają z założeń. bardzo często ale nie zawsze w schemacie sylogizmu występują dwie przesłanki (są to założenia sylogizmu) i konkluzja-jeżeli obydwie przesłanki są prawdziwe to prawdziwa jest również konkluzja

Question 60

pojęcie sylogizmu logicznego

Answer 60

sylogizm to termin logiczny oznaczający wypowiedź składającą się z dwóch zbiorów zdań połączonych relacją implikacji wynikania pierwszy zbiór zdanie nazywany jest założeniem sylogizmu zaś drugi nazywany jest wnioskiem sylogizmu. twierdzenia odróżnia to że wnioski z sylogizmu jednoznacznie wynikają z założeń to znaczy że cała informacja potrzebna do sformułowania wniosku jest zawarta w założeniach i nie wymagają odrębnego dowodu. sylogizm nazywany jest też czasami twierdzeniem trywialnym. slogizm jest powszedni nie występującą formą wypowiedzi w języku potocznym także często występującym w języku naukowym jako element dowodu twierdzeń oraz jako wnioski formułowane stwierdzeń sylabizm jest też podstawową formą rozumowania dedukcyjnego

Question 61

budowa sylogizmu logicznego

Answer 61

1. przesłanka większa m jest p
2. przesłanka mniejsza p jest s
3. wniosek m jest S

Question 62

co to jest model i modelowanie

Answer 62

modeli modelowanie prawoznawstwie modelowanie jest to technika epistemologiczna a nie metoda badawcza celem tej procedury jest pewne uproszczenie materii które modelowanie dotyczy albo opisywanej modele dyskryptywne albo postulowane i jak coś ma wyglądać modele normatywne modelowanie przebiega według założeń idealizacji i konkretyzacji – wyizolowaną rzeczywistość analizujemy bez zmiennych ubocznych klauzuli ceteris paribus – przy innych czynnikach niezmienionych – zakładamy że zmienne których używamy do konstruowania modela są wyizolowane
operacjonalizacji dokonujemy wyboru najważniejszych zmiennych względem modelowania materii i dokonujemy szczegółowej ich charakterystyki

Question 63

model stosowania prawa

Answer 63

dotyczą etapu ustalania powinnego wzoru zachowania się ich celem jest uformułowanie sposobu schematu wiązania normatywnej podstawy decyzji z ustalonym stanem faktycznym współcześnie związane są głównie z tak zwanym sądowym stosowaniem prawa – w każdym razie dotyczą tak zwanej wykładni operatywnej takiej jak dokonywanie przez organy stosowania prawa współcześnie najbardziej popularny w Polsce model to tak zwany model decyzyjny który wywodzi się z modelu subsumpcyjnego a także to z kolei bazuje na wersji sylogizmu prawniczego

Question 64

norma prawna jako przedmiot badań

Answer 64

1.z pewnym uproszczeniem można zauważyć że xix-wieczna jurus prudencja ograniczona do teoria analitycznych stoi u podstaw współczesnej dogmatyki prawniczej
2.takie też rozumienie roli nauki prawa funkcjonuje po dzisiejszy dzień (Dlatego Zauważa się że przełom naturalistyczny po II wojnie światowej miał większy wpływ na etykę prawniczą i filozofię prawa niż samą teorię prawa)
3.niezależnie od dostrzeżenia roli teorii empirycznych tj. ukierunkowanych na badanie zjawiska prawa teorie prawnicze mają charakter analityczny a za swój przedmiot czynią – w największym skrócie – normy prawną jako szczególną wypowiedź powinno

Question 65

aspekty językowe analizy normy prawnej

Answer 65

rekonstrukcjonizm i deskrypcjonizm ->norma prawna

Question 66

performatywny status języka prawnego John LangShow Austin

Answer 66

lświadomy praw i obowiązków wynikających z założenia rodziny uroczyści Oświadczam że występuje w związek małżeński z Martą i przyrzekam że uczynię wszystko aby nasze małżeństwo było zgodne szczęśliwe i trwałe”
trzy poziomy analizy wypowiedzi I.aspekt lokucyjny-konstruowanie wypowiedzi II.aspekt ilokucyjny-intencja wypowiedzi III.aspekt perlokucyjny - skutek wypowiedzi.

Question 67

prelokucja wyrażeń prawnych

Answer 67

1.język prawny stanowienie prawa opis świata idealnego
2.język prawniczy o prawie ustanowionym i stosowanie i wykładnia prawa

Question 68

funkcje semiotyczne języka

Answer 68

język pełni wiele rozmaite funkcje komunikacyjne Gdybyśmy chcieli je w jakiś sposób uporządkować moglibyśmy powiedzieć że poszczególne wypowiedzi sformułowane w języku naturalnym mogą spełniać funkcję…

1. deskryptywną
   2.ekspresywną
   3.sugestywną
   4.performatywną

Question 69

funkcja deskryptywna

Answer 69

jest Podstawową funkcją języka Pozostałe funkcje zwykłe się nazywać funkcjami instrumentalnymi z funkcją destruktywną deskryptywną mamy je do czynienia w sytuacji gdy celem danej wypowiedzi jest poinformowanie kogoś o czymś stąd też zwykło się również mówić O funkcji opisowej informacyjnej poznawczej prezentatywnej a także komunikatywnej

Question 70

funkcja ekspresywna

Answer 70

zwana również emocjonalną służy wyrażaniu uczuć emocji przeżyć myśli itp Jeśli na przykład spacerując w parku spostrzeżemy leżącą Puszkę i powodowanie niezrozumiałym Impulsem kopniemy ją A to oczywiście zupełnie przypadkowo trafi innego Przechodnia w czoło ów nieszczęśnik może krzyknąć bólu lub siarczyście Zakończ wypowiedzi te nie będą zapewne służyły poinformowaniu kogoś O pewnych faktach jak to miało miejsce wyżej opisanych sytuacjach ludzie będą wyrażały Buli gniew funkcja ekspresywna łatwo dostrzegana jest w sytuacji gdy ktoś daje wyraz swojemu szczęściu lub wyraża smutek .

Question 71

funkcja sugestywna

Answer 71

z funkcją sugestywną języka zwaną również funkcją ewokatywną lub perswazyjną mamy do czynienia w sytuacji gdy zasadniczym celem określonej wypowiedzi jest sprowokowanie kogoś do określonego zachowania przyjęcia określonych postaw poglądów punktów widzenia lub wywołania u kogoś określonych przeżyć

Question 72

funkcja performatywna

Answer 72

wypowiedź językowa pełni funkcję performatywną wówczas gdy jej celem jest modyfikacja pewnej rzeczywistości społecznej na podstawie uznanych danej grupie konwencji do tego aby wypowiedź pełniła funkcję performatywną konieczne jest by została wygłoszona w stosownym miejscu i czasie przez odpowiednią osobę jeżeli kontekst będzie nieadekwatny wówczas określona wypowiedź nie będzie miała żadnych skutków społecznych

Question 73

nazwa

Answer 73

nazwą jest takie wyrażenie które w zdaniu podmiotowo orzecznikowym może pełnić rolę podmiotu albo orzecznika orzeczenia imiennego Innymi słowy nazwą jest takie wyrażenie które w zdaniu typu A jest b może stać na miejscu a albo na miejscu B takie określenie nazwy miały typowo syntaktyczny charakter i było pomocne przeanalizie składniowej określonych wypowiedzi nazwa można jednak scharakteryzować inaczej biorąc na przykład za punkt wyjścia i funkcje pragmatyczną z tej perspektywy powiemy więc że nazwą jest wyrażenie które ma określone znaczenie Innymi słowy w aspekcie pragmatycznym nazwom jest takie wyrażenie do którego przyporządkowany został w określonym języku pewien sposób jego rozumienia określone pojęcie.

Question 74

desygnat

Answer 74

to co oznacza dana nazwa do czego się odnosi co wskazuje co etykietuje zwykłe nazywać się jej desygnatem desygnatem nazwy człowiek bez wątpienia jesteś ty drogi czytelników desygnatem nazwy podręcznik jest zapewne to co trzymasz w dłoni

Question 75

nazwy dzielimy na

Answer 75

nazwy proste i złożone z uwagi na liczbę wyrazów z których jest zbudowana określona nazwa

Question 76

dzielimy nazwy na

Answer 76

nazwy konkretne i abstrakcyjne biorąc za punkt wyjścia charakter antyczny desygnatu czyli to jakiego rodzaju jest bytem w jaki sposób istnieje możemy wyróżnić nazwy konkretne i abstrakcyjne nazwy konkretne to nazwy których desygnatami są osoby lub rzeczy ogólne byty materialne a także wszystko to co możemy sobie wyobrazić jako osobę lub rzecz na przykład zabójca egzaminator pałka radiowóz.nazwą abstrakcyjną jest nazwa której desygnatem nie jest zbyt materialny osoba albo rzecz ani nic co w ten sposób możemy sobie wyobrazić Innymi słowy jeśli pewna nazwa niską nazwą konkretną jest bez wątpienia nazwą abstrakcyjną na przykład miłość nienawiść smutek radość

Question 77

błąd hipostazowania

Answer 77

często spotykanym błędem związanym wprost z podziałem nazw na nazwy konkretne i abstrakcyjne jest tak zwany błąd hipostazowania wspomniany błąd polega na przepisywaniu materialnych do desygnatów nazwą abstrakcyjnych Jeśli na przykład ktoś mówi że sprawiedliwość to rzecz popełnia właśnie błąd.hipostazowania Nie istnieje bowiem żaden materialny desygnat nazwy sprawiedliwość podobnie absurdalne byłoby twierdzenie że istnieje przedmiot o którym można by orzec iż jest desygnatem nazwy śpioch.

