Kolokwium I Flashcards
Co oznacza metafora skąpca poznawczego?
Oznacza to, że człowiek z reguły angażuje jedynie część dostępnych zasobów poznawczych i selekcjonuje dane oraz nie przetwarza wszystkich informacji, które do niego docierają.
Z czego wynika powszechność stosowania heurystyk, schematów i stereotypów i innych narzędzi poznawczego upraszczania rzeczywistości?
Powszechność stosowania heurystyk, schematów, stereotypów i innych narzędzi poznawczego upraszczania rzeczywistości wynika z tego, że człowiek nie przetwarza wszystkich informacji.
Czym jest reprezentacja poznawcza?
Reprezentacja poznawcza to ogólny obraz świata oraz każdy poszczególny składnik tego obrazu.
Czy reprezentacja poznawcza daje wiarygodny obraz rzeczywistości?
Nie, reprezentacja poznawcza tylko w przybliżeniu i uproszczeniu ma cechy rzeczywistości.
Czym są struktury poznawcze?
Struktury poznawcze to względnie trwałe, przechowywane w pamięci elementy umysłu, możliwe do wykorzystania w różnych warunkach i sytuacjach.
Co wchodzi w skład struktur poznawczych?
W ich skład wchodzą: wiedza, sądy, przekonania, schematy poznawcze.
Jaka jest relacja między strukturami poznawczymi i procesami poznawczymi?
Struktury poznawcze powstają w wyniku procesów poznawczych i działają na nie zwrotnie. Mogą być także przez te procesy przekształcane. Umysł składa się z reprezentacji, manipuluje nimi, interpretuje nowe informacje z ich wykorzystaniem oraz tworzy nowe, dzięki już istniejącym.
Co oznacza pojęcie konstruktywizmu?
Pojęcie konstruktywizmu oznacza, że ma niepowtarzalną, indywidualną reprezentacje poznawczą świata, ponieważ umysł nie odbiera biernie rzeczywistości, a aktywnie konstruuje jej obraz na podstawie doświadczeń.
Co oznacza pojęcie reprezentacjonizmu?
Pojęcie reprezentacjonizmu oznacza umysł nie poznaje świata bezpośrednio, ale za pośrednictwem własnych kategorii poznawczych.
Czym jest epistemologia?
Epistemologia to filozoficzna teoria poznania, zajmuje się źródłami i charakterem wiedzy oraz teorią prawdy
Co bada filozofia umysłu?
Filozofia umysłu bada relacje między mózgiem a świadomością: w jaki sposób mózg generuje świadome stany psychiki oraz jaka jest funkcja i pochodzenie subiektywnych stanów świadomości - qualiów.
Do czego w psychologii poznawczej może służyć sztuczna inteligencja?
SI służy konstruowaniu systemów komputerowych zdolnych do wykonywania poszczególnych czynności poznawczych.
Czym jest kognitywistyka?
Kognitywistyka to synteza problematyki, którą zajmuje się filozofia, psychologia, lingwistyka, informatyka, antropologia i neuronauka; w jej skład wchodzi jedynie część z każdej z wymienionych dyscyplin, która zajmuje się poznaniem.
Czym jest wrażenie?
Wrażenie to odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych, wrażenia są od siebie niezależne (zakodowane impulsy nerwowe).
Czym jest spostrzeżenie?
Spostrzeżenie to obraz przedmiotu ze wszystkimi jego dostępnymi cechami zarejestrowanymi za pośrednictwem różnych zmysłów, powstaje w wyniku aktywności kory czuciowej, która integruje bodźce dotyczące jednego obiektu (odkodowane impulsy nerwowe); łączenie różnych wrażeń ze sobą jest wynikiem percepcyjnego uczenia się.
Czym jest bodziec dystynalny?
Bodziec dystynalny to bodziec działający na narządy zmysłowe z pewnej odległości od organizmu.
Czym jest bodziec proksymalny?
