H3

Question 1

Neuronen

Answer 1

~ 86 miljard → informatieverwerking

Question 2

Gliacellen

Answer 2

~ 85 miljard → steuncellen (ondersteunen neuronen)

Question 3

Hoe kunnen we zenuwcellen tellen?

Answer 3

1. Fixeer hersenen met formaldehyde
2. Los ze op met ‘schoonmaakmiddel’`= brein soep
3. Tel cellen in ‘brein soep’

Question 4

Cerebrale cortex

Answer 4

~82% van het hersengewicht
~16 miljard neuronen (19%)
~61 miljard gliacellen

Question 5

Cerebellum

Answer 5

~10% hersengewicht
~69 miljard neuronen (80%)
~16 miljard gliacellen

Question 6

Overige hersenstructuren

Answer 6

~8% hersengewicht
~1 miljard neuronen (1%)
~8 miljard gliacellen

Question 7

Neuronen bestaan grofweg uit 3 onderdelen

Answer 7

Dendrieten δένδρον = boom, Verzamelen van info van andere neuronen (input)
Cellichaam (soma) σώμα = lichaam ,1. Integreren/verwerken van info
Axon άξων = as 1, Info versturen (output); vertakkingen aan het eind

Question 8

Sensorische neuronen

Answer 8

Input (afferent)
* Brengen info naar het centrale zenuwstelsel
➢ lange dendriet (info ophalen)
➢ korte axon
* Dendrieten + cellichaam buiten het CNS (figuur blauw) + axon
binnen CNS; knobbeltjes net buiten ruggenmerg daar liggen
de cellichaam van deze sensorische neuronen= dorsale spinale ganglia

Question 9

Interneuronen

Answer 9

Associatie
* Associëren sensorische en motorische activiteit in het CNS
➢ Korte dendrieten
➢ Korte axon
* Dendrieten, cellichaam + axon binnen CNS

Question 10

Motorische neuronen

Answer 10

Output (efferent)
* Zenden signalen van brein en ruggenmerg naar de spieren
➢ Korte dendrieten
➢ Lange axon (bv. van ruggenmerg naar teen)
* Dendrieten + cellichaam binnen CNS (in hersentam +
ruggenmerg) (figuur rood) + axon buiten CNS

Question 11

Gliacellen- steuncellen

Answer 11

Ondersteunen neuronen bij informatieverwerking door:
* Fysieke steun, bescherming
* Voedingsstoffen (doorgeven aan neuronen)
* Verhogen van geleiding
* ‘lijmen’ letterlijk neuronen aan elkaar

Question 12

5 type gliacellen

Answer 12

• Ependymcellen
• Astrocyten
• Microgliacellen
• Oligodendrogliacellen
• Schwann cellen

Question 13

Ependymcellen

Answer 13

Klein, eivormig; scheidt hersenvocht af (CSF)

Question 14

Astrocyten

Answer 14

Stervormig, symmetrisch; voedings- en ondersteuningsfunctie

Question 15

Microgliacellen

Answer 15

Klein, mesodermaal afgeleid: defensieve functie

Question 16

Oligendrogliacellen

Answer 16

Asymmetrisch; vormt myeline rond axonen in hersenen en ruggenmerg

Question 17

Schwann cellen

Answer 17

Asymmetrisch; wikkelt zich rond perifere zenuwen om myeline te vormen

Question 18

Ependymcellen

Answer 18

Functie: productie cerebrospinale vloeistof (CSV)
Vloeistof tussen subarchanoide ruimte, ruggenmerg en hersenholten; vloeistof die door
heel CNS stroomt/beschermt.
Links: waterhoofd (stoornis) ergens in ventrikelsysteem blokkade, maar omdat ependymcellen
continu CSV vormen → hoopt zich op → bij baby’s groeit schedel mee (wordt erg groot) →
waterhoofd; vaak komt dit wel nog wel goed, maar bij volwassenen vaak ergere gevolgen (schade
aan hersenstam); hoe later je erachter komt, hoe erger
Rechts: persoon met waterhoofd: hersenkamers lopen in elkaar over; vloeistof heeft hersenweefsel
weggeduwd