Question 78

nazwy dzielimy na

Answer 78

indywidualne i generalne z nazwą indywidualną znaną również nazwą własną lub imieniem własnym mamy do czynienia wówczas gdy określona nazwa wskazuje na swoje desygnaty na mocy pewnej konwencji znaczeniowej bez względu na ich cechy przykładami nazw innych indywidualnych mogą być więc wspomniane imiona rodzic nadaje dziecko określane imię w sposób arbitralny najczęściej wybiera je zanim dziecko przyjdzie na świat spośród imion które z tych czy innych względów mu się podobają tym samym można zauważyć że nazwy indywidualne są tworzone w celu nazwania pewnego ścisłego określonego przedmiotu by móc go wyróżnić spośród innych przedmiotów na przykład Polska Europa Pluton gerlach.

nazwa generalna przysługuje określonemu przedmiotowi z uwagi na jego cechy jest to to co w tej chwili trzymasz w dłoniach nazywasz książką a nie rowerem czy niż tak dlatego że przedmiot ten posiada zespół cech charakterystycznych właśnie dla książki a nie innego przedmiotu naturalnie wspomniana nazwa książka nie odnosi się tylko do jednego przedmiotu który w tej właśnie chwili trzymasz w dłoniach lecz do wszystkich z osobna wziętych przedmiotów które mają taki sam zespół cech podobnie jest też z innymi nazwami generalnymi nazwa student odnosi się do wszystkich osób posiadających cechy charakterystyczne dla studenta nazwa prokurator do wszystkich osób które ukończyły wyższe studia prawnicze i są funkcjonariuszami prokuratury których zadaniem jest ściganie przestępstw i oskarżenie winnych sądzie

Question 79

zakres nazwy

Answer 79

zbiór wszystkich desygnatów danej nazwy zwykłe się nazywać jej zakresem lub denotacją

Question 80

nazwa ogólna

Answer 80

z uwagi na to jak liczny jest zakres nazwy czyli innymi słowy ile jest jej desygnatów wyróżnia się nazwę ogólnej jednostkowej puste nazwa ogólna to nazwa która posiada więcej niż jeden desygnat nazwy na przykład student samochód więzień

Question 81

nazwa jednostkowa

Answer 81

nazwa jednostkowa to nazwa posiadająca dokładnie jeden desygnał zgodnie z tym co powiedzieliśmy nazwami jednostkowymi są oczywiście na przykład rysy Władimir Władimirowicz Putin Nil

Question 82

nazwa pusta

Answer 82

nazwy puste zwane również bezprzedmiotowymi to nazwy które niczego nie oznaczają a zatem nie posiadają też i desygnatów na przykład w Hobbit autostrada biegnąca z Gdańska do Zakopanego nazwami pustymi są nazwy które posiadają wewnętrznie sprzeczne zbiór cech na przykład bezdzietny ojciec wklęsła góra szczupły grubas kwadratowe koło

Question 83

treść nazwy

Answer 83

od zakresu nazwy odróżnić należy jej treść o ile zakres nazwy n to zbiór pewnych przedmiotów tych które są oznaczone przez nazwę n o tyle treść nazwy n to zbiór cech które przysługują każdemu z desygnatów tej nazwy określając treść nazwy przez pryzmat jej desygnatów można powiedzieć że każdy przedmiot który posiada określony zespół cech jest desygnatem nazwy n innymi słowy treścią nazwy n i jej konotacją jest znaczenie nazwy n czyli sposób jej rozumienia w danym języku. treścią nazwy trójkąt jest więc następujący zespół cech figura geometryczna płaska trójboczna. zbiór cech: figura geometryczna płaska posiadająca cztery równe boki posiadające cztery kąty proste tworzy natomiast treść nazwy kwadrat

Question 84

treść pełna

Answer 84

gdybyśmy zdołali wymienić wszystkie cechy które przysługują wspólnie każdemu z desygnatów pełnych nazwy podalibyśmy jej treść pełną powiedzmy że jest to wielokrotnie niezwykle trudne zadanie czasem wręcz niewykonalne aby zilustrować tę trudność powróćmy do przykładu z kwadratem wymieniliśmy kilka cech na podstawie których jesteśmy w stanie stwierdzić że pewna figura jest właśnie kwadratem a nie inną figurą geometryczną zauważmy jednak że wszystkie kwadraty scharakteryzować można również za pomocą innych chcesz cech niż te które dotychczas wskazywali możemy więc powiedzieć że na każdy kwadrat ma dwie przekątne wspomniane przekątne są prostopadłe i równe przecinają się w połowie każdy kwadrat ma zarówno wpisać w koło jak i je na nim opisać każdy kwadrat posiada cztery osie symetrii itd te które przysługują wspólnie wszystkim do sygnatom nazwy kwadrat jest zatem bardzo wiele każdy jednak scharakteryzujemy kwadraty z reguły podajemy tylko kilka cech które przysługują wszystkim kwadratom i tylko kwadratom zbiórce które przysługują wszystkim desygnatom pewnej nazwy i tylko im nazywamy treścią charakterystyczną tej nazwy w przypadku kwadratu treść charakterystyczną można utworzyć następujący zbiór cech: figura geometryczna płaska o dwóch równych i prostopadłych przekątnych lub figura geometryczna płaska posiadająca dwie pary równoległych boków cztery kąty i cztery osie symetrii

Question 85

cechy konstytutywne

Answer 85

cechy które składają się na treść charakterystyczną pewnej nazwy zwykła się nazywać cechami konstytutywnymi to właśnie na podstawie cech konstytutywnych znanych również cechami istotnymi możemy stwierdzić że pewien przedmiot jest desygnatem tej a nie innej nazwy cechy konstytutywne są między cechami które obiektywnie są najistotniejsze gdybyśmy podawali treść charakterystyczną jakieś nazwy i pominęli którąkolwiek z cech konstytutywnych automatycznie zmianie ulega zakres nazwy i stanie się zbyt szeroki wracając po raz kolejny do przykładu z kwadratem jeśli podając treść charakterystyczną nazwy kwadrat wymienilibyśmy cechy takiej jak figura geometryczna płaska czworoboczna równoboczna pominęlibyśmy natomiast cechy prostokątności to w zakresie nazwy znalazły się również romby

Question 86

treści a zakres nazwy

Answer 86

zauważmy że znając treść pewnie pewnej nazwy jesteśmy w stanie powiedzieć które przedmioty są jej dyscyplinatami a w konsekwencji określicie jej zakres w drugą stronę możliwość to nie zachodzi znając zakres pewnej nazwy możemy bowiem podać różne cechy a zatem różną treść znając na przykład zakres nazwy pies pies autora tych słów mogę wskazywać następujące cechy składające się na jej treść drapieżny ssak z rodziny psowatych udomowiony przedstawiciel klasy noszący imię Rodos mieszkający z autorem tych słów mogę jednak równie dobrze wskazać następujące cechy zwierzę które chrapie jak smok ma plamkę pod prawym okiem wydaje odgłosy jako orangutan jest za trzech i zajmuje miejsce autora tych słów w łóżku treść w obu przypadkach jest inna zakres identyczny stosunek zachodzący pomiędzy zakresem a treścią nazwy opisuje prawo tak zwanej odwrotnej proporcjonalności zgodnie z nim z którym im pełniejsza jest treść nazwy tym węższy jest jej zakres i vice versa im szerszy jest zakres nazwy tym uboższa jest jej treść jeśli jako przykładem posłużymy się nazwą student to do jej zakresu zaliczymy niewątpliwie wszystkie osoby będące studentami jeśli dodamy następnie do nazwy studiach cechy zamieszkania w Gdańsku otrzymamy nazwę student mieszkających w Gdańsku która bez wątpienia ma węższy zakres niż nazwa student zatem im bardziej precyzyjnie opisujemy pewne przedmioty tym mniej tych przedmiotów opisujemy

Question 87

role znaczeniowe nazw

Answer 87

używając różnych wyrazów i wyrażeń na co dzień zazwyczaj nie zwracamy uwagi na fakt że są one wieloznaczne gdybym na przykład powiedział student jest to uczeń uczelni wyższej miałbym na myśli wszystkie osoby które są studentami a tym samym wyraz student uznałbym jako nazwy dla oznaczenia pewnego zbioru osób z drugiej strony gdybym powiedział student siedzi przy barze i pije piwo nazwy student użyłbym jako znaku dla pewnej osoby jako znaku dla konkretnego desygnatu nazwy student gdybym zaś powiedział student zaczyna się na s nie miałbym na myśli naturalnie a nie pewnego konkretnego studenta ani ogółu studentów a pewien wyraz w ostatnim przykładzie nazwa student jest znakiem tego właśnie wyrazu

Question 88

supozycja

Answer 88

w podanych wyżej przykładach opisane zostały trzy podstawowe role znaczeniowe nazwane również supozycjami stosownie do podanych przykładów możemy wyróżnić następujące supozycje formalną prostą i materialną

Question 89

w supozycji formalnej określony wyraz lub wyrażenie używane są jako nazwa całego gatunku

Answer 89

mówiąc na przykład rozporządzenie z mocą ustawy jest akt normatywny o randze ustawy mamy oczywiście na myśli wszystkie rozporządzenia z mocą ustawy a nie tylko jedno z nich podobnie mówiąc człowiek jest to istota dwunożna nieopierzona zdolna do uśmiechu i myślenia refleksyjnego mówimy o wszystkich desygnatach nazwy człowiek każda nazwa użyta w sytuacji formalnej jest jednocześnie nazwą abstrakcyjną w każdym bowiem przypadku w którym spotykamy się z użyciem nazwy w supozycji formalnej mamy do czynienia z nazwą której desygmatem jest gatunek pewien zbiór a gatunek jako taki niezbyt te materialnym osobom albo rzeczą ani tak też sobie go nie wyobrażamy nie jesteśmy w stanie wskazać żadnego przedmiotu materialnego który byłby na przykład desygnatem nazwy gatunek homo sapiens

Question 90

supozycja prosta

Answer 90

z propozycji prostej określona nazwa jest znakiem określonego jej desygnatu jeśli powiedziałbym siedzę przed komputerem nazwa komputer użyta byłaby właśnie w 100 pozycji prostej gdyż naturalnie nie miałbym na myśli wszystkich komputerów jakie tylko istnieją ale pewien konkretny komputer właśnie ten przed którym siedzę podobnie w zdaniu policjant nałożył na kierowcę mandat karny za cofanie pojazdem w tunelu nazwy policjant kierowca mandat karny pojazd oraz tunel zostały użyte właśnie w superpozycji prostej we wszystkich przypadkach chodziło o bowiem o konkretny desygnat każdy z wymienionych naz

Question 91

supozycja materialna

Answer 91

co pozycji materialnej użyty wyraz jest swoim własnym znakiem mówiąc na przykład kobieta ciężarna znajduje się w artykule 153 ustęp 1 kodeksu karnego nikt nie ma na myśli tego że jakaś kobieta znajduje się w którejś z jednostek redakcyjnych pewnego tekstu prawnego ani tym bardziej tego że zbiór wszystkich kobiet został w niej umieszczony konstruując taką wypowiedź mamy na myśli to że wspomnianej jednostce redakcyjnej znajduje się wyrażenie kobieta ciężarna podobnie mówiąc rower jest rzeczownikiem mamy na myśli pewien wyraz a nie zbiór rowerów czy też stojący pod sklepem pojazd napędzany przez mięśnie nóg za pomocą pedałów mający dwa koła siodełko i kierownicę w języku pisemnym użycie pewnej nazwy w sytuacji materialnej z reguły uwidoczniony jest poprzez ujęcie jej w “nazwę generalnej występują każdy z trzech scharakteryzowanych wyżej supozycji natomiast nazwy indywidualne używając używane mogą być tylko w supozycji prostej na przykład Warszawa jest największym polskim miastem albo materialny i na przykład Warszawa składa się z trzech sylab

