KANDAULES EN GYGES Flashcards
χρόνου δὲ οὐ πολλοῦ διελθόντος （χρῆν γὰρ Κανδαύλῃ γενέσθαι κακῶς） ἔλεγε πρὸς τὸν Γύγην τοιάδε. ‘Γύγη, οὐ γὰρ σε δοκέω πείθεσθαι μοι λέγοντι περὶ τοῦ εἴδεος τῆς γυναικός （ὦτα γὰρ τυγχάνει ἀνθρώποισι ἐόντα ἀπιστότερα ὀφθαλμῶν）, ποίεε ὅκως ἐκείνην θεήσεαι γυμνήν.’
Nadat niet veel tijd voorbij gegaan was (want het was nodig dat het slecht met Kandaulus zou gaan), zei hij tegen Gyges de volgende dingen: “Gyges, ik heb de indruk dat jij mij niet gelooft wanneer ik spreek over de schoonheid van mijn vrouw (want oren zijn bij mensen toevallig onbetrouwbaarder dan ogen), zorg dat je haar naakt ziet.”
ὃ δ᾽ ἀμβώσας εἶπε ‘δέσποτα, τίνα λέγεις λόγον οὐκ ὑγιέα, κελεύων με δέσποιναν τὴν ἐμὴν θεήσασθαι γυμνήν; ἅμα δὲ κιθῶνι ἐκδυομένῳ συνεκδύεται καὶ τὴν αἰδῶ γυνή. ’
Hij, nadat hij geroepen had, zei: “Meester, welk niet gezond woord spreek jij, omdat jij beveelt dat ik mijn meesteres naakt zie? Samen met de chiton die afgelegd wordt, legt een vrouw ook haar schaamtegevoel af.”
‘πάλαι δὲ τὰ καλὰ ἀνθρώποισι ἐξεύρηται, ἐκ τῶν μανθάνειν δεῖ: ἐν τοῖσι ἓν τόδε ἐστί, σκοπέειν τινὰ τὰ ἑωυτοῦ. ἐγὼ δὲ πείθομαι ἐκείνην εἶναι πασέων γυναικῶν καλλίστην, καὶ σέο δέομαι μὴ δέεσθαι ἀνόμων.’
“Lang geleden werden de goede dingen, waaruit het nodig is te leren, ontdekt door mensen: in die dingen is er dat ene, namelijk dat iemand naar de dingen van zichzelf moet kijken. Ik geloof dat zij van alle vrouwen de mooiste is en ik verzoek je niets onfatsoenlijks te vragen.”
ὡς δὲ ὁ Γύγης ἀπίκετο, ἔλεγε ἡ γυνὴ τάδε. ‘νῦν τοί δυῶν ὁδῶν παρεουσέων Γύγη δίδωμί αἵρεσιν, ὁκοτέρην βούλεαι τραπέσθαι. ἢ γὰρ Κανδαύλεα ἀποκτείνας ἐμέ τε καὶ τὴν βασιληίην ἔχε τὴν Λυδῶν, ἢ αὐτόν σε αὐτίκα οὕτω ἀποθνήσκειν δεῖ, ὡς ἂν μὴ πάντα πειθόμενος Κανδαύλῃ τοῦ λοιποῦ ἴδῃς τὰ μὴ σε δεῖ. ’
Wanneer Gyges aankwam, zei de vrouw het volgende: “Terwijl er voor jou twee wegen zijn, Gyges, geef ik jou de keuze welke jij wil inslaan. Want ofwel, nadat je Kandaules hebt gedood, krijg je mij en het koninkrijk van de Lydiërs, of het is nodig dat jij zelf dadelijk zo sterft, opdat jij die Kandaules in alles volgt, in het vervolg de dingen die je niet hoort te zien, niet ziet.”
“ἀλλ᾽ ἤτοι κεῖνόν γε τὸν ταῦτα βουλεύσαντα δεῖ ἀπόλλυσθαι, ἢ σε τὸν ἐμὲ γυμνήν θεησάμενον καὶ ποιήσαντα οὐ νομιζόμενα.”
Maar het is nodig dat ofwel hij, die die dingen overlegd heeft, sterft, ofwel dat jij, die mij naakt bekeken heeft, die dingen heeft gedaan die onbehoorlijk zijn, sterft.
ὡς δὲ ἤρτυσαν τὴν ἐπιβουλήν, νυκτὸς γενομένης （οὐ γὰρ ἐμετίετο ὁ Γύγης, οὐδέ οἱ ἦν ἀπαλλαγὴ οὐδεμία, ἀλλ᾽ ἔδεε ἤ αὐτὸν ἀπολωλέναι ἢ Κανδαύλεα） εἵπετο ἐς τὸν θάλαμον τῇ γυναικί, καί μιν ἐκείνη, ἐγχειρίδιον δοῦσα, κατακρύπτει ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην.
Wanneer ze de aanslag beraamd hadden en het nacht geworden was (want Gyges onttrok er zich niet aan en er was geen bevrijding, maar was het nodig dat hij ofwel hemzelf doodt ofwel Kandaules), volgde hij de vrouw naar de slaapkamer, en, nadat ze een dolk gegeven had, verborg ze hem achter dezelfde deur.
καὶ μετὰ ταῦτα ἀναπαυομένου Κανδαύλεω ὑπεκδύς τε καὶ ἀποκτείνας αὐτὸν ἔσχε καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὴν βασιληίην Γύγης
En daarna, wanneer Kandaules sliep, nadat hij tevoorschijn geslopen was, nadat hij hem gedood had, had Gyges én de vrouw én het koningschap.
