geschiedenis hoofdstuk 4 Flashcards
probleemstelling
Welke invloed had het humanisme op de samenleving van de nieuwe tijd ?
Wat gebeurt er vanaf de 14e eeuw in de belangrijkste economische centra ?
- barst een reactie los =>
- rijke handelaars en edellieden worden zich van hun macht positie en rijkdom bewust
- EN omdat ze machtige, rijke inwoners zijn, willen ze dat aantonen aan de hand van hun levensstijl (opscheppen)
voorbeeld van machtige, rijke inwoners
de heren van Gruuthuuze, renaissancepauzen te Rome
belangrijke economische centra vanaf de 14e eeuw
Brugge en Italië
Hoe onderscheiden de machtige, rijke inwoners zich ?
- bouwen in midden van stad schitterde paleizen -> wordt afgesloten met stevige poorten en hoge vensters
- op platteland bezitten vaak buitenverblijven => ze stad kunnen ontvluchten
- binnen de muren van hun paleizen -> comfortabel mogelijk te leven (doel)
Wie komt er in het centrum te staan bij de humanisten ?
niet God, maar de mens = antropocentrisch
hadden een antropocentrisch mensbeeld
vervolg nieuwe levensstijl
de rijken en machtigen veroorzaakten een belangrijke verandering in de traditionele middeleeuwse cultuur
Waarom noemden ze zich humanisten ?
ze geloofden in de enorme mogelijkheden van de mens (mens = centraal)
aanwakkeren
versterken
Hoe werd de evolutie verder aangewakkerd ?
door de ineenstorting van het Byzantijnse Rijk ( = )
Door wat vluchten vele Byzantijnse handelaars, kunstenaars en geleerden –> Italië ?
door de veel oprukkende Ottomanen
Wat brengen de Byzantijnse handelaars, kunstenaars en geleerden –> Italië ?
kunst en cultuur
Wat brengen de Byzantijnse handelaars, kunstenaars en geleerden –> Italië ?
kunst en cultuur (oa. gebaseerd en gebouwd op Klassiek Oudheid)
evolutie van humanisten
nieuwe levensstijl van humanisten
geleerden hadden door dat mens zich zelf stuurt en niet God =>
mens = centraal
Wat was de nieuwe visie en kennis?
Wat bracht de nieuwe visie op ?
Byzantijnen brengen cultuur en kunst naar Italië
- vernieuwende kijk op de realiteit
- –> met als gevolg
groeiende belangstelling voor de oudheid + overblijfselen ervan
kenmerken humanisme
- vertrouwen in de mens
- ambitie en geloof in de maakbaarheid van de mens
- individualisme
- idealisering van de mens
Franse schrijver Rabelais schreef sprookje over 2 reuzen, (over) wat schreef hij in het sprookje
wat Pantagruel allemaal moest leren
Wat moest Pantagruel allemaal leren ?
- erg algemene opleiding volgen :
- studie van klassieke talen = centraal
- 7 vrije kunsten (Wiskunde, Geometrie,
Muziek, Rechten, Biologie, Geneeskunde)
WiGeoMuReBiogeneeskunde - de Bijbel bestuderen
Waarom vonden humanisten taal zo belangrijk in de opleiding ?
- omdat mens = zich uitdrukt in taal
- enkel wie taal beheerst –> juiste en oorspronkelijke betekenis uit de tekst kan halen
homo universalis def
- een homo universalis is een geleerde die bereid is zich in zo veel mogelijk takken van de wetenschappen en kunsten te specialiseren
- streeft een zo breed mogelijke opleiding na
homo universalis synoniem
universele mens
Betekend de opkomst van het antropocentrische dat je niet meer gelovig moest zijn ?
nee, een goede humanist moet ook de Bijbel lezen (liefst in zijn oorspronkelijke talen )
Waaraan ergerde Erasmus zich ?
de drukker nam fouten in de tekst zonder enige kritiek over
Wat was volgens Erasmus een oplossing ?
- fouten = uit tekst gehaald worden => oorspronkelijke tekst bestudeerd kon worden –> humanisten
methode om fouten uit een tekst te halen
wetenschappelijke tekstkritiek
Waarom veranderde tekstkritiek stilaan in een algemene kritiek ?
- omdat humanisten niet meer alleen de fouten uit de teksten zochten (=haalden)
- gingen ook de inhoud van de tekst in vraag stellen
Welk boek schreef Thomas More ?
