HC5: angststoornissen

Question 1

Angst (fear)

Answer 1

De fysiologische en emotionele reactie van het centrale zenuwstelsel op een serieuze dreiging voor de gezondheid
van het organisme.

Question 2

Angstigheid (anxiety)

Answer 2

De fysiologische en emotionele reactie van het centrale zenuwstelsel op een vaag gevoel van dreiging voor de
gezondheid van het organisme.

Question 3

Gegeneraliseerde angststoornis

Answer 3

Een stoornis gekenmerkt door persistente en uitgesproken gevoelens van angstigheid en zorgen over verschillende activiteiten en situaties.

Question 4

Angststoornissen zijn een van de vaakste voorkomende mentale stoornissen (prevalentie)

Answer 4

• Jaarlijks heeft 18% van de bevolking last van een van de zes DSM-5 angststoornissen
• Ongeveer 29% van de bevolking zal een van deze angststoornissen ontwikkelen tijdens zijn/haar leven
• Slechts 1/3e van deze personen zoekt hulp
• (cijfers uit de VS; maar gelijkaardig in NL/EU)

Question 5

GAS checklist

Answer 5

• > 6 maand last van onevenredige, oncontroleerbare en voortdurende angst en zorgen over verschillende zaken
• Tenminste drie van de volgende symptomen: gespannenheid, vermoeidheid, concentratieproblemen, geïrriteerdheid, spierspanning, slaapproblemen
• Significante subjectieve last of interferentie met dagelijks leven

Question 6

GAS - sociocultureel perspectief

Answer 6

GAS ontwikkeld zich vaker bij mensen die zich bevinden in gevaarlijke sociale omstandigheden
* Wordt ondersteund door onderzoek
Verschillende vormen van sociale stress
* Armoede
* Discriminatie
* Onveiligheid

Question 7

evalence of Anxiety Disorders and Obsessive- Compulsive Disorder (Compared with Rate in Total Population)

Answer 7

Female Low-Income Elderly
GAS Higher Higher Higher
Specific phobia Higher Higher Lower
Agoraphobia Higher Higher Higher
Social anxiety Higher Higher Lower
Panic disorder Higher Higher Lower
OCD Same Higher Lower

Question 8

GAS - psychodynamisch perspectief

Answer 8

Volgens Freud ervaren alle kinderen angst
* Realistische angst wanneer ze effectief in gevaar zijn
* Neurotische angst wanneer ze niet hun id impulsen kunnen uiten
* Morele angst wanneer ze gestraft worden bij het uiten van hun id impulsen
Sommige kinderen ervaren hogere levels van angst en/of hun defensie mechanismen zijn inadequaat

Psychodynamische therapieën
* Vrije associatie
* Therapeut interpretatie van transfer, resistentie en dromen
Specifieke behandelingen voor GAS
* Freudianen focussen minden op angst en meer op de controle van het id
* Object-relaties therapeuten proberen patiënten te helpen door relatieproblemen te identificeren en op te lossen
* Korte-termijn psychodynamische therapie is effectiever

Question 9

GAS - humanistisch perspectief

Answer 9

GAS ontstaat wanneer mensen niet eerlijk en zelf-accepterend naar zichzelf toe zijn
* Verklaring van Carl Rogers (humanisme):
* Ontbrekende van onconditionele positieve waardering tijdens de kindertijd zorgt voor “conditions of worth” (bv., strenge/hoge zelf-standaarden)
* Bedreigende zelf-beoordelingen kunnen angst veroorzaken en de ontwikkeling van GAS faciliteren

Question 10

GAS - cognitief-gedrags perspectief

Answer 10

• Problematische gedragingen en dysfunctionele denkpatronen veroorzaken psychologische stoornissen
• Behandeling focust zich op het veranderen van gedragingen en cognities
• Vroege benaderingen
• Maladaptieve of irrationele assumpties (Ellis)
• Stille assumpties (Beck)