Question 19

Astrocyten

Answer 19

Zorgen voor structurele ondersteuning van het CNS (‘steiger’ celllen)
* Transporteren voedingsstoffen en andere chemische stoffen tussen
bloedvaten en neuronen
* Ondersteunen hersenactiviteit door bloedtoevoer naar het brein te verhogen
(door constrictie verhogen ze bloeddruk, maar door dat los te laten wordt dit
weer verlaagd)
* Stimuleren ‘herstel’ van beschadigd hersenweefsel door vorming van
littekenweefsel. Heel veel littekens is echter niet goed (dan verliest deel van hersenen
functie) dus daarom staat ‘herstel’ tussen haakjes
* Vormen nauwe verbindingen tussen bloedvaten (haarvaten) en neuronen → bloedhersenbarrière (belangrijkste functie) → astrocyten laten alleen nodige voedingstoffen door
en niet de verkeerde afvalstoffen. Meeste medicijnen zijn zo ontwikkeld dat ze de bloedhersenbarrière heen kunnen (voordat ze effect kunnen hebben in brein)

Question 20

Microgliacellen

Answer 20

Ontstaan in het bloed als onderdeel van het immuunsysteem (type macrofaag) en migreren
daarna naar het CNS (alle andere gliacellen hebben hun oorsprong in het hersenweefsel)
* Identificeren ‘lichaamsvreemd’ weefsel en vallen dit aan (verdedigingscellen)= aanval
* Dringen beschadigd hersenweefsel binnen en stimuleren groeifactoren om herstel te
bespoedigen
* Consumeren dood en geïnfecteerd hersenweefsel (dysfunctie (microgliacellen krijgen dit
proces niet voor elkaar) leidt tot plaquevorming= ophoping van eiwitten in brein →
Alzheimer)

Question 21

Oligodendrogliacellen en Schwann cellen

Answer 21

• Myeliniseren axonen van neuronen (=isoleren axonen)
• Myeline is dus dat vettig laagje om neuronen (wit)
• Verbeteren geleiding van axonen → verhogen snelheid en efficiëntie van neurale
  transmissen
• Oligodendrogliacellen kunnen meerdere axonen myeliniseren terwijl Schwann cellen kan
  maar één axon myeliniseren
• Dit verschil, waarom: CNS is belangrijker dat cellen heel goed met elkaar verbonden zijn, in
  PNS is het belangrijker dat ze kunnen worden gerepareerd (want bij CNS zijn neuronen beter
  beschermd in ruggenmerg en hersenen) en axonen in PNS zijn veel minder beschermd;

Question 22

Herstel na beschadigingen (alleen in perifere zenuwstelsel)

Answer 22

Schwann cellen in het perifere zenuwstelsel stimuleren aangroei van axonen na beschadiging
→ axonen in PZS kunnen worden gerepareerd
* Oligodendrogliacellen in het CNS kunnen dit NIET
→ axonen in het CNS kunnen (vooralsnog) niet worden gerepareerd (wel veel
onderzoek)
→ schade in ruggenmerg/hersenen is daarom ook vaak permanent
Bij MS worden de oligodendrogliacellen aangevallen door eigen immuunsysteem → niet meer myeline → niet meer beschermd etc. → alle zenuwbanen
sterven af → CNS kan zichzelf ook niet repareren → vitale
functies vallen weg → terminaal

Question 23

Schwann cellen

Answer 23

in het perifere zenuwstelsel stimuleren aangroei van axonen na beschadiging
→ axonen in PZS kunnen worden gerepareerd

Question 24

Oligodendrogliacellen

Answer 24

in het CNS kunnen dit NIET
→ axonen in het CNS kunnen (vooralsnog) niet worden gerepareerd (wel veel
onderzoek)
→ schade in ruggenmerg/hersenen is daarom ook vaak permanent
Bij MS worden de oligodendrogliacellen aangevallen door eigen immuunsysteem → niet meer
myeline → niet meer beschermd etc. → alle zenuwbanen
sterven af → CNS kan zichzelf ook niet repareren → vitale
functies vallen weg → terminaal

