Hoorcolleges week 1:Circulatie, inleiding en functie Flashcards
1
Q
Tussen welke organen in het lichaam bestaat een zeer sterke samenhang om het milieu interieur in stand te houden?
A
Longen (ventilatie), Hart (circulatie) en Nieren (nierfunctie)
2
Q
Welke route doorloopt bloed van de v. cava superior/inferior naar de aorta (benoem vaten, kleppen, kamers en boezems)?
A
V. cava superior en inferior (zuurstofarm bloed) –> rechter atrium –> valva tircuspidalis –> rechter ventrikel –> valva trunci pulmonalis –> truncus pulmonalis –> longen (bloed van zuurstof voorzien) –> vv. pulmonales –> linker atrium –> valva mitralis –> linker ventrikel –> valva aortae –> aorta (zuurstofrijk bloed)
3
Q
Uit welke soorten cellen bestaat het hart?
A
- Endocard (binnenkant hart)
- Myocard (spierweefsel voor contractie)
- Epicard (buitenkant hart)
4
Q
Waarvoor vindt transport van bloed en lymfe plaats?
A
- Stofwisseling: zuurstof en voedingsstoffen
- Communicatie: tussen delen van het lichaam d.m.v. hormonen
- Bestrijding van ontstekingen: o.a. door witte bloedcellen en antilichamen
5
Q
Welke verschillende vaattypen heb je (begin bij uittreden van het hart tot intreden van het hart)?
A
Hart –> elastische arteriën –> musculeuze arteriën –> kleine arteriën –> arteriolen –> capillairen –> postcapillaire venulen –> musculeuze venulen –> middelgrote venen –> grote venen –> hart
6
Q
welke 3 typen arterien zijn er en wat zijn de eigenschappen ervan?
A
- Elastische: opslag energie tijdens systole (hierdoor bloeddruk verval tussen systole en diastole kleiner), bevat veel elastine (verdwijnt op hogere leeftijd), grote arteriën en grotere tunica media
- Musculeuze: regulatie van de bloeddruk, middelgrote arteriën, meest benoemde en lamina elastica interna en externa beter zichtbaar (door minder elastine), bestaat voornamelijk uit collagene vezels
- Arteriolen: erg klein, tunica media 1-2 spierlagen dik, voor bloeddrukregulatie, vooral glad spierweefsel
7
Q
uit welke 3 lagen is de wand van vaten opgebouwd?
A
Van binnen naar buiten:
- Tunica intima
- Tunica media
- Tunica adventitia
8
Q
Waaruit bestaat de tunica intima (binnenste vaatwand)?
A
- Endotheelcellen
- Subendotheliale laag (soms met gladde spiercellen en vezels)
- Lamina elastica interna (niet goed te zien bij venen)
9
Q
waaruit bestaat de tunica media?
A
- Hele dunne laag
- Gladde spiercellen (circulair gerangschikt)
- Elastische/collagene (lamellair) vezels (in wisselende hoeveelheden)
- Geen fibroblasten (extracellulaire vezels zijn afkomstig van gladde spiercellen)
- Lamina elastica externa (laag tussen tunica media en tunica adventitia)
10
Q
waaruit bestaat de tunica advintitia
A
- (Losmazig) bindweefsel (vooral longitudinale rangschikking van collagene vezels)
- Vasa vasorum (bloedvaten die vaten van bloed voorzien (voor grote vaten (meer in venen)))
- Nervi vascularis (betrokken bij vasoconstrictie en -dilatatie)
11
Q
hoe is de volumeverdeling naar vaattype?
A
Bloedflow in arteriën relatief hoog –> daalt snel als arteriën vertakken –> wordt pas weer hoger in de venen
Diameter venulen > diameter arteriën > diameter capillairen
Oppervlak capillairen het grootst
Volume venen het grootst
12
Q
Wat zijn belangrijke kenmerken van capillairen?
A
4-10 micrometer in diameter
Gemiddelde lengte = 50 micrometer
90% van alle vasculatuur in het lichaam
Totaal 100.000 km lang en 5000 m^2 oppervlak
Tussen arteriolen en venulen
Pericyt heeft een steuncel functie
13
Q
Welke 3 verschillende typen capillairen kun je onderscheiden en welke eigenschappen hebben deze?
A
- Continue/impermeabele capillairen: endotheelcel laag zonder gaten (in hersenen –> bloed-hersenbarrière)
- Gefenestreerde capiilairen: hebben gaatjes, in endocriene klieren waar eiwitten door heen moeten (nieren en galblaas); filtratie
- Sinusoïden: fenestrae zonder diafragma, vergrote diameter, voor uittrede van grote structuren (lever, milt en beenmerg
14
Q
welke typen venulen heb je?
A
Van capillairen naar grote venen:
- Postcapillaire venulen: lijken sterk op capillairen; 15-20 micrometer; groot lumen; bestaat uit oa glad spierweefsel, collageen en endotheel
- Medium-sized venen; bestaan uit glad spierweefsel en collgeen
- Grote venen; bestaan uit glad spierweefsel en collageen
Venulen hebben groot lumen/oppervlak t.o.v. vaatwanddikte
15
Q
wat zijn de belangrijkste kenmerken van lymfevaten?
A
- Dunwandig
- Voeren overtollig vocht uit weefsel af
- Histologisch niet te onderscheiden van een vene (bevatten alleen geen rode bloedcellen)
- Eindigen in ductus thoracicus en rechter ductus lymphaticus (voor uitmonding in bloed)
- speelt een rol in het immuunsysteem
16
Q
wat is arteriosclerose
A
Verharding van de vaatwand
- Excentrisch: bij een deel van de vaatwand, atherosclerose, aneurysma en dissectie aorta
- Concentrisch: rond de hele vaatwand, monckebergse media sclerose (musculeuze arteriën met verharde tunica media) of arteriolosclerose (verharding vaatwand arteriolen (hyperplastisch of met hyaline))
17
Q
wat is atherosclerose?