Question 11

GAS - cognitief gedrags perspectief, recentie verklaringen

Answer 11

Recentere verklaringen
* Metacognitieve theorie (= er wordt vanuit gegaan dat mensen zowel positief als negatief denken over zorgen maken.) (Wells) en meta-zorgen ( = zorgen maken over zorgen) –> worry exposure
* Intolerantie van onzekerheid theorie (Koerner en collegas)
* Vermijdingstheorie (Borkovec) (= As a human being, you are programmed to avoid suffering and seek pleasure and security. But in your effort to avoid uncomfortable situations, you actually crystallize your feelings of discomfort. Borkovec’s cognitive avoidance theory claims that these kinds of mental resolutions reinforce your perception of fear)

Question 12

GAS - cognitieve gedragstherapie

Answer 12

Veranderen van maladaptieve assumpties
* Ellis’s rational-emotive therapy (RET)
* Tegen gaan van zorgen (worrying)
* Mindfulness-gebaseerde cognitieve-gedrags therapie
* Acceptance and commitment therapy

Question 13

GAS - biologisch perspectief

Answer 13

GAS wordt voornamelijk veroorzaakt door biologische factoren
* Ondersteund door familie-historie studies en hersenstudies
* Uitgedaagd door de alternatieve verklaring van gedeelde omgeving
Angstreacties zijn gerelateerd aan bepaalde hersengebieden

Question 14

GAS - biologisch perspectief –> hersenen

Answer 14

GAS resulteert uit hyperactieve angst circuits
* GABA: Belangrijke neurotransmitter binnen dit circuit
- GABA is een inhiberende neurotransmitter die activatie van de CZS dempt, dat zorgt dat angstervaringen gereduceerd worden.

Verschillende betrokkenhersenstructuren
* Prefrontale cortex –> lage activiteit, vooral bij stuk wat betrokken is met cognitieve controle.
* Anterior cingulate cortex
* Insula
* Amygdala –> vergroot + bovengemiddelde activiteit bij negatieve gebeurtenissen
* Bed nucleus of stria terminals (BNST) speelt mogelijk een belangrijke of belangrijkere rol dan andere structuren

Question 15

GAS - biologisch perspectief –> behandeling met medicatie

Answer 15

Behandeling met medicatie
* Begin 1950s: Barbituraten (sedative-hypnotics)
* Late 1950s: Benzodiazepines
* Meer recent: Antidepressiva en antipsychotica medicatie
Vooral: antidepressivum, SSRI (paroxetine), SNRI (venlafaxine), benzodiazepinen.

Question 16

Verschillen van fobieën en normale angsten

Answer 16

• Intensere en persistentere angst
• Sterkere wens om het gevreesde object of situatie te vermijden
• Zorgt voor stress dat interfereert met normaal functioneren

Question 17

Fobieën - catogorieën van fobieën

Answer 17

• Specifieke fobieën
• Agorafobie

Question 18

Specifieke fobieën - prevalentie en checklist

Answer 18

• Jaarlijks heeft ongeveer 10% van de bevolking hier last van (cijfer VS)
• 14% krijgt hier last van in de loop van het leven
• Vaker bij vrouwen dan mannen: 2:1
• 32% zoekt hulp
  Checklist
• Uitgesproken, voortdurende en disproportionele angst voor een bepaald object of situatie; typisch voor langer dan 6 maanden
• Confrontatie met het object zorgt voor onmiddellijke angst
• Vermijding van de gevreesde situatie
• Significante last of interferentie met het dagelijkse leven

Question 19

Agarofobie - prevalentie en checklist

Answer 19

• Jaarlijks heeft ongeveer 1.7% van de bevolking hier last van (cijfer VS)
• 2.6% krijgt hier last van in de loop van het leven
• Gender verschillen (vrouwen > mannen)
  Checklist
• Uitgesproken, disproportionele of herhaalde angst in tenminste twee afgebakende situaties
• Vermijding van de agorafobische situatie
• Symptomen blijven meestal > 6 maand voortduren
• Significante last of interferentie met het dagelijkse leven; kan fluctueren

Question 20

Wat veroorzaakt specifieke fobieën?

