Kosmografie Deel 2 Flashcards
Sterren variëren in
- helderheid
- grootte
- kleur ( —> Temperatuur)
- afstand tot de aarde
Sterren kleur
Hoge temperatuur —> blauw
Lagere temperatuur —> rood
O, B, A, F, G, K, M
(Warm naar koud)
Sterren schijnbare helderheid
Afhankelijk van afstand tot de aarde
Sterren absolute helderheid
Schijnbare helderheid omgerekend alsof sterren op zelfde afstand van de aarde staan
Referentiewaarde = zon
Basisdiagram sterrenkundigen
Hertsprung - Russell - diagram
X-as = T ster
Y-as = lichtkracht ster
Niet elke combinatie van T en helderheid komt voor —> sterren niet willekeurig op HR diagram
95% van sterren HR diagram
Hoofdreeks
Diagonaal links boven naar rechts onder
Groep bovenaan rechts HR diagram
Rode reuzen
Groter
Groep linksonder HR diagram
Witte dwergen
Zwak licht
Geboorte van een ster
- geboorteplaats gas- en stofnevels
- verstoring evenwicht door bv explosie ve ster —> door schok samentrekking o.i.v. Zwaartekracht
- vorming protoster (rechtsonder HR diagram)
- vorming ster —> kernfusie —> ster neemt plaats in hoofdreeks
- ster = evenwicht (zwaartekracht vs staling en materie)
indien niet genoeg massa in protoster
kernfussie niet mogelijk
–> protoster krimpt
–> BRUINE DWERG
bruine dwerg
Definitie
soort reusachtige planeet bestaande uit gassen (Jupiter en Saturnus)
evolutie lichte ster zoals de zon
zon
Rode reus
witte dwerg
zwarte dwerg
Kern blijft krimpen
T stijgt tot 100 miljoen °C
kernfusie van He
–> C
Buitenste lagen ster weggeblazen
planetaire nevel
Stopzetting 2e kernfusie
- Weer inkrimping door zwaartekracht
- Ster wordt kleiner, dichter en heter
= WITTE DWERG
witte dwerg –>
Koelen langzaam af, wordt donkere koude koolstof
= ZWARTE DWERG
Opzwellen tot RODE REUS
Wat gebeurt er?
- H is opgebruikt –> inkrimping
- p en T stijgen
- Waterstoffusie verschuift naar de lagen rond de kern
Witte dwerg
Eigenschappen
enorme dichtheid; sterk samengetrokken, vaak kleiner dan de Aarde
Witte dwerg dooft langzaam uit
(Hoe lang?)
na een goede tien miljard jaar is sterrestant zwarte dwerg (niet meer waarneembaar)
evolutie zware ster
- Meer kernfusiereacties (H, He, C, Ne, O, Si, Fe)
- Door enorme uitzetting is de ster uitgezet tot SUPERREUS
- Geen verdere fusie want
Fe = stabielste element dat bestaat
kernfusiereacties
H, He, C, Ne, O, Si, Fe
zware ster wordt heel instabiel
Ster wordt heel instabiel –> stort ineen; buitenste lagen met explosieve kracht ruimte ingeslingerd: SUPERNOVA
Belang:
Vorming andere sterren
Verspreiding van veel materialen
lot van superzware sterren
10 tot 30 keer massa van de zon
Massa wordt door zwaartekracht in elkaar geperst
Elektronen worden tegen protonen geduwd –> vorming van neutronen
NEUTRONENSTER (pulsar)
Meer dan 30 keer de massa van de zon
–> Zwart Gat
Wat zijn zonnevlekken
+ cyclus
Koelere plaatsen op zon
Aantal varieert: cyclus van 9 tot 15 jaar
= zonnecyclus
Actievere zon
Gevolgen
Meer zonnevlekken
Meer uitstoot geïononiseerd gas
= zonnewind of zonnestorm
—> Veroorzaakt poollicht (aurora borealis/australis)
teledetectie
Onderzoek van aarde vanuit ruimte
M.b.v. satellieten
Observatie van eigenschappen van aarde vanop afstand
Kan met satelliet, maar ook met vliegtuig of drone
Observatie van straling die aarde reflecteert of uitstraalt
Aarde weerkaatst straling of zendt straling uit
Elk oppervlak weerkaatst straling anders of wijzigt intensiteit van straling
Geostationaire satelliet
Bevindt zich steeds boven zelfde plaats van aarde
Omloopsnelheid satelliet = snelheid aardrotatie
35 890 km hoogte boven evenaarsvlak
Vb. weersatellieten
Polaire satelliet
Draait in een baan van pool naar pool
Aarde roteert onder hem
Scant steeds ander deel van aarde in stroken
Hangen in lagere polaire baan (500 – 2000 km)
als geostationaire satelliet sneller of trager zou gaan dan aardrotatie
wegslingeren of naar aarde slingeren
satellietfoto’s worden bewerkt
Proces
- Satelliet neemt foto’s in EM-spectrum
- Waarnemingen worden opgenomen in 8 bits per pixel –> grijsschaal van 0 tot 256
- Vervolgens verzonden naar aarde
- Computerprogramma’s maken info zichtbaar
- Kaarten met valse kleuren voor bv. buienradar
teledetectie in gewasbescherming
Levende plantencel weerkaatst veel energie in nabije infrarood
In vals kleurenbeeld vaak weergegeven als rood
Geeft intensiteit van fotosynthese weer
Zieke plant doet minder aan fotosynthese
Zal minder rood kleuren
GPS betekenis
Global Positioning System
GPS
Werking
24 satellieten (+ 8 reserves)
26 000 km
6 verschillende banen
Uitgezonden radiogolven
Afstand tot satelliet
Voorwaarden om locatie exact te bepalen
- Satelliet + GPS met zeer nauwkeurige klok
- Altijd minstens 3 satellieten zichtbaar
ruimte afval
0,5 miljoen stukken ter grootte van knikker
ster = evenwicht
(zwaartekracht vs staling en materie)
Soorten satelliet
Geostationair
Polair