A
- Onderdeel van arteriosclerose
- Vet (cholesterol) hoopt op aan de endotheel laag van het bloedvat
- Deel van de vaatwand is verhardt/verstijft
- Hierdoor anti-trombogene werking endotheelcellen verloren –> bloedpropjes aan plaque ontstaan
- Om de vetophoping een fibrous cap –> bij scheuren ontstaat trombus (afsluiting vat)
- Kan leiden tot dissectie, ruptuur, aneurysma en hartinfarct (doorstroom bloed in coronairvaten verhinderd)
18
Q
wat zijn de risicofactoren van atherosclerose?
A
Genetisch, Leeftijd, Geslacht, Hyperlipidemie, Hypertensie, Roken, Diabetes Mellitus
19
Q
wat is een aneurysma en wat zijn de risicofactoren?
A
- Verdikking/verwijding in een bloedvat (tunica media) als gevolg van een verslapping van de vaatwand
- Bloed hoopt op in holten –> stolt –> bij te dikke verwijding kans op dissectie of ruptuur
- Atherosclerose, hypertensie en bindweefselziekten zijn risicofactoren
20
Q
Wat is een dissectie en wat zijn risicofactoren?
A
- Lekkage in de wand van een bloedvat
- Tunica media en tunica intima laten los –> bloed lekt tussen de wandlagen
- risico op een ruptuur
- Hypertensie, bindweefselziekten en geslacht (zwangerschap) zijn risicofactoren
21
Q
Hoe zijn de concentratie waardes van ionen intracellulair en extracellulair en wat doet dit met de lading in de cel?
A
Lading in de cel negatief –> door negatief geladen organische ionen die in hoge mate aanwezig zijn in de cel
Dit zorgt voor een potentiaalverschil: rustmembraanpotentiaal = Vm = V_in - V_uit = -50 tot -90 mV
22
Q
welke manieren van ion-transport zijn er?
A
Passief transport:
- poriën
- ionkanalen
- carriers (conformatieverandering)
Actief transport:
- direct (primair actief)
- indirect (secundair actief; met concentratieverval mee)
* donwhill symport
* downhill antiport
23
Q
Wat voor soort transport is een porie en hoe werkt deze?
A
Passief transport
Diffusie door bijv. gap-juctions
- Weinig selectief (veel moleculen tegelijkertijd)
- Langdurig open
- Transport met het elektrochemische gradiënt mee
24
Q
Wat voor soort transport is een ionkanaal en hoe werkt deze?
A
Passief transport
Diffusie door een kanaal dat kan openen en sluiten
- Vele moleculen tegelijkertijd
- Ion-selectief
- Transport met het elektrochemische gradiënt mee
25
Wat voor soort transport is een carrier en hoe werkt deze?
Passief transport
Transporteren middels conformatie, deze verandert beurtelings tijdens transport
- diffusie van een of enkele moleculen tegelijkertijd
- Ion-selectief
- Transport met het elektrochemische gradiënt mee
26
Wat voor soort transport is een energie-gekoppelde carrier/ionpomp en hoe werkt deze?
Actief transport
Conformatie verandert beurtelings tijdens transport
- Ion-selectief
- Transport van een of enkele moleculen tegelijkertijd
- Transport tegen het elektrochemische gradiënt in –> input energie nodig
27
Wat is het verschil tussen een uni-, anti- of symporter bij een carrier?
- Uniporter: transporteert 1 molecuul
- Antiporter: transporteert meerdere moleculen in tegengestelde richting
- Symporter: transporteert meerdere moleculen in gelijke richting
28
Wat zijn voorbeelden van primair actief transport door ionpompen?
direct gedreven door ATP hydrolyse
- Na/K-ATPase: in PM, antiport, 3 Na+/2 K+
- Ca2+-ATPase: in PM, antiport, 1 Ca2+/1, 2 of 3 H+
- Ca2+-ATPase: in ER van een spier, antiport, 2 Ca2+/2 H+
29
Wat zijn voorbeelden van secundair actief transport door ionpompen?
Indirect gedreven
- NCX: Na/Ca exchanger, over PM, antiport, 3 Na+ en 1 Ca2+
- NHE: Na/H exchanger, over PM, antiport, 1 Na+ en 1H+
- ANT: Adenine nucleotide translocator, over michondrialel binnenmembraan, antiport, 1 ADP3- en 1 ATP4-
- SGLT-2: Na+- glucose transporter SGLT-2, over PM, symport, 1 Na+ en 1 glucose
30
Wat is het rustmembraanpotentiaal?
Membraanpotentiaal waarbij geen netto ladingstransport plaatsvindt. Afhankelijk van evenwichtspotentialen van verschillende ionen: ion met hoogste permeabiliteit beïnvloedt het het meeste (meestal kalium)
Een waarde van: -80 mV (dichtbij die van K+ (-88 mV))
31
Wat is het evenwichtspotentiaal/Nerst potentiaal?
Potentiaal waarbij netto geen transport van een bepaald ion plaatsvindt
- Formule: Ex = -61,5/Z * log ([X+]in / [X+]uit)
- Voor bepaalde ionen: K+ = -88 mV, Na+ = +67 mV, Ca2+ = +123 mV en Cl- = -89 mV
32
Wat is de Goldman vergelijking en wat geldt er in rust?
Vm = -61.5*log ((Pk[K+]in + Pna[Na+]in + Pcl[Cl-]uit) / (Pk[K+]uit+ Pna[Na+]uit+ Pcl[Cl-]in)
In rust: Pk > Pcl > > Pna > Pca. Dus Vm wordt voornamelijk bepaald door Pk
33
Wat is een bron van potentiële energie en waarbij wordt hiervan gebruik gemaakt?
Concentratieverschillen van ionen (met name groot bij lage permeabiliteit en hoog concentratieverschil)
Gebruik gemaakt bij:
- Opening Na-kanalen: tijdens actiepotentiaal in zenuw- en spiercel
- Opening Ca-kanalen: tijdens actiepotentiaal pacemakercel
- Na-gekoppeld transport: symporter met glucose in SGLT-2 en in antiporter met calcium in NCX
34
Wat zijn kernmerken en de formules van de elektrochemische gradiënt?
