Lesson 4. Ẩm độ không khí, bốc hơi và mưa Flashcards
Các nguồn gốc hơi nước?
– Bốc hơi từ các mặt thoáng của ao, hồ, sông và đại dương
– Thoát hơi của cây trồng
– Hô hấp của động thực vật
– Họat động của công nghiệp, giao thông
Áp suất hơi nuớc (e)?
• Là phần áp suất do hơi nước chứa trong không khí gây ra và được biểu thị bằng mmHg hoặc minibar (mb)
• Trong một khối không khí đóng kín, áp suất (P) gây ra bởi các thành phần khí chứa trong đó được biểu diễn
P = p1 + p2 + …… + pi + pn
Trong đó:
p1 là áp suất của O2; p2 là áp suất của CO2; pi là áp suất hơi nước; pn là áp suất của khí thứ n
Áp suất hơi nước bảo hoà (E)?
• Áp suất hơi nước tối đa ứng với giới hạn tối đa của hơi nước trong không khí (còn gọi là áp suất cực đại)
Độ ẩm tuỵêt đối (a)?
• Là lượng nước có trong một đơn vị thể tích không khí.
Đơn vị thường dùng là g/m3 hay g/cm3
Độ ẩm tương đối (r hoặc R)?
• Là tỷ số giữa áp suất của hơi nước ở trạng thái thực tế (e) và áp suất hơi nước bảo hoà (E) ở cùng nhiệt độ. Ẩm độ tương đối (r) thường được tính bằng %
r(%) = e/E x 100
Độ thiếu hụt bảo hoà (D)?
- Là hiệu số giữa áp suất hơi nước bảo hòa và áp suất hơi nước trạng thái thực tế trong không khí ở một nhiệt độ nhất định D = E - e
- Độ thiếu hụt bảo hòa chính là lượng hơi nước cần thêm vào không khí để có được trạng thái bảo hòa
Điểm sương?
- Là nhiệt độ mà ở đó hơi nước trong không khí đạt tới trạng thái bảo hòa. Đơn vị của điểm sương là oC
- Xác định điểm sương bằng cách tra bảng sự phụ thuộc của áp suất hơi nước bảo hòa vào nhiệt độ khi biết áp suất hơi nước
Dao động hằng ngày và hằng năm của ẩm độ tuyệt đối?
• Trên mặt biển và đại dương: ẩm độ tuyệt đối tăng theo nhiệt độ.
– Trị số lớn nhất xảy ra vào lúc 14 – 15 giờ; trị số nhỏ nhất xảy ra trước lúc mặt trời mọc
– Nguyên nhân: khi nhiệt độ tăng -> bốc hơi tăng -> lượng hơi nước đi vào không khí tăng
• Trên lục địa: diễn biến ẩm độ tuyệt đối có 2 cực đại và 2 cực tiểu.
– Hai cực đại : 8 – 9 giờ sáng và trước lúc mặt trời lặn
– Hai cực tiểu : trước lúc mặt trời mọc và 14 – 15 giờ
• Diễn biến theo năm, ẩm độ tuyệt đối có trị số lớn nhất vào tháng 7 và nhỏ nhất vào tháng 1 (ở Bắc bán cầu)
Dao động hằng ngày và hằng năm của ẩm độ tương đối?
• Dao động hằng ngày của ẩm độ tương đối diễn ra tỉ lệ nghịch với nhiệt độ
– Trị số nhỏ nhất xảy ra vào lúc 13 – 14 giờ; trị số lớn nhất xảy ra trước lúc mặt trời mọc
– Nguyên nhân: khi nhiệt độ tăng -> bốc hơi tăng -> lượng hơi nước đi vào không khí tăng -> ẩm độ tuyệt đối tăng đồng thời áp suất hơi nước bảo hòa tăng. Nhưng áp suất hơi bảo hòa tăng nhanh hơn độ ẩm tuyệt đối -> ẩm độ tương đối giảm
• Diễn biến hằng năm của ẩm độ tương đối cũng nghịch đảo với nhiệt độ không khí. Có giá trị cực đại vào mùa mưa (tháng 8 – 9) và cực tiểu vào mùa khô (tháng 3 – 4)
biện pháp điều tiết ẩm độ không khí?
– Trồng các đai rừng bảo vệ trên cánh đồng để hạn chế tốc độ phân tán hơi ẩm
– Xây dựng hệ thống tưới tiêu
– Phủ xanh khu vực để hoang
– Dùng phương pháp tươi phun có thể cải thiện độ ẩm không khí
– Xây dựng các hồ chứa nước
Ảnh hưởng của ẩm độ đến đời sống và sản xuất nông nghiệp?
– Độ ẩm quyết định lượng mưa, độ vaãn đục không khí làm giảm tầm nhìn xa và làm suy yếu bức xạ mặt trời
– Ẩm độ ảnh hưởng đến cường độ bốc hơi của mặt thoáng (biển, sông suối, …): không khí càng khô thì tốc độ bốc hơi nước càng tăng.
