Gaius dzieli ludzi na

Question 1

Gaius dzieli ludzi na

Answer 1

wolnych i niewolników

Question 2

Servus

Answer 2

Niewolnik

Question 3

Jak można było stać się niewolnikiem?

Answer 3

1. Na skutek urodzenia
2. Popadnięcia w niewolę

Question 4

Skąd pochodzi nazwa servi?

Answer 4

Poprzez to, że na początku jako niewolników rekrutowano jeńców wojennych stąd też wywodzi się nazwa servi jako tych którzy nie zostali zabici ale zachowani przy życiu (servare).zostali oni rozdzieleni bądź sprzedani przez zwycięskich dowódców. z biegiem czasu najważniejsze źródłem dopływu nowych niewolników stało się urodzenie dziecka przez matkę niewolnicę gdyż jej potomstwo było z mocy prawa niewolnikami

Question 5

Czy zawsze dziecko urodzone przez matkę niewolnicę było niewolnikiem?

Answer 5

od drugiego – trzeciego wieku po Chrystusie wystarczyło że niewolnica Choć przez moment w czasie ciąży była osobą wolną by na skutek tendencji popierania Wolności (favor libertatis ) dziecko zrodzone z tej ciąży uważano za wolne.

Question 6

Czy dłużnik stawał się niewolnikiem?

Answer 6

w czasach archaicznych niewolnikiem stawał się również niewypłacalny dłużnik na skutek sprzedania go poza teren państwa rzymskiego (trans Tiberim)oraz osoba pojmana przez Korsarzy, a później osoba skazana na dożywotnią pracę w kopalni (serri poenae)

Question 7

1.Trans Tiberim
2. Servi poenae

Answer 7

1.poza Tyber w okresie procesu legisakcyjnego przy zastosowaniu środka egzekucyjnego w postaci legis actio per manus iniectionem, wierzyciel po dokonaniu określonych prawem formalności mógł niewypłacalnego dłużnika sprzedać jako niewolnika poza Tyber przepis ten zniosła Lex Portalia Papiria z roku 326 p.n.e.
2.skazanie Na karę śmierci lub na ciężkie roboty

Question 8

czy niewolnik mógł posiadać majątek?

Answer 8

w prawie prywatnym (servus)Nie miał żadnych uprawnień był zrównany z rzeczą. stanowił przedmiot własności oraz innych praw rzeczowych. traktowany jak rzecz nie mógł świetle prawa mieć własnego majątku. jednakże w praktyce właściciele niewolników co najmniej już od 3 – drugiego wieku przed Chrystusem powierzali niewolnikom pewien majątek do swobodnego zarządzania który zwano peculium.

Question 9

Czym było peculium?

Answer 9

Nazwa pochodzi od słowa Pecus -bydło. peculium takie było Jednak nadal własnością właściciela niewolnika i mogło być w każdej chwili bez podania przyczyny zabrania niewolnikowi a był to pewien majątek do swobodnego zarządzania powierzany przez właściciela.

Question 10

czym był niewolnik w świetle prawa prywatnego?

Answer 10

był rzeczą ale rzeczą szczególną zwanym czasem instrumentum vocale-narzędziem mówiącym, był też człowiekiem (homo)nieraz bardzo inteligentnym który niejednokrotnie posługiwali się właściciele przy prowadzeniu swych interesów ,dokonywaniu różnych transakcji handlowych. Jednakże prawo bardzo rygorystycznie oceniały skutki czynności niewolników interpretując je zawsze na korzyść właściciela, niewolnika ,którego sytuacja majątkowa w wyniku tych czynności mogła się polepszyć nigdy zaś pogorszyć . Jeśli niewolnik nabył coś to nabyta rzecz przechodziła z mocy prawa do majątku właściciela niewolnika jeśli niewolnik zawarł umowę w wyniku której stał się dłużnikiem co mogło obciążyć (zmniejszyć majątek ) właściciela to świetle ius civile właściciel nie odpowiadał za długi kontraktowe niewolnika. Sam niewolnik zaciągał tylko zobowiązania naturalne. Zdarzały się jednak czynności dzięki którym jednocześnie nabywało się coś i stawało się dłużnikiem na przykład kupując jakiś przedmiot nabywano go czyli powiększono majątek ale jednocześnie stawano się dłużnikiem ponieważ należało za ten przedmiot zapłacić umówioną cenę. W powyższym przypadku niewolnik nabywał kupioną rzecz do majątku swego właściciela a jednocześnie jego pan nie odpowiadał za zaciągnięte zobowiązanie (zapłaty ceny). Takie rygorystyczne uregulowanie w świetle ius civile, skutków działań niewolników powodowało, że nie chciano zawierać z nimi umów by nie narażać się na oczywiste straty pociągało to ze sobą skutek , iż właściciel nie mógł posługiwać się niewolnikami przy prowadzeniu swoich interesów.

