Kosmografie Deel 2

Question 1

Sterren variëren in

Answer 1

• helderheid
• grootte
• kleur ( —> Temperatuur)
• afstand tot de aarde

Question 2

Sterren kleur

Answer 2

Hoge temperatuur —> blauw
Lagere temperatuur —> rood
O, B, A, F, G, K, M
(Warm naar koud)

Question 3

Sterren schijnbare helderheid

Answer 3

Afhankelijk van afstand tot de aarde

Question 4

Sterren absolute helderheid

Answer 4

Schijnbare helderheid omgerekend alsof sterren op zelfde afstand van de aarde staan

Referentiewaarde = zon

Question 5

Basisdiagram sterrenkundigen

Answer 5

Hertsprung - Russell - diagram

X-as = T ster
Y-as = lichtkracht ster
Niet elke combinatie van T en helderheid komt voor —> sterren niet willekeurig op HR diagram

Question 6

95% van sterren HR diagram

Answer 6

Hoofdreeks
Diagonaal links boven naar rechts onder

Question 7

Groep bovenaan rechts HR diagram

Answer 7

Rode reuzen

Groter

Question 8

Groep linksonder HR diagram

Answer 8

Witte dwergen

Zwak licht

Question 9

Geboorte van een ster

Answer 9

• geboorteplaats gas- en stofnevels
• verstoring evenwicht door bv explosie ve ster —> door schok samentrekking o.i.v. Zwaartekracht
• vorming protoster (rechtsonder HR diagram)
• vorming ster —> kernfusie —> ster neemt plaats in hoofdreeks
• ster = evenwicht (zwaartekracht vs staling en materie)

Question 10

indien niet genoeg massa in protoster

Answer 10

kernfussie niet mogelijk
–> protoster krimpt
–> BRUINE DWERG

Question 11

bruine dwerg
Definitie

Answer 11

soort reusachtige planeet bestaande uit gassen (Jupiter en Saturnus)

Question 12

evolutie lichte ster zoals de zon

Answer 12

zon

Rode reus

witte dwerg

zwarte dwerg

Question 13

Kern blijft krimpen

Answer 13

T stijgt tot 100 miljoen °C

Question 14

kernfusie van He

Answer 14

–> C

Question 15

Buitenste lagen ster weggeblazen

Answer 15

planetaire nevel

Question 16

Stopzetting 2e kernfusie

Answer 16

• Weer inkrimping door zwaartekracht
• Ster wordt kleiner, dichter en heter
  = WITTE DWERG

Question 17

witte dwerg –>

Answer 17

Koelen langzaam af, wordt donkere koude koolstof
= ZWARTE DWERG

Question 18

Opzwellen tot RODE REUS
Wat gebeurt er?

Answer 18

• H is opgebruikt –> inkrimping
• p en T stijgen
• Waterstoffusie verschuift naar de lagen rond de kern

Question 19

Witte dwerg
Eigenschappen

Answer 19

enorme dichtheid; sterk samengetrokken, vaak kleiner dan de Aarde

Question 20

Witte dwerg dooft langzaam uit
(Hoe lang?)

Answer 20

na een goede tien miljard jaar is sterrestant zwarte dwerg (niet meer waarneembaar)

Question 21

evolutie zware ster

Answer 21

• Meer kernfusiereacties (H, He, C, Ne, O, Si, Fe)
• Door enorme uitzetting is de ster uitgezet tot SUPERREUS
• Geen verdere fusie want
  Fe = stabielste element dat bestaat

Question 22

kernfusiereacties

Answer 22

H, He, C, Ne, O, Si, Fe

Question 23

zware ster wordt heel instabiel

Answer 23

Ster wordt heel instabiel –> stort ineen; buitenste lagen met explosieve kracht ruimte ingeslingerd: SUPERNOVA

Belang:
Vorming andere sterren
Verspreiding van veel materialen

Question 24

lot van superzware sterren

Answer 24

10 tot 30 keer massa van de zon
Massa wordt door zwaartekracht in elkaar geperst
Elektronen worden tegen protonen geduwd –> vorming van neutronen
NEUTRONENSTER (pulsar)

Meer dan 30 keer de massa van de zon
–> Zwart Gat

Question 25

Wat zijn zonnevlekken
+ cyclus

Answer 25

Koelere plaatsen op zon
Aantal varieert: cyclus van 9 tot 15 jaar
= zonnecyclus

Question 26

Actievere zon
Gevolgen

Answer 26

Meer zonnevlekken
Meer uitstoot geïononiseerd gas
= zonnewind of zonnestorm
—> Veroorzaakt poollicht (aurora borealis/australis)

Question 27

teledetectie

Answer 27

Onderzoek van aarde vanuit ruimte
M.b.v. satellieten

Observatie van eigenschappen van aarde vanop afstand
Kan met satelliet, maar ook met vliegtuig of drone

Observatie van straling die aarde reflecteert of uitstraalt

Aarde weerkaatst straling of zendt straling uit
Elk oppervlak weerkaatst straling anders of wijzigt intensiteit van straling

Question 28

Geostationaire satelliet

Answer 28

Bevindt zich steeds boven zelfde plaats van aarde
Omloopsnelheid satelliet = snelheid aardrotatie
35 890 km hoogte boven evenaarsvlak
Vb. weersatellieten

Question 29

Polaire satelliet

Answer 29

Draait in een baan van pool naar pool
Aarde roteert onder hem
Scant steeds ander deel van aarde in stroken
Hangen in lagere polaire baan (500 – 2000 km)

Question 30

als geostationaire satelliet sneller of trager zou gaan dan aardrotatie

Answer 30

wegslingeren of naar aarde slingeren

Question 31

satellietfoto’s worden bewerkt
Proces

Answer 31

• Satelliet neemt foto’s in EM-spectrum
• Waarnemingen worden opgenomen in 8 bits per pixel –> grijsschaal van 0 tot 256
• Vervolgens verzonden naar aarde
• Computerprogramma’s maken info zichtbaar
• Kaarten met valse kleuren voor bv. buienradar

Question 32

teledetectie in gewasbescherming

Answer 32

Levende plantencel weerkaatst veel energie in nabije infrarood
In vals kleurenbeeld vaak weergegeven als rood
Geeft intensiteit van fotosynthese weer
Zieke plant doet minder aan fotosynthese
Zal minder rood kleuren

Question 33

GPS betekenis

Answer 33

Global Positioning System

Question 34

GPS
Werking

Answer 34

24 satellieten (+ 8 reserves)
26 000 km
6 verschillende banen
Uitgezonden radiogolven
Afstand tot satelliet

Question 35

Voorwaarden om locatie exact te bepalen

Answer 35

• Satelliet + GPS met zeer nauwkeurige klok
• Altijd minstens 3 satellieten zichtbaar

Question 36

ruimte afval

Answer 36

0,5 miljoen stukken ter grootte van knikker

Question 37

ster = evenwicht

Answer 37

(zwaartekracht vs staling en materie)

Question 38

Soorten satelliet

Answer 38

Geostationair
Polair