– Giảm sự chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm
– Ẩm độ ảnh hưởng đến cường độ thoát hơi nước của cây: không khí càng khô thì tốc độ thoát hơi nước càng tăng. (Độ ẩm không khí từ 90-95% giảm xuống 50% thì cường độ thoát hơi từ cơ thể thực vật tăng lên gấp 5 lần)
– Thời gian sinh trưởng kéo dài hơn trong điều kiện không khí khô.
– Trái lại độ ẩm không khí thấp hoa màu chín nhanh hơn
– Độ ẩm thấp kéo dài thời gian thu hoạch
– Thời kì thụ phấn của cây cần có độ ẩm thích hợp. Độ ẩm không khí quá cao hoặc quá thấp sẽ làm giảm sức sống của hạt phấn
– Độ ẩm không khí ảnh hưởng đến bảo quản nông sản
– Độ ẩm không khí cao nhìn chung sâu bệnh phát triển mạnh
– Đối với gia súc độ ẩm không khí cao, chuồng trại ẩm thấp là điều kiện gây ra nhiều bệnh
– Ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản
Các định nghĩa của bốc hơi?
– Bốc hơi là hiện tượng quá trình chuyển hóa các phân tử nước từ trạng thái lỏng sang trạng thái hơi do tác dụng chính của nhiệt độ và gió
– Thóat hơi là sự bốc hơi xảy ra ở bề mặt các mô động thực vật
– Bốc thoát hơi đó là tổng lượng nước mất đi do sự bốc hơi từ mặt nước, mặt đất và qua lá cây của lớp phủ thực vật, …
Sự bốc hơi phụ thuộc vào điều kiện VẬT LÝ?
- Trạng thái vật thể: chất lỏng bốc hơi nhanh hơn chất rắn
- Hình dạng mặt ngoài: diện tích mặt ngoài lớn thì bốc hơi nhanh và ngược lại
- Nhiệt độ của vật bốc hơi: nhiệt độ vật cao thì bốc hơi cao vì động năng phân tử lớn
- Bốc hơi còn phụ thuộc vào tạp chất chứa trong nước (nước biển bốc hơi chậm hơn nước tinh khiết)
- Nhiệt độ không khí và gió
Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự bốc hơi từ đất?
- Đất cát bốc hơi nhanh hơn đất giàu mùn và sét
- Mặt đất gồ ghề bốc hơi nhanh hơn mặt đất bằng phẳng
- Đất màu sẩm bốc hơi nhanh hơn đất màu sáng
Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự bốc hơi từ thực vật?
- Khi có lớp phủ thực vật tốc độ bốc hơi từ mặt đất bị suy yếu
- Tuy nhiên, sự thoát hơi từ bản thân thực vật rất lớn => Do đó đất có lớp phủ thực vật sẽ nhanh khô hơn đất không có lớp phủ thực vật
Nêu Diễn biến hàng ngày của sự bốc hơi?
• Tốc độ bốc hơi hàng ngày song song với diễn biến của nhiệt độ. Sự bốc hơi đạt giá trị cực đại vào buổi trưa và đạt cực tiểu trước khi mặt trời mọc
Nêu Diễn biến hàng năm của sự bốc hơi?
- Nhiệt độ ảnh hưởng rất lớn đến độ bốc hơi nuớc. Đạt giá trị cực đại vào tháng 6-7 và đạt giá trị cực tiểu vào tháng chạp và tháng giêng
- Mùa hè bốc hơi cao hơn mùa đông
Nêu Vai trò của thoát hơi đối với đời sống thực vật?
– Thoát hơi nước là động lực chủ yếu của quá trình hút và vận chuyển nước và dinh dưỡng của thực vật
– Thoát hơi nuớc duy trì độ bão hoà nước trong tổ chức thực vật. Duy trì hoạt động của nguyên sinh chất
– Thoát hơi nước làm giảm nhiệt độ thân lá
– Thoát nước là quá trình sinh lý quan trọng vì nó làm khí khổng mở ra nên CO2 vào lá thúc đẩy quá trình quang hợp
Nêu Vai trò bốc hơi trong đất?
– Bốc hơi là cán cân cân bằng nước trong đất
• Thông số này liên quan đến việc xác định lượng nước cần tưới của cây trồng và chỉ số khô hạn
• Nếu lượng bốc hơi lớn hơn lượng mưa thì sẽ xảy ra khô hạn.
– Bốc hơi làm lượng nước trong đất giảm và tỉ lệ không khí trong đất tăng. Đây là đặc điểm có lợi cho cây trồng
– Ở vùng ven biển bốc hơi nước đã đưa một lượng muối lên mặt đất
Hai điều kiện để quá trình ngƣng kết hơi nước diễn ra là gì?
- Áp suất hơi nước (e)
- Hạt nhân ngưng kết
Thế nào là áp suất hơi nước (e)?
Áp suất hơi nước đạt tới áp suất bão hoà hoặc vượt quá áp suất bão hòa, (e ≥ E). Đồng thời nhiệt độ không khí phải hạ thấp đến điểm sương hoặc thấp hơn.
Nhiệt độ không khí hạ thấp có thể do các nguyên nhân:
• Mặt đất và lớp không khí sát mặt đất lạnh đi do bức xạ nhiệt vào ban đêm
• Sự tiếp xúc của không khí nóng với mặt đất và mặt nước lạnh
• Không khí bốc lên cao gặp nhiệt độ giảm