Bodziec proksymalny to bodziec powstający w wyniku działania bodźca dystalnego na narząd zmysłu.
Na czym polegają procesy dół-góra (bottom-up)?
Odebrane przez narządy zmysłów informacje zmysłowe podlegają analizie na wyższych piętrach układu nerwowego, w tym na poziomie kory, gdzie powstaje spostrzeżenie; warunkiem rozpoznania obiektu jest możliwość zinterpretowania go za pomocą informacji zarejestrowanych wcześniej w pamięci.
Na czym polegają procesy góra-dół (top down)?
Pojawiają się, gdy większą rolę w spostrzeganiu zaczynają odgrywać procesy pamięciowe, myślowe, decyzyjne, ich uruchomienie jest konieczne, gdy informacja sensoryczna jest niepełna, nasze doświadczenie i wiedza wpływają na interpretację tego, co przesyłają narządy zmysłowe; człowiek postrzega świat poprzez utworzone reprezentacje poznawcze; wiedza ze struktur poznawczych stanowi kontekst dla spostrzegania.
Czym jest stałość spostrzegania?
Stałość spostrzegania to zjawisko polegające na tym, że pewne obiekty mają stałe kształty, jasność, barwę i wielkość (bodziec dystalny) i również w spostrzeżeniu zdajemy sobie z tego sprawę, pomimo tego, że bodziec proksymalny jest inny; wynika to przede wszystkim z rejestrowania nie tylko pojedynczych cech, ale również ich konfiguracji i porównywania obiektu z innymi (odwoływania się do wiedzy).
Cechy asocjacjonizmu:
- prymat części nad całością;
- wrażenia są pierwotne a spostrzeżenia wtórne
- wrażenia łączą się w spostrzeżenia zgodnie z prawami kojarzenia
- nie są znane fizjologiczne podstawy wrażeń subiektywnie pierwotnych.
Cechy strukturalizmu:
- prymat całości nad częścią
- spostrzeżenia są pierwotne, a wrażenia poznajemy w analizie spostrzeżeń
- wyodrębnienie całości następuje zgodnie z prawami Wertheimera
- w polu percepcyjnym można wyodrębnić figurę i tło
- nieznane są fizjologiczne podstawy spostrzeżeń i ich spoiwa.
Jaka jest inna nazwa asocjacjonizmu?
Atomizm.
Jaki jest główny problem asocjacjonizmu?
Jakie wrażenia są najważniejsze w spostrzeganiu?
Jaka jest inna nazwa strukturalizmu?
Gestalt.
Jaki jest główny problem strukturalizmu?
Izomorfizm, czyli powstawanie obrazów nerwowych w mózgu.
Jakie są podstawowe prawa Wetheimera?
- bliskość przestrzenna lub sąsiedztwo w polu widzenia,
- jednakowość lub podobieństwo, tworzenie przez elementy wspólnej drogi (poruszanie się w tym samym kierunku),
- budowa według jednolitej zasady lub tworzenie figury zamkniętej
- niewielkie rozmiary, symetria
- zgodność z chwilowym nastawieniem
- doświadczenia i przyzwyczajenie
Jakie są cztery podstawowe prawa kojarzenia?
- styczność w czasie
- styczność w przestrzeni,
- podobieństwo
- kontrast
Kiedy dominuje atomizm?
Atomizm dominuje w fazie rejestracji sensorycznej.
Kiedy dominuje Gestalt?
Gestalt dominuje w fazie oceny znaczenia emocjonalnego.
Kiedy obydwa nurty (atomizm, gestalt) są równoważne?
W fazie rozpoznawania znaczenia semantycznego.
Pojęcie figury:
- figura ma kształt,
- figura jest z przodu
- figura ma charakter rzeczy
- figura silniej się narzuca, wydaje się bardziej sensowna i jest lepiej zapamiętana
- figura wydaje się jaśniejsza niż tło.