Maakt ion transport mogelijk, drijvende kracht erachter is potentiële energie (optelsom ion-concentratiegradiënt en potentiaalverschil)
Zie afbeelding voor formules, deze heeft de gegevens:
- RT ln([X+]_in/[X+]_uit) = concentratiegradiënt = -zF(Ex) in J/mol
- zF(Vm) = potentiaalverschil in J/mol
- R = 8,3 J/K*mol (rasconstante)
- F = 96,5 J/mV (constante van ferede)
formule met zF erin wordt gebruikt bij een ion; formule met RT erin wordt gebruikt bij een ongeladen deeltje
35
Wat geldt er over de formules van de elektrochemische gradiënt?
∆μ_x < 0 –> X+ wil graag van buiten naar binnen
∆μ_x > 0 –> X+ wil graag van binnen naar buiten
∆μ_x = 0 –> evenwicht, geen netto transport van X+
Drijvende kracht van iongradiënt is recht evenredig met het verschil tussen de membraanpotentiaal en de evenwichtspotentiaal van dat ion
36
Wat doet de Na/K-pomp en welke twee conformaties heeft deze?
In het plasmamembraan, transporteert 3 Na+ naar buiten en 2 K+ naar binnen tegen het concentratiegradiënt in (energie nodig)
- E1-conformatie: toegang tot cytosol, Na+ binden en K+ afgeven, ATP zorgt door fosforylatie van de pomp tot conformatieverandering naar E2
- E2-conformatie: toegang tot extracellulaire ruimte, Na+ afgeven en K+ binden, defosforylering pomp terug naar conformatie E1
37
Waar zorgt digoxine (vingerhoedskruid) voor?
Bevat ouabaïne (stof) dat de Na/K-pomp kan remmen (kan de kalium bindingsplek bezetten) en vormt zo een belemmering voor het in gang zetten van actiepotentialen
–> natuurlijk medicijn
38
Welke karakteristieke onderdelen (toppen/complexen) bevat een ECG en waardoor ontstaan deze?
- P-top: depolarisatie atria
- Delay tussen P en Q: prikkeloverdracht van de atria op de ventrikels via de AV-knoop
- QRS complex: depolarisatie septum en ventrikels
- R-top: depolarisatie ventriculaire hartspiercel
- T-top: repolarisatie ventrikels, repolarisatie ventriculaire hartspiercellen
39
Welke cellen hebben verschillende actiepotentialen en waar verschillen deze in?
- Zenuwcel/ skeletspiercel, ventriculaire/atriale hartspiercel en pacemaker cel (in SA- en AV-knoop, hebben automatische depolarisatie).
voorbeelden van verschillen:
- Eigen tijdsduur
- Eigen rustmembraanpotentiaal (hoogte, stabiel/oplopend)
- Soort ionkanalen (soort ion)
- Voltage-afhankelijkheid (drempel)
- Snelheid van (in)activatie
40
Hoe ontstaat een actiepotentiaal in een zenuw-/skeletspiercel?
Plotseling staan Na+ kanalen kortstondig open –> verhoging membraanpotentiaal –> drempelwaarde bereikt –> voltage-gevoelige ion-kanalen openen –> Na+ ionen de cel in –> Vm slaat van minder negatief om naar positief –> Ka+ kanalen open na korte delay –> K+ ionen de cel uit –> Vm daalt naar rustmembraanpotentiaal –> Na+ en K+ kanalen sluiten –> korte delay K+ kanalen zorgt voor dipje onder het rustmembraanpotentiaal
refractaire periode = re-activatiefase natriumkanalen
41
hoe verloopt het actiepotentiaal in hartspiercellen?
Plotseling staan Na+ kanalen kortstondig open –> verhoging membraanpotentiaal –> drempelwaarde bereikt –> voltage-gevoelige ion-kanalen openen –> Na+ ionen de cel in –> Na-kanalen gaan snel weer dicht en Ca-kanalen zijn open gaan staan –> membraan langere tijd gedepolariseerd –> sluiten Ca-kanalen –> nog openstaande Ka+-kanalen zorgen ervoor dat het membraanpotentiaal weer gaat dalen
42
hoe zijn kanaaleiwitten opgebouwd?
- Uit 24 transmembraan helices (alfa-helices vormen 4 setjes van 6 helices met middenin een voltage-sensor: S4-helix)
- S4-helix is positief geladen en keert zich richting het negatief geladen gedeelte (in rust richting intracellulaire zijde membraan, tijdens depolarisatie richting extracellulaire ruimte)
- S4-helix richting extracellulair zorgt voor opening kanaal
- Sluiting kanaal door los segment dat zich na een bepaalde tijd in het kanaal vastzet
43
door wat wordt de ion selectiviteit bepaald?
- Door de grootte van het ion
- Ionen worden in gehydrateerde toestand door het kanaal vervoert –> kan alleen als hij bij de diameter van het kanaal past
- Ook door de chemische interacties die het ion in het kanaal kan aangaan
44
Hoe is de natrium-calcium-exchanger betrokken bij een actiepotentiaal in ventriculaire hartspiercellen?
- Natrium instroom en calcium uitstroom zorgt ervoor dat er een bredere repolarisatie
- Tijdens de depolarisatie komt de calcium binnen en tijdens de repolarisatie gaat het calcium naar buiten
- Hij kan telkens 3 Na+ naar de ene kant en 1 Ca2+ naar tegenovergestelde kanten pompen
45
Hoe verlopen actiepotentialen in pacemakercellen (SA-knoop, AV-knoop en purkinjecellen)?
De pacemaker activiteit van de SA knoop bepaalt het hartritme; purkinjecellen hebben het laagste ritme
In fase 4 van de actiepotenstiaal (If) is er sprake van natrium instroom en T-type Ca- kanaal (transion) -> maar kort open. Fase 0 wordt veroorzaakt door L- type Ca-kanaal en natrium kanalen
46
Hoe zorgen de parasympaticus en sympaticus voor actiepotentialen in pacemakercellen?