Question 92

nazwy zbiorowe i niezbiorowe

Answer 92

mówiąc o zakresie nazwy powiedzieliśmy że z zakresem nazwy n jest zbiór wszystkich desygnatów tej nazwy przytoczono wyżej definicja nie sprawiała że że raczej większych trudności wiedząc jak nazwać określony przedmiot zaliczaliśmy go do zbioru stanowiącego zakres tej bądź innej nazwy. na przykład jadąc samochodem i przyglądając się mijanym pojazdom bez większych trudności możemy je stosownie pogrupować i zaliczyć do zakresu nazw samochód osobowy samochód ciężarowy jednoślad i tak dalej słowa zbiór używaliśmy zatem do określenia pewnej kolekcji przedmiotów które posiadały jakąś cechę wspólną bądź też zostały przez nas wyróżnione z uwagi na pewne interesujący nas kryterium tak ujęty zbiór zwykły się nazywać zbiorem w sensie dystrybutywnym lub klasą 30-elementowy zbiór – oczywiście w sensie dystrybutywnym – tworzą na przykład książki znajdujące się na stole przy którym siedzisz pewną klasę tworzą samochody stojące na parkingu pod moim domem desygnaty student pierwszego roku wydziału prawa i administracji uniwersytetu gdańskiego tworzą zbiór złożony właśnie ze wszystkich z osobna wziętych studentów wspomnianego wydziału desygnaty nazwy człowiek tworzą olbrzymi zbiór skład którego wchodzą wszyscy ludzie i tak dalej zbiór w sensie dystrybutywnym składa się zatem z obiektów które są obiektami jednego rodzaju lub typu posiadają one przynajmniej jedną wspólną cechę a zarazem żaden inny obiekt nie posiada tej cechy w przypadku zbiorów w sensie dystrybutywnym obok terminu klasa i kolekcję używa się czasem terminu wielość lub mnogość

Question 93

zbiór w sensie kolektywnym

Answer 93

w podanym wyżej przykładzie dotyczącej nazwy człowiek powiedzieliśmy że jej zakres to zbiór obejmujący wszystkich ludzi zauważmy obecnie że na wspomniany zbiór można spojrzeć przez pryzmat całości którą otworzy zbiór którego elementami są wszyscy ludzie możemy podzielić określoną nazwą ludzkość w ten sposób dochodzimy do drugiego sposobu rozumienia i użycia nazwy zbiór a mianowicie do tak zwanego zbiorów w sensie kolektywnym otóż zbiór w sensie kolektywnym jest to pewna całość złożona z obiektu które traktujemy jako części tej całości zbiorem w sensie kolektywnym jest na przykład kodeks karny zbiór z którego częściami są przepisy regulujące kwestie odpowiedzialności karnej rada ministrów zbiór w skład którego wchodzą osoby będące ministrami i prezes rady ministrów puszcza zbiór którego częściami są drzewa biblioteka zbiór którego częściami są książki grupa armia stado zgromadzenie partia polityczna i tak dalej w przypadku wszystkich wymienionych wyżej zbiorów mamy zatem do czynienia z pewnym agregatem całością powstałą w wyniku połączenia odpowiednich elementów osób rzeczy zdarzeń często w przypadku zbiorów w sensie kolektywnym obok terminu całość i agregat posługujemy się również terminami kompleks lub konglomerat uogólniając możemy powiedzieć że zbiorem w sensie kolektywnym mamy do czynienia gdy zbiór pewnych obiektów tworzy całość której częściami są te właśnie obiekty ze zbiorem w sensie dystrybutywnym mamy coś do czynienia w sytuacji gdy określony obiekt jest elementem zbioru pewnych przedmiotów jedynie wówczas gdy sam jest takim przedmiotem

Question 94

nazwa zbiorowa

Answer 94

nazwy których desygnaty są zbiorami w sensie kolektywnym czyli agregatami nazywamy nazwami zbiorowymi lub kolektywnymi nazwami zbiorowymi są na przykład stowarzyszenie Wspólnota komisja śledcza park ogród zoologiczny trybunał stał kodeks postępowania administracyjnego drużyna zgromadzenie narodowe tum rada adwokacka i tak dalej nazwy których desygnaty nie są zbiorami w sensie kolektywnym lecz w poszczególnymi przedmiotami nazywamy nazwami niezbiorowymi na przykład pies długopis podręcznik cegła kartka papieru kapelusz naturalnie wszystkie te nazwy również tworzą zbiory są nazwami ogólnymi i mają dosyć liczne zakresy niemniej jednak każde z nich odnosi się osobno do każdego z elementów które znajdują się w zbiorze stanowiącym jej zakres

Question 95

błąd podziału i połączenia

Answer 95

posługując się nazwami zbiorowymi należy uważać by nie popełnić błędu podziału i połączenia wspomniany błąd polega na automatycznym przenoszeniu cech który przysługują desygnatowi nazwę zbiorowe i na jego części i vice versa przenoszenie właściwości przysługującej częścią na całość którą tworzą jeśli ktoś rozumowałby w ten sposób partia x jest za ochroną życia odpoczęcia zatem każdy z członów partii x jest za ochroną życia odpoczęcia popełniłby błąd fallacia divisionis zaś osoba przeprowadzająca rozumowanie każdy poseł dostaje dietę zatem sejm dostaje dietę popełniłby błąd fallacia compositionis

Question 96

nazwy ostre a nazwy wyraźne

Answer 96

nazwy ostre to takie które mają ściśle określony zakres na przykład kobieta mężczyzna
nazwa nieostranie posiada ściśle określonych zakresów na przykład otyły człowiek Starsza kobieta
z nazwą ostrą w świetle tego co zostało napisane mamy do czynienia w sytuacji gdy o dowolnym obiekciem jesteśmy w stanie orzec czy jest desygnatem danej nazwy czy też nie nazwą ostrą jest bez wątpienia nazwa kwadrat osoba o wzroście powyżej półtora metra kubek książka kot w przypadku nas nieostrych jak na przykład wysoki człowiek istnieją obiekty które ponad wszelką wątpliwość są jej desygnatami na przykład osoby o wzroście powyżej 1,9 m istnieją obiekty które z całą pewnością nie są ich desygnatami na przykład osoby o wzroście poniżej 1,6 m istnieją jednak także obiekty o których trudno orzec czy są desygnatami tej nazwy czy też nie nazwa nieostrą jest nazwa pracowity student leń uczciwy człowiek piękna kobieta sprawiedliwy sędzia pijak w przypadku każdego z tych przykładów znajdują się bowiem osoby co do których będziemy mieli wątpliwości czy są te desygnatami danej nazwy czy też nie

Question 97

nazwa nieostra w tekście prawnym

Answer 97

prawodawca tworząc normy prawne często posługuje się zaczerpniętymi wprost z języka etnicznego nazwami nieostrymi w związku z tym pojawiać się mogą trudności interpretacyjne Zastanówmy się na przykład nad sformułowaniem następującego przepisu występującego w regulaminie studiów jednej z wyższych uczelni Za poważne naruszenie porządku w trakcie egzaminu egzaminu który ma prawo usunąć studenta z sali w której przeprowadzany jest egzamin pojawia się wątpliwość dotycząca zachowań studenta które można traktować jako desygnat nazwy poważne naruszenie porządku zapewne student który kichnie w trakcie egzaminu nie zostanie wyproszony z powodu poważnego naruszenia porządku wyproszony natomiast może zostać student który będzie prowadził rozmowę telefoniczną jak jednak zakwalifikować czynsz studenta który będzie mówił sam do siebie często nie zdając sobie z tego sprawy i przeszkadza w ten sposób w innym skupieniu ich myśli czy wspomniane student swoim zachowaniem narusza poważnie porządek czy też nie czy egzaminator ma prawo wyprosić studenta który Ryszard nie coś do sąsiada podobne wątpliwości interpretacyjne mogą nasuwać się nazwa poważne i niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe pojawiające się na przykład w artykule 87 KC nazwa znikoma szkodliwość społeczna czynu wielokrotnie występująca w kodeksie karnym nazwa w znacznym stopniu ograniczona zdolność rozpoznania znaczenia czynu nazwa nieuzasadnione opóźnienie nie trzeba w tym miejscu przypominać że zakwalifikowanie przedmiotu osoby czynu do zakresu pewnej nazwy może mieć poważne konsekwencje stąd też zalecana jest daleko posunięta ostrożność przy posługiwaniu się nazwami nie ostrymi zwłaszcza na etapie tworzenia tekstów normatywnych w przypadku tekstów prawnych nieostrość występujących w nich nazw usuwa ma bywa za pomocą tak zwanych definicji legalnych

Question 98

nazwa niewyraźna

Answer 98

ostrość ewentualna nieostrość nazwy wiąże się z możliwością wyznaczenia jej zakresu czyli przyporządkowania dowolnych obiektów do określonych zbiorów wspomniane trudności częstokroć wiążą się z tym że pewne nazwy w języku naturalnym nie mają wyraźnej treści Innymi słowy w przypadku pewnych nazw nie jesteśmy w stanie podać cech które są wspólne dla wszystkich ich desygnatów na przykład do której zaliczamy pewne obiekty do zakresu tej a nie innej nazwy tego rodzaju sytuacjach mamy do czynienia z tak zwaną nazwą niewyraźną na przykład dla większości z nas nazwą niewyraźną jest zapewne nazwa Koliber każda z nazw Bez trudu powie że Koliber jest bardzo małym ptakiem obarnym upierzeniu charakterystycznym dziobie że zauważmy że cechy to opisują również Wiele ptaków które kolibrami nie są podobnie że trzyma się z nazwą storczyk wiemy że jest to roślina o barwy jatach i najczęściej tyle zauważmy że za pomocą słów roślina o barwnych kwiatach można opisać bardzo wiele roślin które nie są storczykami Jeśli więc nie jesteśmy w stanie podać treści nazwy mamy do czynienia z nazwą niewyraźną Jeśli natomiast potrafimy podać zespół cech na podstawie których zaliczamy określone obiekty do zakresu pewnej nazwy dana nazwa jest dla nas nazwą wyraźną każda nazwa wyraźna jest za tym nazwom ostrą jeśli bowiem umiemy podać zespół cech na podstawie których wyróżniamy pewne przedmioty z ogółu przedmiotów To nie my też przyporządkować je do określonego zbioru wspomniana zależność nie zachodzi jednak między nazwami niewyraźnymi a nie ostrymi nie jest bowiem odosobniona sytuacja gdy pomimo nieznajomości treści określonej nazwy bez większych trudności jesteśmy w stanie poprawnie wskazać jej desygnaty zatem jest to Nazwa ostra.