Question 11

co zrobiono aby właściciele mogli posługiwać się niewolnikami do interesów?

Answer 11

Z pomocą pośpieszył pretor ,który postanowił w swoim edykcie, iż w ściśle określonych przypadkach udzieli przeciwko Pater familias zmodyfikowanych skarg kontraktowych opartych na zobowiązaniu zaciągniętym przez jego podwładnego – zarówno niewolnika jak i osoby alieni iuris.formułkę procesową opieramy na danym kontrakcie, wprowadzając do niej elementy nakazujące sędziemu za sądzenie w określonych granicach właściciela niewolnika (jeśli zatem niewolnik wyposażony w peculium kupił coś na kredyt, przeciwko jego właścicielowi udzielono actio vendetiti de peculio)

Question 12

1. Pater familias
2. alieni iuris

Answer 12

1.zwierzchnik familijny. Był nim Mężczyzna, bez względu na wieki stan rodziny, posiadający obywatelstwo rzymskie nie podlegający niczyjej władzy agnacyjnej (-sui iuris).tylko Pater familias miał w prawie rzymskim pełną zdolność prawną (status familiae) jeśli Pater Familias miał zstępnych podlegali oni jego władzy familijnej (-> patria protestas). Majątek rodzinny (- patrimonium)stanowił jego wyłączną własność.
2.osoby podległe cudzej władzy nie posiadające zdolności prawnej w zakresie prawa prywatnego. zakres odległości cudzej władzy był różny, w zależności od tego kto był jej dzierżycielem. w rodzinie rzymskiej alieni iuris subiecti byli córka, syn (filius familias) a także dalsi descendenci (descendentes,wszyscy oni podlegali władzy (patria potestats)zwierzchnika familijnego (Pater familias )żona, jeśli wchodziła pod władzę (manus )męża również była osobą ale alieni iuris.,ponieważ podlegali władzy (dominica potestas) swego właściciela. wyjście spod władzy zwierzchnika familijnego następowało skutkiem jego śmierci, a za życia skutkiem wyzwolenia - ( emancipatio). Dominica potestas skończyła się z chwilą wyzwolenia niewolnika (manumisso)

Question 13

Co wchodzi w skład zespołu skarg actiones adiecticiae qualitatis.?

Answer 13

a) actio de peculio
b) actio tributoria
c) actio quod iussu
d) actio de in rem verso
e) actio exercitoria
f) actio institoria

Question 14

Actio de peculio

Answer 14

1.według podręcznika. w przypadku wydzielenia niewolnikowi majątku do samodzielnego zarządzania właściciel odpowiada za zobowiązania zaciągnięte przez tego niewolnika do wysokości peculium. mów Jednak najpierw potrącić swe własne “wierzytelności “(tzw. prawo dedukcji)a dopiero potem spłacać wierzycieli według kolejności zgłoszeń
2.według słownika. Skarga pretońska kierowana przeciwko piastunowi władzy Pater familias dominus w przypadku czynności prawnych zawartych przez podwładnych którzy mieli wydzielone przez Pater Familia z majątek zwany peculium piastun władzy odpowiadał za zobowiązania syna lub niewolnika do wysokości peculium wpierw jednak potrącał on od wartości peculium swoje własne wierzytelności a dopiero potem spłacał wierzycieli podwładnego według kolejności zgłoszeń.

Question 15

Actio tributoria

Answer 15

1.w przypadku ustanowienia peculium przeznaczonego na cele handlowe – jeśli niewolnik zaciągnął zobowiązanie przekraczające wartość peculium, właściciel powinien podzielić (tribuere) to peculium między wierzycieli proporcjonalnie do wartości ich wierzytelności (bez możliwości pokrycia własnych wierzytelności w drodze dedukcji, jak w przypadku actio de peculio)jeśli dokonał niewłaściwego podziału, mógł być pozwany za pomocą powyższego powództwa.
2.Skarga pretorska kierowana przeciwko piastunowi władzy który ustanowił na rzecz swoich podwładnych majątek wydzielony z przeznaczeniem na prowadzenie przedsiębiorstwa handlowego podobnie jak przy actio de peculio piastun władze odpowiadał za zobowiązanie podwładnych do wysokości udzielonego peculium jeżeli jednak dług przekroczył wartość peculium handlowego to spłacenie wierzycieli odbywało się proporcjonalnie, również proporcjonalnie odtrącał piastun władzy swoje wierzytelności w stosunku do podwładnego A.t była stosowana przez wierzycieli jeżeli ojciec lub pan nie dokonał uczciwego podziału należności wobec wierzycieli.

