Hjúkrunarstjórnun hugtök

Question 1

Stjórnun

Answer 1

Að vinna með öðrum og í gegnum aðra til að ná markmiðum stofnunarinnar.

Felur í sér 5 meginþætti:

*Vinna með og í gegnum aðra

*Ná settum markmiðum stofnunarinnar

*Hafa jafnvægi milli árangurs og skilvirkni

*Hámarksnýtingu aðfanga

*Breytingar í umhverfi

Question 2

Stjórnunarferlið

Answer 2

• Áætlanagerð og markmiðssetning
• Skipulagning: úthluta verkefnum, ábyrgð og valdi.
• Mönnun: ráða og þjálfa starfsfólk
• Stjórnun
• Mat: eftirlit, leiðrétting, endurbætur

Question 3

Stjórnandi

Answer 3

*Sá aðili sem er ábyrgur fyrir stjórnunarferlinu

*Tekur ákvarðanir, skipuleggur, hefur forystu um og stýrir aðföngum

*Vinnur með/í gegnum aðra til að ná markmiðum starfsmanna, deilda og stofnunarinnar í heild sinni

Question 4

Hlutverk stjórnandans

Answer 4

Samskiptahlutverk: stjórnandi er fyrirmynd, leiðtogi og tengiliður.

Upplýsingahlutverk: Stjórnandi er í eftirlitshlutverki, upplýsingamiðlari og talsmaður.

Ákvarðanahlutverk: Stjórnandi er frumkvöðull, sáttasemjari og samningsmaður.

Question 5

Skipulagsheild

Answer 5

Félagsleg heild, varanlegur hópur fólks, sem hefur samkennd og keppir að sama markmiði til að ná æskilegri frammistöðu.

Getur verið stofnun, fyrirtæki og félagssamtöl.

Question 6

Miðstýring

Answer 6

Er stjórnskipulag þar sem all flestar ákvarðanir eru teknar á einum stað innan stofnunar, t.d. af æðsta stjórnenda eða stjórnarnefnd.

Question 7

Dreifistýring

Answer 7

Stjórnskipulag þar sem ákvarðanir eru teknar víðsvegar (dreift) um skipulagsheildina.

Question 8

Vald (e. authority)

Answer 8

Umboð til framkvæmda. Rétturinn til að stjórna öðrum tengt stöðu, ákvarðast af skipuriti. Tengist stöðu en ekki einstaklingi.

Question 9

Ábyrgð (e. responsibility)

Answer 9

Ákveðin skylda sem hjúkrunarfræðingi ber að svara fyrir hvort sem hann framkvæmir verkin sjálfur eða úthlutar þeim til annarra. Samkvæmt siðareglum Félags ísl. hjúkrunarfræðinga vera íslenskir hjúkrunarfræðingar faglega og lagalega ábyrgð á hjúkrunarstörfum.

Question 10

Ábyrgðarskylda (e. accountability)

Answer 10

Ábyrgð að svara fyrir gerðir sýnar. Blóraböggull?

Question 11

Skilvirkni (e. efficiency)

Answer 11

Hlutfall þeirra bjarga sem notaðir eru og þess árangurs sem raunverulega er náð. Hversu mikið er gert miðað við árangurinn af því.

Question 12

Stjórnunarspönn

Answer 12

Segir til um hversu margir starfsmenn vinna undir stjórn eins stjórnanda og hversu marga starfsmenn æskilegt er að hver stjórnandi hafi undir sinni stjórn.

Question 13

Inngilding

Answer 13

Við upplifum okkur bæði tilheyra og erum hvött til að efla og draga fram okkar sérstöðu.

Question 14

Árangur ólíkra samskiptaleiða

Answer 14

Minnstur: almennir miðlar (fréttabréf, heimasíður…)

Mið: gagnvirkir miðlar (tölvupóstur, sími, zoom…)

Mestur: Persónuleg miðlun (samtal auglit til augnlits, viðtöl, fundir)

Question 15

Boðskipti án orða

Answer 15

◦Umhverfi

◦Fjarlægð

◦Stelling

◦Látbragð andlitstjáning

◦Tónhæð

◦Líkja eftir til að mynda tengsl

Question 16

Grapevine

Answer 16

Meginrás óformlegra boðskipta á vinnustað. Smýgur framhjá stjórnendum, orðrómar.