Question 99

stosunki między zakresami nazw

Answer 99

artykuł 245 k. c stanowi do przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości potrzebna jest umowa między uprawnionym a nabywcą oraz jeśli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej wpis do tej księgi chyba że przepis szczególny stanowi inaczej postawmy Pytanie czy do przeniesienia służebności osobistej potrzeba potrzebna jest umowa aby udzielić odpowiedzi na to pytanie należy najpierw ustalić czy służebność osobista Jest ograniczonym prawem rzeczowym czy też nie Innymi słowy należy ustalić w jakiej relacji pozostają względem siebie stosunki między zakresami służebność osobista i ograniczone prawo rzeczowe stosownie do stosunku który zachodzi między zakresami dwóch przytoczonych nazw na postawione wyżej pytanie udzielimy odpowiedzi twierdzącej albo przeczącej

Question 100

klasa uniwersalna

Answer 100

zakres nazwy to pewien zbiór w znaczeniu dystrybutywnym klasa w którym mieszczą się obiekty posiadające jedną wspólną cechę bądź więcej takich cech ewentualne obiekty które zostały wyróżnione z uwagi na pewne kryterium zakres nazwy podręcznik jest więc zbiorem zawierający wszystkie z osobna wzięte obiekty z których każdy jest podręcznikiem zakresem nazwy studenc jest zbiór wszystkich osób które z których każda jest studentem z okresem nazwy ustawa jest zbiór wszelkich aktów prawnych będących postawami itd największym z istniejących zbiorów takimi którym obejmuje swym zakresem wszystko to co istnieje jest tak zwana klasa uniwersalna Uniwersum jeśli zatem coś co istnieje automatycznie znajduje się w zakresie Uniwersum Gdybyśmy chcieli podać nazwę której zakres odpowiada Uniwersum Byłaby to nazwa coś cokolwiek byt itp wszystko bowiem co istnieje z czymś gdybyśmy natomiast potraktowali desygnację nazwy coś jako Części pewnej całości agregatu ową całość określilibyśmy nazwą zbiorową wszechświat zauważmy że tak treść jaki zakresy obu nas w coś ich wszechświat są różne nazwa coś jest nazwą ogólną w końcu wszystko co istnieje jest jej desygnatem coś nazwa wszechświat jest jest nazwą jednostkową jest tylko jeden wszechświat

Question 101

klasa negatywna

Answer 101

gdy wypowiadamy jakąkolwiek nazwę różną od wspomnianej wyżej nazw w których klasy odpowiadają Uniwersum wykrywamy niejako w owym Uniwersum pewien obszar wyróżniamy część obiektów które w nim się znajdują Jeśli na przykład Powiedziałbym nazwę prawnik I chciał wskazać jej zakres to spośród wszystkich obiektów znajdujących się w Uniwersum musiałby wybrać te które są osobami posiadające stosowne wykształcenie dokonującej operacji wyróżniłbym w Uniwersum pewną klasę obiektów które posiadają na przykład interesującą mnie cechę zauważmy że gdy wyróżnia się jakąkolwiek klasę obiektów w ramach Uniwersum automatycznie powstaje druga składająca się z wszystkich obiektów znajdujących się w Uniwersum a nie posiadającej pewnej cechy w naszym przykładzie będą to nie tylko wszystkie osoby które nie mają wykształcenia prawniczego ale wszystko to co istnieje i nie jest prawnikiem jak na przykład długopis dom samochód kura kaczka owa olbrzymia klasa obiektów stanowiąca dopełnienie wyróżnionej klasy do Uniwersum nazywana jest klasą negatywną klasa wyróżniona na przykład zakres nazwy kwiat i klasa negatywna w stosunku do niej w tym przypadku znajdzie się w niej wszystko to co nie jest kwiatem łącznie dają Uniwersum wszystko to co nie jest desygnatem nazwy n nazywamy w skrócie nie n nazwą której zatem określimy każdy sygnat klasy negatywnej w stosunku do zakresu nazwy komputer będzie nazwanie komputer Jeśli wyróżnimy klasę obiektów będących desygnatami nazwy przepis prawny klasy negatywną w stosunku do niej będą tworzyły desygnaty nieprzepis prawny i tak dalej

Question 102

stosunek zmienności

Answer 102

zakresy poszczególnych nazw niepustych a zatem takich które posiadają jeden dystygnatur więcej desygnatów mogą pozostawać względem siebie w różnych stosunkach między zakresami dwóch nazw może zachodzić stosunek zamienności zwany również stosunkiem tożsamości równoważności lub identyczności ze stosunkiem tym mamy do czynienia w sytuacji gdy każdy z desygnatów nazwy S jest zarazem desygnatem nazwy p i vice versa każdy z desygnatów nazwy p jest zarazem desygnatem nazwy S w stosunku zamienności pozostają więc zakresy takich nazw jak Nil s i najdłuższa rzeka świata p ziemniak s i kartofel p aktor kreujący rolę kolana i Terminatora i Osoba która w 2003 roku została gubernatorem stanu Kalifornia i tak dalej stosunek zamienności zakresu dwóch nazw można przedstawić graficznie uczynimy to za pomocą Eulera i diagramu odcinkowego koło Eulera prezentują zapisy poszczególnych nazw a ich wzajemne położenie ilustruje określone stosunek zachodzący między nimi na diagramie odcinkowym odcinek reprezentuje Uniwersum zaś odłożone po obu jego stronach pod odcinkiem zakresy

Question 103

stosunek podrzędności

Answer 103

stosunek podrzędności zachodzi w sytuacji gdy każdy z desygnatów nazwę s jest zarazem desygnaty nazwy p ale tylko niektóre desygnaty nazwy p są jednocześnie dyscyplinami nazwy S stosunek ten zachodzi między innymi pomiędzy zakresami nazw prokurator i prawnik

Question 104

stosunek nadrzędności

Answer 104

stosunek nadrzędności zachodzi gdy tylko niektóre desygnaty nazwy S są jednocześnie do sygnatami nazwy p podczas gdy wszystkie desygnaty nazwy p sądy sygnatami nazwy S w stosunku tym pozostałym na przykład zakresy nazw Europejczyk i Polak pies i buldog lekarz i laryngolog

Question 105

stosunek podporządkowania

Answer 105

stosunek nadrzędności i podrzędności określa się również mianem w stosunku podporządkowania w obu bowiem scharakteryzowanych w stosunkach zakres jednej nazwy zawiera się w drugiej

Question 106

stosunek krzyżowania się

Answer 106

pomiędzy zakresami dwóch nazw może zachodzić również stosunek krzyżowania się ze stosunkiem tym mamy do czynienia w sytuacji kiedy istnieją obiekty które są tylko desygnatami nazwy S istnieją obiekty które są jedynie desygnatami nazwy p ale istnieją też obiekty które zarazem są desygnatami nazwy S i nazwy p w stosunku tym pozostają na przykład zakresy takich nazw jak student s i osoba znająca język francuski p

Question 107

stosunek niezależności

Answer 107

niezależność między zakresami dwóch nazw zachodzi gdy zakresy tych nazw krzyżują się ale nie wyczerpują Uniwersum w stosunku tym pozostają na przykład wspomniane wyżej zakresy nazwy student s i osoba znająca język francuskimi p istnieją bowiem osoby które są studentami lecz nie znają języka francuskiego istnieją osoby władające językiem francuskim niebędące studentami istnieją studenci znający język francuski i ponad wszelką Wątpliwość w uniwersy Istnieje coś więcej niż tylko studenci i osoby znające język francuski

Question 108

stosunek pod przeciwieństwa

Answer 108

zachodzi w sytuacji gdy zakresy dwóch nazw krzyżują się a jednocześnie wyczerpują Uniwersum w sytuacji tym pozostają na przykład zakresy następujących nazw książka s i nie podręcznik p pies i niejanik graficznie stosunek ponad przeciwieństwa najłatwiej jest przedstawić na diagramie odcinkowym

Question 109

stosunek wykluczania się

Answer 109

pomiędzy zakresami dwóch nazw zachodzić może w końcu stosunek wykluczania się ich zakresu zakresy dwóch nazw wykluczają się gdy nie istnieje żaden obiekt który byłby zarazem desygnatem jednej i drugiej nazwy stosunek ten podobnie jak opisany wżeń stosunek krzyżowania się ma dwa rodzaje przeciwieństwa i sprzeczność

Question 110

stosunek przeciwieństwa

Answer 110

stosunek przeciwieństwa ma miejsce gdy zakresy dwóch nazw wykluczają się lecz nie wyczerpują Uniwersum w stosunku takim pozostałym zakresy nazwy analfabeta s i profesor p pies s i sokowirówka p Eskimos s i iglo p

Question 111

stosunek sprzeczności

Answer 111

sprzeczność między zakresami dwóch nazw ma miejsce wówczas gdy już zakresy wykluczają się i jednocześnie wyczerpują Uniwersum w stosunku tym pozostają na przykład zakresy następujących nazw być materialny s i być niematerialny p mebel s i niemebel p

Question 112

istota definicji

Answer 112

artykuł 182 ustęp 1 ustawy z 6 czerwca 1997 roku Kodeks Postępowania Karnego Dziennik Ustaw z 2020 roku pozycja 30 ze zmianami stanowi że osoba najbliższa dla oskarżonego może odmówić zeznań. chcąc Ustalić kto de facto jest uprawnionym do odmowy składania zeznań należy zdefiniować termin osoba najbliższa definicję taką odnajdziemy w artykule 115 ustęp 11 KK w świetle którego osobą najbliższą jest nałożony wstępny wstępny rodzeństwo powinowaty w tej samej linii lub stopniu osoba pozostająca w związku przysposobienia oraz jej małżonek a także osoba pozostająca we wspólnym spożyciu zgodnie z powyższym odmówić zeznań może brat lub siostra oskarżonego nie może ich natomiast odmówić były konkubent lub była konkubina narzeczona oskarżonego która nie pozostaje z nim we wspólnym pożyciu i tak dalej w zależności więc od tego jak skonstruujemy definicję osoby najbliższej sytuacja prawna określonych podmiotów ulegnie znaczącej zmianie definicja odgrywa tym samym zarówno w prawie jak i nauce prawa bardzo istotną rolę stąd też Niniejszy rozdział zostanie im poświęcony