Parasympaticus: remming I_funnycurrent (If) en I_calcium (Ica) en stimulering I_kalium (Ik) –> zorgt voor afname hartfrequentie (kan ook zorgen voor verhoging depolarisatiedrempel en extra repolarisatie)
Sympaticus: remming I_kalium (Ik) en stimulering I_funnycurrent (If) en I_calcium (Ica) –> zorgt voor toename hartfrequentie
47
Wat gebeurt er als:
1. de extracellulaire [K+] verhoogd wordt
2. de extracellulaire [K+] verlaagd wordt
3. De K+-kanalen sluiten (bijv. in een pancreas B-cel)
4. De K+-kanalen openen (bijv. in een vasculaire gladde spiercel) ?
1. Hyperkaliemie; -> Vm omhoog -> Spiertetanus/hartritmestoornis/hartstilstand (hartspier kan niet repolariseren en blijft contraheren)
2. Hypokaliemie -> Vm omlaag -> spierzwakte/hartritmestoornise
3. Vm gaat omhoog -> er is glucose-gemedieerde insuline afgifte. waardoor de calcium influx omhoog gaat
4. Vm gaat omhoog -> EDHF-gemedieerde vasodilatatie waardoor de calcium influx omlaag gaat
In de goldman vergelijking goed zichtbaar wat er dan met het rustmembraanpotentiaal (Vm) gebeurt
48
Waarover gaat rechtvaardigheid en waarop is dit principe vaak toepasbaar?
Gelijke gevallen gelijk behandelen, voor zover we hen als gelijk mogen beschouwen
plicht -> de plicht om personen de mogelijkheden en middelen te geven die hen toekomen.
een gewild goed waarbij schaarste aanwezig is: belang om de goederen eerlijk te verdelen
49
Wat zijn voorbeelden van op micro-, meso- en macroniveau naar verdelingsvraagstukken kijken?
- Micro: afspraak huisarts, specialist
- Meso: ziekenhuis verdeling middelen over verschillende domeinen
- Macro: afspraken basispakket, budget gezondheidszorg
50
Wat houdt de denkwijze van het utilisme in en wat zijn bezwaren?
Het grootst mogelijke goed voor de grootste groep mensen: zoveel mogelijk geluk of welzijn voor een zo groot mogelijke groep
- Vertaalbaar in kosteneffectiviteit: zoveel mogelijk gezondheidswinst voor zoveel mogelijk patiënten tegen een zo laag mogelijke prijs
- Bezwaren: zeldzame ziektes met dure medicijnen worden hierdoor uitgesloten (want; kleine groep, veel geld, kleine gezondheidswinst) (bijv. ziekte van Pompe, IVF of langdurige zorg)
51
Wat houdt de denkwijze van het egalitarisme in en wat zijn bezwaren?
Schaarse middelen inzetten om gelijkheid te bevorderen, ongelijkheid toelaatbaar als dit niet haalbaar is en het in het voordeel van de minst bedeelden werkt
- Bezwaren: als je alleen de meest kwetsbare helpt, dan kun je de net iets minder kwetsbare maar nog steeds kwetsbare niet helpen (bijv. alleen coronapatiënten op de IC en daardoor geen dagelijkse operaties kunnen uitvoeren)
52
Wat is het verschil tussen eerlijkheid en rechtvaardigheid?
Eerlijkheid: iedereen die het aangaat is het eens met de regels op grond waarvan een verdeling wordt gemaakt
Rechtvaardigheid: set van regels/theorie op grond waarvan een verdeling wordt gemaakt
53
Wat zijn de problemen van het utilisme en het egalitarisme?
Het utilisme heeft te weinig oog voor de mensen die het er het slechts af zijn
Het egalitarisme heeft te weinig oog voor de belangen van andere mensen dan alleen de kwetsbaarste groep
54
Hoe lang duurt de depolarisatie van het hart en welke stappen doorloopt het?
80 ms
1. Boezemcontractie wanneer de prikkel van de SA- naar de AV-knoop loopt
2. Depolarisatie septum (links naar rechts)
3. Prikkel loopt richting apex
4. Linker en rechter ventrikel depolariseren
5. Basale deel van de laterale wand van LV depolariseert
55
Hoe verschillen de actiepotentialen van myocard en geleidingsweefsel?
- Fase 0 is bij het myocard steiler
- Rustpotentiaal is bij het myocard een horizontale lijn terwijl geleidingsweefsel uit zichzelf depolariseert (door een wisselend rustpotentiaal
- Purkinje vezels (geleidingsweefsel) lijken veel op myocard –> moeten namelijk snel prikkels doorgeven –> wel pacemakereigenschappen en langzaam oplopend rustpotentiaal
56
hoe kun je het potentiaalverschil over cellen meten?
- Kan doordat myocardcellen zijn verbonden via gap-junctions
- Je zou je meetpinnetjes in cel A en B kunnen plaatsen, als je deze dan van elkaar afhaalt krijg je het depolarisatiefront in de tijd (doordat cel B later dan cel A depolariseert)
- Je meet hetzelfde als je de meetpinnetjes voor cel A en na cel B zet
- Als het depolarisatiefront richting de kathode (+) loopt is de uitslag positief , en anders negatief
door buiten de cel te meten is het resultaat het verschil tussen de twee cellen
57
Wat is een ECG en wat meet het ECG/wat is er zichtbaar?
ECG meet het depolarisatiefront in de loop van de tijd (uitslag afhankelijk van richting van de vector)
- activiteit SA-knoop niet te meten –> effect ervan (depolarisatie boezems) wel te meten = P-top
- Q-top = depolarisatie septum
- RS-complex = depolarisatie laterale ventrikel wanden
- T-top = repolarisatie van het epicard naar het endocard (buiten naar binnen)
58
Wat is de driehoek van Einthoven en waar zitten de elektroden en wat zijn de afleidingen?
Manier om vanuit verschillende hoeken de richting en grootte van de hartvector op een afleiding te projecteren
Elektroden op linker- (B) en rechterarm (A) en linkerbeen (C)
- Afleiding I = rechterarm - en linkerarm + = Vb-Va
- Afleiding II = rechterarm - en linkerbeen + = Vc-Va
- Afleiding III = linkerarm - en linkerbeen + = Vc-Vb
59
Hoeveel afleidingen heeft het totale ECG (t.o.v. driehoek van Einthoven)?
12 afleidingen
- 3 afleidingen van Einthoven
- 3 afleidingen door 2 ledematen de negatieve elektrode te maken en deze te verbinden met de overige ledemaat
- 6 afleidingen; van alle 3 de elektroden van de afleiding van Einthoven wordt een negatieve elektrode gemaakt in het midden van de borstkas en worden 6 elektroden op de borstkas geplaatst
60
Hoe ga je van metingen (afleidingen van de vector) naar een ECG uitslag?