Pojęcie tła:
- tło jest bezkształtne
- tło rozprzestrzenia się za figurą w sposób ciągły, nie jest nią przerywane
- tło jest z tyłu
- tło ma charakter nieukształtowanego materiału
- tło wydaje się ciemniejsze od figury.
Czym są detektory cech?
Detektory cech to zespoły komórek nerwowych wyspecjalizowane w odbiorze wybranych cech, takich jak barwa, wielkość, ruch, czy położenie w polu widzenia; mogą być zlokalizowane w narządach zmysłów albo na wyższych piętrach układu nerwowego, włącznie z korą mózgową; odbierają cechy ważne adaptacyjnie i kodują je oszczędnie, redukując ilość dostępnych informacji.
Jakie jest znaczenie detektorów cech u zwierząt?
Detektory cech u zwierząt mają znaczenie ewolucyjne i pozwalają precyzyjnie wykrywać pożywienie lub zagrożenie (żaby, pająki, sowy).
Jaka jest wada detektorów cech?
Detektory cech powodują duże ograniczenie w spostrzeganiu świata - pozostałe elementy są albo niewykrywalne albo odbierane jako pożywienie lub zagrożenie.
Czym są detektory cech u ludzi?
Detektory cech u ludzi to detektory służące do rozpoznawania kształtów• (detektory linii prostych, poziomych, ukośnych, kątów prostych i ostrych, krzywych otwartych i zamkniętych).
Jakie znaczenie mają detektory cech u ludzi?
Detektory cech u ludzi mają wartość adaptacyjną, ponieważ umożliwiają rozpoznawanie twarzy - jest ona spostrzegana jako pewna całość, w której konkretne elementy są względem siebie w odpowiednich relacjach przestrzennych oraz umożliwiają naukę czytania.
Czym jest gotowość percepcyjna?
Gotowość percepcyjna to łatwość wykorzystywania określonej kategorii pamięciowej do danego materiału percepcyjnego; stan organizmu, warunkujący, co będzie spostrzegane.
Czynniki zewnętrzne gotowości percepcyjnej:
- częstość uprzednich doświadczeń
- konsekwencje społeczne
Jakie kategorie wykazują wyższą gotowość percepcyjną?
Wyższą gotowość percepcyjną wykazują kategorie wykorzystywane przez innych.
Czynniki wewnętrzne gotowości percepcyjnej:
- monopol
- integracja poznawcza systemu kategorii
- konsekwencje motywacyjne
Czym jest monopol?
Monopol to ilość kategorii jakimi dysponuje jednostka.
Co oznacza integracja poznawcza systemu kategorii?
Oznacza to jak silnie powiązane są ze sobą kategorie.
Co obniża gotowość percepcyjną?
Gotowość percepcyjną obniża obronność percepcyjna.
Czym jest obronność percepcyjna?
Obronność percepcyjna to obniżenie progu rozpoznawalności materiału zagrażającego jednostce.
Jakie procesy uruchamia obronność percepcyjna?
Obronność percepcyjna uruchamia procesy emocjonalne, które nie są sterowane przez specyficzną treść bodźca (ponieważ nie jest ona w pełni rozpoznana), ale przez jego znaczenie emocjonalne; ocena emocjonalna jest szybsza niż poznawcza, dlatego jest ważna adaptacyjnie w chwilach wymagających szybkiego działania.
Czym jest teoria ekologiczna?
Teoria ekologiczna to teoria percepcji bezpośredniej; człowiek poznaje świat takim, jakim jest bezpośrednio, nie musi angażować wyższych procesów psychicznych.
Czym jest izomorfizm?
Izomorfizm to założenie, że każdy bodziec to oddzielne spostrzeżenie.
O czym mówi teoria bottom-up?
Teoria bottom-up mówi, że:
1. informacja dociera do organizmu w postaci szyku optycznego
2. spostrzeganie opiera się na dostrzeganiu niezmienników – specyficznych układów cech, które pozostają stałe
3. oprócz całych obiektów spostrzegamy również. afordacje
4. odbieramy także kontekst
Czym są afordacje?