Question 17

Hvað eru samskipti/boðskipti?

Answer 17

• Samskipti eru kraftmikið, víxlverkandi og flókið ferli sem á sér stöðugt stað milli einstaklinga til að ná fram sameiginlegum skilningi þeirra.
• Ferli þar sem einstaklingar beita tjáningu (óyrtri og yrtri) til að skilja merkingu sem lögð er í aðstæður hverju sinni.
• Grundvallast á sameiginlegum skilningi.
• Eru blóðið í æðum skipulagsheilda.
• Getum notað margþættar aðferðir til samskipta.
• Árangursrík samskipti byggja á trausti, virðingu og samkennd.

Question 18

Hvað hefur áhrif á samskipti?

Answer 18

Innri og ytri aðstæður, líðan, hlutverk, staða og menning hafa áhrif á samskipti.

Question 19

Hverjar eru meginsamskiptaleiðirnar?

Answer 19

Meginsamkskiptaleiðirnar eru augliti til auglitis, tölvupóstur, sími, messenger, einnig formlegar og óformlegar leiðir.

Question 20

Hvað hindrar samskipti?

Answer 20

Ferlishindrun, óskýrleiki, skortur á skilningi, líðan, skortur á menningarlæsi, tungumálaörðugleikar, neikvæðar aðferðir, lesa hugsanir eru allt dæmi um hindranir í samskiptum.

Question 21

Hvað greiðir fyrir góðum samskiptum?

Answer 21

Sjálfsábyrgð, virk hlustun, árangursrík skrif , jákvæðar aðferðir í samskiptum og samskiptaboðorðin geta greitt fyrir góðum samskiptum.

Question 22

Skiptir máli í samskiptum á hvaða aldri við erum?

Answer 22

Já

Question 23

Skiptir kyn máli í samskiptum?

Answer 23

já getur gert það

Question 24

Hefur góð samskiptafærni áhrif á störf stjórnenda í hjúkrun?

Answer 24

Það er sérlega mikilvægt fyrir stjórnanda að skapa traust.

Question 25

Hvernig er að vera hjúkrunarstjórnandi?

Answer 25

Með tileinkun bjargráða sem felast einkanlega í að hlúa að sér og upplifa stuðning, er mögulegt fyrir hjúkrunarstjórnanda að öðlast sátt, ná árangri og líða vel í starfi sem krefst mikils á sama tíma og það gefur mikið.

Question 26

Skipulagsform hjúkrunar

Answer 26

Gerir hjúkrunarfræðingum kleift að skipuleggja og veita ákveðnum hópi sjúklinga hjúkrunarmeðferð.

Skipulagsform felur í sér mat á hjúkrunarþörfum, áætlun, veita hjúkrunarmeðferð og meta síðan árangurinn.

Skipulagsform þarf að nýta sér hæfileika og þekkingu hjúkrunarfræðinga á sem bestan og hagkvæmasta hátt til að tryggja að sjúklingar fái þá hjúkrunarmeðferð sem þeir þarnast og eiga rétt á.

Munurinn á skipulagsformum felur í sér mismun í klínískri ákvarðanatöku, úthlutun verkefna, boðskiptum og stjórnun

Question 27

Mismunandi skipulagsform hjúkrunar

Answer 27

Heildarhjúkrun - total patient care

Verkhæfð hjúkrun - functional hjúkrun

Hóphjúkrun - team nursing

Einstaklingshæfð hjúkrun -primary nursing

Kjarnahjúkrun/einingarhjúkrun - modular nursing

Question 28

Heildarhjúkrun

Answer 28

Elsta skipulaggsformið. Einn hjúkrunarfræðingur ábyrgur fyrir hjúkrunarmeðferð ákv. hóps sjúklinga og vinnur með sjúklingi, fjölskyldu, lækni og öðru heilbrigðisstarfsmönnum við að gera meðferðaráætlun fyrir sjúkling.

