Gynaecologische ziekten Flashcards
Histologie uterus
- Endometrium: 2/3 zona functionalis en 1/3 zona basalis, bestaande uit columnair epitheel + tubulaire cellen + stroma
- Myometrium: spierwand van de baarmoeder
- Serosa: bekleding van de baarmoeder
Histologie cervix
- Plaatjes epitheel: vaginale kant, zuur mileu, minder bloedvaatjes
- Cilindrisch epitheel: overgang vagina naar baarmoeder, groeven, bloedvaatjes
- Transformatie zone: zone tussen plaatjes en cilindrisch epitheel
Ectropium of erosie
Cilindrisch epitheel dat naar buiten klapt waardoor bloevaatjes in contact komen met het zure milieu van de vagina. Bloedvaatjes raken zo geïrriteerd.
→ normaal bij vrouwen die de pil nemen, niet normaal na menopauze
Musculus levator ani
Belangrijkste bekkenbodemspier, bestaande uit 2 delen. Deze spier houdt het bekkenbodem omhoog.
Menstruele cyclus
- Hypothalamus → hypofyse → ovaria → uterus
- Androgenen, oestrogenen, progesteron
- 2-cell 2-gonadotropines: theca cel (corpus luteum) en granulosa cel (follikel)
- Endocriene controle: gonadotrofines, LH en FSH, negatieve feedback van oestrogeen (E)
Tanner stages
Veranderingen die optreden in het lichaam van de vrouw gedurende puberteit:
* Adrenarche: DHEA
* Pubarche: beharing
* Thelarche: borst
* Menarche: menses
Vertraagde puberteit
Abnormale puberteit
- Geen karakteristieken (13j) geen menarche (16j)
- Anatomische afwijkingen
- Hypergonadotroop hypogonadisme: dysfunctie gonaden; gonadale dysgenese/ 45x (Syndroom van Turner), prematuur ovarieel falen
- Hypogonadotroop hypogonadisme: syndromen, tumoren, anorexia, medicatie, hypothyroïdie, Cushing, …
Congenitale bijnierschorshyperplasie
- Enzymtekort in de bijnier: voornamelijk 21-hydroxylase defficiëntie
- Opstapeling androgenen en een tekort aan corticoïden
- Virilisatie, hypoNa+, hyperK+, hypotensie
- Behandeling: hydrocortisone, fluorocortisone
Asynchrone puberteit
Androgeen insensitiviteit: 46 XY, testes, vrouwelijke uitwendige genitalia, blind eindigende vagina, geen vrouwelijke interne genitalia, geen beharing, wel borstontwikkeling
Heterosexuele puberteit
PCOS
- Polycystisch ovarieel syndroom (PCOS)
- LH-afhankelijk hyperandrogenisme: hirsutisme, oligo/ amenorree, obesitas, acanthosis nigricans, acné
- Ovaria en hormonen in een steady state: LH/FSH ratio gestegen, ovaria vergroot en veel follikels, geen ovulatie, enodmetrium proliferatief, oestrogeen is normaal of gestegen (perifeer) + testosteron en androgenen gestegen (ovarieel), insuline resistentie en hyperinsulinsme, SHBG laag
- Behandeling: clomifeen citraat, dieet, metformine, pil
Contraceptie
- Natuurlijke methoden: ‘coitus interruptus’, kalendermethode, temperatuur/ slijm
- Barrière methoden: condoom, diafragme, cap, spermicide (nonoxynol-9) → ook tegen SOA’s
- Hormonale contraceptie: gecombineerde OAC, ‘progestageen only’ (POP/ minipil - depot progestageen, etonogestrel implant), spiraaltje
- Sterilisatie: vasectomie man, hysteroscopisch, laparoscopisch, tijdens abdominale ingreep
- NOOD: levonorgestrel, ulipristal, mifepristone
Tienerzwangerschap
- Onder 15 jaar: vroeggeboorte, groeirestrictie, pre-eclampsie, obstructed labor
- 15-19 jaar: socio-economisch
Infertiliteit
- Subfertiliteit, fecundabiliteit, cumulatieve zwangerschapskans 1 jaar = 85%, psychologische impact
- Invloedsfactoren: leeftijd, obesitas, timing en frequentie coïtus
- Oorzaken: ovulatoir, tubair, uteriene implantatie, cervicaal, endometriose, ‘unexplained’
Endometriose
- Endometrium buiten de uterus, maandelijkse bloeding
- Zelden voor menarche of na menopauze
- Symptomen: asymptomatisch, dyschezie/ dyspareunie/ dysmenorree, chronische pijn, infertiliteit, anaal bloedverlies/ blaasklachten, vermoeidheid
- 50-60% progressie binnen 12 maanden
- Diagnose: klinisch onderzoek, echografie, laparoscopie + differentieel diagnose
- Behandeling: chirurgisch (eradicatie), medicamenteus (progesteron, OAC continu, LHRH agonisten) → pijn vs fertiliteit
- => associatie epitheliaal ovariumca!