Question 113

definicja

Answer 113

słowo definicja wywodzi się z języka łacińskiego gdzie definitio znaczy tyle co ograniczenie określenie wyjaśnienie definicją zatem jest wyrażenie językowe określające znaczenie pewnego wyrazu lub wyrażenia w sposób jego rozumienia albo poddający jednoznacznym charakterystykę pewnego przedmiotu czy też przedmiotów jakiegoś rodzaju – zespół cech konstytutywnych które tym i tylko tym przedmiotem można przypisać Jeśli na przykład czytając pewien tekst natkniemy się na wyraz którego znaczenie nie rozumiemy wówczas oczywiście sięgniemy do słownika by dowiedzieć się jakie jest znaczenie wspomnianego wyrazu ewentualnie kogoś o wspomnienie znaczenie zapytamy naturalnie oczekując odpowiedzi na pozostawione pytanie liczyć będziemy że jej osoba udzielająca posłuży się słowami który przynajmniej należą do naszego słownika biernego tak by definiowany wyraz faktycznie stał się dla nas zrozumiały w sytuacji gdy celem definicji jest uczynienie zrozumiałym pewnego wyrazu lub wyrażenia odwołanie się do innych słów mamy do czynienia z tak zwaną definicją nominalną jeśli ktoś kierowałby do nas pytanie Co to jest pendrive wówczas udzielając mu odpowiedzi na pozostawione pytanie nie mielibyśmy już na celu wyjaśnienia znaczenia określonego wyrażenia Ani słów Nie słów dotyczyłaby bowiem pytanie a wytłumaczenie pytającemu czym w istocie jest wspomniane urządzenie w sytuacji gdy podajemy jednoznaczną charakterystykę pewnego przedmiotu tworzymy tak zwaną definicję realną

Question 114

podział definicji

Answer 114

zasygnalizowany wyżej podział definicji na realnej i nominalne W pewnych sytuacjach może sprawić trudności jako że zakresy obu wspomnianych pojęć w istocie krzyżują się jeśli bowiem podajemy komuś definicję nominalną czyli wyjaśniamy jakieś znaczenie określonego wyrazu lub wyrażenia nawróćcie danego języka to w wielu przypadkach jednocześnie podajemy charakterystykę pewnych obiektów i vice versa gdy konstruujemy definicję realną czyli charakteryzujemy obiekt w niej nazywany to tym samym wyjaśniamy jak wspomniana nazwa jest rozumiana na gruncie języka którym się posługujemy opisane trudności jednak nie będą miały większego znaczenia dla naszego wywodu jako że w języku prawnym definicje realne nie występują podstawą pracy prawnika jest bowiem język i jego właśnie na jego elementach we wprowadzeniu do logiki dla prawników się koncentrujemy poniższe uwagi odnosi się więc będą przede wszystkim do definicji nominalnych

Question 115

funkcje definicji

Answer 115

dodawanie definicji jest czynnością zorientowaną na osiągnięcie określonego celu w tym celem może być wytłumaczenie komuś jak powinien rozumieć określony wyraz lub określone wyrażenie które do funkcjonują na gruncie pewnego języka celem tym może być ustalenie jakiejś nowej konwencji znaczeniowej umówienie się co do współżywania Pewnych słów odmienny od tego którego dotyczy czas był dominujący celem tym może być również wyeliminowany nie ostrości pewnych nazw poprzez doprecyzowanie lub ich znaczenia celem tym w końcu może być wprowadzenie do języka nowych wyrazów lub wyrażeń w zależności od tego w jakim celu konstruuje się określoną definicję dzieli się je na
definicję sprawozdawcze i definicję projektujące

Question 116

definicja sprawozdawcza

Answer 116

definicja sprawozdawcza zwany również analitycznymi to wypowiedzi określające znaczenie wyrazu albo wyrażenie Które funkcjonują lub funkcjonowały w przeszłości na gruncie danego języka jak sama nazwa więc definicja sprawozdawcza głosi definicję te zdają sprawę zaznaczenie określonych słów gdy na przykład podczas wykładu sprawa Cywilnego prowadzący wykład charakteryzują przedmioty prawa cywilnego zdefiniując zdolność prawną mówiąc że jest to właściwość polegająca na możności bycia podmiotem prawa lub obowiązków wówczas Odwołaj się do znaczenia wspomnianej nazwy która ona miała i ma w języku prawniczym.podobnie wyżej opisanej sytuacji gdy sięgniemy do słownika definicje z którymi się zetkniemy będą właśnie z definicjami sprawozdawczymi definicjami sprawozdawczymi mamy Ponadto do czynienia w sytuacji gdy ktoś określa znaczenie wyrazu lub wyrażenia przez siebie używanego obecnie lub w przeszłości w swoisty sposób wówczas sobota po prostu poddaje znaczenie określonego terminu na gruncie języka którym sama się posługuje w zależności od tego czy definicja sprawozdawcza poprawnie określa znaczenie danego wyrazu lub wyrażenia czy też nie jest ona zdaniem prawdziwym albo fałszywym

Question 117

definicja projektująca

Answer 117

definicje projektujące zwane również syntetycznymi w wypowiedzi językowe ustalające znaczenie pewnego wyrazu albo wyrażenia na na przyszłość częstokroć bowiem na przykład w związku z postępem technologicznym zachodzi konieczność wprowadzenia do języka nowych słów które posłużą do określenia nowych urządzeń albo też dokonuje się zmiany znaczenia wyrazów już funkcjonujących na gruncie danego języka retorycznie w tym miejscu Można zapytać kto jeszcze 20 lat temu wiedział co znaczy słowo internet któż również słyszał słowo komórka pomyślałby o przenośnym urządzeniu służącym do komunikacji Ponadto zejść można taka sytuacja gdy stopień precyzji używanych w danym języku słów okaże się niewystarczający i staniemy przed koniecznością zaostrzenia ich zakresu na przykład próbujący usprawiedliwić swoje spóźnienie na egzamin student może powiedzieć Niestety utknąłem w parku i długo nie mogłam się z niego wydostać cóż jednak znaczy w tym wypadku słowo długo jeśli spełniony z domu na 30 minut przed egzaminem a podróż na uczelnie zajmujemy zazwyczaj 25 minut wówczas 10 minut będzie Zapewne długim okresem Mając jednak 10 minut na Udzielenie odpowiedzi na 100 pytań testowych całą pewnością wspomniane studentnie powiesz że egzamin trwał długo aby więc uniknąć tego rodzaju nieporozumień modyfikujemy znaczenie określonego wyrażenia tak by stało się on ostre we wszystkich opisanych wyżej sytuacjach mamy do czynienia z definicjami projektującymi ogólnie możemy więc powiedzieć że definicję projektująca. jest swego rodzajupostulatem językowym postanawiamy że od danej chwili określony wyraz będzie tak a tak rozumiany w tym samym błędne jest mówienie że definicja projektująca jest zdaniem prawdziwym albo fałszywym proponując określoną konwencję znaczeniową która dopiero ma zacząć obowiązywać definicja projektująca nie może być w ogóle umowana w kategoriach prawdy lub fałszu wśród definicji projektujących Wyróżnia się dwa ich rodzaje definicje regulujące i definicję konstrukcyjne

Question 118

definicja regulująca

Answer 118

z definicją regulującą mamy do czynienia w sytuacji gdy zmieniamy określonemu wyrazowi jego pierwotne nieostre znaczenie biorąc za podstawę jego dotychczasowe znaczenie i zwiększając stopień jego precyzji ów pugn wyjścia wyrażenie funkcjonujące już na gruncie konkretnego języka powoduje że definicja regulująca do pewnego stopnia przypomina definicję sprawozdawczą Nie zapominajmy jednak że przez zaostrzenie zakresu pewnej nazwy zmieniamy jej znaczenie na przyszłość a tym samym mamy do czynienia z definicji projektującą definicję tego rodzaju Bez trudu można odnaleźć w tekstach prawnych jak wspomniano podstawę języka prawnego jest język naturalny który często nie jest wystarczająco precyzyjny w tych sytuacjach ustawodawca posługuje się właśnie definicjami regulującymi.na przykład artykuł 115 ustęp 5 KK stanowi mieniem znacznej wartości jest mienie którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 zł zaś artykuł 115 ustęp 6 KK mieniem wielkiej wartości jest mienie którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 1 000 000 zł w języku naturalnym obie nazwy mie nieznacznej wartości oraz mienie wielkiej wartości są nieostre i bez stosownych definicji regulujących mielibyśmy poważne trudności z wykładnią przepisów w których nazwy te występują na przykład artykuł 289 KK reguluje odpowiedzialność karną sprawcy czynu przylegającego na zborze Zaborze w celu krótkotrwałego użycia cudzego pojazdu mechanicznego sprawdź co wspomnianego czynu grozi kara pozbawienia wolności od trzech miesięcy do 5 lat jednak zgodnie z ustępem drugim wspomnianego artykułu jeśli pojazd stanowi mienie znacznej wartości sprawdź co podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat zauważmy że przewlekłą definicji regulującej wyrażenia mienie znacznej wartości prawa mogłoby być stosowane bardzo dowolnie