Je maakt van je verschillende gemeten vectoren samen een grafiek met de tijdsfactor (zie afbeelding), belangrijk hierbij:
- Vector richting positieve elektrode = positieve uitslag
- Grootte uitslag groter als de vector meer in de meetrichting loopt (hoe groter de hoek met de meet-as, hoe kleiner de geprojecteerde vector)
- Vector loodrecht op de meetrichting geeft geen uitslag (lijn van positief naar negatief of andersom als de richting van de vector deze loodlijn passeert)
- Draaiing van de richting van de vector in de tijd geeft het idee van een hartfilmpje
61
Wat is de hartas en wat zijn de 3 methodes waarmee je deze kunt berekenen?
De richting van de elektrische vector tijdens de activatie van de ventrikels (totale depolarisatie hart) (je wilt degene in het frontale vlak weten)
Methodes:
- Grootste en laagste uitslag
- Geometrische methoden (te moeilijk en gedetailleerd voor de praktijk)
- 2 haakse afleidingen
62
Hoe is de hartas te bepalen met de methode van 2 haakse afleidingen?
Je wil de richting van de hoofdvector (rood) berekenen, zodat in je in de kwadranten kan aflezen waar de patiënt zit: Afleiding I en aVF vormen een x-as en y-as en daarmee verdeel je het hart in deze 4 kwadranten
- Op de ECG lees je af of afleiding I en aVF positief of negatief zijn en combineer je de uitslag (bijv. afl. I positief en aVF positief = geel, dus normaal)
- aVF negatief en afl. I positief: rood/gele kwadrant, je gaat dan kijken naar afleiding II (loodrecht op aVL) en bepaald hiermee of de patiënt in het rode of gele kwadrant zit
oefenen met bepalen van hartas
63
Wat is de elektromechanische koppeling en wat is er bijzonder aan spieren in het lichaam?
- Omzetten van een elektrisch signaal van actiepotentialen in een mechanische contractie –> toename bloedtoevoer –> kunnen spiercellen
- Spiermassa man: 35-45% en vrouw: 25-35%
- Ontelbaar aantal gladde spiercellen, 700-850 skeletspiercellen en 1 hartspier (met pompfunctie, continue actie en vezels in meerdere richtingen)
64
Waaruit bestaan spiervezels, waaruit bestaat dat weer, enz. ?
Spiervezels bestaan uit meerdere myofibrillen –> myofibrillen bestaan uit sarcomeren –> sarcomeer bestaat uit myosine- en actinefilamenten (van z-lijn tot z-lijn)
65
hoe liggen hartspiercellen in het myocard?
Parrallel georiënteerde myofibrillen en hartspiercellen vertakt en verbonden door intercalated disks (te zien als intercalair lijnen (gemaakt door desmosomen en gap junctions))
66
Wat zijn alle kenmerken van de opbouw van het dunne filament van een sarcomeer?
- Gaat over actine
- Actinefilament zit vast aan de z-lijn en wordt stevig gehouden door nebuline; helpt met verbinden aan titine
- Actine wordt omgeven door tropomyosine draden met een complex voor stevigheid: troponine C (bindt aan calcium), troponine I (bindt aan actine en remt contractie) en troponine T (bindt aan tropomyosine)
- Cap-z bedekt de z-lijn zodat het geen stekelig uiteinde heeft
- Tropomoduline zorgt dat het actine niet te lang wordt
67
Wat zijn alle kenmerken van de opbouw van het dikke filament van een sarcomeer?
- Gaat over myosine
- Myosinefilamenten gevormd door een bundeling van staaf gedeelten van myosine
- Myosinefilamenten vast aan de z-lijn met titine (zorgt dat tijdens relaxatie overlapping tussen myosine en actine blijft) en vast aan de M band met eiwitten myomesine
- MHC kopje van het myosinefilament, deze kan over het actine heen en binden –> heeft een MLC-1 en MLC-2 voor beweging in scharnieren
68
wat zijn erg belangrijke onderdelen van het sarcomeer?
- M-band bestaat uit myomesine met hier aan vast creatine kinase (voor ATP generatie)
- Myosinefilamenten hebben myosinekopjes die over actinefilamenten lopen
- Titine en telethonine zorgen dat het myosine goed vast zit aan de z-lijn
- Nebuline zorgt dat het actinefilament goed vast zit aan de z-lijn
69
Hoe zijn myofibrillen verbonden met andere onderdelen van spiercellen?
- Myofibril zit o.a. met desmines en actine (in slim staat ook pectines) verankert aan de celmembraan (sarcomeer)
- Sarcomeer is d.m.v. intergrines verbonden aan het bindweefsel (o.a. collageen)
- Myofibrillen zitten ook nog verbonden aan de kern met eiwitten als dystrophine, dus als er te hard aan wordt getrokken merkt de kern dit ook
70
Wat gebeurt er bij cardiomyopathie en welke vormen heb je?
De druk overloop in het hart verloopt niet goed
- Hypertrofe: hartwand verdikt, volume verkleind
- Gedilateerde: hartwand verdund, volume vergroot
Afwijking aangeboren (genetische afwijking –> fout in eiwitten) of verworven
71
Hoe zorgt calcium ervoor dat de cross-bridge cyclus tot stand komt?
Calcium gaat binden aan troponine C –> troponine C ondervindt een conformatieverandering –> tropomyosine (met hieraan vast troponine T en I) schuift een plekje op en trekt zich in een ander groefje –> hierdoor komt er op het actine het myosine-bindende-complex vrij –> hierdoor kan het myosinekopje binden en zich langs de actine trekken
72
Hoe verloopt de cross-bridge cycle?
Kan alleen plaatsvinden als er calcium aanwezig is.
ATP bindt > dissociatie actine myosine complex -> ATP hydrolyse > myosine conformatie veranderong -> cross-bridge vormt, nieuwe bindingsplek -> P release > vormt verandering; myosine > powerstroke -> ADP laat los
73
Hoe verloopt de calcium cycling van de hartspier?
