General

Question 1

Cilet jane faktoret kryesore qe ndikojne ne menaxhimin e veprimtarise se biznesit?

Answer 1

Zhvillimi dhe menaxhimi ndikohen nga: kushtet ekonomike, sistemi politik, struktura sociale, kuadri ligjor e rregullator, zhvillimi teknologjik, faktoret nderkombetar.

Question 2

Cfare jane gjykimet normative?

Answer 2

Gjykimet normative jane pretendime qe konstatojne apo lene te kuptohet se dicka eshte e mire apo e keqe, e drejte ose e gabuar, nese ky veprim duhej apo nuk duhej te behej. Udheheqes per veprim duke bartur nenkuptime lidhur me sjelljen duke shprehur vlera.

Question 3

Cfare jane gjykimet jo-normative?

Answer 3

Gjykimet jo-normative, ndryshe nga gjykimet normative cilesojne, perkufizojne dhe pershkruajne, megjithate kete e kryejne ne menyre komplet objektive pa nenkuptime ne lidhje me udheheqje te sjelljes.

Question 4

Si ndryshon gjykimi moral prej atij ligjor?

Answer 4

Konceptet normative te se mires apo se keqes vleresohen kundrejt pajtueshmerise me standartet paraprakisht te vendosura. Gjykimet ligjore si standart krahasues perdorin ligjin per krahasim nga gjykimet morale qe perdorin sjelljen morale.

Question 5

Si ndahen standartet morale dhe pershkruaji shkurtimisht?

Answer 5

Standartet morale ndahen ne:
norma morale-standarte sjellje qe ndalojne veprime specifike.
parime morale-pergjithesim i sjelljes morale per te vleresuar pajtueshmerine e politikave, inst. sociale dhe individet.

Question 6

Pershkruaj fazat e zhvillimit moral?

Answer 6

Zhvillimi moral kalon neper 6 faza te shtrira ne 3 nivele maturie:

1) niveli parakonvencional-fokusohet ne interesin vetiak per tju pershtatur rregullave te imponuara dhe te jap pasoja pozitive ndaj partise tjeter.
2) niveli konvencional-ne menyre te pakundershtueshme pranohen standartet morale te grupit qe i perkasim
3) niveli postkonvencional-shqyrtojme me sy kritik standartet morale ndaj te cilave kemi qene besnik dhe orientohemi me parime etike universale.

Question 7

Cfare nenkupton me etiken e biznesit?

Answer 7

Etika e biznesit eshte studim i specializuar i cili merret me te drejtat dhe gabimet morale . Ajo perqendrohet ne menyren se si zbatohen standartet morale vecanerisht ne politike, institucione dhe ne sjelljen e biznesit.

Question 8

Cfare trajtohet kryesisht nga etika e sotme e biznesit?

Answer 8

Keqdrejtimi apo corientimi menaxherial si praktika ilegale apo jo-etike te menaxhereve individual apo organizatave, shkaqet dhe mjetet e korrigjimit.
Konfuzionet morale si probleme etike qe perballon menaxheri qe mund te perfshije konflikt interesash psh.

Question 9

Ne cfare parimi apo kriteri bazohet pikepamja etike utilitariane?

Answer 9

Gjykimet etike kufizohen ne kuader te dobise dhe shpenzimit, ku nje sjellje eshte etike nese ajo siguron perfitim te madh per numer te madh individesh; kufizimi i kesaj pikepamje theksohet kur rezultatet jo gjithmone i justifikojne mjetet sic do te ishte sakrifica e minoriteteve.

Question 10

Cilat mund te jene keqkuptimet e parimit te dobishmerise?

Answer 10

• Parimi neglizhon veprimet alternative per ate veprim qe sjell dobine me te madhe. Megjithate ne raste kjo mund te jete e tille vetem per individe te caktuar. Dobia duhet te jete gjithperfshirese.
• Veprimet nuk jane te drejta nese kostot > dobite.
• Mund te keqkuptohet qe parimi analizon vetem pasojat direkte dhe te menjehershme te veprimeve. Perkundrazi parimi shqyrton pasojat direkte dhe indirekte, te menjehereshme dhe te ardhme.

Question 11

Te drejtat njerezore sipas “deklarates univerzale per te drejtat e njeriut” ?

Answer 11

1. E drejta e prones private.
2. E drejta e punesimit adekuat dhe mbrojtje nga papunesia.
3. E drejta e shperblimit per jetese te denje.
4. E drejta per tu organizuar ne sindikata
5. E drejta e pushimit dhe e kohes se lire.

Question 12

Pershkruaj te drejtat negative dhe pozitive?

Answer 12

Te drejtat negative bazohen ne parim te mos nderhyrjes ne veprimtarine e atij qe i gezon keto te drejta (privatesia, e drejta per vetmbrojtje etj)
Te drejtat pozitive detyrojne nderhyrjen pozitive per tju dhene individeve dicka kur nuk jane ne gjendje ta sigurojne apo ju detyrohen institucionet (ne saje te standartit jetesor)

Question 13

Sqaro rregullat etike qe drejtojne kontratat?