Answer 20

Evidentie ondersteunt de gedrags- verklaringen
* Cognitieve-gedrags theorie
* Gedrags- evolutionaire verklaring

Question 21

Fobieën - Cognitief-gedrags perspectief
Hoe worden angsten aangeleerd?

Answer 21

Klassieke conditionering
– US: Gebeten worden → UR: Pijn/angst
– CS: Hond → CR: Angst
* Modelering
– Observatie
– Imitatie

Question 22

Fobieën - Gedrags-evolutionair perspectief

Answer 22

• Sommige fobieën komen veel vaker voor dan anderen (bv., donker, onweer, dieren, etc.)
• Soort-specifieke biologische voorbereidheid om bepaalde angsten te ontwikkelen: preparedness
• Verklaart waarom sommige fobieën veel vaker voorkomen (bv., slangen spinnen) dan andere (bv., auto’s, vuurwapens, fietsen)

Question 23

Fobieën - Gedrags-evolutionair perspectief
Behandeling voor specifieke fobieën

Answer 23

Direct contact met het gevreesde object of situatie is de sleutel tot succes bij alle vormen van exposure therapie
– Systematische desensitizatie (Wolpe) (= het systematisch ongevoelig maken voor het onderwerp van de angststoornis door middel van het voorstellen/visualiseren van het onderwerp van de angst. )
» Covert (imaginaire) en in vivo desensitizatie; Recent: virtual reality
– Flooding
– Modeling

Question 24

Behandeling voor agorafobie

Answer 24

• Oudere aanpakken zijn minder succesvol
• Nieuwere therapieën:
• Variëteiten van exposure therapie
  – Support groepen
  – Zelf-hulp programma’s
• Succesvol voor ongeveer 70% van de agorafobie patiënten
• Terugval kan voorkomen, zeker wanneer de patiënt ook last heeft van paniek stoornis

Question 25

Sociale angststoornis - prevalentie en checklist

Answer 25

• Jaarlijks heeft ongeveer 8% van de bevolking hier last van (cijfer VS)
• 13% krijgt hier last van in de loop van het leven
• Begint vaak in de late kindertijd of adolescentie en begin volwassenheid
• 40% zoekt hulp

Checklist
* Uitgesproken, disproportionele en herhaalde angst over sociale situaties waarbij de patient zou kunnen
blootgesteld worden aan het oordeel van anderen; meestal > 6 maand of langer last
* Angst om negatieve geëvalueerd te worden of om anderen te beledigen
* Blootstelling aan de sociale situatie zorgt bijna altijd voor angstigheid
* Vermijding van de gevreesde situatie
* Significante last of interferentie met het dagelijkse leven

Question 26

Sociale angststoornis - Cognitief-gedrags perspectief

Answer 26

• Meest belangrijke verklaring voor deze stoornis; focus op cognitieve en gedrags factoren
• Oorzaak: aantal van dysfunctionele overtuigingen en verwachtingen over sociale interacties
• Anticipatie van sociale afwijzingen en vrees voor sociale situatie
• Vermijdings- en veiligheids-gedragingen om afwijzingen en sociale situaties te vermijden

Question 27

Behandelingen voor sociale angststoornis

Answer 27

• Voornamelijke sociale angst: Aanpakken met exposure therapie
• Cogniteve-gedrags therapie: Exposure en veranderen van cognities via gesprek/discussies
• Medicatie: Benzodiazepine of antidepressiva
• Beperkte sociale skills
• Sociale skills en assertiviteitstraining

Question 28

Paniekstoornis

Answer 28

Paniek aanvallen
* Plotse korte aanvallen van paniek die plaatsvinden binnen enkele minuten en daarna weer verdwijnen
* Ten minste 4 van de volgende symptomen:
* Hartkloppingen
* Tintelingen in de handen of voeten
* Ademnood
* Zweten
* Hitte en koude aanvallen
* Beven
* Pijn op de borst
* Gevoel van stikken
* Flauwte
* Duizeligheid
* Derealisatie (APA, 2013)