Cel heeft T-tubuli (instulpingen) om zo het oppervlak van het sarcolemma te vergroten voor meer calciumopname
- Als er een depolarisatie is, zullen calciumkanalen uit de T-tubuli openen –> een deel van het calcium zal binden aan de ryanodine receptoren op het sarcoplasmatisch reticulum (SR) –> calcium wordt vrijgemaakt uit het SR
- Bij relaxatie wordt calcium weer de cel uitgepompt door de natrium/calcium-exchanger + ATP afhankelijke kanalen in het sarcolemma en SR (SERCA)
- Eiwitten sequestrine en calreticuline verhogen daarnaast de buffercapaciteit van het SR
74
Waarvoor is fosforylering belangrijk tijdens een spiercontractie op celniveau?
Belangrijk voor de gevoeligheid –> bevorderen relaxatie systeem
- Gefosforyleerd fosforlamban (in SR) neemt sneller calcium op, waardoor calcium sneller de cel uit is
- Gefosforyleerd troponine I zal makkelijker de calcium eraf gooien, waardoor er geen nieuwe plek voor het myosinekopje is
75
wat is elektromechanische koppeling?
Proces waarbij elektrische activatie van de membraan, een toename in [Ca] induceert, die contractie induceert
- Via de T-tubili gepropageerd (uitlopers celmembraan)
- Activatie van Ca-kanalen en RyR (ryanodine receptor) zorgt voor Ca stromen die leiden tot contractie
- Elektromechanische ontkoppeling: elektrische activatie leidt niet tot Ca release
Verschillend voor de hartspier en skeletspier
76
Wat zijn kenmerken van de structuur van een skeletspiercel m.b.t. de elektromechanische koppeling?
T-tubuli lopen langs de myofibrillen en staan d.m.v. openingen in contact met de ruimte erbuiten (gaatje in het plaatje) –> liggen ook echt langs het sarcoplasmatisch reticulum
Spanningsafhankelijke Ca-kanalen T-tubuli om en om fysiek gebonden aan RyR receptor –> door deze mechanische koppeling komt calcium uit het SR snel in het cytosol
- Receptoren in T-tubuli net iets anders dan er buiten
77
Wat zijn kenmerken van de structuur van een hartspiercel m.b.t. de elektromechanische koppeling?
Niet zo’n uitgebreid T-tubuli netwerk
- Geen direct contact tussen Ca-kanelen en RyR –> meer calcium direct in de cel –> langer voordat calcium wordt vrijgemaakt uit het SR
- Natrium/calcium-exchanger van groot belang voor extra calcium in het cytosol pompen tijdens depolarisatie en erna weer naar buiten
78
Wat zijn de verschillen tussen de elektromechanische koppeling tussen hartspiercellen en skeletspiercellen?
Skeletspier: RyR1, Directe LCC-RyR koppeling, Weinig calcium transport door LCC, Bulk calcium komt uit sarcoplasmatisch reticulum en Geen rol NCX
Hartspier: RyR2, Geen fysieke koppeling, Veel calcium transport door LCC, Deel Ca komt van extracellulair en Versterkende rol NCX (Na,Ca-exchanger)
79
Hoe wordt de hartspierfunctie gereguleerd door bèta-adrenerge?
(Nor)adrenaline receptoren in het celmembraan (bèta-adrenerge systeem) en kan 2 dingen:
1. Via cAMP kan deze fosforylering van Ca-kanalen en RyR stimuleren
2. Via GTP en daarna cAMP de fosforylering van het fosforlamban stimuleren –> opname Ca gestimuleerd
Dus zowel de opname (relaxatie) als release (contractie) kunnen gestimuleerd worden door dezelfde receptor. de activatie van cAMP is wel afhankelijk van eiwitkinase
80
Hoe werken positief isotrope geneesmiddelen (bijv. digitalis/vingerhoedskruid)?
Dit heeft een invloed op de Na-K pomp –> natrium/calcium-exchanger gestimuleerd voor de influx van calcium en geremd voor de efflux van calcium
- Dit werkt alleen op de hartspier –> want de Na/Ca-exchanger is alleen in de hartspier echt van belang voor een toename van Ca
- Hart gaat minder snel kloppen door verlaagde AV-knoop geleiding
81
Wie is de Franse fysioloog Claude Bernard en wat heeft hij voor de geneeskunde gedaan?
- Heeft de term ‘milieu interieur/interne omgeving’ bedacht in 1849
- Vader van de natuurwetenschappelijke geneeskunde (van alfa- naar beta-vak) en schreef een belangrijk boek
- Centraal was de studie naar de functies van de levende organismen (fysiologie): contrast tussen gezond/leven vs. ziekte/dood
- Centrale idee was dat van het constante interne milieu (homeostase)
82
Wat heeft de Amerikaanse fysioloog Walter B. Cannon voor de geneeskunde gedaan?
Heeft de term homeostase vast gezet in 1926, dit betekende volgens hem:
- Het vermogen van meercellige organismen om het interne milieu in evenwicht te houden, ondanks de veranderingen in de omgeving waarin het organisme zich bevindt
Schakelpunt in de geschiedenis: deels voortbouwend maar deels breuk met de klassieke medische traditie (basis voor moderne `biomedische´ traditie
83
Hoe werd in de klassieke humorenleer tegen het milieu interieur aangekeken?
O.a. door Hippocrates van Kos (460-370 v. Chr.) –> grondlegger van de westerse geneeskunde omdat hij zocht naar een natuurlijke oorzaak van ziekten (dit d.m.v. observatie)
- Eed van niet schaden –> hierdoor veel gentle medicine –> zwakke behandelingen, niet agressief ingrijpen
- Er vanuit gaan dat de natuur een zelfhelende kracht had, als arts moet je alleen meebewegen met de natuur en niet er tegen strijden (vitalisme)
- Je was gezond als er een goede balans in humoren was en je sterke levenskrachten had
- Het was erg holistisch –> alles hield met elkaar samen (bijv. 4 lichaamssappen en dan bloed met vuur en agressie gekoppeld)
84
Wie was Galenus van Pergamon en wat heeft hij voor de geneeskunde gedaan?
