Inngangur Flashcards
Hvað voru mörg börn undir 19 ára á Íslandi árið 2022 ?
Börn eru undir 19 ára eru um 23% (22,9%) á Íslandi 1.okt. 2022!
Hvað segja rannsóknirnar okkur um fæðingartíðnina á Íslandi ?
Fæðingartíðni hefur hrunið sérstaklega frá 1960/1970
Mæður eru eldri en áðue (fleiri koplications)
Færri börn fæðast andvana eða deyja við fæðingu
Hærri meðalaldur Íslendinga þannig hlutfall barna lækkar
Konur eiga færri börn en áður
Hvað er barnahjúkrun ?
Það svið hjúkrunar sem upplýsir um og leiðbeinir við hjúkrun barna og fjölskyldna þeirra.
Með barnahjúkrun er leitast við hvað?
Að skapa barninu ytri og innri skilyrði og aðstoða það við athafnir sem stuðla að heilbrigðum þroska þess (frá fæðingu fram á fullorðinsár) innan fjölskyldu þess og meðal samfélagsins í heild og eflingu heilbrigðis og vellíðunar eða að friðsælum dauðdaga.
Barn er heilstæð persóna með hvaða þarfir ?
Barnið er heildstæð persóna með líkamlegar, vitsmunalegar, tilfinningalegar, félagslegar og trúarlegar þarfir.
Hvenær á Barnahjúkrun við ?
Hjúkrun barna á við í öllum aðstæðum þar sem einhvers konar háski kann að steðja að, s.s. röskun á uppeldisaðstæðum, veikindi og fátækt.
Meginábyrgð hjúkrunar
Skipt í 4 þætti sem eru:
1. Að þekkja afbrigði og frávik í þroska barna, og geta aðgreint þau og eðlilega þroskatengda þætti frá sjálfu veikindaferlinu, t.d. grát, mótmæli.
2. Að greina ógn sem steðjar að velferð barns og fjölskyldu þess og tengist líkamlegum, vitsmunalegum, andlegum, félagslegum og þroskatengdum þáttum í lífi barnsins.
3. Skipuleggja hjúkrun til að styðja þetta sérstaka barn í viðbrögðum þess í veikindum og í verkefnum er varða heilsu þess.
4. Styðja foreldra í forsvari þeirra og stofna til faglegrar svaramennsku fyrir hönd barna innan heilbrigðiskerfisins og í samfélaginu í heild.
Hvar fer Barnahjúkrun fram?
Heilsugæslu, ung-og smábarnavernd, skólahjúkrun og alm. Hjúkrunarþjónusta
Heimahjúkrun
Barnaspítali; Barnalegudeildir, dagdeild, bráðamóttaka, gjörgæsla, göngudeild, Rjóðrið
Miðstöð foreldra og barna
Leiðarljós
Sumarbúðir
Samantekt á áherslum í hjúkrun - KUNNA !
Þekkja eðli og aðstæður barns. (í veikindum sérstaklega)
Þekkja og greina þarfir og áhrif veikinda og háska sem steðjar að barni í fjölbreyttum aðstæðum
Stuðla að bata og draga úr neikvæðum áhrifum veikinda, inngripa og íþyngjandi meðferða á líkamsstarfsemi barnsins
Þekkja sálfélagsleg áhrif veikinda, meðferða og inngripa á barn og stuðla að jákvæðum áhrifum á þroska og koma í veg fyir sálfélagslegan skaða.
Samhæfingaraðili (casemanager)
Talsmaður barns og fjölskyldu
Hlutverk barnahjúkrunarfræðinga
Meðferðaraðili:
a) fagmaður (almennur, sérhæfður, sérfræðingur) (notar hjúkrunarferlið og primary hjúkrun),
b) ráðgjafi,
c) fræðimaður (notar hið listræna og vísindalega ferli sbr. art and science of nursing) stunda rannsóknir
Talsmaður: barns, foreldris, fjölskyldu
Kennari:
a) til almennings,
b) til aðstoðarstétta,
c) til annarra fagstétta
3 meginhugtök sem við þurfum að hafa í huga til að ákvarða hjúkrun fyrir barnið
1.Skjólstæðingar barnahjúkrunar
Barnið, foreldra, systkyni…
2.Heilsufar skjólstæðinga
3.Umhverfi skjólstæðinga
og aðbúnaður
Þróunarkenningar
Barnið
Dæmi:
Ungbarn (0-1 árs)
Smábarn (1-3 ára)
Forskólabarn (4-5 ára)
Skólabarn (6-11 ára)
Unglingur (12-18 ára)
Upphaf fullorðinsára
Kerfalíkön
Umhverfið
Dæmi:
Sjálf
Foreldrarnir
Fjölskyldan
Nágrennið
Samfélagið
Heimurinn
Samskiptalíkön
Heilbrigði
Dæmi:
Ósjálfstæði
Upphaf sjálfstæðis
aukið sjálfstæði, minnkað sjálfstæði
Sjálfstæði=ósjálfstæði
minnkað ósjálfstæði, hækkað sjálfstæði
Vistfræðikenningin
Kenning eftir bandaríska þroskasálfræðinginnUri Bronfenbrenner.