Question 119

definicja konstrukcyjna

Answer 119

drugim rodzajem definicji projektującej są tak zwane definicje konstrukcyjne zwane również arbitralnymi z definicjami tymi mamy do czynienia w sytuacjach do wprowadzane są nowe słowa służący na przykład do określenia nowych instytucji prawnych do języka i zachodzi w związku z tym potrzeba określenia ich znaczenie przykład tego rodzaju definicji stanowiła definicja francingu gdy wspomniana instytucja prawna prowadzona była do polskiego systemu prawnego podobnie można wskazać na instytucje prawa cywilnego nazywaną timeshemringiem definicją tego terminu i tak dalej z definicjami konstrukcyjnymi mamy Ponadto do czynienia w sytuacjach gdy następuje diametralna zmiana znaczenia pewnego wyrazu lub wyrażenia które już funkcjonowały na gruncie określonego języka z taką sytuacją mieliśmy do czynienia na przykład wtedy gdy w języku polskim wyraz myszka zaczął funkcjonować w znaczeniu urządzenie wskazujące używane podczas pracy z interfejsem graficznym systemu komputerowego tym co odróżnia więc definicję konstrukcyjne odregulujących jest fakt że w przypadku tych pierwszych nie liczymy się z dotychczasowym znaczeniem pewnego terminu podczas gdy w przypadku definicji regulujących dotychczasowe znaczenie stanowi podstawę do wprowadzenia nowego odnotować należy że w sytuacji gdy definicja konstrukcyjne jak i definicje regulujące przyjmują przyjmą się i zaczną funkcjonować na gruncie określonego języka w sensie definicjami sprawozdawczymi w istocie przytoczone wyżej przykłady to definicja sprawozdawcze funkcjonują już bowiem w języku polskim Niemniej jednak w momencie ich prowadzenia do języka polskiego były definicjami konstrukcyjnymi

Question 120

podział definicji z uwagi na funkcje które pełnią w języku

Answer 120

1.
sprawozdawcze informuje jak określony wyraz lub wyrażenie rozumiane były lub są na gruncie pewnego języka
2.
projektująca postuluje w jaki sposób określony wyraz lub wyrażenie mają być rozumiane w przyszłości
a)regulująca liczy się z dotychczasowym znaczeniem danego wyrazu lub wyrażenia
b)konstrukcyjna nie liczy się z dotychczasowym znaczeniem danego wyrazu lub wyrażenia

Question 121

budowa definicji

Answer 121

z uwagi na budowę zwykłe się wyróżnia dwa podstawowe typy definicji definicji równościowe i definicji nierównościowe

Question 122

definicja równościowa

Answer 122

definicja równościowa jest w istocie zdaniem w strukturze którego daje się wyodrębnić trzy elementy trzy elementy: definiendum, definiens, oraz łącznik.

Question 123

Definiendum

Answer 123

czyli człon definiowany to ta część definicji która zawiera wyraz lub wyrażenie definiowane

Question 124

Definiens

Answer 124

człon definiujący to po prostu zwrot definiujący zaś łącznik zwany też zwrotem łączącym lub spójnikiem definicyjnym jest to część która jak nazwa głosi łączy definiendum z definiensem.za pomocą zwrotu łączącego w istocie stwierdzamy tożsamość znaczeniową i zakresową czyli stwierdzamy że dwa wyrażenia mają to samo znaczenie i zakres wyrazów lub wyrażeń występujących w definiendum i definiensie

Question 125

definicja wyraźna a kontekstowa

Answer 125

przytoczone wyżej przykłady definicji równowartościowych to tak zwane definicje wyraźne których cechą charakterystyczną jest to że człowiek definiowany zawiera tylko wyrazy lub wyrażenia definiowane obok nich występują również definicje kontekstowe definicji kontekstowej wyraz lub wyrażenie definiowane nie stanowią całego definiendum lecz są jego częścią pozostałe zaś wyrazy występujące w definiendum tworzą kontekst w którym wyraz lub wyrażenie definiowane zazwyczaj występuje definicje kontekstowe używane są do scharakteryzowania znaczenia wyrażeń niesamodzielnych czy wyrażeń które uzyskują sens Jedynie w drodze określenia roli którą pełnią w kontekście przykładem definicji kontekstowej jest na przykład definicja wyrazu posiadacz posiadaczem rzeczy r jest taka osoba którą rzeczą r faktycznie włada Jak właściciel jaki tak osoba która nią faktycznie włada jako użytkownik zastawnik najemca dzierżawca lub mający inne prawo z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.

Question 126

definicja przez abstrakcję

Answer 126

rodzajem definicji kontekstowych są tak zwane definicje przez abstrakcje które używane są do określenia pewnej wspólnej własności przysługującej obiektom jednakowym pod pewnym względem przykładem takiej definicji jest definicja ciężaru jaką wspólnej własności ciał tyle samo ważących ciężar ciała x jest identyczny z ciężarem ciała y zawsze i tylko wtedy gdy ciało x równoważy się na wadze rzetelnej z z ciałem y

Question 127

definicja przez abstrakcję

Answer 127

rodzajem definicji kontekstowych są tak zwane definicje przez abstrakcje które używane są do określenia pewnej wspólnej własności przysługującej obiektom jednakowym pod pewnym względem przykładem takiej definicji jest definicja ciężaru jaką wspólnej własności ciał tyle samo ważących ciężar ciała x jest identyczny z ciężarem ciała y zawsze i tylko wtedy gdy ciało x równoważy się na wadze rzetelnej z z ciałem y

Question 128

definicja przez abstrakcję

Answer 128

rodzajem definicji kontekstowych są tak zwane definicje przez abstrakcje które używane są do określenia pewnej wspólnej własności przysługującej obiektom jednakowym pod pewnym względem przykładem takiej definicji jest definicja ciężaru jaką wspólnej własności ciał tyle samo ważących ciężar ciała x jest identyczny z ciężarem ciała y zawsze i tylko wtedy gdy ciało x równoważy się na wadze rzetelnej z z ciałem y

Question 129

definicja klasyczna

Answer 129

specjalnym typem definicji równościowych są tak zwane definicje klasyczne będące rodzajem definicji równościowych naturalnie składają się ze wspomnianych trzech podstawowych części definiendum definiensa oraz łącznika cechy wyróżniające ten typ definicji jest natomiast charakterystyczna budowa definiensa w obrębie którego wyróżnić możemy tak zwany rodzaj najbliższy genus proximus i różnice gatunkową diferentia specifica

Question 130

definicja klasyczna genus.

Answer 130

definicje klasyczne przez wiele wieków uznawały były za ideał definicji w wiekach średnich na podstawie wskazówek zawartych w dziełach Arystotelesa sformułowane zasady i konstruowania definicji (definicja tworzy rodzaj najbliższy i różnica gatunkowa).współcześnie charakteryzując budowę definicji klasycznej mówi się że jest ona zbudowana Na podstawie schematu a jest to b o cechach c gdzie a to definiendum “jest to” to łącznik, “B o cechach C” - definiens “B rodzaj najbliższy, “cechy C “- różnica gatunkowa.Np. Student (definiendum - A) jest to (łącznik) uczeń (genus proximus-B) szkoły wyższej(differentia specifica-C).zgodnie z przytoczonym przykładem genus b musi być nazwą nadrzędną w stosunku do zakresu nazwy definiowanej tak by każdej desygnat był zarazem desygnatem nazwy określającej genus lecz nie każdy desygnat nazwy określającej genus był desygnatem nazwy definiowanej.differentia specificia (cechy C)za węża natomiast zakres nazwy określającej genus tak by był on zamienny z zakresem nazwy definiowanej

Question 131

definicja nie klasyczna

Answer 131

definicja równościowa która nie posiada budowy definicji klasycznej jest definicją nieklasyczną definicja nie klasyczne posiadają nie treść jak to miało miejsce w przypadku definicji klasycznych a zakres definiowanej nazwy tym samym ich definienszawiera nazwę których zakresy łącznie tworzą zakres nazwy definiowanej przykład definicji równościowej nie klasycznej odnajdziemy między innymi w artykule 115 ustęp 19 KK osobom pełniącą funkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny człowiek organu samorządowego osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponujące środkami publicznymi chyba że wykonuje wyłącznie czynności Usługowe a także inna osoba której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawy lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę międzynarodową i w artykule 115 ustęp 13 KK stanowiącym że funkcjonariuszem publicznym jest prezydent Rzeczpospolitej Polskiej poseł senator radny poseł do Parlamentu Europejskiego sędzia ławnik prokurator funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego notariusz komornik kurator sądowy syndyk nadzorca sądowy i zarządca osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy osoby będące pracownikiem administracji rządowej innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego w zakresie chyba że pełni wyłącznie czynności Usługowe a także inna osoba w zakresie w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych Osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego chyba że pełni wyłącznie czynności Usługowe osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej funkcjonariusz organu powołanego do ochrony Bezpieczeństwa Publicznego albo funkcjonariusz służby więziennej osobę pełniącą czynną służbę wojskową z wyjątkiem terytorialnym służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie pracownika międzynarodowego trybunału karnego chyba że pełni wyłącznie czynności Usługowe obie przytoczone wyżej definicje niekorzystne wymieniają desygnaty definiowanych nazw łącznie tworzące ich zakresy tym samym nie możemy wyróżnić w budowie tych definicji elementów które stanowią rodzaje najbliższy i różnice gatunkową rzecz bez większych trudności wskażemy definiendum łącznik oraz definiens.

Question 132

podział definicji z uwagi na

Answer 132

1.równościowa składa się z trzech podstawowych elementów :( definiendum, łącznika oraz definiensa)
a) klasyczna (definiens zawiera rodzaj i różnicę gatunkową)
b) nieklasyczna (definiens zawiera nazwy, których zakresy razem tworzą zakres nazwy definiowanej.)
2. Nierównościowa (nie posiada budowy charakterystycznej dla definicji równościowej -brak łącznika.)

