H2: geschiedenis Flashcards
emperium
politieke entiteiten met een substantieel geografisch oppervlak dat veel verschillende mensen omvat, en waarover 1 machtige heerser regeert
dynastieke staten
leden van families regeren over staten of een imperium over verschillende generaties heen.
volkssoevereiniteit
is het principe dat het volk (als geheel) het hoogste gezag van de staat vormt. (Fr en A revoluties)
feodaliteit
politiek stelsel waarbij keizer een heel groot grondgebied bezit en vertrouwt bestuur van gebieden toe aan leenmannen (graven, hertogen…) en op hun beurt lenen zij het uit aan andere personen die het opnieuw voor hen gaan besturen van allerlei loyalisten, verbanden, huwelijken…
Vrede van Westfalen
Een aantal verdragen werden afgesloten om de dertigjarige oorlog te beëindigen, waarbij de staat werd geïntroduceerd als nieuw politiek systeem.
Concert van Europa
Diplomatiek overlegorgaan van vijf grootmachten (VK, Rusland, Oostenrijk-Hongarije, Pruisen en Frankrijk) die de dragende pijlers waren van die multipolaire orde, beslissen elkaar te consulteren wanneer er een veiligheidscrisis/bedreiging voor het Europese machtsevenwicht zich voordoet. Werd vooral opgericht om absolutistische monarchieën te behouden en liberale rebellieën te stoppen.
Krimoorlog
Clash tussen GB en Frankrijk, en Rusland en het Ottomaanse Rijk.
Mercantilisme
Een doctrine dat stelt dat militaire macht het centrale doel van staten is. Deze macht is gebaseerd op financiële rijkdom.
Otto von Bismarck
Pruisische leider die zorgde voor de eenmaking van Duitsland, het concert van europa liet heropleven en een politiek gericht op machtsbalans voerde tijdens de Berlijnse wereldorde.
Triple alliantie
was een verdrag tussen het Duitse Rijk, Oostenrijk-Hongarije en Italië, gesloten (20 mei 1882) om elkaar te steunen in het geval van een aanval op een van hen door twee of meer grootmachten.
Triple entente
was de alliantie gevormd in 1907 tussen het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland, de Derde Franse Republiek en het Keizerrijk Rusland na het tekenen van het Verdrag van Sint-Petersburg.
Schlieffenplan
is het plan dat de Duitse generaal Alfred von Schlieffen (1833-1913) ontwikkelde om in geval van oorlog met Frankrijk laatstgenoemd land zo snel mogelijk te kunnen overrompelen via België.
Aanleidingen WOI
- Europese leiders zagen een verandering in de relatieve balans van capaciteiten waardoor overgaan tot oorlog de beste optie leek
- kantelende machtsverhoudingen, oorlog leek de beste optie om conflicten tussen staten op te lossen
- Allianties werden gemaakt: Triple alliantie en Triple Entente zorgden voor wederzijdse angst en verdenking
- De illusie dat toekomstige oorlogen snel en efficiënt gewonnen zouden worden (Schlieffenplan)
Controle verloren over een regionale crisis in de Balkan
oktoberrevolutie
Bolsjewieken in Rusland verdrijven de tsaar van de macht en nemen de macht over. Rusland trekt zich terug uit WO I en vormt zich om tot Sovjet-Unie.
nationale zelfdeterminatie/zelfbeschikkingsrecht
leden van een onderscheidbare en duidelijk identificeerbare etnisch-linguistische gemeenschap of natie hebben het recht om hun eigen onafhankelijke staat te vormen en zouden niet onderdrukt mogen worden door een emperium
Volkenbond
een internationaal orgaan opgericht door het Verdrag van Versailles om staten te voorzien van een internationaal legaal en institutioneel kader om hun conflicten op te lossen en toekomstige oorlogen te voorkomen, gebaseerd op het principe van collectieve veiligheid.
Veertienpuntenprogramma van Wilson
Visie op naoorlogse wereldorde waarin hij pleit voor een liberale wereldorde met open economie, transparante verdragen, zelfbeschikkingsrecht en de oprichting van een Volkenbond
Ruhrcrisis
Duitsland kon de schadevergoedingen niet betalen en in een poging om dit geld wel te krijgen bezette Frankrijk de Duitse geïndustrialiseerd Ruhr vallei. Duitsland ging geld bijprinten en veroorzaakte zo een hyperinflatie.
Pact van Locarno
Westelijke grenzen (met Frankrijk en België vastgelegd in Verdrag van Versailles) worden erkend door Duitsland. Duitsland mocht toetreden tot de Volkenbond.
Kellogg-Briand pact
internationaal verdrag waarbij oorlog buiten de wet werd
gesteld
München analogie
Duitsland verklaarde dat 3.5 miljoen etnische duitsers die in Tsjechoslowakije leefden onderdrukt warden en gebruikte dit als reden voor militaire actie. De eerste minister van GB en Frankrijk zijn daarop samengekomen met hilter en Mussolini in München, waar ze akkoord gingen met Hilter’s eis om dit deel van Tsjechoslowakije over te dragen naar Duitsland, zonder overleg met Tsjechoslowakije zelf. Dit wordt gebruikt als hét voorbeeld van de verzoeningspolitiek door Westerse democratieën in het interbellum.
Beggar-thy-neighbour beleid
beleid dat crisis op andere landen probeert af te
wenden door bv. munt te devalueren: zorgt ervoor dat het product dat jij maakt goedkoper wordt in het buitenland -> kortstondig zetje (export en welvaart bevorderen) => spiraal van competitieve devaluering en oplopende
toltarieven: handel die landen met elkaar verdreven werd meer en meer belast (om je eigen industrie te proberen bevoordelen)
Blitzkrieg
Een oorlogvoeringstrategie van de Duitsers waarbij de snel en beweeglijk doorheen zwakke punten in de verdediging van hun vijanden gingen. B deed geen zware verzetspogingen meer (geleerd na WOI), waardoor het snel ging.
Operatie Barbarossa
Hitler opent plots oostelijk front -> oorlogsverklaring aan
Rusland, om Russische olievelden te veroveren om tanks te bevoorrading