Question 25

Proces

Answer 25

Wanneer een perifeer axon wordt doorgesneden, zal het deel dat nog aan het cellichaam is bevestigd, sterven
2. Schwann cellen krimpen eerst en delen zich vervolgens waarbij gliacellen worden gevormd langs het vroegere pad van het axon
3. Het neuron zend axonkiemen uit, waarvan één
het Schwann-cel pad vindt en een nieuw axonwordt
4. Schwann cellen omhullen dit nieuwe axon en vormen nieuwe myeline

Question 26

Histologie

Answer 26

onderzoek van weefsel

Question 27

Kleuren (stainen) van dunne plakjes hersenweefsel

Answer 27

• Post-mortem= dood
• Ex vivo= levend weefsel (maar zit niet meer vast
  aan lichaam, bv. reageerbuisje)
• In vitro= levend weefsel (in natuurlijke situatie)
  Traditionele maak je met kleuren elke cel apart zichtbaar
  (onder microscoop) en kan je zelfs celkernen zien.

Question 28

Celmembraan

Answer 28

membraan om de cel

Question 29

Nucleus

Answer 29

celkern; bevat chromosomen (genen)

Question 30

Nucleair membraan

Answer 30

membraan om celkern

Question 31

Endoplastmatisch reticulum

Answer 31

= verzameld eiwitten

Question 32

Golgy lichamen

Answer 32

verpakt eiwitten en voorzet ze van ‘adres en postzegel’

Question 33

Microtubuli

Answer 33

vormen het transportnetwerk (‘snelweg’)

Question 34

Celmembraan

Answer 34

Scheidt intracellulaire van de extracellulaire vloeistof
Totale dikte ~8 nanometer (miljardste meter)

Question 35

Membraaneiwitten

Answer 35

semipermeabel

Question 36

semipermeabel

Answer 36

Alleen specifieke moleculen kunnen passeren. Dit kan via een:
* Kanaal; laat specifieke ionen door
* Poort; laat specifieke ionen door als de poort open is (afhankelijk van welk molecuul eraan
bindt)
* Pomp; actief transport; gebruikt energie (ATP) en pompt specifieke ionen de cel in en andere
eruit. Bv. natrium/kalium pomp; helpt het rustpotentiaal in stand te houden

Question 37

Celkern (nucleus)

Answer 37

De celkern wordt omgeven met een nucleair membraan; celmembraan lost wel op en nucleair membraan niet, want deze bestaat uit eiwitten.

Binnen de celkern bevinden zich de chromosomen (letterlijk: gekleurde lichamen; chroma=kleur,
soma= lichaam → “gekleurde lichamen” na histologische kleuring)
* Elke chromosomen is een dubbelstrengs DNA molecuul
* Bevatten het menselijke genoom

Question 38

DNA (deoxyribonucleic acid)

Answer 38

is opgebouwd uit chemische bouwstenen (nucleotides) die uit 3 onderdelen bestaan:
* Fosfaat groep(en)
* Pentose (suiker)
* Eén van de volgende 4 nucleobasen:
➢ Adenine (A)
➢ Cytosine (C)
➢ Guanine (G)
➢ Thymine (T)

Question 39

Chromosomen

Answer 39

Nucleus van elke menselijke cel bevat 23
chromosomen paren (1 van de moeder en 1 van de vader) = totaal 46 chromosomen

Question 40

autosomen

Answer 40

bepalen fysieke kenmerken en gedragsfuncties (bv. haarkleur, intelligentie)

Question 41

geslachtschromosomen

Answer 41

bepalen geslacht XX (vrouw) of XY (man)

Question 42

Homozygoot

Answer 42

als DNA-sequenties op beide allelen hetzelfde zijn

Question 43

Heterozygoot

Answer 43

als DNA-sequenties op beide allelen verschillende zijn

Question 44

Allelen- wetten van Mendel

Answer 44

Allelen kunnen dominant of recessief zijn; ze leiden tot een bepaalde eigenschap of niet
A. Recessief; als allel recessief is, heb je 2 allelen nodig om die eigenschap te ontwikkelen
B. Dominant; als allel dominant is, heb je 1 allel nodig om die eigenschap te ontwikkelen