Kenningin miðar að því að skoða barn í samhengi við umhverfi sitt reynslu og sérklenni.
Samfélagið er byggt upp af kerfum í umhverfi einstaklings en þessi kerfi ásamt líffræðilegum þáttum móta þroska hans og þróun.
Bronfenbrenner lýsir þessum kerfum eins og fjögur lög sem tengjast og horfir á einstakling út frá heildrænu samhengi sem er félagslegt, sögulegt, menningarlegt og umhverfislegt.
Hann líkir kerfunum við babúsku dúkku þar sem einstaklingurinn er innsti kjarninn.
Nærumhverfið eða míkrokerfið er svo innsta lagið þar sem er nánasta umhverfi og aðstandendur og gagnvirk samskipti milli þeirra.
Millikerfið eða mesókerfið er svo tengsl á milli míkrókerfa svo sem tengsl barns við stórfjölskyldu eða tengsl í hverfi eða grenndarsamfélagi eða tengsl fullorðins milli heimilis og vinnu.
Síðan er stofnanakerfi eða exo-kerfi sem er kerfi sem styður við grenndarsamfélag, félagslegar aðstæður og umhverfi.
Ysta kerfið eða makró-kerfið er svo lög, reglur, viðmið og gildi samfélags.
Barnalöggjöf sem varðar vernd barna og velferð
Skólaskylda og menntun barna bundin í lög 1907
1944 - Stjórnarskrá Íslands 3. mgr. 76. gr. : “Börnum skal tryggð í lögum sú vernd og umönnun sem velferð þeirra krefst”
Barnaverndarlög
Fyrstu barnaverndarlögin tóku gildi árið 1932
Fjöldi laga og stjórnarskrá miðar að því að vernda börn í samfélaginu
Ný barnalög tóku gildi 1. nóv. 2003
Veita skal börnum upplýsingar í samræmi við aldur og þroska
Við leitumst að því að fá samþykki barns og kynnum okkur óskir barna og leitumst við að taka mið af þeim.
Oft mjög sjaldan sem rætt er við börnin og gert eitthvað í samráð við barnið.
Þótt að foreldrar eru ekki beint skjólstæðingar okkar þurfum við samt að vinna með þeim þar sem það er best fyrir barnið
Hjúkrunarfræðingar beita fjórum meginsiðferðisreglum sem eru ?
Hámarka gagnsemi (Beneficence)
Lágmarka skaða (Nonmaleficence)
Sjálfstæði (Autonomy)
Réttlæti (Justice)
Málefni sem skapar aukinn ágreining milli hjúkrunarfræðinga og fjölskyldna í þjónustu við barnið
Lífslok - meðferð til viðhalds lífi.
Genagreining á börnum
Líffæra- og frumuígræðsla
Rannsóknir á börnum í vísindaskyni
Mikilvægt að þekkja – hjálpartæki til að tryggja albúnað barna hver eru þau ?
5 hlutir
Alþjóðasáttmála um réttindi barna – lögleiddur á Íslandi
Barnalög og skyld lög
Reglugerðir er varða börn s.s. um barnaverdastofu
Umboðsmann barna
Ýmis félög til stuðning börnum og fjölskyldum s.s. Umhyggja, Barnaheill
Verksvið Barnahjúkrunar - 4 svið
1.Sjálfráða svið (hjúkrunarfræðileg viðfangsefni)
2.Tengd eða háð svið (læknisfræðileg viðfangsefni, þjónusta við stofnunina)
3.Samstarfssvið og
4.”Grá svæði” - svið sem skarast
Hvaðan koma upplýsingar um barnið ?
SEM AÐILI AF HÓPI - tölfræði
BÖRNUM ALMENNT
ÞJÓÐFÉLGASHÓPS
MENNINGU
ALDRI
KYNI OFL.
Bæði sem aðili af hópi og þá erum við með hóp upplýsingar um barnið en við megum samt ekki bara byggja á þessu þar sem það eru ekki allir eins
SEM EINSTAKLINGS/PERSÓNU
Frá foreldrum
Frá barninu sjálfu
Skoðun fagmanna á barninu s.s. læknum, hj.fr. ofl
Frá öðrum aðilum s.s. skóla
Frá foreldrunum sjálfum, byrjum að nálgast foreldrana og safna upplýsingum frá þeirra sjónarhorfni þar sem barnið treystir foreldrum sínum og því gott að byrja þar og svo frá barniðnu sjálfu ef það er nógu gamallt. Síðan er gott að skoða út frá fagmönnu barnsins eins og læknum eða hjúkrunarfærðingum og síðan frá öðrum aðilum eins og skólanum.
Heilsa barna sem hóps (Halfon og fél., 1998)
Umgjörðarlýsing/aðstæður: t.d.
Skólaganga/menntun, aðgangur að þjónustu eða vistum
Velmegun, glæpir
Ýmsar tölulegar upplýsingar um börn og aðbúnað þeirra
Ferlismat: t.d.
Hegðunaráhættur, aðgengi og gæði heilbrigðisþjónustu
Útkomumælingar: t.d.
Veikindatíðni (Morbidity) eða Dánartíðni (Mortality)
Vöxtur og þroski (Growth and development): t.d. næringarástand
Læsi /námsárangur