Answer 13

1. Te dyja palet duhet te njohin plotesisht natyren e marreveshjes.
2. Asnjera nga palet nuk duhet te keqinterpretoje qellimisht faktet e kontrates.
3. Asnjera pale nuk duhet te detyrohet te hyje me zor ne marreveshje.
4. Kontrata nuk duhet te vendos palen ne shterngese qe te kryeje veprim jo-moral.

Question 14

Ne cfare parimi bazohet drejtesia socialiste?

Answer 14

Drejtesia socialiste bazohet ne dy parime:

• Njerezit realizojne potencialin e tyre nepermjet ushtrimit te aftesive ne pune.
• Perfitimet e gjeneruara nga puna duhet te perdoren per te nxitur lumturine dhe mireqenien e te gjithe individeve.

Question 15

Cfare eshte tregu?

Answer 15

Nje treg mund te perkufizohet si nje grupim individesh te cilet synojne shkembimin e pronesise te produkteve, sherbimeve ose parave.

Question 16

Pershkruaji shkurtimisht vecorite e tregut te perkryer?

Answer 16

pa imponim nga forcat e jashtme qeveritare, mungese monopolie, informacione te plota rreth 2 partive ne treg, liri e plote per te participuar ne treg, produktet apo sherbimet jane te ngjashme mes veti etj.

Question 17

Sqaro cilat jane tre aspektet kryesore ku mund te themi se tregjet e konkurrences se perkryer jane te moralshem?

Answer 17

1. Udheheqin shitesit e bleresit ne shkembimin reciprok te mallrave ne nje menyre qe eshte krejtesisht e drejte; kjo nenkupton se eshte personifikim i drejtesise kapitaliste qe bazohej ne parim te kontributit te dhene.
2. maximizojne dobine e bleresit dhe shitesit duke i udhehequr drejt efikasitetit ne alokimin, perdorimin dhe shperndarjen e mallrave ne treg.
3. plotesojne arritjet e tyre duke respektuar te drejtat e bleresit dhe te shitesit per te marre pjese ne treg.

Question 18

Sqaro disa praktika jo-etike te tregut?

Answer 18

• Fiksimi i cmimit si marreveshje mes menaxhereve te oligopoleve per cmime artificiale te larta.
• Manipulim oferte me kufizim te sasise qe te rezultoje rritje cmimi.
• Marreveshjet tregtare ekskluzive
• Marreveshjet e lidhura
• Diskriminimi ne cmim

Question 19

Si mund te parandalohet fenomeni i korrupsionit?

Answer 19

shamngia e monopolit, qartesimi i funskioneve administrative te zyrtareve publik e privat, kontrolli i autorizimit te veprimeve si dhe rritja e llogaridhenies.

Question 20

Pershkruaji detyrimet morale qe i ka biznesi ndaj konsumatoreve sipas teorise se kontrates?

Answer 20

1. Detyrimi per te respektuar deklarimet e bera rreth nje produkt qe e kane orientuar bleresin te hyje ne marreveshjen kontraktore.
2. Detyrimi per te informuar konsumatoret rreth produktit qe shitet dhe me kushtet e shitjes.
3. Detyrimi per te mos shtremberuar duke mbajtur informacione fshehtas rreth produktit keshtu duke mashtruar bleresin.
4. Detyrimi per te mos shtrenguar nen influence te papershtatshme qe konsumatori te beje blerje iracionale.

Question 21

Sqaro efektet psikologjike te reklames?

Answer 21

Reklamat jane bezdisese dhe perseriten vazhdimisht me pamje irrituese, keshtu duke prishur shijet e publikut.

Question 22

Cfare ben reklama , informon apo perpiqet te binde?

Answer 22

Reklamimi shkel te drejten e individit per te zgjedhur vete duke nxitur apo manipuluar deshirat fizike permes reklames. Ne kete rast deshirat formohen ne sherbim te prodhimit; qellimi i vetem qe te shitet produkti.

Question 23

Si mund te evidentojme diskriminimin ndaj anetareve te nje grupi ne institucion?

Answer 23

Evidentohet duke krahasuar shperndarjen e ketij grupi brenda institucionit. Krahasohen perfitimet mesatare me grupet tjera, nr. i anetareve ne pozita te uleta dhe nr. i tyre ne pozita me te larta brenda organizates.

Question 24

Cilat jane argumentet kryesore qe ngriten kunder fenomenit te diskriminimit ne pune dhe shpjegoi ato?

Answer 24

Argumentet kryesore qe parashtrohen jane ne baze te parimeve morale, pra:

• Diskriminimi minimizon eficiencen e shfrytezimit te burimeve njerezore dhe ul dobishmerine pasi punonjesit nuk vleresohen sipas aftesive por sipas disa faktoreve arbitrar.
• Diskriminimi dhunon mbi te drejtat baze te njeriut duke i trajtuar si inferior dhe duke i vendosur sistematikisht ne pozita socio-ekonomike me te uleta.
• Dhunim i parimit te drejtesise duke dhene shperndarje te padrejte te perfitimeve dhe detyrimeve ne saje te faktoreve arbitrare si raca apo seksi. Nuk jepen mundesi te barabarta punesimi.