Geirfa BY4

Question 1

Ffosfforyleiddiad lefel swbstrad

Answer 1

Ffurfio’n uniongyrchol o gyfansoddion ffosfad a ddefnyddir yn y broses

Question 2

Cydensym

Answer 2

Moleciwl sydd angen ar ensym i weithredu

Question 3

Staen Gram

Answer 3

Dull o staenio bacteria i helpu i’w hadnabod nhw

Question 4

Aerobau anorfod

Answer 4

Amgen O2 ar gyfer metabloaeth

Question 5

Anaerobau amryddawn

Answer 5

Tyfu’n aerobig pan fo O2 ond gallu byw yn anaerobig

Question 6

Anaerobau anotfod

Answer 6

Tyfu heb O2 yn unig

Question 7

Aseptig

Answer 7

Proses sy’n cael ei chyflawni dan amodau di-haint

Question 8

Cytref

Answer 8

Clwstwr o gelloedd sy’n ffurfio o un bacteriwm drwy atgynhyrchu anrhywiol

Question 9

Mesur twf uniongyrchol

Answer 9

Amcangyfrif cyfradd twf drwy fesur diamedr cytref o facteria neu ffwng wrth iddo ledaenu o bwynt canolog

Question 10

Eplesysd

Answer 10

Llestr sy’n cael ei ddefnyddio i feithrin micro-organebau

Question 11

Metabolyn eilaidd

Answer 11

Cemegyn sydd ddim yn anghenreidiol ar gyfer twf y ffwng ac sy’n cael ei gynhyrchu ar ôl diwedd y cyfnod twf esbonyddol, pan fydd y glwcos wedi disbyddu

Question 12

Ffotoffosfforyleiddiad

Answer 12

Synthesis ATP o ADP a Pi gan ddefnyddio egni golau

Question 13

Sbectrwm amsugno

Answer 13

Graff sy’n dynodi faint o olau mae pigment penodol yn amsugno ar bob tongedd

Question 14

Sbectrwm gweithredu

Answer 14

Graff sy’n dangos cyfradd fforosynthesis ar wahanol tonfeddi golau

Question 15

Ffotosystem

Answer 15

Casgliad o bigmentau ategol sy’n derbyn egni golau ar wahanol tonfeddi ac yn sianelu’r egni hwn i’r ganolfan adweithio

Question 16

Ffosfforyleiddiad

Answer 16

Ychwanegu ffosffad at ADP

Question 17

Poblogoaeth

Answer 17

Grwp o organebau o un rhywogaeth sy’n rhyngfridio ac yn byw mewn ardal penodol

Question 18

Cyfradd geni

Answer 18

Gallu’r boblogaeth i atgenhedlu

Question 19

Mewnfudo

Answer 19

Symudiad unigolion i mewn i boblogaeth

Question 20

Ffactor biotig

Answer 20

Ffactor sy’n ymwneud â rhan byw yn amgylchedd organeb

Question 21

Anfiotig

Answer 21

Y rhan anfyw o amgylchedd organeb

Question 22

Dwysedd ddibynnol

Answer 22

Effaith yn cynyddu wrth i ddwysedd y boblogaeth gynyddu e.e gwastraff gwenwinig yn cronni

Question 23

Dwysedd Annibynnol

Answer 23

Nid yw effaith ffactorau hyn yn dibynnu ar ddwysedd e.e tân

Question 24

Pla

Answer 24

Unrhyw organeb sy’n cystadlu yn erbyn poblogaeth o organebau âphywsigrwydd economiadd neu’n cael effaith anffafriol arnynt

Question 25

Y gylchred nitrogen

Answer 25

Llif nitrogen organig ac anorganig o fewn ecosystem lle mae cyfnewid rhwng cyfansoddion nitrogenaidd a nitrogen yn yr atmosffer

Question 26

Homeostasis

Answer 26

Cynnal amgylchedd cyson o fewn organeb byw

Question 27

Adboeth negatif

Answer 27

Effaith yr effeithydd i’r gwrthwyneb o’r hyn sy’n digwydd

Question 28

Osmoreolaeth

Answer 28

Mecanwaith sy’n rheoli cydbwysedd rhwng dwr a hydoddion

Question 29

Uwch hidlo

Answer 29

Y broses o hidlo dan wasgedd sy’n gwahanu molecylau hydawdd bach o plasma gwaed