Question 16

Actio quod iussu

Answer 16

1.w przypadku, gdy właściciel polecił w dowolnej formie (iussum) o sobie trzeciej zawrzeć z niewolnikiem czynności prawną odpowiadał do pewnej wysokości zaciągniętego zobowiązania.
2.Skarga pretorska skierowana przeciwko piastunowi władzy w przypadku czynności prawnych dokonanych przez podwładnych z polecenia piastuna władzy.odpowiadał on do pełnej wysokości za takie zobowiązanie również w przypadku późniejszego zatwierdzenia przez siebie zobowiązań zaciągniętych przez podwładnych.

Question 17

Actio de in rem verso

Answer 17

1.jeśli w wyniku zawartej przez niewolnika czynności powiększył się majątek właściciela, odpowiadał on do wysokości przysporzenia (np.z zaciągniętej pożyczki niewolnik spłacił dług właściciela lub kupił niezbędną żywność )
2.Skarga pretorska kierowana przeciwko piastunowi władzy w przypadku czynności prawnych zawartych przez podwładnych w interesie Peter familias piastun władza odpowiadał wobec wierzycieli podwładnego do wysokości uzyskanego wzbogacenia.

Question 18

Actio exercitoria ( actio insitoria)

Answer 18

1.za zobowiązania zaciągnięte przez niewolnika ustanowionego kapitanem statku odpowiadał właściciel w pełnej wysokości o ile zaciągnięte zobowiązanie mieściło się w granicach ustanowienia czyli było związane z powierzoną niewolnikowi działalnością.
2.Skarga pretorska skierowana przeciwko piastunowi władzy który ustanowił podwładnego kapitanem okrętu lub kierownikiem przedsiębiorstwa prowadzonego w imieniu Pater familias. piastun władze odpowiadał bez ograniczenia wysokości zobowiązania podwładnych zaciągnięte w związku z prowadzeniem powierzonej im działalności.

Question 19

actio institoria

Answer 19

również w przypadku ustanowienia niewolnika kierownikiem przedsiębiorstwa handlowego o ile zaciągnięte przez niego zobowiązanie było związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa mieściło się w granicach ustanowienia właściciel odpowiadał w pełnej wysokości.

Question 20

Jak wyglądała odpowiedzialność właścicieli za delikty ?

Answer 20

gdy niewolnik dokonał kradzieży ,wyrządził szkodę majątkową ,dokonał zniewagi ,osoba poszkodowana mogła zawsze wystąpić ze skargą z właściwego deliktu przeciw właścicielowi niewolnika w wyniku tej skargi poszkodowany mógł otrzymać wyrok zasądzający właściciela niewolnika. Od tej odpowiedzialności właściciel niewolnika mógł się jednak uwolnić poprzez wydanie poszkodowanemu sprawcy czynu w drodze mancypacji (noxae datio). Odpowiedzialność za delikty niewolników, podobnie jak i za delikty osób będących pod władzą Peter familias nazywamy odpowiedzialnością noksalną.

Question 21

Actio furti noxalis

Answer 21

1.jeśli niewolnik popełnił kradzież przeciwko jego właścicielowi można było w niej skargę z tytułu kradzieży z możliwością alternatywnego zapłacenia oszacowanego przedmiotu sporu albo wydania sprawcy szkody.