Samfella í hjúkrun tryggð yfir eina vakt.

Question 29

Verkhæfð hjúkrun

Answer 29

Áhersla á verkið sjálft
Staðlar notaðir við líkamlega aðhlynningu
Verkefnum skipt upp og útdeilt til starfsfólks af deildarstjóra
Ekki tekið tillit til heildrænna þarfa sj.
Hjúkrunarfræðingar færri en sjúkraliðar
Ánægja sjúklinga lítil.

Kostir eru endurtekning-> aukin hæfni og gæði tryggð. Verkefnin vel skilgreind og góð nýting á mismunandi getu fólks, mikil afkastageta

Question 30

Hóphjúkrun

Answer 30

Hóphjúkrun er úthlutun á hjúkrunarmeðferð til ákveðins hóps starfsfólks sem hefur mismunandi menntun og sérhæfingu.
Hver hópur samanstendur af ákveðnum fjölda hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða /(sérhæft aðstoðarfólk). Hann veitir hjúkrunarmeðferð undir stjórn hópstjórans.
Hópstjórinn sem er hjúkrunarfræðingur gerir hjúkrunaráætlun, stýrir hjúkrunarmeðferð, úthlutar verkefnum samhæfir og leiðbeinir og að lokum metur hjúkrunarmeðferðina .
Hópstjórinn úthlutar verkefnum til hópsins og forgangsraðar þeim
Hjúkrunarfræðingar og sjúkraliðar sem eru í hópnum gefa hópstjóra skýrslu

Question 31

Einstaklingshæfð hjúkrun

Answer 31

Er aðferð til að hjúkra þar sem hjúkrunarfræðingur er ábyrgur og hefur ábyrgðarskyldu gagnvart hjúkrunarmeðferð sjúklings 24 klst. á sólarhring í skilgreindan tíma oftast þann tíma sem sjúklingur liggur inni á ákv. deild.
Einn hjúkrunarfræðingur, Sigga ber ábyrgð á Jóni, ekki hjfr á B teymi.

Question 32

Einingahjúkrun (Kjarnahjúkrun)

Answer 32

Millistig milli hóphjúkrunar og einstaklingshæfðar hjúkrunar.
Hver eining samanstendur af ákv. fjölda sjúklinga og hjúkrunarfólki.
Hjúkrunarfólk lengi í sama hópi
Sjúklingum skipt í hópa út frá landfræðilegri afstöðu.
Hjúkrunarfræðingar bera ábyrgð á hjúkrunarmeðferð og framkvæma mest af henni sjálfir - njóta aðstoðar sjúkraliða

Question 33

3 grunnþættir tímastjórnunar

Answer 33

1. Gefa sér tíma til að gera áætlun og forgangsraða.
2. Framkvæma það sem er efst á forgangslista. Ljúka einu verki áður en byrjað er á nýju.
3. Forgangsraða aftur verkefnum sem eftir eru á grundvelli nýrra upplýsinga.

Question 34

SMART markmið

Answer 34

Skýr
Mælanleg
Alvöru
Raunhæf
Tímasett

Question 35

Úthlutun verkefna felur í sér

Answer 35

Að vinna ákveðin verk í gengum aðra.
Flutningur á ábyrgð og/eða valdi til að framkvæma ákveðið verk frá einum einstaklingi til annars en sá sem úthlutar verkefninu hefur ábyrðgarskylduna. Ef úthlutu valds þá úthlutar maður ábyrgð.