Utopia
inhoud Utopia
- over de ideale samenleving
- gelijkheid op sociaal gebied /elk vlak (tussen man en vrouw)
eigenschappen ideale mens volgens Niccolo Machiavelli
- vorst = krachtdadig optreden en vooral -> doel toewerken, ook al moet hij daarvoor een onpopulaire politiek uitvoeren (het doel heiligt de middelen = maakt niet uit hoe maar het doel moet bereikt worden)
Is er een gelijkenis of verschil tussen ideale samenleving van Thomas More en Niccolo Machiavelli ?
verschil
Waarom was Andreas Vesalius verbonden met het humanisme ?
- bestuurde Klassieke Oudheid
- leerde klassieke talen en had een kritische ingesteldheid
Waarom werd Vesalius enkele jaren geleden genomineerd als “grootste Belg” ?
was 1 van de 1ste artsen die vertrok van eigen waarneming en dissecties uitvoerde op het menselijk lichaam (gestolen van galg ,->sneed het open –> probeert skelet samen te stellen => stelt een boek samen adhv zijn bevindingen)
Hoe zat de middeleeuwse geneeskunde (vroeger) in elkaar ?
gebaseerd op een blind vertrouwen op de teksten van een Griekse dokter, Galenus
Wat deed Andreas Vesalius als eerst ?
onderzoekt en begrijpt de mens voor het eerst
gekleurd zijn
partijdig, vooringenomen
Door wat is het middeleeuws beeld van het heelal gekleurd ?
door de Bijbel
Wat was de observatie van de sterrenkunde ?
aarde = centraal en alle planeten en de zon draaien rond dit vaststaand middelpunt
Door wie werd de observatie van de sterrenkunde in vraag gesteld ?
door Nicolaus Copernicus
Op basis van wat stelt hij ( Nicolaus Copernicus) vast dat de sterrenkunde heliocentrisch is ?
op basis van teksten uit de oudheid en eigen observaties
Wat stelt Nicolaus Copernicus vast ?
dat de zon het centrum van ons sterrenstelsel is ( heliocentrisch)
Wat stelt Kepler vast ?
dat de baan van de aarde rond de zon ellipsvormig is
ellipsvormig
ovaal vormig
Wat heeft Galilei Galileo bewezen ?
dat de baan van de aarde rond de zon ellipsvormig is
Door wat kon Galilei Galileo zijn stelling aantonen ?
door zijn sterrenkijker
Wat heeft Galilei Galileo gebruikt om zijn stelling aantonen ?
door zijn sterrenkijker
fout van Galenus
lichaam van aap beschreven ipv mens
Voor wat zorgde het onderzoek van Andreas Versalius ?
grote vooruitgang en ligt aan basis van moderne geneeskunde
Wat had de Kerk te zeggen over Galilei Galileo’s stelling ?
- Kerk = stelling/theorie niet aanvaarden ,wou dat hij z’n stelling/theorie introk
- maar Kerk kon wetenschappelijke vooruitgang niet tegenhouden
Wat heeft Newton bewezen ?
ook al draait de aarde rond, de levende wezens, voorwerpen … => kunnen op de bewegende aarde leven
–> de F houdt de planeten in hun baan
Hoe doe je volgens René Decartes het best aan onderzoek ?
niet door je zintuigen (die bedriegen je ), maar door zelf te redeneren
rationalisme
- methode om zelf te redeneren (voor kennis van de natuur)
- ratio -> rede = verstand
emperisme
- methode waar je je zintuigen wel gebruikt (voor kennis van de natuur)
- emperie -> ervaring als bron van kennis
Wat heeft Michelangelo getekend ?
David
Wat heeft Leonardo da Vinci getekend ?
Homo Vetruvius of Vetruviusman
Wat is het verband tussen het humanisme en de kunst ?
- mens = afgebeeld in niet-godsdienstige wereld context
kenmerken van David
zelfbewuste strijder
kenmerken Homo Vetruvius
wordt in wetenschappelijke context onderzocht
verband tussenn David en Homo Vetruvius
allebei = naakt
Wat wordt er op de tekeningen weergegeven ?
- de anatomie
- naakten = geïdealiseerd en laten zich bewonderen
Vele humanisten hadden kritiek op de gang van zaken in de Kerk. Welke kritiek formuleert Erasmus ?
- op onwetendheid van de lage clerus
- rijkdom en machtsdrang van hoge clerus
geocentrisch
aarde = centrum van heelal
wetenschappelijke revolutie
- meer interesse in de wetenschap
- Natuurkunde = belangrijker
- architecten en kunstenaars gingen klassieke vormen weer gebruiken in ontwerpen van gebouwen
Waarom is dergelijke kritiek logisch vanuit het uitgangspunt (= basis voor het vervolg ) van een humanist ?
- humanist wou -> oorspronkelijke betekenis van clerusambt en dat had alles met levenswijze van armoede en christendom te maken
- voor humanisten = betekenis van psalmen en teksten + studeren = belangrijk