Question 22

Odpowiedzialność noksalna

Answer 22

odpowiedzialność za delikty niewolników, podobnie jak i za delikty osób będących pod władzą Pater familias, nazywano odpowiedzialnością noksalną odpowiedzialność noksalna podążała za sprawcą czynu kropka oznaczało to, iż za delikt popełniony przez niewolnika odpowiadał ten, kto był właścicielem w czasie litis contestatio ,a nie ten, kto miał niewolnika w chwili popełnienia deliktu. prawdopodobnie w prawie archaicznym poszkodowany dochodził wydania sprawcy deliktu, by na nim dokonać przewidzianej prawem kary ( na przykład talionu )a właściciel mógł jedynie zaoferować zapłacenie określonej kwoty zamiast wydania sprawcy czynu w prawie późniejszym poszkodowany domagał się kary pieniężnej od której zapłacenia właściciel mógł się uwolnić dokonując noxae datio.pozostała jednak zasada Wpisz odpowiedzialność związana jest ze sprawcą deliktu i podąża za nim niewolnik wyzwolony odpowiadał sam w przypadku sprzedaży niewolnika należało nabywcę powiadomić o możliwości odpowiedzialności noksalnej a jeśli sprzedawca tego nie uczynił odpowiadał wobec nabywcy za wadę towaru.

Question 23

1.Noxae datio
2. litis contestatio
3.Contubernium
4. ius vitae ac necis

Answer 23

1.wydanie poszkodowanemu podwładnego, który popełnił przestępstwo właściciel w przypadku popełnienia przestępstwa przez podwładnego powinien był albo wydać sprawcę poszkodowanemu albo zapłacić mu karę. Niewolnik wobec Iktórego dokonano n.d stawał się własnością poszkodowanego.
2.litis kontestacja utwierdzenie sporu miała w procesie istotnym znaczenie ze względu na wyniosłe skutki prawne jakie powodowała. w procesie legisakcyjnym była ona dokonywana w momencie końcowym postępowania przez magistraturą w pierwotnym okresie w obecności świadków w którym oznajmiano fakt ich powołania słowami (testes estote - bądźcie świadkami ).w procesie formułkowym litis contestatio następowała po przyjęciu przez porwanego formułki procesowej za ofiarowanej przez powoda. strony dawały w ten sposób wyraz swej aprobacie co do wymienionego w formułce sędziego oraz sprecyzowanych w formułce procesowej zasad, według których miało nastąpić rozstrzygnięcie sporu. stąd mówi się często o umownym charakterze litis contestatio. w procesie kognicyjnym litis contestatio następowała w momencie w którym sędzia przystępował do wysłuchania twierdzeń powoda i zarzutów pozwanego postępowaniu tym litis contestatio uległa zasadniczej przemianie tracą swój dotychczasowy charakter umożliwiający przekazanie sprawy do rozstrzygnięcia sędziemu. do najistotniejszych skutków Lit jest contestatio należała konsumpcja Skargi W myśl zasady że nie można dwa razy procesować się o to samo.
3,trwałe pożycie mężczyzny z kobietą jeśli co najmniej jedną z nich było stanu niewolnego związek ten miał charakter nieprawny lecz faktyczny Zrodzony w nim dzieci nosiły miano Liberi naturales właściciele niewolników popierali są tubernium ponieważ liberi Naturales jeśli zrodziły się z matki niewolnicy w istotny sposób zasilały rzesze niewolników
4,prawo życia i śmierci

Question 24

ingennus

Answer 24

Wolnourodzony

Question 25

libertinus

Answer 25

wyzwoleniec

Question 26

Kto był wolurodzony?

Answer 26

wolno urodzonymi byli ci którzy urodzili się wolni (Liberii).

Question 27

Kto był wyzwoleńcem?

Answer 27

wyzwoleńcami zaś stawali się niewolnicy otrzymujący wolność .sytuacja prawna wyzwoleńców nie zawsze była jednakowa od czasów Augusta zależała od tego czy po wyzwoleniu stawali się o nieobywatelami rzymskimi czy latynami latimi czy tak zwanymi peregrini dediticii.na skutek Wyzwolenia niewolnik mógł stać się od razu obywatelem rzymskim jeśli został wyzwolony przez obywatela rzymskiego za pomocą jednego z uznawanych przez ius cywile sposobów Wyzwolenia czyli w sposób formalny przez : manumissio testamento,censu lub vindicta.właściciel mógł obdarować niewolnika wolnością w testamencie. mógł uczynić w sposób bezpośredni ( manu missio testamentaria directa) umieszczając w testamencie odpowiednie imperatywne sformułowanie nadające niewolnikowi wolność na przykład niech mój niewolnik sticus będzie wolny lub nakazuje żeby mój niewolnik sticus był wolny.w tym przypadku niewolnik otrzymywał wolność za chwilę objęcie spadku przez spadkobiercy testamentowego właściciel mógł też ustanowić w testamencie dziedzicę własnego niewolnika, jednocześnie go wyzwalając powodowało to wyzwolenie tego niewolnika W chwili śmierci spadkodawcy w przypadku takiego Wyzwolenia patronem wyzwolonego niewolnika był jego zmarły właściciel.