Question 36

5 R úthlutunar verkefna

Answer 36

Rétt verk
Rétt umhverfi - aðstæður
Réttur einstaklingur
Réttar leiðbeiningar og boðskipti
Rétt eftirlit og hrósa/þakka fyrir

Question 37

6 stoðir heilbrigðs starfsumhverfis

Answer 37

1. Góð samskipti, sem felast í að efla samskiptafærni samhliða klínískri færni.
2. Samvinna, sem felst í að efla og stuðla að góðri samvinnu og teymisvinnu.
3. Árangursrík ákvarðanataka, sem birtist í því að stjórnendur starfa saman til heilla fyrir skipulagsheildina.
4. Viðeigandi mönnun, sem felur í sér samræmi á milli þarfa skjólstæðinga og færni og getu hjúkrunarfræðinga.
5. Merkingarbær viðurkenning, sem felur í sér að viðurkenna og varpa ljósi á það sem hver starfsmaður leggur til skipulagsheildarinnar.
6. Sönn forysta, sem felur í sér að leggja áherslu á og stuðla að heilbrigðu starfsumhverfi, stjórnandi gengur þar fram með góðu fordæmi og sér til þess að önnur eigi kost á að gera slíkt hið sama.

Question 38

Hvað er ígrundun?

Answer 38

Hugsunar og lærdómsferli þar sem reynt er að útskýra ákveðið atvik úr vinnu.
Meðvituð athöfn þar sem unnið er með hugarástand, viðhorf og nálgun.

Það er kerfisbundin aðferð til að læra af reynslu með því að rýna í afmarkað atvik.

Ígrundun í starfi getur verið eins og gluggi inn í sjálfa/n sig, tækifæri til meiri sjálfsþekkingar, aukinnar hæfni til að skilja og gera sér grein fyrir merkingu æskilegrar vinnutilhögunar

Question 39

Í hverju felst að jafnaði starf stjórnanda í hjúkrun?

Answer 39

Starf stjórnanda í hjúkrun er krefjandi, ábyrgðarmikið, umfangsmikið, ófyrirsjáanlegt.

Question 40

Hvernig fer ígrundun fram?

Answer 40

Ígrundun á sér stað með því að skrifa um ákveðna reynslu, í tveggja manneskja tali, með umræðum í hóp.

Question 41

Hverjar eru áskoranir ígrundunar?

Answer 41

Helstu áskoranir ígrundunar eru skortur á fjármagni, tíma, skilningi og þekkingu á ávinningi hennar.

Question 42

Af hverju ættu hjúkrunarfræðingar og hjúkrunarstjórnendur að iðka ígrundun?

Answer 42

Hjúkrunarfræðingar og hjúkrunarstjórnendur ættu að iðka ígrundun því hún er besta leiðin til að þroskast og þróast í starfi, auk þess sem hún eykur og styður við innsæi okkar.

Question 43

Vinnustaðamenning

Answer 43

Sameiginleg gildi, skoðanir, hugmyndir og hegðunarmynstur innan fyrirtækja/stofnana.

Safn þeirra gilda, hefði, venja, markmiða og sameiginlegs skilnings þeirra sem starfa saman innan sömu fyrirtækja/stofnana.

,,Svona gerum við þetta hér‘‘ eða (e.,,The way we do things around here‘‘) er dæmi gott um vinnustaðarmenningu

Question 44

Þrjú stig vinnustaðamenningar

Answer 44

Sýnileg tákn

Yfirlýst gildi

Grundvallarhugmyndir

Question 45

Breytingaferlið skv. Sullivan

Answer 45

1. Koma auga á vandamál eða tækifæri
2. Safna saman nauðsinlegum gögnum og upplýsingum.
3. Velja og greina gögn.
   4 Geta áætlun fyrir breytingar.
4. Koma augu á þá sem eru með og þá sem eru á móti.

Question 46

Vald (skilgreining)

Answer 46

Möguleiki til að hafa áhrif á aðra.
Hafa getuna og hæfileikana til þess.

Question 47

Grunnþættir valds (tegundir)

Answer 47

Umbunarvald
Þvingunarvald (byggist á óttanum við refsingu)
Lögmætt vald (byggist á formlegri stöðu innan stofnunar, yfirmenn)
Tilvísunarvald (byggist á vinsældum, tengist frægð)
Sérfræðivald
- Frh.
Tengslavald
Upplýsingavald
Pólitískt vald

Question 48

Stefnumótun

Answer 48

Ferli þar sem skipulagsheildir setja fram stefnu/ áætlun um hvernig breytingum frá núverandi ástandi skuli náð og hver sé æskileg eða viðunandi staða eftir tilsettan tíma.