Afordacje to działania, których wykonanie umożliwiają nam te obiekty, dzięki którym spostrzegamy świat bezpośrednio.
Czym jest powidok?
Powidok to efekt następczy, pojawiający się w wyniku silnej stymulacji receptora po zakończeniu działania bodźca
Efekty następcze pozytywne:
- pojawiają się przy zamkniętych oczach,
- trwają bardzo krótko i stanowią dokładny obraz dopiero co spostrzeżonego obiektu
- są formą pamięci sensorycznej i wynikiem bezwładności procesów nerwowych
- dzięki nim mamy złudzenie ciągłości ruchu, mimo że oko jest wrażliwe na bodźce świetlne tylko w momencie fiksacji na jednym punkcie, a nie ruchu
Efekty następcze negatywne:
- utrzymują się dłuższy czas i stanowią przeciwieństwo lub dopełnienie pierwotnego obrazu (jasność-ciemność, niebieski-żółty, fioletowy-pomarańczowy, zielony-czerwony)
- są wynikiem zmęczenia receptorów
Na czym polega efekt następczy barwy (dopełniający)?
Polega na tym, że widzimy dopełniającą barwę.
Na czym polega efekt następczy ruchu (przeciwstawny)?
Polega na widzeniu ruchu w przeciwnym kierunku.
Uwaga intensywna:
- ma wąski zakres
- pozwala na głębokie przetwarzanie informacji w jej zasięgu
Uwaga ekstensywna:
- ma szeroki zakres
- przetwarza zawarte w nim informacje dosyć płytko
Co stanowi element funkcji ukierunkowywania procesów poznawczych przez uwagę?
Uwaga intensywna i ekstensywna.
Czym jest czujność?
Czujność to zdolność do wykrywania bodźców specyficznych spośród wielu możliwych lub stan, który umożliwia jednostce to zadanie; bierne czekanie.
Czym jest warunek konieczny (czujność)?
Warunkiem koniecznym jest pewien poziom aktywacji umożliwiający reagowanie na bodźce.
Czego można dokonać za pomocą mechanizmu czujności?
- prawidłowego wykrycia bodźca krytycznego,
- wykrycia fałszywego alarmu
- pominięcia bodźca krytycznego
- prawidłowego odrzucenia bodźca nie będącego krytycznym
Co towarzyszy wzrostowi prawidłowej detekcji bodźców?
Wzrost fałszywych alarmów.
Co jest ignorowane (czujność)?
Szumy i dystraktory.
Czym jest przeszukiwanie?
Przeszukiwanie to proces aktywnego poszukiwania bodźców krytycznych w otoczeniu.
Co utrudnia przeszukiwanie?
Dystraktory.
Na czym może polegać przeszukiwanie?
- wykrywaniu pojedynczych cech;
- wykrywaniu koniunkcji cech
Czym jest efekt wielkości zbioru?
Im większy zbiór, tym więcej czasu potrzeba, aby go przeszukać.
Która forma przeszukiwania jest bardziej skomplikowana i dlaczego?
Wykrywanie koniunkcji cech, ponieważ im więcej cech bierze się pod uwagę, tym więcej występuje silnych dystraktorów, które stanowią część ze wszystkich poszukiwanych cech.
Czy łączenie cech zawsze ułatwia przeszukiwanie?
Nie, niektóre cech łączy się ze sobą i w konsekwencji wyszukuje łatwiej niż inne, z kolei istnieją również cech, których dołączenie do innych ułatwia lub utrudnia wyszukiwanie.
Czym są dystraktory?
Dystraktory to bodźce odwracające uwagę.
Jak można sklasyfikować dystraktory?
Ze względu na pochodzenie: na te pochodzące z zewnątrz i z wewnątrz.
