Kafli 1 Flashcards
Hvað er lögfræði
Lögfræði fæst við að útskýra á fræðilegan hátt lög og reglur á hverjum tíma, veita almenna fræðslu um lögskipan ríkja og ríkjabandalaga, svo og að brjóta til mergjar ýmis grundvallar atriði sem er undirstaða laga og réttar
Undirgreinar lögfræðinnar
Refsiréttur
Skaðabótréttur
Kröfuréttur
vinnuréttur
Réttarheimild
Eru þau viðmið sem viðurkennt er að ntoa eigi að meifa nota grundvöll undir réttarreglur
Réttar reglur
Reglur sem farið er eftir þegar niðurstaða er feingin í máli
- sérhvert réttarríki hefur réttarreglur til að fylgja
Þjóðar réttur
Fjallar um samskipti þjóða. Margar þjóðir eiga aðild að einum samningi
DÆMI:
- barnasáttmáli samieðuðu þjóðana
- Mannréttindar sáttmáli sameinuðu þjóðana
- Hafréttaráttmáli sameinuðu þjóðana
Hvað eru Lög (pýramídin bls 21)
- stjórnar skráin (toppar allt9
- Sett lög (alþingi setur lögin)
- réttar venjur
- Fordæmi
- Löggjöfnun
- Meiginreglur laga
- Eðli máls (málið er skoðað og eðli þess)
Réttarvenjur
Réttarvenja er hegðun sem almennt hefur verið fylgt um langan tíma, stöðugt og af samkvæmi vegna þess að menn hafa talð sér rétt og skylt að gera það
Fordæmi
Alemmnt viðurkennd rök (viðmið) fyrir almennt bindnadi reglu (réttarreglu9
Löggjöfun
Hún er fólgin í því að beita settri lagareglu um ólögákveðin tilfelli, sem samsvarar efnislega til þeirra tilfella, sem rúmast innan settu lagareglunnar
Meiginreglur mála
Eru þær hugmyndir, rök eða meiginsjónarmið sem liggja að baki einstkari re´ttarreglu, lágbálki, réttarsviði eða jafnvel réttinum í heild og hægt er að setja fram sem almenn viðmið
Eðli máls
sú réttarheimild er ekki klár sett í lögum. Það er regla sem höfðar til túlkunar og sanngirni, stundum skoðað gamla dóma
Lögskýringargögn
Eru t.d. Greinagerðir frá al.ingi um lögin þar koma útskýringar á vilja löggjafans
EES
Evróbska efnahagssvæðið
Réttindi sem við fáum útaf EES
Við meigum vinna í öllum löndum ESB og EES
Viðskipti
Þjónusta
Fjármagnsflutningur
Gengum EES höfum við ekki samning um nokkur atriði t.d.
landbúnað eða sjávarútveignn
Þjóðar réttur er ekki það sama og
Ríkisbundinn réttur
Þjóðarréttur
Er fjallað um alþjóðlegar réttarreglur. Sem varða samskipti ríkja sín á milli. Þ.M.T. Á vettvangi alþjóðastofnana eins og t.d. Sameinuðu þjóðana
Ríkisbundinn réttur
Fjallar um réttareglur einstks ríkis sem varðar ubbygginu ríkisins, réttindi og skildur þegna þess
Tvíeðli þjóðarréttarins
Að þótt t.d. EES myndi lýsa yfir að lög þyrftu að koma til íslands þá fara þau ekki í lög skrá fyrr en alingi hefur sett þau
Eineðliskenningin
Sem gengur út á það að þjóðarréttur og landsréttur sé hluti sama réttarkerfisins og regla þþjóðarréttar því sjálkrafa hluti landsréttar
Venjan er að skipta réttarreglum ríkisins í tvo aðal flokka þeir eru ?
Allsherjaréttur og einkaréttur
Alsherjar réttur
Teljast réttarreglur um skipulag og starfsháttu ríkisisvaldsins og um réttarstöðu einstkalinga gagnvart ríkinu
Einkaréttur
fjallar aðalega um réttarstöðu eisntkalinga innbyrðis og samskipti þeirra sín á mili
Sett lög má greina niður í tvennt?
Annars vegnar stjórnskipunarlög (stjórnarskráin) og hins vegar almenn lög.
