Farma: pojęcia Flashcards
Framakognozja
Dziedzina wiedzy przyrodniczej. Zajmuje się sur. naturalnymi i ich składnikami chemicznymi, które wykazują właściwości biologiczne mające zastosowanie w lecznictwie
Suszenie - co determinuje jakość surowca?
temperatura, ruch powietrza, grubość warstwy surowca
Farmakopea
określa podstawowe wymagania jakościowe oraz metody badania produktów leczniczych i ich opakowań oraz surowców farmaceutycznych
Rodzaje wyciągów wodnych
napary, odwary, maceraty
Rodzaje wyciągów alkoholowych
nalewki, wyciągi zagęszczone, stabilizowane alkoholatury
Podział leków pod względem siły działania
a) silne: dawka jednorazowa 0,005-0,5g
b) słabe: dawka jednorazowa 0,5-5,0 g
Metody badań surowców roślinnych (5)
1) b. makroskopowe
2) b. tożsamości biologicznej
3) b. smaku i zapachu
4) b. czystości (zanieczyszczenia)
5) porównanie z zielnikiem
Farmakologia
nauka o działaniu na organizm różnych zw.chem i substancji biologicznie czynnych: Losy leku w organizmie, interakcje między lekami, zasady badania działania leku na poziomie przedklinicznym i klinicznym, zagadnienia związane z ekonomiką farmakoterapii
Działania lecznicze - niepożądane - toksyczne
Leki generyczne
leki odtwórcze, małe firmy wykorzystują wygasające patenty => tańsze odpowiedniki
Farmakodynamika
wpływ leków na czynności poszczególnych układów/narządów => mechanizmy działania leków i interakcje pomiędzy lekami
Farmakokinetyka
losy leku w organizmie i matematyczny opis zmian ich ilości (forma niezmieniona, metabolity):
dezintegracja - rozpuszczenie - dyfuzja do miejsca wchłaniania
Niekorzystnym efektem stosowania jakich leków może być zespół Reye’a?
Kwas acetylosalicylowy (aspiryny) => rozlane uszkodzenie mitochondriów, objawia się: hipoglikemią, gwałtownymi wymiotami, encefalopatią wątrobową, stłuszczeniowym zapaleniem wątroby
Postać leku
stała, płynna, aerozol, pary/gazy
Fazy działania leku (3)
1) faza farmaceutyczna: dezintegracja + rozpuszczenie leku => wchłanianie => dystrybucja => metabolizm => metabolity czynne reagują z receptorami => działanie farmakologiczne
2) faza farmakodynamiczna: oddziaływanie z receptorami
3) faza farmakokinetyczna: wchłanianie, dystrybucja, metabolizm lub wydalanie
Rodzaje dawek
1) dosis minima - minimalna, progowa
2) dosis therapeutica - terapeutyczna
3) dosis maxima - maksymalna niewywołująca objawów toksycznych
4) dosis toxica - minimalna dawka wywołująca zatrucie ostre
5) dosis letalis - śmiertelna (min. powodująca śmierć)
6) uderzeniowa (w antybiotykoterapii i nadczynności tarczycy)
7) podtrzymująca
Dawkowanie u osób starszych
1) uwzględnienie interakcji z lekami
2) osłabione nerki / wątroba => zmniejszenie dawki do 25-50%
Drogi podania leku
1) przewód pokarmowy: doustnie, podjęzykowo, doodbytniczo
2) pozajelitowo: podskórnie, dożylnie, domięśniowo
3) przez drogi oddechowe
Wymagania dla leków dożylnych
- leki muszą być jałowe,
- muszą być izotoniczne, pH zbliżone do płynów ustrojowych,
- nie mogą być to zawiesiny ani oleje (bo mogą powstać zatory),
- leki podaje się bardzo wolno i uważnie obserwuje się chorego.
Transport leków
dyfuzja bierna, dyfuzja ułatwiona, transport aktywny
Dystrybucja leków
po wchłonięciu do krwioobiegu - większa część związana z albuminami, reszta w stanie wolnym
tylko postać wolna posiada działanie farmakologiczne, ulega procesowi biotransformacji i wydalaniu, związane są jakby rezerwą
leki wiążące się silnie z białkami cechuje długotrwałe działanie
Teoria kompartmentu
Obszar, w którym lek porusza się swobodnie, nie ograniczony żadnymi barierami, nazywamy kompartmentem (np. wewnątrz komórki dowolnej tkanki czy we krwi lek może poruszać się swobodnie, ale aby wydostać się z krwi lub do przestrzeni pozakomórkowej musi pokonać barierę, którą stanowią błony biologiczne).
Od czego zależy rozmieszczenie leku w tkankach?
wielkości cząsteczek, stopnia dysocjacji oraz stopnia wiązania z białkami osocza i tkanek. Rozmieszczenie leku w tkankach zależy również od stopnia ukrwienia tkanek – do tkanek lepiej ukrwionych lek dociera szybciej niż do tkanek słabo ukrwionych (kości, tkanka tłuszczowa)
Fazy metabolizmu leków
FAZA 1: reakcje redoks i hydrolizy => zmiana aktywności leku
FAZA 2: reakcje syntezy (acetylacja, sprzężenie z glicyną lub kw. glukuronowym) => ułatwienie eliminacji z ustroju
