literatuur Flashcards
Christensen et al. 2009
Ageing population; challenges ahead.
- We leven langer, zorgt voor meer chronische aandoeningen
- Zorgt ook dat er meer zorgkosten komen
Rowe & Kahn 1997
Succesfull ageing
Succesvol ouder worden is een multidisciplinair proces; domeinen
- fysiek
- mentaal
- sociaal
Op verschillende tijden kwetsbaar worden.
Succesvol ouder worden door 3 onderdelen
1. De afwezigheid van de kans van het hebbben van ziekte
2. Goed fysiek en cognitief functioneren
3. Actief zijnen omgaan met het leven dus daadwerkelijk dingen doen met je leven.
Stowe & Coony 2015
Importance of Taking a life course perspective.
Gaven kritiek op het model van Rowe & Kahn.
Belangrijk om naar de hele levensloop te kijken in plaats van alleen de hoge leeftijd.
Daarnaast ook teveel focus op het individu ipv waar je geboren bent.
Schuurmans, Steverink & Lindeberg 2004
Leeftijd is steeds minder een goed selectiecriterium en ook geen goede variabele om gezondheidsuitkomsten te voorspellen
Zelfmanagementvaardigheden zijn beter.
Van Campen 2011
Kwetsbare ouderen.
Ouderen zien kwetsbaarheid niet als fysiek, maar juist bij sociale gevoglen die een lagere zelfredzaamheid veroorzaken.
Disability paradox:
Volgens medische maatstaven zouden veel ouderen kwetsbaar zijn, maar zich niet zo voelen. Ouderen denken eerder aan sociale/mentale effecten.
Steverink 2009
Gelukkig en gezond ouoder worden; welbevinden, hulpbronnen en zelfmanagementvaardigheden.
Succesvol ouder worden –> voldoen aan basale behoeften.
1. Comfort
2. Stimulatie
3. Affectie
4. Gedragsbevestiging
5. Status
Sociale productiefunctietheorie: Mensen zijn constant bezig met verbeteren van subjectief welbevinden.
Braveman & Barclay2009
Health disparities beginning in childhood; a life-course perspective
Kwetsbaarheid verandert door de tijd en afhankelijk van andere factoren in omgeving. Beïnvloedende factoren;
1. economische en sociale mogelijkheden en hulpbronnen
2. Leef- en werkomstandigheden
Levensloopperspectief relevantie:
1. Vermijdbare gezondheidsverschillen begrijpen en verkleinen
2. Om te weten hoe ervaringen in het begin van het leven de gezondheid gedurende het leven kunnen beïnvloeden
3. Om gevolgen te herkennen van de invloed van de context.
Schuurmans et al 2004
Old or frail; what tells us more?
Kwetsbaarheid: Is een verlies van hulpbronnen in verschillende domeinen van het functioneren, wat leidt tot een afname van de reservecapaciteit om met stressfactoren om te gaan.
Ouderen die tussen care as usual en palliatieve zorg inzetten.
kwetsbaarheid als betere maatstaaf dan leeftijd.
Zelfmanagement gemeten door Groningen Frailty Indicator. (>4 is hoge schore)
Charles, Reynold & Gatz 2001
U curve van welzijn.
Behoeften kunnen substitueerbaar of compenseerbaar zijn
Riley et al 1994
Afname van het welbevinden van ouderen als het gevolg van het falen van de maatschappij om zinvolle mogelijkheden te bieden aan de mensen.
Nieboer & Cramm 2008
How do older people achieve well-being?
- SPF theory van steverink
- Kwetsbaarheid > verlies aan hulpbronnen om welzijn te produceren
Kwetsbaarheid: de aanwezigheid van meerdere op elkaar inwerkende medische en functionele problemen die gepaard gaan met lage niveaus welzijn.
Nieboer & Cramm 2008
How do older people achieve well-being?
- SPF theory van steverink
- Kwetsbaarheid > verlies aan hulpbronnen om welzijn te produceren
Kwetsbaarheid: de aanwezigheid van meerdere op elkaar inwerkende medische en functionele problemen die gepaard gaan met lage niveaus welzijn.
Norten et al. 2014
Er worden beperkte successen geboekt bij de ontwikkeling van medicatie voor dementie, aanpassen van gezondheidsgedragingen is wel bevorderend om dementie tegen te gaan.
-clustering: voorkomen van gezondheidsgedrag in een populatie
- Bundeling: Samenspel tussen verschillende gezondheidsgedragingen
Spring et al 2003
5 categorieën van ongezonde gedragingen
Te weinig fysieke activiteit
Een ongezond dieet
Overmatig alcohol gebruik of drugs
roken
risicovol seksuele gedragingen
Veel typen komen samen voor: vroege preventie
Whitehead 2007
Gezondheidsverschillen:
systematische verschillen wat betreft gezondheid tussen verschillen socio-eco groepen binnen een samenleving.
Model:
1. Opmerken gezondheidsproblemen (observed problem of health inequality)
2. oorzaken probleem achterhaald (perceived causes of problem)
3. Beleidsdoeleinden ogpgesteld om oorzkaen te belichten en op te lossen (policy goals to address courses)
4. Theorieën opgesteld over input/output bepaalde interventies
5. Ontwerp van het interventie programma
6. Uitkomst van het programma
Interventies gebaseerd op doel wat bereikt moet worden, 4 categorieën:
1. Strengthening individuals
2. Strengthening communities
3. Improving living- and working conditions
4. Promoting macro health policies
Van der Geest 2002
Respect and reciprocity: care of elderly people in rural Ghana
Etnocentrisme: eigen cultuur gewend –> ‘het juiste’, de rest is vreemd.
emic = perspectief van binnenuit, vanuit bepaalde context
etic = perspectief van buitenaf, hoe een buitenstaander kijkt naar bepaalde context.
Bakx et al 2016
Chronische aandoening = opeenstapeling van meerdere factoren
Weerleggen stelling: of het doelmatig zou zijn veel geld uit te geven aan de langdurige zorg.
Uitgaven van de curatieve zorg neemt toe, verloopt eerst gelijk met aan het eind grote stijging (langdurige zorg)
Halfon et al 2013
Lifecourse et al. 2013 - Lifecourse Health development