Procesy automatyczne:
- nie angażują świadomości i zużywają mało zasobów uwagi
- przebiegają w sposób równoległy (można wykonywać wiele czynności jednocześnie)
- dotyczą zadań łatwych i dobrze znanych (przeuczonych)
- przebiegają szybko, co wynika z dużego opanowania czynności i ich równoległości
- wykorzystują proste procesy poznawcze
- są trudne do modyfikacji oraz do zatrzymania (cechuje je balistyczność – rozpoczęte trzeba je dokończyć, chyba, że zostaną zatrzymane przez mechanizmy wyższego rzędu)
Przykładowe procesy automatyczne:
- procesy przetwarzania przeduwagowego
- efekt torowania percepcyjnego
- czynności zautomatyzowane po ich wielokrotnym powtórzeniu
Procesy kontrolowane:
- angażują świadomość i zużywają dużo zasobów uwagi
- przebiegają w sposób sekwencyjny (do następnej czynności można przejść tylko jeśli zakończona została poprzednia)
- dotyczą zadań trudnych i nowych
- przebiegają wolno, co wynika z niewielkiego stopnia opanowania czynności, ich złożoności i potrzeby wykonywania ich sekwencyjnie
- wykorzystują złożone procesy poznawcze
- mogą stać się automatycznymi w wyniku procesowi uczenia się
Efekt Stroopa
Czytanie słów oznaczających kolory, ale napisanych również jakimś kolorem. Przeczytanie słów jest łatwe, ponieważ jest zautomatyzowane. Nazwanie koloru, którym zostały napisane jest trudniejsze, ponieważ nie jest zautomatyzowane. Nazwanie koloru, którym zostały napisane wyrazy oznaczające inne kolory jest najtrudniejsze, wymaga procesów decyzyjnych i stłumienia automatycznego czytania.
Pamięć sensoryczna
- pojemność: ok. 18 elementów
- czas przechowywania: 1/2 sekundy
- format zapisywanych informacji: wzrokowy, słuchowy, ew. inne modalności
- zapominanie: zanikanie, efekt maskowania
- kontrola: brak
pamięć krótkotrwała:
- pojemność: 7 +/- 2 elementy, 80 bitów
- czas przechowywania: 15-18, 5,4 s (może być wydłużony dzięki powtórkom)
- format zapisywanych informacji: akustyczny, semantyczny
- zapominanie: zanikanie, interferencja
- kontrola: powtórki wewnętrzne
pamięć trwała:
- pojemność: niemal nieograniczona
- czas przechowywania: niemal nieograniczony
- format zapisywanych informacji: semantyczny, wzrokowy, słuchowy
- zapominanie: brak dostępu
- kontrola: bardzo duża
Na czym polega interferencja retroaktywna?
Interferencja retroaktywna utrudnia zapamiętanie wcześniejszej informacji przez następną informację.
Na czym polega interferencja proaktywna?
Interferencja proaktywna utrudnia zapamiętanie nowej informacji ze względu na wcześniejszą.
Co zawiera pamięć deklaratywna?
Pamięć deklaratywna zawiera reprezentacje angażujące języki i mogące zostać przywołane w postaci słownej - wiem, że.
Jakie są rodzaje pamięci deklaratywnej?
Pamięć epizodyczna i semantyczna.
Co zawiera pamięć niedeklaratywna (proceduralna)?
Pamięć proceduralna zawiera związki bodziec-reakcja, nawyki (proste, złożone) - wiem, jak
Czy informacje z pamięci niedeklaratywnej są dostępne werbalnie?
Nie, informacje w pamięci proceduralnej nie są dostępne werbalnie, ciężko wyjaśnić jak wykonać czynność, którą wykonać potrafimy. Procesy wydobycia mają charakter automatyczny.
Czym są mnemotechniki?
Techniki mnemoniczne to sformalizowane metody zapamiętywania.
Do czego odnosi się pierwsza grupa mnemotechnik?
Pierwsza grupa mnemotechnik odnosi się do podwójnego kodowania, czyli wykorzystywania więcej niż jednego kodu do tworzenia reprezentacji.
Na czym polega druga grupa mnemotechnik?
