ERP W5 - m.nr. W3,w4 Flashcards
interwały w bodźcach słuchowych i wzrokowych
bodźce słuchowe - ok 0.5s
bodźce wzrokowe - ok 1s odstępu
górki i dolinki xD - załamki - co mierzymy? :)
mierzymy latencję i lokalizację - jak wyglądają fale na różnych elektrodach
nasze komponenty są ukryte w sygnale przez:
- szum biologiczny - pozostała aktywność mózgu
- szum pomiarowy
amplituda szumu 20-100μV
→ uśrednianie
parametr S/N (signal-to-noise) jest funkcją liczby triali N
- przyjęta referencja powoduje inny wygląd fali - kostki mastoidowe <3
komponenty egzo- i endo- genne
komp. EGZOgenne - reaguje na charakterystykę fizyczną bodźca (komponent czuły na sam bodziec)
- błysk światła –> większa amplituda komponentu
- wczesne reakcje na bodziec, fizyczność bodźca
komp.ENDOgenne - reaguje na zmienne psychofizjologiczne (czuły na to, jakie znaczenie ma dla nas sam bodziec)
- inne reakcje u osób z większym/mniejszym ogólnym stanem lęku
- późniejsze reakcje - to, co dane komponenty znaczą
WYMIAR CZASOWY - pewna relatywna cecha
kiedy technika ERPów nie sprawdza się:
• pewność i precyzja lokalizacji (do pewnego stopnia można
lokalizować źródła)
- brak możliwości powtórzenia triali
- brak odniesienia do konkretnego, powtarzalnego punktu czasowego
- adaptacja ? - potrzeba badania bodźców nowych
- ruchy głowy, mowa – silne zakłócenia od mięśni języka
visual C1
(65-90 ms)
WCZESNY EGZOGENNY KOMPONENT PRZEDUWAGOWY!
• powstaje w 1-rzędowej korze wzrokowej
(striate cortex BA17 – V1 - calcarine sulcus (V1) - w V1 NIE MA JESZCZE UWAGI!
• polaryzacja różna w zależności od lokalizacji bodźca
(dolna/górna połowa pola widzenia)
• zauważalny przy stosunkowo intensywnych bodźcach
- KOMPONENT MOŻE BYĆ DODATNI I UJEMNY
visual P1
(ok. 80-130 ms)
• powstaje w korze wzrokowej wyższego rzędu
• analizowana z elektrod PO, O (ciemieniowe i potyliczne)
• maximum kontralateralnie do strony prezentacji bodźca
• komponent MEZOGENNY
(czuły zarówno na charakterystykę fizyczną bodźca jak i na uwagę)
• „koszt uwagowy” (Luck) – dekrement P1 proporcjonalny dokosztu przeniesienia uwagi
> LATENCJA obrazuje poziom złożoności bodźca - im bardziej złożony bodziec, tym później wystąpi P1
wynika to też ze znaczenia bodźca - fobia dotycząca pająków - oglądanie pająków –> większe P1
komponent MEZOGENNY
czuły zarówno na charakterystykę fizyczną bodźca jak i na uwagę
visual N1
(150-200 ms)
- każdy bodziec wzrokowy
- manipulacja uwagą zmienia wielkość N1 (im większa uwaga, tym większy komponent N1)
- widoczny również (słabsza amplituda), kiedy uwaga jest odwrócona
- analiza percepcyjną związany z selektywną uwagą
- latencja i amplituda - processing effort (zadania związane z większą uwagą lub wysiłkiem dyskryminacji/kategoryzacji)
- intensywność bodźca
- „benefit uwagowy” - inkrement wskazuje zysk z poprawnie zaalokowanej uwagi
- nastawienie percepcyjne / uważność wpływa na N1 (uwaga)
- analizowana z elektrod PO, O
2 sieci uwagowe
Cobretta & Schulman, 2003
dorsal stream – uwaga top-down (zlokalizowana bilateralnie):
- IPs – intraparietal sulcus - kora potyliczna,
- FEF – frontal eye-field)
> WOLICJONALNA - Związana z jakimś zadaniem do wykonania
ventral stream – uwaga bottom-up (zlokalizowana prawostronnie)
- przyciągana przez bodźce nagłe - orientacyjne
rTPJ – right temporoparietal junction – styk skroniowo-ciemieniowy
rSTG – right superior temporal gyrus – górny zakręt skroniowy,
rVFC – right ventral frontal cortex – brzuszna kora frontalna
N170
• analog N1 widoczny przy przetwarzaniu twarzy - amplituda N170 jest większa niż N1
• słabszy - inne złożone obiekty wymagające
precyzyjnej analizy percepcyjnej
• nieczuły na cechy twarzy (np. ekspresja emocjonalna)
> zakręt wrzecionowaty
propragonozja - osoby nie identyfikują twarzy
auditory N100
(80-120 ms) FC
• słuchowy – zakręt Heschla • częściowo przeduwagowy (pre-attentive) • każdy nieoczekiwany stimulus, nie musi mieć znaczenia (task-irrelevant) • nie pojawia się na dźwięki oczekiwane • amplituda spada wraz z przewidywalnością • czuły na parametry fizyczne bodźca • wykazuje pewne zmiany związane z zaangażowaniem uwagi • komponent mezogenny
MMN
(Mismatch Negativity)
- reakcja na deviant (rzadko występujący bodziec)
- również na ominięcie bodźca (inaczej niż N100)
- latencja dłuższa niż N100
P200 / P2
WZROKOWY I SŁUCHOWY
• VEP, AEP,
latencja 150-275ms - IM PÓŹNIEJSZY, TYM WIĘCEJ PROCESÓW ZAWARTYCH W MODULACJĘ
- fronto-central oraz parieto-occipital (ciem-potyl)
- PAMIĘĆ: porównywanie bodźca z wzorcem w pamięci (operacyjnej) – amplituda większa na poprzednio widziane. P2 spada gdy wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia bodźca
- JĘZYK: niższa amplituda frontalnie dla słów gorzej później odpamiętanych,
• JĘZYK: prezentacja prawostronna (LH) amplituda zależna od P słów w zdaniu
(kontext) – P2 większe dla zakończeń zdań o niskiej zawartości informacyjnej
(strongly constrained endings),
• UWAGA: odzwierciedla procesy UWAGI SELEKTYWNEJ (supresja nieistotnych elementów,
zawężanie pola przeszukiwania) - większe P2 gdy przeszukiwanie jest bardziej
efektywne (selective attention), brak wpływu na latencję.