Question 29

Paniekstoornis - prevalentie en checklist

Answer 29

• Jaarlijks heeft ongeveer 3.1% van de bevolking hier last van (cijfer VS)
• > 5% krijgt hier last van in de loop van het leven
• Begint vaak in de late adolescentie of begin volwassenheid
  Checklist
• Verschillende onverwachte paniekaanvallen
  Een of meerdere aanvallen worden gevolgd door een of beide van de volgende symptomen:
• Minstens een maand van aanhoudende
  zorgen over toekomstige aanvallen
• Minstens een maand van dysfunctionele
  gedragsveranderingen die verband
  houden met toekomstige aanvallen (bv.,
  nieuwe ervaringen vermijden)

Question 30

Paniekstoornis - biologisch perspectief

Answer 30

• Initiële theorie
• Paniekaanvallen worden veroorzaakt door abnormale activiteit van norepinephrine in locus coeruleus
• Meer recente inzichten
• Andere hersengebieden en de amygdala vormen ook deel van het probleem
• Mogelijks deel overerfbare abnormaliteiten in deze hersengebieden
  Wordt veroorzaakt door hyperactief paniek circuit
• Amygdala
• Hippocampus
• Ventromedial nucleus of hypothalamus
• Central gray matter
• Locus coeruleus

Question 31

Paniekstoornis medicatie

Answer 31

Medicatie
* Verschillende antidepressiva leiden tot verbetering bij meer dan 2/3e van de patiënten
* Hebben invloed op norepinephrine receptoren in het paniek-hersencircuit
* Aanhoudende verbeteringen vereisen het innemen van de medicatie
* Sommige benzodiazepines (voornamelijk Xanax [alprazolam]) helpen ook

Question 32

Paniekstoornis - cognitief gedragsperspectief

Answer 32

• Biologische factoren zijn enkel een deel van de oorzaak vak paniekaanvallen
• Lichamelijke sensaties worden gemisinterpreteerd als tekenen van ernstige ziekten en worden gecontroleerd door vermijdings- en veiligheidsgedragingen
• Anxiety sensitivity (de neiging om te focussen op lichaamssensaties en deze te misinterpreteren)
  Biologische challenge test
• Een procedure om paniekaanvallen uit te lokken en paniekstoornis te evalueren/behandelen

Question 33

Paniekstoornis - cognitieve therapie

Answer 33

Probeert om patienten hun misinterpretaties van lichaamssensaties te corrigeren
* Educatie over wat paniekaanvallen zijn
* Aanleren van manieren om lichaamssensaties beter te interpreteren
* Skills aanleren om om te gaan met angst, met o.a. gebruik van biologische challenge test

Question 34

Obsessief-Compulsieve stoornis - betekenis obsessie en compulsie

Answer 34

Obsessies
* Persistente gedachten, ideeën, neigingen of beelden die onvrijwillig opduiken in het bewustzijn

Compulsies
* Repetitieve en rigide gedragingen of mentale gedachten waarvan mensen voelen dat ze deze moeten uitvoeren
om hun angst te vermijden of reduceren

Question 35

OCD - prevalentie en checklist

Answer 35

• Gerelateerd aan de andere angststoonissen in eigenschappen, oorzaken en therapie responsiviteit
  (maar aparte DSM-categorie)
• Komt voor bij 1-2% vd wereldbevolking
• Begint in kindertijd of jonge volwassenheid; kan fluctueren in
  intensiteit
• Komt even vaak voor bij mannen als vrouwen
• 40% zoekt hulp

Checklist
* Last hebben van obsessies, compulsies of beide
* Deze obsessies of compulsies nemen aanzienlijk veel tijd in beslag
* Significante last of interferentie met het dagelijkse leven