Question 28

Manumissio testamento

Answer 28

wyzwolenie niewolnika czyli nadanie mu Wolności przez przez nadanie Wolności w testamencie w czasach dominatów wyzwolenie dokonywane przez oświadczenie właściciela złożone przed biskupem i zebraniem Gminy chrześcijańskiej mniej formalistyczne były Wyzwolenia według prawa pretorskiego tu wystarczyło oświadczenie właściciela o wyzwoleniu w obecności świadków albo za pomocą listu bądź wreszcie przez dopuszczenie niewolnika do stołu Pańskiego do czasów justyniańskich wyzwolenie w sposób nieformalny uzyskiwali wprawdzie wolność ale nie nabywali obywatelstwa rzymskiego lecz stawali się na podstawie Lex lunia Norbana-> latini.

Question 29

Manumissio censu

Answer 29

właściciel niewolnika prosił cenzora podczas sporządzania spisu obywateli o umieszczenie imienia niewolnika na liście obywateli. sposób Ten wyszedł z użycia w początkach pryncypatu Po sporządzeniu Testamentu właściciel niewolnika mógł żyć jeszcze długie lata spisy cenzorskie odbywały się co 5 lat dlatego w przypadku gdy właściciel nie wynika chciałby ten stał się osobą wolną od razu nie czekając na śmierć twojego właściciela lub nadejścia dnia cenzusu w drodze interpretacji dotychczasowych aktów prawnych wykształciła się manumissio Vindicta

Question 30

Manumissio Vindicta

Answer 30

ta forma Wyzwolenia znana była prawdopodobnie już w okresie ustawy 12 tablic Polegała ona na tym że właściciel niewolnika szedł z nim do pretora i tam przeprowadzał postępowanie oparte na procedurze zwanej in iure cessio.powodem w tym pozornym procesie windykacyjnym był adsor libeltalis obrońca wolności który kładąc rękę czy laskę na ramieniu niewolnika podczas całego procesu ten był tylko rzeczą stwierdzał iż człowiek ten jest wolny właściciel niewolnika występując w roli pozornego pozwanego przytakiwał lub nie zgłaszał sprzeciwu po czym pretor dokonywał addictio .z chwilą jego ogłoszenia niewolnik otrzymywał wolność.

Question 31

Addicto

Answer 31

przesądzenie przedmiotu sporu na rzecz powoda dokonywał sędzia w wyroku albo pretor na skutek in iure cessio bądź venditiobonorum przedmiotem addictio Mógł być również człowiek wolny, który został schwytany na kradzieży (furtum manifestum) i doprowadzony przed pretora.

Question 32

Co w okresie poklasycznym z wyzwoleniem?

Answer 32

w okresie po klasycznym do trzech znanych od dawna formalnych sposobów Wyzwolenia dołączono też Manumissio in ecclesia ,czyli wyzwolenie dokonane w kościele wobec Biskupa i wiernych gminy. jeśli ktoś wyzwalał niewolnika w sposób nieformalny nie za pomocą opisanych manussiones, a to np. w gronie przyjaciół (inter amicos) i przez napisanie listu (per epistulam) przez posadzenie niewolnika przy uczcie biesiadnej (per mensam) dawał niewolnikowi faktyczną, a nie prawną wolność. Sytuacja takiego wyzwoleńca (zwanego wyzwoleńcem nieformalnym) była bardzo niepewna. Początkowo mógł on być przywrócony do stanu niewoli przez właściciela w każdym momencie wyzwoleniec mógł jednak prosić o opiekę pretora wówczas pozostawienie niewolnika w sytuacji osoby wolnej zależało każdorazowo od dobrej woli tego urzędnika i z tego powodu wyzwoleńcy nieformalni byli nazywani też wyzwoleńcami petroskimi bo ustabilizować sytuację wyzwoleńców nieformalnych została uchwalona Lex lunia

Question 33

lex lunia

Answer 33

uchwalona może już za czasów Augusta choć częściej literatura datuje ją na panowanie Tyberiusza 19 rok po Chrystusie zgodnie z którą wyzwoleńcy nieformalni lub wyzwoleńcy nie mający 30 lat stawiali stawali się latynami juliańskimi czyli upośledzoną z prawnego punktu widzenia kategorią osób. ich status był wzorowany na prawach latynów kolonialnych choć nie identyczny. Latini luniani za życia byli uważane za osoby wolne ale po śmierci ich majątek przypadał byłym właścicielom tak jak majątek zarządzany przez niewolników Lex lunia pozbawiała ich możliwości sporządzania Testamentu a także nie pozwalała im nabywać czegokolwiek na podstawie Testamentu.