Druga grupa mnemotechnik polega na organizowaniu informacji - nadawaniu kategorii lub odwoływaniu się do wcześniej zdobytej wiedzy.
Na czym polega metoda obrazów interaktywnych?
Polega na powiązaniu wyobrażeń wyzwalanych przez te słowa w wewnętrznie spójną historię - technika z pierwszej grupy, przeznaczona do zapamiętywania luźnej listy słów.
Na czym polega kategoryzowanie?
Polega na przypisaniu słów, które trzeba zapamiętać, do kategorii - technika z drugiej grupy.
Na czym polega system słów-wieszaków?
Polega na wykorzystaniu dobrze znanego tekstu jako szkieletu dla nowo zapamiętywanej informacji, szkieletem może być także bogata różnorodna wiedza posiadana przez jednostkę - technika z drugiej grupy.
Na czym polega metoda miejsc?
Polega na nakładaniu nowego materiału na znany, w postaci konkretnej przestrzeni, poprzez tworzenie par miejsca z jakąś informacją przy potrzebie odtworzenia z zachowaniem kolejności.
Na czym polega mapa poznawcza?
Polega na hierarchicznym uporządkowaniu złożonej informacji w postaci diagramu odzwierciedlającego strukturę dla danego zagadnienia.
Jakie koncepcje dotyczące myślenia i języka się wyróżnia?
- pierwsza koncepcja zakłada, że język jest warunkiem i podstawowym narzędziem myślenia;
- druga koncepcja zakłada, że najpierw kształtuje się myślenie a później język - myślenie może odbywać się bez języka;
- trzecia koncepcja zakłada, że myślenie i język rozwijają się niezależnie od siebie i dopiero później zaczynają na siebie oddziaływać - język staje się narzędziem myślenia, a używanie języka poprzedzone jest procesem myślowym.
Czym jest koncepcja modularności Fodora?
Koncepcja modularności Fodora to koncepcja zakładająca, że język jest procesem modularnym, a myślenie niemodularnym - te dwa rodzaje procesów nie mogą na siebie oddziaływać - moduły są odrębne, a treści i przekonania z jednego nie oddziałują na inny.
Myślenie autystyczne (nieukierunkowane):
- ma postać swobodnego przepływu symboli, wyobrażeń, spostrzeżeń przez świadomość;
- jest niezależne od czynników sytuacyjnych;
- nie stawia sobie konkretnych celów lub cele te nie są możliwe do osiągnięcia w rzeczywistości
- nie bierze pod uwagę istniejących ograniczeń
Jakie są funkcje myślenia autystycznego?
- motywacyjna - pozwala hierarchizować cele, marzenia;
- kompensacyjna - pozwala oderwać się od rzeczywistości;
- treningowa - pozwala ćwiczyć własne procesy poznawcze, tworzyć alternatywne reprezentacje świata.
- uzyskiwanie samowiedzy - pozwala poznać samego siebie
- wspiera twórczość
- ważna dla zdrowia psychicznego w umiarze
Myślenie realistyczne (ukierunkowane)
- występuje głównie w sytuacjach rozwiązywania problemów, gdy przed jednostką stoi cel, który chce osiągnąć;
- akceptuje ograniczenia wynikające z rzeczywistości.
Jakie są rodzaje myślenia realistycznego?
- myślenie produktywne - prowadzi do wyników nowych dla podmiotu
- myślenie reproduktywne - prowadzi do wyników stanowiących odtworzenie znanych już informacji
- myślenie krytyczne - ocenianie wyników swojej aktywności myślowej oraz dobrze określonych.
W jakich sytuacjach może zachodzić myślenie realistyczne?
- w sytuacjach słabo określonych, które cechuje duża niejasność sposobów rozwiązywania problemów oraz istniejących ograniczeń - poprawnym rozwiązaniem jest to, które zaspokaja nasze potrzeby
- w sytuacjach dobrze określonych, które mają jasno określony cel lub cele.