Question 49

Þrep í gerð stefnumiðaðrar áætlunar

Answer 49

1. Framtíðarsýn og hugmyndafræði
2. Stöðumat; gagnasöfnun og greining á innra og ytra umhverfi.
3. Valkostir
4. Val á bestu lausn - kostnaður
5. Markmið - mælikvarðar
6. Helstu verkefni
7. Drög að aðgerðaráætlun og ákvörðun fjármagns.

Question 50

Stjórnskipulag (skipurit)

Answer 50

• Segir til um hvar valdið liggur og hvar ákvarðanir eru teknar.
• Hvaða einingu starfsfólk tilheyrir og hverjir eru yfirmenn.
• Formlegar boðleiðir innan stofnunarinnar

Question 51

Fléttuskipulag

Answer 51

Bæði lárétt og lóðrétt skipulag þ.e. reynt er að sameina tvær tegundir af stjórnskipulagi
- Árangur grundvallast á innri færni og aðlögun
- Er sveigjanlegt form og vel fallið til að glíma við mismunandi kröfur í umhverfi
- Hver starfsmaður hefur 2 yfirmenn –valdabrautir fléttast saman
- Reynt er að hafa ákvörðunartökuna eins nálægt vettvangi og hægt er.
LSH er svona.

Question 52

Gæðavísar

Answer 52

eiga að tengst ferlum (e. processes), skipulagi (e. structure) eða árangri (e. outcome) og eiga að falla undir einhvern af meginþáttum gæða í heilbrigðisþjónustu (Öryggi, Rétt tímasetning,
Skilvirk þjónusta, Jafnræði, Notendamiðuð þjónusta, Árangursrík þjónusta.

Question 53

Landsgæðavísar

Answer 53

Samanburðarhæfir milli samskonar heilbrigðisstofnana eða heilbrigðisþjónustu og við erlendar stofnanir

Question 54

Valgæðavísar

Answer 54

Veitendur þjónustunnar velja gæðavísa sem lýsa gæðum þjónustunnar frá sjónarhóli notenda, heilbrigðisstarfsmanna og stjórnenda

Question 55

Val á gæðavísum

Answer 55

Eftirtalin viðmið skulu lögð til grundvallar við val á gæðavísum:
Mikilvægi; gæðavísir skal gefa upplýsingar um heilbrigðisþjónustu, sjúkdóma eða líðan sem eru mikilvægar fyrir íslenska heilbrigðisþjónustu og/eða endurspegla mikilvæg heilsufarsvandamál.

Gildi; gæðavísir skal vera þannig að sýnt hafi verið fram á með rannsóknum að
hann hafi til að bera áreiðanleika og réttmæti

Mælanleiki; gæðavísir skal vera mælanlegur

Möguleikar til að hafa áhrif; gæðavísir skal vera þannig að notkun hans geti leitt til umbóta

Einsleitni hvað túlkun áhrærir; gæðavísir skal vera samanburðarhæfur

Question 56

Viðbrögð gagnvart sjúklingi og aðstandendum hvað varðar atvik.

Answer 56

1. Segja þarf sjúklingi og aðstandendum hans frá því sem gerðist, hvaða áhrif það getur haft og hvað verður gert til að draga úr áhrifum atviksins.
2. Biðjast afsökunar, sem er það áhrifaríkasta sem hægt er að gera eftir atvik. Ef um augljós mistök er að ræða er æskilegt að sá sem olli atvikinu biðjist afsökunar, ef hann er fær um það, annars ætti yfirmaður að taka það að sér.
3. Veita tilfinningalegan stuðning og skipuleggja eftirfylgd.
4. Útskýra hvað verður gert til að koma í veg fyrir að sams konar atvik endurtaki sig.
5. Heilbrigðisstarfsmaður sem sjúklingur/aðstandendur treysta ætti að vera viðstaddur.
6. Þeir sem tala við sjúkling og aðstandendur hans þurfa að vera undirbúnir og hafa fengið ráðgjöf og/eða
   handleiðslu ef þörf krefur.