Question 36

Obsessies eigenschappen

Answer 36

Eigenschappen:
* Gedachten die extern en intrusief aanvoelen
* Pogingen om hen te negeren of tegen te gaan lokken angst uit
Veel voorkomende thema’s
* Besmetting
* Agressie en geweld
* Ordelijkheid
* Religie
* Seksualiteit

Question 37

Compulsies eigenschappen

Answer 37

Eigenschappen
* Verschillende vormen van vrijwillige gedragingen of mentale gedachten
* Voelt verplicht / onontkoombaar
* De meeste mensen beseffen dat hun gedragingen onredelijk zijn
* Compulsies uitvoeren verminderd angst voor een korte tijd
* Gedragingen worden vaak rituelen
Thema’s
* Schoonmaken
* Checken
* Orde en balans
* Aanrakingen, verbalisaties en/of tellen

Question 38

OCD - psychodynamisch perspectief –> theorie en behandeling

Answer 38

Theorie
* Gevecht tussen het de id en ego verdedigingsmechanismen verminderen angst via gedragingen en acties
* Freud: OCD is fixatie in de anale fase van de ontwikkeling
* Niet universeel geaccepteerd door psychodynamische theoretici

Behandeling
* Klassieke technieken: vrije associatie en interpretaties door therapeut; weinig onderzoeksondersteuning
* Korte-termijn psychodynamische behandelingen zijn meer direct en actie-georienteerd

Question 39

Obsessief-Compulsieve stoornis –>Cognitief-gedrags perspectief

Answer 39

• Stoornis ontstaat uit de normale menselijke eigenschap om ongewilde en onaangename gedachtes te hebben
• Om negatieve gevolgen te voorkomen proberen patienten hun gedachten te neutraliseren met gedragingen (of andere gedachtes)
• Zichzelf geruststellen
• “goede” gedachtes denken
• Wassen (bv. handen)
• Checken (bv., fornuis)

Question 40

OCD - cognitieve gedragstherapie

Answer 40

• Focus op de cognitieve processen die bijdragen aan het ontstaan en onderhouden van obsessieve gedachten en compulsieve handelingen
• Gebruikt van “exposure en response prevention” oefeningen (ERP) (Meyer)
• Geef eerst voorbeeld (modeling)
• Kan ook via videobellen om in naturalistische omgeving exposure uit te voeren
• Tussen 50 en 70% verbeterd met ERP therapie

Question 41

OCD - biologisch perspectief

Answer 41

• Vroeg onderzoek:
• Familie-historie en tweelingen studies
• Recent onderzoek
• Abnormale serotonine activiteit
• Abnormale hersenstructuren en functioneren
• Cortico-striato-thalamo-cortical circuit

Question 42

OCD - biologische behandelingen

Answer 42

• Serotonine-gebaseerde antidepressiva
• Clomipramine (Anafranil) en gelijkaardige medicatie
• Verbetering bij 50-80% van patiënten met OCD
• Herval wanneer er gestopt wordt met medicatie
• Onderzoek suggereert dat combinatie van therapieën (medicatie + cognitieve- gedragstherapie) het meest effectief is

Question 43

Obsessief-compulsief- gerelateerde stoornissen

Answer 43

• DSM-5 creëerde categorie van Obsessief-compulsief-gerelateerde stoornissen
• Hoarding disorder (verzamelwoede)
• Trichotillomania (hair-pulling disorder)
• Excoriation (skin-picking) disorder
• Body dysmorphic disorder

Question 44

Integrating the Models
Ontwikkelings-psychopathologisch perspectief

Answer 44

• Studie van hoe belangrijke factoren een rol spelen en interageren doorheen de levensloop
• Verschillende factoren
• Genetische factoren
• Hyperactieve angst-circuits in de hersenen
• Geinhibeerd temperament
• Opvoedingsstijlen
• Maladaptieve gedachtepatronen
• Vermijdingsgedragingen
• Stress
• Negatieve sociale factors