Ideologie, doktryny i programy polityczne Flashcards
Myśl polityczna
a. ideologia – najbardziej ogólny usystematyzowany zbiór idei, wartości, poglądów na świat oraz przekonań na temat organizacji i funkcjonowania społeczeństwa właściwy określonej grupie
b. doktryna – zawiera konkretne sformułowania wyodrębnione z danej ideologii zastosowane do zagadnień społecznych, ekonomicznych itp.
c. program polityczny – powstaje jako efekt dostosowywania doktryny politycznej do aktualnej sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej
Podział ideologii i doktryn na
a. prawicowe
– uznają istnienie nierówności społecznych – sprzeciwiają się gwałtownym zmianom
– opowiadają się za ochroną tradycyjnych wartości, rodziny i religii
– popierają wolny rynek i negują interwencję pastwa w gospodarkę
b. lewicowe
– hasło sprawiedliwości i solidaryzmu społecznego
– dążą do budowy społeczeństwa egalitarnego i sprzeciwiają wszelkim nierównościom
– popierają interwencję państwa w gospodarkę
– sprzeciwiają się uprzywilejowaniu Kościoła w gospodarkę
c. centrowe
– dążą do utrzymania stanu równowagi między interesami różnych grup społecznych
– popierają gospodarkę rynkową, ale są za jej kontrolą społeczną
Konserwatyzm
a. główni przedstawiciele
– Edmund Burke
– Brançois Chateaubriand
b. koncepcja jednostki
– przekonanie, że natura człowieka jest skażona złem
– wzorem osobowym jest człowiek zdolny do poświęceń, dla którego obowiązki są ważniejsze niż uprawnienia
c. koncepcja społeczeństwa
– nadrzędność wspólnoty nad jednostką
– przyjmuje hierarchiczną budowę społeczeństwa
– spoiwem gwarantującym ład społeczny jest tradycja, czyli przekazywane z pokolenia na pokolenie normy, poglądy, obyczaje i wierzenia
d. gospodarka
– powinna opierać się na prywatnej własności
– powinna obowiązywać wolna konkurencja
Liberalizm
a. główni przedstawiciele
– John Locke
– Charles de Montesquieu
– Adam Smith
– Alexis de Tocqueville
– Benjamin Constant
b. koncepcja jednostki
– człowiek jest wartością najwyższą – koncepcja indywidualistyczna
– wolność jednostki jest wartością niepodważalną
– człowiek jest z natury racjonalny
– gwarancja podstawowych praw człowieka: prawa do życia, wolność osobista, wolność sumienia i wyznania, wolność zgromadzeń, słowa i druku
c. koncepcja społeczeństwa
– społeczeństwo jest środkiem służącym człowiekowi do samorealizacji
– wszyscy ludzie są równi wobec prawa
d. gospodarka
– opowiada się za gospodarką wolnorynkową
– sprzeciw wobec interwencjonizmowi państwowemu
– gospodarka powinna opierać się na zasadach leseferyzmu – pełna swoboda działalności gospodarczej
– podstawą gospodarki jest własność prywatna
Socjaldemokracja
główni przedstawiciele
– Ferdynand Lassalle
– Eduard Benstein
– Karol Kautsky
b. koncepcja jednostki
– pozytywna wizja człowieka, który posiada ogromne możliwości i pozbawiony jest wad
– człowiek pojmowany jest jako istota społeczna, w pełni realizująca się tylko w społeczeństwie
c. koncepcja społeczeństwa
– społeczeństwo pojmowane w sposób klasowy
– w społeczeństwie powinny obowiązywać równość społeczna i sprawiedliwość społeczna
d. gospodarka
– socjaldemokraci uznają wolny rynek i ale uważają, że powinien on podlegać kontroli społecznej
– w gospodarce oprócz własności prywatnej powinny funkcjonować inne typy własności
Nauka społeczna Kościoła
główni przedstawiciele
– papież Leon XIII
– Jacques Maritain
– Emmanuel Mounier
b. koncepcja jednostki
– personalizm chrześcijański – w centrum badań filozoficznych osoba człowieka, a nie społeczność
– przekonanie o wolności człowieka, przejawiającej polegającej na uwolnieniu się od grzechu
– postulat respektowania godności osoby ludzkiej
c. koncepcja społeczeństwa
– społeczeństwo pojmowane jako organiczna całość złożona z powiązanych grup, warstw i klas
– postulat solidaryzmu społecznego – uznanie nadrzędności dobra wspólnego nad egoizmem grup i jednostek
– uznanie rodziny jako podstawowej komórki społecznej
d. gospodarka
– uznanie dla własności prywatnej i społecznej gospodarki rynkowej
– akceptacja dla umiarkowanej ingerencji państwa w gospodarkę
Faszyzm
główni przedstawiciele
– Benito Mussolini
– Adolf Hitler
– Alfred Rosenberg
b. koncepcja jednostki
– pesymistyczna wizja człowieka jako istoty z gruntu złej, egoistycznej i niegodnej zaufania
– odrzucenie indywidualizmu i uznanie człowieka za istotę społeczną i wspólnotową
– postulat wykreowania „nowego człowieka”, charakteryzującego się heroizmem i poświęceniem
c. koncepcja społeczeństwa
– najważniejszą wartością jest naród, który ma do spełnienia misję dziejową
– uznanie dla zasady solidaryzmu, zakładającego współpracę wszystkich klas dla dobra narodu
– podział narodu na elitę rządzącą i masy rządzonych
– zorganizowane hierarchicznie powinny być ściśle podporządkowane i posłuszne rządzącej elicie
d. gospodarka
– uznanie dla własności prywatnej
– działalność prywatnych przedsiębiorców powinna być podporządkowana interesom państwa
– nacjonalizm zakładał silny interwencjonizm państwowy w gospodarkę
Komunizm
główni przedstawiciele
– Karol Marks
– Fryderyk Engels
– Włodzimierz Iljicz Lenin
– Józef Stalin
– Lew Trocki
– Mao Tse-tung
b. koncepcja człowieka
– człowiek jest postrzegany jako część przyrody, który od innych gatunków różni się posiadaniem świadomości
– człowiek jest istotą społeczną i jest wytworem społeczeństwa
– interes jednostki musi być podporządkowany interesowi ogółu
– w procesie uspołecznienia człowieka kluczową rolę odgrywa praca
c. koncepcja społeczeństwa
– sprzeciw wobec kapitalistycznego modelu społeczeństwa, składającego się z dwóch przeciwstawnych klas społecznych – kapitalistów i robotników
– dążenie do idealnego społeczeństwa bezklasowego
– społeczeństwo powinno się opierać na zasadzie równości wszystkich ludzi
d. gospodarka
– dążenie do likwidacji własności prywatnej i zastąpienie jej własnością kolektywną – właścicielem środków produkcji powinno być państwo
– postulat pełnej kontroli państwa nad gospodarką – gospodarka centralnie planowana