Auk þess má undir sæerstökum kringumstæðum setja upp bráðarbigðar lög
Stjornarskrá íslenska lýðveldisins kemur út
- Júni 1944
Stjórnar skræa íslenksa lýðveldisins
Geymir grundvallar lög eða stjórnarskipunnar lög íslenska ríkisins og eru þau æðri öðrum réttarreglum. Það þýðir að almenn lög og aðrar réttarheimildir meigi ekki ganga í berhögg við stjórnarskránna
Almenn lög eru sett á ?
Alþingi og forseti íslands undirritar
Bráðabirgaðar lög
eru lög sem forseti íslands getur gefið út milli þinga þegar brýn nauðsín ber á
Réttarvenja
réttarvenja byggist á því að menn hafa um langt tímabil hagað sér með tilteknum hætti, vegna þess að þeir hafa talið sér það heimilt eða ksylt
Fordæmi
að dómsúrlausn hafi gengið um tiltekið réttaratriði sem er ólögfest og hún sé síðan notuð sem fyrirmynd í síðara dómsmális em varðar sama réttaratriði
HVenær er löggjöfun notað
sé ekki til sett réttarregla eða réttarvenja geta dómstólar stundum notað svokallaða löggjöfun ti að leysa úr ágreiningsefninu
(ekkie ru til lög)
löggjöfun
snýst um að beita settu lagaákvæði um ólögákveðið atriði sem er eðliskylt því sem rúmast innan setta lagaákvæðisins
Hvnær er leitað til meiginreglna laga eða eðli máls
þegar dómari getur ekki nýtt sér neina af þeim réttarheimildum getur þrautlendingin verið að leita til meiginregla og eðli máls
Eðli máls
þá leysir dómari úr ágreiningi eftir því sem hann telur skynsamlegt, réttl´tast og eðlilegt eftir öllum málavöxtum
Meginreglna laga
þá reynir dómari að lesa úr tilteknum lagabálki ákveðin stefnumörk eða vilja löggjafans og finna þanning ákveðna grundvallarreglu sem dæmt er eftir
Hver er munruinn á milli eiginrelgna og epli máls
að meiginreglur byggjast á settum lagareglum en eðli máls höfðar frekar til sanngirni og réttlætiskenndar dómarans
Júridíska þankagang
öðlast lögfræðingar þegar að þeir geta greint á mill lögfræðilegra tækra niðurstaðna annars vega og þeirra sem eru ótækar hins vegar hafa þeir öðlast þennan gang
Hver er meigin atriði EES samningsins
að tryggja fjórfrelsið sem felur í ser frjáls vöru og þjónustuviðskipti. afnám takmarkana á fjármagnsflæði og sameiginlegan vinnumarkað milli þeirra landa sem eiga aðild að EES samningnum og ESB
Vöruviðskipti
- Fjórfrelsið
Ekki er heimilt að banna innflutning á þeim vörum sem samningurinn nær til eða leggja á þær tolla eða önnur innflutningsgjöld
Þjónustuviðskipi
- Fjórfrelsi
Ekki er heimilt að banna einstkalingum eða fyrirtækjum að skipta við banka, tryggingarfyrirtæki, ferðaskrifstofur eða verðbréfasjóði í öðrum löndum innan evrópska efnahagsvæðisins
Fjármagnsflutningar
- Fjórfrelsið
Ekkie r heimilt að banna fólki að flytja fjármuni milli landa en samningurinn breytir þó engu um skatteftirlit eða innheimtu opinberra gjalda
Atvinna
- Fjórfrelsið
instkalingar í atvinnuleit munu geta leitað sér vinnu hvar sem er á svæðinu og ses að það sem vinna er í boði.
VIð innleiðingu gerða sem teknar hafa verið upp í EES samninginn í íslenskan rétt er helst notaðar tvær aðferðir
- umritunaraðferð
- tilvísunaraðferð
umritun EES gerða er átt við
að ákvæði gerðainnar eru tekin efnislega upp í sett lög eða stjórnvaldsfyrirmæli eins go reglugerðir án þess að nota orðrétta tilvísun sé að ræða.
Þegar tilvísunaraðferðinni er beitt verður að
gera greinarmun á innleiðingu með lögum eða stjórnvaldsfyrirmælum.