- Leefde van 129-199 na Chr., was romeins
- In die tijd moest je voor kennis boeken lezen en observaties doen (ervaringen van de eeuwen)
- Deed veel dierexperimenten om achter de anatomie te komen
- Verfijnde de humorenleer
- Kwam erachter dat er levenskrachten zijn –> had dus een idee van bezieling –> is het vitalisme genoemd (mens had levenskrachten als bloed, lucht en animale kracht)
85
Welke factoren hadden volgens de humoraal-pathologie invloed op de lichaamstoestand (evenwichtstoestand)?
- Res naturales: natuurlijke zaken (lichaamsvochten, elementen, temperamenten, lichaamsdelen en functies en levenskrachten)
- Res contra-naturales: tegennatuurlijke zaken (pathologische afwijkende verschijnselen)
- Res non-naturales: niet-natuurlijke zaken (lucht, wateren, beweging, slapen, waken, gemoedsaandoeningen, eten en drinken, uitscheiding)
–> balans zou hersteld kunnen worden door de res non-naturales op een evenwichtige manier te reguleren hierdoor kwamen er veel leefstijladviezen
86
Met welke woorden kan een gezond leven/goed leven worden beschreven?
Balans, harmonie, geluk, schoonheid, ethiek en economie
87
Waardoor werd tijdens de wetenschappelijke revolutie (16e-18e eeuw) het vitalisme verworpen en werd het mechanisme belangrijker?
- Opleving van de anatomie: toestaan dessectie van mensen, Andreas Vesalius (Brabants) heeft veel boeken over anatomie geschreven
- Ontdek bloedsomloop: door William Harvey, hij had het niet echt ontdekt maar meer beredeneerd (anatomie als basis voor fysiologie)
- Opkomst empirisme en experiment: belangrijkste aspecten waren waarnemingen en experimenten doen en noteren (oorzaak uitkomsten niet belangrijk, uiting wel)
- Opkomst mechanisch denken: Koppeling met rationalisme en wiskunde, o.a. door René Descartes, materiele en immaterieel scheiden
88
hoe verliep de opkomst van de modern fysiologie (vanaf 19e eeuw)?
Anatomie was te statisch –> fysiologen geïnteresseerd in het dynamische proces en niet in levenloze kadavers
Natuurkundige/chemische functies van het lichaam werden veel verder onderzocht
- Ontzettend veel dieren werden onderzocht –> op mensen werd als onethisch gezien (vivisectie)
- Bernard ging ook op zoek naar oorzaken van ziekten middels experimenten (dacht over een intieme relatie tussen organisme en omgeving) –> dacht dat elke specifieke ziekte door een specifieke verstoring in het chemische/fysieke lichaamsproces zat
- Mensen gingen naar lichamen kijken als een soort fabriek met regulerende processen en feedbackmechanismen (cybernetica)
89
hoe werkt de westerse biomedische traditie in het dagelijks leven?
Enorme opkomst van natuurwetenschap (ook biologen i.p.v. artsen alleen)
Natuurwetenschappelijk-mechanistisch denken over ziekte en gezondheid
- Wel reductionisme: werkelijkheid reduceren tot (mestaal mechanistische) modellen, alleen is dit niet gelijk aan de werkelijkheid
- Specifiteitsdenken: ziekte staat centraal
- Sterk vooruitgangsgeloof: geloof dat we door meer te weten vanzelf meer kunnen genezen
- Dominantie van invasief handelen: ingrijpen als je de oorzaak weet met radicale opties
90
Hoe werkt de klassieke traditie door in het dagelijkse leven?
- Humorenleer: blijft relevant aangezien het lichaam uit vocht bestaat
- Vitalisme: niet verdwenen, maar de punten zijn omzeild omdat we alleen kijken naar wat we kunnen meten
- Balans van de zes res non-naturalia: we doen weer veel aan levensstijlverandering- Interacties met de omgeving zijn weer terug: die waren in laboratoria vergeten maar door bijv. klimaatverandering is dit nu weer helemaal terug in het onderzoek
- Definitie van positieve gezondheid: vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven
91
hoe komt een arts tot zijn beslissingen?
1. Kennisverwerving uit verschillende bronnen: opleiding, praktisch leren, eigen ervaring met patiënten en bijscholing/nascholing
2. Samenbrengen en interpreteren van de kennis: klinische besliskunde (onderbouwen met getallen) kan een hulpmiddel zijn, hierbij worden kennis en onzekerheid gekwantificeerd en soms wordt een beslisboom gemaakt voor alle mogelijke keuzes
92
Welke 2 soorten fouten kan een diagnostische test hebben en hoe maakt een arts dan hierna een beslissing?
- Fout-negatieve uitslag: patiënt heeft de ziekte wel, maar de test geeft een negatieve uitslag
- Fout-positieve uitslag: patiënt heeft de ziekte niet, maar de test geeft een positieve uitslag
Beslissing maken: de ernst van de aandoening/noodzaak van snel handelen en effectiviteit vs. potentiële schade van de behandeling (voorbeelden in afbeelding)
93
wat zijn klinische kenmerken?
Bepaalde aspecten in iemands levensstijl, spelende aandoeningen, medicijngebruik, eerdere ziektes of juist dingen die tijdens diagnostische testen naar voren komen (bijv. roken, leeftijd, vaatlijden, de pil slikken, ruisje op het hart, blauwe teen, geruis over de nierarterie, vocht in de longen, ect.)
Deze aspecten zorgen ervoor dat de kans op een bepaalde ziekte met een factor x toeneemt (factor afhankelijk van het aspect)
- Predictieregel: de samenhang tussen deze aspecten kun je weergeven met scores en het aantal punten zegt iets over de kans op de ziekte –> ook een grafiek bij te maken
94
Hoe kunnen de sensitiviteit en specificiteit van een test berekend worden om een test(uitslag) te beoordelen?
Sensitiviteit = p (T+|D+) = 71/100 = 71%
Specificiteit = p (T-|D-) = 304/337 = 90%
Bij een perfecte test zijn beide getallen 100%, iedereen die ziek is test positief en iedereen die gezond is test negatief
95
wat is de regel van Bayes?
Sensitiviteit = p (T+|D+) = 71/100 = 71%
Specificiteit = p (T-|D-) = 304/337 = 90%
Bij een perfecte test zijn beide getallen 100%, iedereen die ziek is test positief en iedereen die gezond is test negatief
posterior odds = prior odds x likelihood ratio
96
Hoe bereken je de likelihood radio?