Fertiliteitsinvestigaties
- Transvaginale echografie en HyFoSy
- Basaal hormonaal bilan
- Endometrium biopsie
- Mannelijk: semen analyse
- Laparascopie
Fertiliteitsbehandelingen
- Life-style measures: vermagering
- Etiologie behandelen
- Chirurgie: e-ose, myomen, tubaherstel, drilling
- Ovariële stimulatie: gecontroleerde uitrijping van eicellen, gecontroleerde hyperstimulatie → clomifeen citraat: anti oestrogeen effeccten, stimulatie GnRH en dus FSH en LH
In vitro fertilisatie (IVF)
- Maximaal 6 cycli en maximaal 42 jaar
- Richtlijnen voor terugplaatsing (SET)
- Intra-cystoplasmatische sperm injection (ICSP)
- Risico’s: meerling zwangerschap, bloeding/ infectie bij pick-up, ovariële hyperstimulatie (toegenomen ovariële vasculaire permabiliteit)
- Symptomen ovariële hyperstimulatie: buikpijn, opgezet abdomen, ascitis, grote ovaria, nausea en diarree, hemoconcentratie, nierfalen en oligurie, pleurale effusie en dyspnoe → BEHANDELING: rust, lab monitoring, correctie elektrolytstoornissen, anitstolling, IV vocht, albumine/ eiwitrijke drankjes
Partogram
- Fase 1: ontsluitingsfase/ breken van de vliezen, latente en actieve fase
- Fase 2: uitdrijving, sterke contracties → Caput succedaneum vs moulding
- Fase 3: nageboorte,
Foeto-pelviene dysproportie
- Hoofd te groot voor bekken: cephalopelvische dysproportie
- Schouders te breed voor bekken: schouderdystocie
- Behandeling: keizersnede, kunstverlossing (forceps, vacuüm extractie)
Bij moulding
Schouderdystocie
- Schouders te breed voor het bekken, vooral bij moeders met zwangerschapsdiabetes
- Hoog geboortegewicht
- Clavicula fractuur
- Brachiaal plexus letsel
- Asfyxie
Asfyxie
- Ongepaarde placenta gaswisseling met hypoxemie, hypercapnie en metabolie ascidose (lactaat!)
- Encephalopathie en respiratoire complicaties
- Cerebrale plasie
Keizersnede
- Indicaties: cephalopelvische dysproportie, abnormale ligging, foetaal lijden, foetale afwijking, maternale aandoening, voorafgaande keizersnede, placenta/ tumor previa
- Voordelen: minder foetaal lijden, planbaar, geen perineaal trauma, minder fecale incontinentie
- Nadelen: langer herstel, meer infecties, hoger thrombose risico, transiënte tachypnoe neonaat
- Anesthesie: epidurale (lokaal anestheticum + opioïd, stollingstoornissen, sepsis/ lokale infectie!), algemene anesthesie (gefaalde intubatie, aspiratie, transfer mediactie tot foetus!)
Miskraam
- Meest voorkomende zwangerschapscomplicatie
- Symptomen: buikpijn, vaginaal bloedverlies, afname zwangerschapsklachten
- Types: dreigend, volledig, onafwendbaar, ‘missed’ abortion, ‘blighted ovum’/ lege vruchtzak
- Risicofactoren: maternale leeftijd, roken/ drugs/ exces caffeïne, teratogene medicatie, maternale aandoening (schildklier, diabetes)
- Diagnose: Echografie (ebryo zonder hartslag, lege vruchtzak), labo (dalend hCG)
- Behandeling: expectatief, medicamenteus (mifepristone en misoprostol), curettage, anti-D immunoglobulines, psychologische impact