Question 133

stylizacja definicji

Answer 133

definicje równościowe klasyczne a także nie klasyczne mogą być wysławione na trzy sposoby a jako że sposób wysłowienia definicji zwykły się nazywać jej stylizacją wyróżniamy definicję w stylizacji
1. słownikowej
2.semantycznej
3. przedmiotowej

Question 134

stylizacja słownikowa

Answer 134

definicja stylizacji słownikowej stwierdza równość znaczeń dwóch wyrażeń definiowanego i definiującego tym samym zarówno wyraz lub wyrażenie definiowane jak i definiujące użyte są w supozycje materialnej czyli są nazwami cudzosłowanymi ujęte są w cudzysłowie na przykład “wyraz «ustawa »znaczy tyle co wyrażenie «akt prawny o charakterze ogólnym powszechnie obowiązujący uchwalony W szczególnym trybie przez najwyższy organ władzy państwowej ,parlament » “.charakterystycznym łącznikiem definicyjnym występującym w stylizacji słownikowej i jest zwrot znaczy tyle co którego funkcję przyjmują czasem jego synonimy jak na przykład znaczy to samo co

Question 135

stylizacja semantyczna

Answer 135

definicja stylizacji sematycznej stwierdza że określony wyraz lub określenie wyrażenie występujące w definiendum oznaczają pewne obiekty o których mowa w definiensie tym samym w przypadku stylizacji sematycznej definicję równościowej jedynie definiendum użyte jest w sytuacji materialnej tylko wyraz lub wyrażenie definiowane ujęte jest w “na przykład “wyraz «ustawa »oznacza akt prawny o charakterze ogólnym powszechnie obowiązujący uchwalony W szczególnym trybie przez najwyższy organ władzy państwowej, parlament, “jak widzimy w stylizacji semantycznej w roli łącznika definicyjnego występuje wyrost oznacza jakkolwiek jego funkcja może pełnić również wyraz denotuje lub wyrażenie nazywa się

Question 136

stylizacja przedmiotowa

Answer 136

w przypadku definicji równościowej stylizacji przedmiotowej ani definiendum ani definiensa nie są użyte w supozycji materialnej nie pojawiają się więc cudzysłowy tym samym definicja to brzmieniem nie różni się zasady od definicji realnej gdy mamy jednak do czynienia z definicją nominalną oczywiście naszym celem w dalszym ciągu jest wskazanie wyznaczenia pewnego wyrazu lub wyrażenia mówiąc więc ustawa jest to akt prawny o charakterze ogólnym powszechnie obowiązujący uchwalony w szczególnym trybie przez najwyższy organ władzy państwowej i parlament mamy na celu nie charakterystykę pewnych obiektów jak to by miało miejsce w przypadku definicji realnej a de facto objaśnienie komuś znaczenia wyrazu ustawa zwrotem który pełni funkcję łącznika w stylizacji przedmiotowej definicji równościowej jest wyrażenie jest to.

Question 137

definicja nierównościowa

Answer 137

definicja która nie ma budowy charakterystycznej do definicji równościowej jest definicją nierównościową definicjach nierównościowych nie występuje łącznik definicyjny rodzajem definicji nierównościowej jest na przykład definicja aksjomatyczna zwana również definicją przez postulaty w definicji aksjonatycznej wyraz definiowany umieszczony jest w zdaniu wzorcowym lub w zdaniach wzorcowych co umożliwia zrozumienie znaczenia przypisywanego temu wyrazowi definicję tego typu sporządź można w wielu takich tekstach prawnych na przykład artykuł 627 KC stanowi przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczenia oznaczonego dzieła a zamawiające do zapłaty wynagrodzenia w przytoczonym artykule zdefiniowano została w istocie umowa o dzieło podobnie w artykule 25 ustęp 1 KK możemy odnaleźć definicję obrony koniecznej nie popełnia przestępstwa kto w obronie koniecznej odbiera bezpośrednio bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

Question 138

definicja indukcyjna

Answer 138

kolejnym przykładem definicji nierównościowej jest tak zwana definicja indukcyjna nazywana również definicją rekurencyjną definicja indukcyjne służą do definiowania zbiorów dobrze uporządkowanych cechą charakterystyczną budowy tych definicji jest możliwość wyróżnienia w nich dwóch elementów warunku wyjściowego i warunku indukcyjnego za pomocą warunku wyjściowego stwierdza się które elementy niewątpliwe należą do definiowanego zbioru natomiast za pomocą warunku indukcyjnego stwierdza się w jakim stosunku do elementów niewątpliwie należących do zdefiniowanego zbioru powinien pozostawać nowy element jeżeli on ma należeć do tego zbioru przykładem definicji indukcyjnej jest na przykład definicja terminu przodek Adama warunek wyjściowy stanowi w tym wypadku zdanie jeśli ktoś jest rodzicem Adama to są przodkiem Adama zaś warunek indukcyjny sformułować możemy za pomocą zdań jeśli ktoś jest rodzicem przodka Jana to jest on przodkiem Jana definicje indukcyjne pojawiają się również w tekstach prawnych np w artykule 957 ustęp 1 KC odnajdziemy indukcyjną definicję osoby nie mogącej być świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być świadkiem przy sporządzenia testamentu osoba dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść nie mogą być również świadkami małżonek tej osoby jej krewni lub powinnować pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia warunkiem wyjściowym jest w tym wypadku część w której stwierdza się że świadkiem przez sporządzaniu testamentu nie może być osoba dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść następnie w warunku indukcyjnym pojawia się wskazówka jak odjąć zakresem definiowanej nazwy również inne osoby zatem mówi się że nie może być świadkiem także nałożonek osoby określonej w warunku wyjściowym jej krewny lub powinowaty pierwszego lub drugiego stopnia oraz osoba pozostająca z nią w stosunku przysposobienia

Question 139

definicja cząstkowa

Answer 139

definicja występująca w aktach prawnych bardzo często są definicjami cząstkowymi znaczeniedefiniowanego w nich wyrazu lub wyrażenia scharakteryzowane jest tylko częściowo formuje się warunek na podstawie którego możemy rozstrzygnąć że pewne obiekty bez wątpienia sąd resygnatami i definiowanej nazwy inne zaś nie niemniej jednak na ich podstawie nie jesteśmy w stanie rozstrzygnąć tego o dowolnym obiekcie mówiąc obrazowo istnieją takie obiekty co do których będziemy mieć wątpliwości czy podpadają one pod definiowane termin czy też nie w tekstach prawnych definicje cząstkowe wyróżnia pojawiający się w nich zwrot w szczególności lub wyraz zwłaszcza na przykład dobre osobiste człowieka jak w szczególności zdrowie wolność cześć swoboda sumienia nazwisko lub pseudonim wizerunek tajemnica korespondencji nietykalność mieszkania twórczość naukowa artystyczna wynalazca i racjonalizatorska pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach definiujący dobre osobiste opisane wyżej definicje były tak zwane definicjami werbalnymi.

Question 140

definicja dejktyczna

Answer 140

aby bowiem określić znaczenie danego wyrazu lub wyrażenia posługiwaliśmy się słowami dlatego były to definicje werbalne poza definicjami werbalnymi istnieją także definicje niewerbalne zwane definicjami dejktycznymi lub ostensywnymi definicja dejktyczna to po prostu definicja przez pokazanie jeśli wymówimy określoną nazwę i wskażemy jej desygnać będziemy mieli do czynienia właśnie z tego rodzaju definicją definicjadaiktyczne pojawiają się również w aktach prawnych w ten sposób w polskim ustawodawca definiuje na przykład znaki drogowe

Question 141

błędy w definiowaniu

Answer 141

do podstawowych błędów które można popełnić konstruując definicję nominalną należą:
1. błąd błędnego koła przyjmujący następujące formy
a) błędne koło bezpośrednie zwane także błędem indem per indem to samo przez to samo błąd ten polega na tym że definiowany wyraz lub wyrażenie poza tym że występuje w definiendum pojawia się także w definiensie obrazowo chciałoby się stwierdzić że mamy do czynienia z tak zwanym masłem maślanym błąd ten popełnili byśmy mówiąc liberał jest to osoba o poglądach liberalnych logika jest to nauka o logicznym myśleniu miłość jest to uczucie miłości do drugiej osoby któremu zwykle towarzyszy pożądanie
B) błędne koło pośrednie z błędem tym mamy do czynienia w sytuacji gdy błąd idem per idem nie dotyczy jednej i tej samej definicji ale pewnego ciągu definicyjnego zatem określenie wyrażenie definiujemy za pomocą innego wyrażenia to za pomocą jeszcze innego z kolei to definiujemy za pomocą jeszcze innego wyrażenia i tak dalej do chwili gdy pewne wyrażenie zdefiniujemy za pomocą wyrażenia wyjściowego czyli tego które pojawiło się w definiendum w pierwszej definicji naturalnie błędne koło pośrednie można mieć różną wielkość w zależności od liczby zaczynających się definicji błędem błędnego koła pośredniego dotknięte są następujące łącznie wzięte definicje konstytucja jest to ustawa zasadnicza ustawa zasadnicza jest to najważniejsza ustawa w państwie określające ogólne zasady jego ustroju najważniejsza ustawa w państwie określająca ogólne zasady jego ustroju jest konstytucją
2. błąd ignotum per ignotum niezrozumiałe przez niezrozumiałe polega na tym że znaczenie określonego wyrazu wyjaśniane jest za pomocą wyrazu lub wyrażenia niezrozumiałego dla odbiorcy definicji jeśli ktoś na przykład nie zna się na informatyce to definicja piksel jest to najmniejszy element obrazu bit mapowego niewiele mu wyjaśni podobnie niewiele zrozumie osoba będąca na bakier z techniką która usłyszy definicję matrycja ccd jest to układ wielu elementów światłoczułych z których każdy dzięki zastosowaniu filtrów barwnych odczytuje natężenie określonej szerokości spektrum światła w danym punkcie matrycy należy zauważyć że błąd ignotum per ignotum występuje każdorazowo gdy określona definicja dotknięta jest błędem idem per i dem definicji nominalnych używamy bowiem w celu wyjaśnienia komuś znaczenia określonego wyrazu lub wyrażenia jeśli więc ktoś nie rozumie określonego wyrazu a my umieścimy go w definiensie to naturalnie taka definicja będzie dla niego niezrozumiała w drugą stronę oba zależność nie zachodzi przytoczonym wyżej przykładach zarówno w definiendum jak i w definiensie występowały bowiem różne wyrazy a mimo to definicja mogła być niezrozumiała dla jej odbiorcy
3. nieadekwatność polega na tym że zakres definiendum nie jest zamienny z zakresem definiensa błąd nieadekwatności może przyjąć różne formy i tak definicje obarczona nim może być:
a) za szeroka błąd ten ma miejsce wówczas gdy zakres definiensa jest szerszy od zakresu definiendum zakres definiensa jest nadrzędny w stosunku do zakresu definiendum na przykład prokurator jest to pracownik prokuratury każdy prokurator jest pracownikiem prokuratury lecz nie każdy pracownik prokuratury jest prokuratorem profesor jest to osoba z wyższym wykształceniem alkoholik jest to osoba pijąca alkohol
B) za wąska z błędem tym mamy do czynienia w sytuacji gdy zakres definensa jest węższy od zakresu definiendum zakres definiensa jest podrzędny w stosunku do zakresu definiendum na przykład sportowiec jest to osoba zawodowa grająca w piłkę nożną nie każdy sportowiec gra zawodowo w piłkę nożną mimo że każda osoba zawodowo grająca w piłkę nożną niewątpliwie jest sportowcem osoba fizyczna jest osoba posiadająca dowód i osobisty i tak dalej
co) za wąska i za szeroka jednocześnie błąd ten występuje wówczas gdy zakresy definiendum i definensa pozostają w stosunku krzyżowania się na przykład sędzia jest to łysy prawnik (nie każdy sędzia jest łysym prawnikiem nie każdy łysy prawnik jest sędzią ale zapewne są osoby które ukończyły prawo zostały sędziami i straciły włosy student jest to osoba czytająca na samej książki dotyczące logiki i tak dalej
d) dotknięta błędem przesunięcia kategorialnego z błędem tym mamy do czynienia wówczas gdy zakresy definiendum i definiensa wykluczają się charakterystyczny sposób obrazowo dla przybliżenia istoty tego błędu można posłużyć się zwrotem co ma piernik do wiatraka nazwa wspomnianego błędu pochodzi stąd że desygnaty nazwy którą definiujemy należą do innej kategorii ontologicznej niż desygnaty wyrażenia definiującego innymi słowy konstruując definicję w definicję podajemy rodzaj genus diametralnie różnimy od tego do którego należałoby zaliczyć desygnaty definiowanego wyrazu na przykład podręcznik z logiki jest to taki stan że ma się ochotę zasnąć podręcznik nie jest stanem miłość jest to taka rzecz że traci się ochotę na jedzenie i tak dalej

podkreślamy że każdorazowo gdy definicja obarczona jest błędem przesunięcia kategorialnego zakresy definiendum i definiensa wykluczają się lecz fakt i wspomniane zakresy się wykluczają nie zawsze prowadzi do wniosku że został popełniony błąd przesunięcia kategorialnego na przykład mówiąc wieloryb jest to ryba żywiące się planktonem w definiendum i definiensie przywołujemy nazwy których zakresy się wykluczają mimo że ich desygnaty należą do tej samej kategorii ontologicznej

