Frumur

Question 1

Á hverju byggir allt líf?

Answer 1

Frumum

Question 2

Hvað þýðir hugtakið “smættun”?

Answer 2

Það er þegar vísindamenn skipta einum stórum hlut í marga minni hluti til að einfalda þá.

Question 3

Hvað er smásjá einfaldlega?

Answer 3

Í rauninni ekkert annað en glerdropi- eða perla á skafti.

Question 4

Hver var helsti smásjárfræðingurinn á 17. öld?

Answer 4

Róbert Hooke

Question 5

Hvernig var fundið upp nafnið frumur (cells)?

Answer 5

Þegar Hooke skoðaði kork sá hann lítil hólf sem hann kallaði klefa (e. Cells) því þau minntu hann á herbergi í klaustrum.

Question 6

Árið 1665 kom út frægasta bókin í sögu smásjárvísinda, hvað heitir hún?

Answer 6

Micrographia

Question 7

Hver bjó til öflugri smásjá en Hooke?

Answer 7

Antoni van Leeuwenhoek

Question 8

Hvaða “ósýnilega heim” uppgötvaði Antoni?

Answer 8

Heim frumdýranna.

Question 9

Hvaða lygi um sáðfrumur var áður en menn fóru að skoða þær betur?

Answer 9

Að ógurlitlir menn væri inn í sáðfruminni.

Question 10

Hver fullyrti að plöntur væru gerðar úr frumum?

Answer 10

Matthias Schleiden

Question 11

Hver sagði svo að dýr væri líka gerð úr frumum?

Answer 11

Theodor Schwann

Question 12

Hverjir eru kallaðir höfundar frumukenningarinnar?

Answer 12

Matthias Schleiden og Theodor Schwann

Question 13

Hver eru þrír meginhlutar frumukenningarinnar?

Answer 13

1. Allar lífverur eru gerðar úr frumum.
2. Frumur er minnsti lifandi hluturinn.
3. Allar frumur eru sprottnar af eldri frumum.

Question 14

Ein ástæða fyrir því að í fyrstu átti frumukenningin erfitt með að byrja.

Answer 14

Hún keppti við kenninguna um sjálfkviknum lífs.

Question 15

Nefndu tilraunir sem afsönnuðu ýms rök frá sjálfskviknunarkenningunni.

Answer 15

1. Hann sannaði að ormar yrðu ekki til í kjöti, heldur voru þeir afkvæmi flugna.
   Redi gerði einfalda tilraun. Hann setti rotnandi matarleyfar í sex krukkur. Hann lokaði síðan helmingnum af krukkunum með grisju en lét hinar standa opnar. Og viti menn, það birtust aðeins maðkar í opnu krukkunum. Þá tók hann nokkra maðka og ræktaði þá og sá, að þeir breyttust í flugur. Niðurstaðan var auðvitað sú að maðkarnir voru afkvæmi flugna sem lent höfðu á matarleyfunum.

Question 16

Hverjir hjálpuðu frumukenningunni að verða vinsælli með því að afsanna sjálfskviknum lífs betur?

Answer 16

Francesco Redi og Louis Pastear

Question 17

Nefndu tvennt sem Pasteur gerði.

Answer 17

Hann gerði nokkrar rannsóknkr sem sönnuðu frumukenninguna endanlega.
Hann fann að litlar verur ósýnilegar fyrir berum augum voru valdur sjúkdóma og sýkinga.

Question 18

Hvaða tvo hópa skiptast frumur í og afhverju?

Answer 18

Dreifkjörnungar eru þær frumur sem eru ekki með frumukjarna. Innihaldið dreifist um frumuna sjálfa. Allar frumur af þessari tegund eru gerlar.
Heilkjörnungar eru þær frumur sem hafa afmarkaðan kjarna. Öll dýr, sveppir og frumverur eru gerðar af heilkjörnungum.