Question 57

Gæði og öryggi er fyrir hendi þegar…

Answer 57

• Unnið er kerfisbundið að gæðum þjónustu og öryggi sjúklinga
• Sjúklingar upplifa öryggi og gæði í heilbrigðisþjónustu
• Samstarf við sjúklinga er talið mikils virði
• Sjúklingar eru valdefldir (e. empowered)
• Sjúklingar taka eins virkan þátt í eigin meðferð og frekast er unnt
• Sjúklingar láta í sér heyra og eiga sér rödd
• Fagmennska er sýnd í verki
• Starfsfólk er stolt af þeirri heilbrigðisþjónustu sem veitt er
• Öryggismenning er þróuð
• Viðbrögð við atvikum er viðeigandi
• Atvik eru nýtt sem námstækifæri
• Niðurstöður áreiðanlegra og réttmætra gæðavísa koma vel út

Question 58

Gagnrýnin hugsun

Answer 58

Er ferli sem felur í sér rannsókn á undirliggjandi forsendum, túlkun og að meta rök með og á móti, þar sem allir kostir eru skoðaðir og gagnrýnin ígrundun á sér stað til þess að hægt sé að komast að rökstuddri niðurstöðu.

Question 59

Grunnreglur í lausn ágreinings (11)

Answer 59

1. Gæta þarf að virðingu allra hlutaðeigandi og vinna með málefnið en ekki persónur
2. Forðast ber ásakanir og að gera hlutaðeigandi ábyrga fyrir ágreiningnum – þeir eiga að vera ábyrgir fyrir lausn ágreiningsins
3. Allir hlutaðeigandi verða að fá tækifæri til að tjá sig óhindrað
4. Gæta þarf jafnræðis í tjáningu hlutaðeigandi, að allir fái jöfn tækifæri til að tjá sig
5. Hvetja á til heiðarlegrar tjáningar um bæði neikvæðar og jákvæðar tilfinningar í hlutlausu umhverfi
6. Sjá þarf til þess að allir hlusti raunverulega á hina.
7. Greina aðalatriði og fá staðfestingu hlutaðeigandi á að þau séu málið
8. Stuðla að þvi að allir skilji hvað málið snýst raunverulega um
9. Hjálpa hlutaðeigandi að finna kosti lausna, velja lausn í sameiningu og finna sameiginlegar leiðir að henni sem allir hlutaðeigandi eru sáttir við
10. Fylgja samþykktri áætlun eða leiðum eftir
11. Gefa jákvæða hvatningu á þátttöku og samstarfi við að leysa ágreininginn

Question 60

Hvernig er hægt að takast á við ágreining? (aðferðir)

Answer 60

Horfast í augu við (confrontation) – talið árangursríkast – win-win
Samningur (negotation) – aðilar/annar aðilinn lætur e-ð eftir
Samstarf (collaboration) – vitsmunaleg leið þar sem einblínt er á viðfangsefnið og lausn ágreiningsins, ekki það að sigra
Málamiðlun (compromise) – hvorugur fær allt sem hann vill – báðir láta e-ð eftir
Keppni (competing) – eitt sjónarmið hefur vinninginn, önnur ekki, t.d. atkvæðagreiðsla
Aðlögun (accommodation) – annar aðilinn lætur eftir
Forðun/hunsun (avoiding) – ágreiningurinn er hunsaður og látið sem ekkert sé
Afturköllun (withdrawal) – annar aðilinn er fjarlægður og ágreiningur ekki leystur
Slípun (smooting) – vankantar slípaðir til, hentar í minniháttar ágreiningi
Þvingun (forcing) – Í raun ekki lausn ágreinings en brugðist er við strax vegna aðstæðna
Mótspyrna (resistance) – getur virkað jákvætt eða neikvætt