Aannemelijkheidsverhouding. Bij 1 is het testresultaat even vaak positief bij zieken als niet-zieken –> dus niet informatief
- LR voor een positieve test: LR+ = p(T+|D+) / p(T+|D-) = sensitiviteit / (1-specificiteit)
- LR voor een negatieve test: LR- = p(T-|D+) / p(T-|D-) = (1-sensitiviteit) / specificiteit
97
wat is een geneesmiddel?
Substantie of samenstelling van substanties die bestemd is om te worden toegediend of aangewend voor dan al wel op enigerlei wijze wordt gepresenteerd als zijnde geschikt voor:
1. genezen of voorkomen van een ziekte, gebrek, wond of pijn bij de mens
2. het stellen van een geneeskundige diagnose bij de mens
3. herstellen, verbeteren of anderszins wijzigen van fysiologische functies bij de mens door een farmacologisch, immunologisch of metabolisch effect te bewerkstelligen
98
wat voor soorten geneesmiddelen zijn er?
- Met een therapeutische werking: voor het genezen, bijv. antibioticum
- Met een profylactische werking: voor preventie, bijv. antimalariamiddel (risk/benefit ratio belangrijk, harde uitkomstmaat en number needed to treat belangrijk)
- Middelen om een diagnose te stellen: bijv. oogdruppels die een huisarts gebruikt
99
wat is de number needed tot treat?
Hoeveel mensen je preventief moet behandelen , om er 1 te helpen
zonder behandeling zullen 5/100 dood gaan, maar met het middel kun je er 1 voorkomen –> 20% risicoreductie alleen alsnog moet je 100 mensen een jaar lang behandelen met negatieve gevolgen:
- Personen voelen zich mogelijk een patiënt
- Mogelijke bijwerkingen
- Kosten
100
Welke instanties zijn belangrijk in de farmacowereld?
- CBG: bepaald of een geneesmiddel wordt toegelaten op de Nederlandse markt (bewaakt werkzaamheid, risico’s en kwaliteit)
- METC: beoordeeld of er een studie naar een geneesmiddel gedaan mag worden
- ZIN: gaat over de vergoeding van geneesmiddelen
- LAREB: hier bijwerkingen van medicijnen melden (zij onderzoeken dit verder) (dit melden is ook verplicht)
101
Wat is de twijfel bij het toelaten van een medicijn op de markt?
Risico tolerantie vs. aversie
–> je wilt aan de ene kant het middel heel erg goed onderzocht hebben (bijwerkingen, werking, ect.) maar aan de andere kant kost dit heel erg veel tijd en wil je graag snel mensen kunnen helpen
102
Wat is het 6 stappenplan voor het voorschrijven van een medicijn bij een patiënt?
1. Definieer probleem patiënt
2. Definieer doel behandeling
3. Selecteer relevante behandelmogelijkheden
4. Maak een patiënt-specifieke keuze
5. Voer behandeling uit: schrijf recept en informeer patiënt
6. Plan een follow-up
103
Wat is neurastenie?
uitputting van de zenuwen, wat leidt tot overmatige prikkeling
104
Wat kan de beta adrenerge regulatie van de hartspierfunctie beinvloeden?
- Dobutamine, beta adrenerge agonist PDE remmer (remt cAMP afbraak)
- Beta blokkers zorgen er voor dat het meer in rust plaats vindt
105
wat is het verschil tussen anisotroop en isotroop?
Anisotroop -> in verschillende richtingen getrokken worden zorgen voor verschillend gedrag (A-band).
Isotroop -> in verschillende richtingen getrokken worden zorgen voor hetzelfde gedrag (I-band)
106
Hoe kunnen de actiepotentialen invloed hebben op de aanmaak van de hartslag?
stelheid aanpassen van fase 4 (kan door de zenuwbanen die naar het hart lopen) , drempel verhogen (tragere hartslag), drempel verlagen om te depolariseren (snellere hartslag)
107
Welke soorten rechtvaardigheid zijn er?
Verdelende rechtvaardigheid (distributive) -> gewild goed, maar schaarste aanwezig
Corrigerende rechtvaardigheid -> Als arts een fout heeft gemaakt kan het ziekenhuis dit corrigeren door compensatie te bieden
Vergeldende (retributive) rechtvaardigheid -> Dan heeft een arts een erg grote fout gemaakt, iets wat strafbaar is. Dan komt het strafrecht in het geding
Contributieve rechtvaardigheid -> Mensen willen graag wat bijdragen aan de zorg
108
wat zijn de principes van primary social goods?
1. vrijheid
2. mogelijkheden
3. inkomen en rijkdom
109
wat is Sufficientarianisme?
alle mensen moeten voldoende krijgen; Iedereen moet het boven de bepaalde drempel krijgen
110
Wat is prioritarisme?
naarmate mensen slechter af zijn, verdienen zij meer prioriteit
111
Wat zijn de aandoeningen aan de tunica media en intima?
Tunica intima (atherosclerose):
- Musculeuze arterie (coronair) -> hartinfarct
- Elastische arterie -> aneurysma -> ruptuur
Tunica media (hypertensie, bindweefselziekte):
- Elastische arterie -> aneurysma
- Elastische arterie -> dissectie
112
Waarom zie je geen signaal van de depolarisatiegolf door de SA-knoop, de AV-knoop en de bundel van His?
Te weinig cellen en te klein om waar te nemen
113
Waardoor heeft T-top dezelfde richting als de R-top?
De contractie (depolarisatie) gaat de prikkel van endocard naar epicard. Bij de repolarisatie gaat de prikkel van epicard naar endocard. Hierdoor zijn de T-top en de R-top in dezelfde richting
114
Welke rol speelt adrenaline in hartfrequentie?
Verhoogt hartfrequentie
Versterkt contractiekracht
Verkort de reductietijd
115
Waardoor geeft adrenaline problemen bij long-QT syndroom?
Het verhoogt de hartfrequentie. Cel is nog niet gerepolariseerd. Natriumkanalen zijn nog open, terwijl er alweer een nieuwe depolarisatie wordt aangezet