Question 34

W jaki sposób Latyn juniański mógł stać się obywatelem Rzymskim?

Answer 34

1) jeżeli udowodnił iż pojął za żonę obywatelkę rzymską lub latynkę i miał z nią jednoroczne dziecko.w takim przypadku obywatelstwo otrzymywał latyn, jego żona Jeśli była latynką oraz ich dziecko gdy latem umarł przed przeprowadzeniem odpowiedniego dowodu dowód mogła przeprowadzić matka uzyskując wraz z dzieckiem status cives romanus.
2)jeśli odbył kilkuletnią na podstawie lex visellia 6-letnią , a od późniejszego bliżej nieznanego senatus consultum 3-letnię służbę wojskową w straży miejskiej w Rzymie.
3)o ile dostarczał przez 6 lat statku określonej pojemności do przewożenia zboża z Egiptu do Rzymu
4)o ile połowę swojego majątku wynoszącego co najmniej 200 000 Cystersów poświęcił na wybudowanie domu w Rzymie
5)prowadził w Rzymie przez trzy lata Młyn mielący określoną ilość zboża.

Question 35

Peregrini dediticii

Answer 35

do tej kategorii należało osoby które przed wyzwoleniem były krępowane więzami w celu ukarania lub którym wypalono piętno czy doświadczono torturami oraz ci którzy walczyli na arenie lub z dzikimi zwierzętami nie mogli Oni nigdy stać się obywatelami rzymskimi co więcej nie mogli przebywać w Rzymie lub w obrębie setnego kamienia milowego od Rzymu wtedy stawali się ponownie niewolnikami nie mogli też ani sporządzać Testamentu ani nabywać niczego z Testamentu Latini luniani i peregrini dediticii zostali zrównani z wyzwoleńcami formalnie dopiero Dzięki konstytucjom Justyniana.

Question 36

Lex Fufia Caninia

Answer 36

ustawa konsulów z drugiego roku przed naszą erą dozwalająca na wyzwalanie w testamencie tylko określonej liczby niewolników a mianowicie przy czterech do 10 niewolnikach nie więcej niż połowę od 11 do 30 nie więcej niż 1/3 od 31 do 100 najwyżej jedną czwartą powyżej 100 nie więcej niż 1/5.

Question 37

Lex Aelia Sentia

Answer 37

ustawa konsulów z 4 roku naszej ery mająca na celu zapobieżenie lekkomyślnym wyzwoleniom postanawiała między innymi iż niewolnicy którzy byli uprzednio karani po wyzwoleniu stawali się peregrini dediticii . Przy wyzwoleniach właściciel musiał mieć co najmniej lat 20 niewolnik 30.

Question 38

Sui heredes

Answer 38

Dziedzic własny Dziedzic który w chwili śmierci spadkodawcy znajdował się pod jego władzą rodzicielską lub mężowską należał do pierwszej grupy dziedziców według ius siwile nie musiał dokonywać formalnego przyjęcia spadku nie mógł być też pominięty w testamencie bez formalnego wydziedziczenia

Question 39

Osoby w podobnej sytuacji prawnej do niewolników

Answer 39

1) personae in mancipio czyli osoby będące pod władzą Peter familias w wyniku mancypacji były to osoby wolne ale przez swego zwierzchnika familijnego odsprzedano innemu w celu uzyskania korzyści materialnych albo na skutek dokonania noxae datio.ich sytuacja prawna była bliższa z sytuacji osoby alienii iuris niż niewolników

2) addictus, czyli dłużnik oddany wierzycielowi na skutek postępowania per manus iniectionem aż do odpracowania zasądzonej kwoty.
3) redemptus ab hostibus człowiek wykupiony z niewoli za cudze pieniądze aż do czasu uiszczenia kwoty wykupu
4) liber homo bona fide serviens czyli osoba wolna której w dobrej wierze służyła u rzekomego pana jako niewolnik
5) colonusw sprawie poklasycznym czyli osoba wolna lecz przywiązana do ziemi której nie wolno jej było opuszczać (glebae ad scriptus)