Question 142

definicja legalna

Answer 142

jak wynikało z przytoczonych wyżej przykładów ilustrujących poszczególne rodzaje definicji ustawodawca wykorzystuje w wielu przypadkach definicje w celu określenia znaczenia słów którymi posługuje się konstruując różne akty prawne definicja pojazd pojawiający się w tekście prawnym i odnoszące się do wyrazu bądź wyrażenia następującego w tym tekście zwykłe nazywać się definicjami legalnymi lub definicjami prawnymi
zgodnie z ustępem 146 ustęp 1 ZTP definicja legalne tworzy się gdy
– dane określenie jest wieloznaczne – dane określenie jest nieostre a jest pożądane ograniczenie jego nieostrości – znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe – ze względu na dziedziny regulowanych spraw istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia

Question 143

wieloznaczność nazw w tekstach prawnych

Answer 143

wieloznaczność występująca w tekstach prawnych wyrazów zaczerpniętych wprost z języka naturalnego likwidowana jest w większości przypadków przez umieszczania ich charakterystycznym kontekście na podstawie którego można bez większych trudności ustalić znaczenie określonego wyrazu w sytuacji jednak gdy określony wyraz odgrywa węzłową rolę w danym tekście prawnym lub w jego jednostce redakcyjnej konieczne może okazać się skorzystanie z bardziej precyzyjnego instrumentu pozwalającego określić jego znaczenie przede wszystkim w takich właśnie sytuacjach ustawodawca ucieka się do zastosowania definicji legalnych definicja legalna w tekście prawnym pojawia się również w przypadku mniej istotnych wyrażeń w sytuacji gdy wieloznaczności nie można usunąć przez ich umieszczenie w odpowiednim kontekście usunięcie wieloznaczności najczęściej następuje poprzez wyraźne wskazanie jednego z kilku możliwych znaczeń określonego wyrazu lub wyrażenia jakie odnaleźć możemy w słownikach języka na gruncie którego dany wyraz lub wyrażenie występuje

Question 144

nazwa nieostra w tekście prawnym

Answer 144

nie ostrość nazwy stanowi powód wprowadzenia do tekstu prawnego definicji legalnej w sytuacji gdy pożądany jest jej ograniczenie w rozdziale pierwszym powiedzieliśmy że język prawny powinien być na tyle precyzyjny by nie było wątpliwości co do tego co jest prawem a co nim nie jest z drugiej jednak strony język prawny powinien być na tyle elastyczny był możliwy stosowanie prawa w zmieniającej się w rzeczywistości bez konieczności konstruowania milionów przepisów prawnych opisując nazwę nieostre posłużyliśmy się przykładem następującej normy za poważne naruszenie porządku w trakcie egzaminu egzaminator ma prawo usunąć studenta z sali w której przeprowadzony jest egzamin w normie tej występował właśnie nazwa nieostra poważnym naruszenie porządku w trakcie egzaminu zauważmy że jej zaostrzenie mogłoby prowadzić do sytuacji niepożądanych przez określonego prawodawcę nie jesteśmy bowiem w stanie przewidzieć wszystkich możliwych zachowań osób zdających egzamin mogących mieć miejsce niepożądany wpływ na jego przebieg zgodnie z powyższym nieostrość nazwy za pomocą definicji legalnej usuwana jest tylko wtedy gdy służyć ma to określonemu pożądanemu celowi przez wprowadzenie definicji legalnej do tekstu prawnego nieostrość nazwy może być usunięta zupełnie bądź tylko częściowo częściowo usunięcie nie ostrości może służyć wyeliminowaniu niepożądanych z punktu widzenia prawodawcy mogących pojawić się wątpliwości interpretacyjnych a jednocześnie gwarantować odpowiedni stopień elastyczności tekstu prawnego by osiągnąć wspomniany cel ustawodawca definiujący o określony wyraz lub wyrażenie nieostre posługuje się innym wyrażeniem również nieostrym lecz nie tak bardzo jak te które jest definiowane na przykład przestępstwo o charakterze terrorystycznym jest to czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności której górna granica wynosi co najmniej 5 lat popełniony w celu poważnego zastraszenia wielu osób bez wątpienia przytoczona definicja przybliża znaczenie nazwy przestępstwa o charakterze terrorystycznym mimo że definens zawiera nazwy nieostre poważne zastraszanie i wiele osób

Question 145

zrozumiałość wyrażeń występujących w tekście prawnym

Answer 145

znaczenie wyrażenia których mowa w ustępie 146 ustęp pierwszy ZTP jest określenie określonych definicja zaś wprowadzana jest do tekstu prawnego z uwagi na fakt że nie są one powszechnie zrozumiałe celem definicji nie jest więc usunięcie wieloznaczności jak to miało miejsce w pierwszym przypadku lecz usunięcie nie ostrości pełnej nazwy a po prostu objaśnienie znaczenia określonego wyrażenia adresatom tekstu prawnego

Question 146

zmiana znaczenia nazwy na potrzeby tekstu prawnego

Answer 146

definicja legalne wprowadza się do tekstu prawnego ponadto w sytuacji gdy zachodzi potrzeba użycia określonego wyrażenia w znaczeniu odmiennym oznaczenia słownikowego w tym wypadku pracodawca posługuje się naturalnie definicjami konstrukcyjnymi do definicji tych sięga ponadto w sytuacjach gdy w systemie prawnym funkcjonuje już pewien termin którego znaczenie jest ustalone a prawodawca uważa że zasadne użycie go w nowym znaczeniu na potrzeby określonego aktu lub paktów przykład tego rodzaju definicji odnajdujemy na przykład w kodeksie karnym w zrozumieniu tego kodeksu za statek wodny uważa się także stałą platformę umieszczoną na szelfie kontynentalnym zmiana znaczenia określonego terminu na potrzeby konstruowania tekstów prawnych może w zależności od potrzeb z częściowa lub całkowita

Question 147

znaczy nie definicji w tekście prawnym

Answer 147

należy podkreślić że jeżeli w określonym akcie normatywnym występuje definicja to w obrębie tego aktu nie wolno posługiwać się zdefiniowanym określeniem w innym znaczeniu zauważmy bowiem że definicję legalne są istocie normalni prawnymi nakazującymi osobom dokonującym interpretację aktów normatywnych przyjmować określone znaczenie zdefiniowane z nich wyrażeń jeśli sytuacją w której możliwe jest odstępstwo od wspomnianej zasady jest prowadzenie w pewnej jednostce redakcyjnej danego aktu innej definicji legalnej tego samego określenia wówczas jednak konieczne staje się wyrażenie wyraźne wskazanie z zakresu obowiązywania wspomnianej nowej definicji

Question 148

miejsce definicji w strukturze tekstu prawnego

Answer 148

definicję umieszcza się albo jeden w specjalnie do tego wydzielony fragmencie tekstu prawnego zwanym słowniczkiem albo dwa w oddzielnym przepisie lub przepisach znajdujących się w merytorycznej części tekstu prawnego albo też trzy poprzez wtrącenie ich do przepisów znajdujących się w części merytorycznej aktu normatywnego w formie tak zwanej definicji nawiasowych za pierwszym wspomnianych rozwiązań spotkać się możemy na przykład w kodeksie karnym którego rozdział 14 składający się tylko z jednego artykułu 15 zawiera aż ponad 20 definicji część z nich została przytoczona powyżej słowniczki wprowadza się w sytuacjach gdy dane określenie mają być używane w pewnym znaczeniu w obrębie całego aktu normatywnego lub jego jednostki wadą takiego rozwiązania jest fakt że osoba interpretująca przepisy danego aktu normatywnego może oczekiwać że zamieszczonych w słowniku definicje są jedynymi definicjami występującymi w temacie naturalnie tego typu wyobrażenie jest błędne drugie rozwiązanie polega na tym że definicja legalna umieszczona zostaje w przepisie znajdującym się w części aktu normatywnego zawierającego przepisy ogólne w takim przypadku definicje legalna ma formę definicji równowartościowej a przepis w którym jest on zamieszczona nie zawiera już żadnych norm dotyczących zachowań poza językowych przepis który zawiera wyłącznie definicję równościowe nazywany jest meta przepisami lub przepisem drugiego stopnia dostarczam bowiem jedynie wskazówek interpretacyjnych dotyczących zdefiniowanego w nim określenia przykład takiego rodzaju definicji odnaleźć możemy w artykule drugiej ustawy z 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę powołana wyboru mianowania lub Spółdzielczej umowy o pracę trzecie ze wspomnianych rozwiązań polega na wprowadzeniu definicji do tekstu pewnego za pomocą wyrażenia ujętego w (znajdującego się w przypisie merytorycznym na przykład umowa o pracę rozwiązuje się poprzez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje ono w szczególności oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnionej części nazwa przedsiębiorstwa postanowienia umowy zawartej w konsumentem nie jest uzgodnione indywidualnie nie wiążą go jeśli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami leżący naruszają jego interesy niedozwolone postanowienie umowne