• UWAGA: detekcja cech (np.. kolor, orientacja, kształt etc.)
N200 / N2
- rodzina negatywnych komponentów N2a, N2b, N2c
- związany jest z detekcją bodźca różniącego się od wcześniej wytworzonego wzorca
• lokalizacja może różnić się:
wizualne – max na e. occipitalnych (potylicznych)
- słuchowe – max na e. frontalnych i centralnych
- latencja N2 jest skorelowana z ew. RT na bodziec
N200 / N2b
• związany z inhibicją reakcji, próbami konfliktowymi,
monitoringiem błędów, niezgodnością z oczekiwaniami
- może wyrażać koszt wstrzymania/zmiany przygotowywanej już reakcji behavioralnej
- np. Eriksen flanker task, Go/No-Go - N2b rośnie dla triali niekompatybilanych / związanych ze wstrzymaniem reakcji
- potencjalne źródło: kora obręczy ACC
P300
Czuły na niemal wszystko
- im mniej oczekiwany bodziec, tym mniejsza amplituda
P3a (‘novelty P3’)
‘orienting attention’
kategoryzacja i evaluacja bodźców i nowość
(rare non-target)
> trochę wcześniejszy (250-280)
> bardziej z przodu
reaguje na bodźce nowe, ale po prostu maleje amplituda
• max – e. frontalne i centralne
• reakcja orientacyjna na nowy stimulus (uwaga orientacyjna
albo mimowolny „bottom-up” przyciągnięcie uwagi
wskutek zmiany w otoczeniu)
•zależy od stopnia trudności w dyskryminacji bodźców
• podlega habituacji
P3b • procesy decyzyjne i generowanie reakcji • prawdopodobieństwo wystąpienia bodźca (target) > gdy bodźce mają jakieś znaczenie
> późniejszy (250-500 ms) > bardziej z tyłu - max e. parietalne > nie zawsze zauważalny • amplituda odwr. proporcj. do prawdop. pojawienia się bodźca • czuły na cognitive workload • związany ze znaczeniem bodźca • związany z wymaganą reakcją
odball
odball 90%
target 5-10% - związane z reakcją
deviant 5-10% - rzadko, ale mamy z tym nic nie robić
N400
> komponent semantyczny, kontekstowy
>wysokość poziomu abstrakcji ma znaczenie
P600
(Syntactic Positive Shift)
• obserwowany w exp z czytaniem lub słuchaniem zdań
• komponent ‘syntaktyczny’ – błędy gramatyczne
• niezgodności gramatyczne
• źródło prawdop. w pobliżu
kory Wernickego
LPP,LPC
LPP (Late Positive Potential)
LPC (Late Positive Complex)
• latencja od ok 300-500 ms
• może się utrzymywać do kilku sek
• wyższa amplituda dla bodźcówemocjonalnych (POS, NEG) niż neutralnych
> centralne i parietalne elektrody
> motivated attention - uwaga przyciągana przez wartość motywacyjną
ERPy uśrednione wzgl. bodźców
odbicie procesów percepcyjnych (stimulus onset)
C1, P1, N1 N170, MMN, P2 P600 LPP/LPC
ERPy uśrednione do reakcji
response onset
ERN, FRN
RP, LRP
ERN, FRN
ERN – Error Related Negativity
FRN – Feedback Related Negativity
• związany jest z popełnionym błędem (np. błedna reakcja)
• świadoma konstatacja błędu
RP, LRP
RP (Readiness Potential)
LRP (Lateralized Readiness Potential)
• związany z ruchami dowolnymi
• rejestrowany ponad korą motoryczną
• zlateralizowany – maximum kontralateralnie do
uruchamianej kończyny
• widoczny kilkaset ms (nawet 1.2 sek) przed wykonaniem
ruchu
> świadomość wykonania ruchu dowolnego jest później niż ruch motoryczny
Co z lokalizacją efektów?
Laplacian Transform –
przestrzenny filtr pozwalający na „wyostrzenie” lokalizacji
założenie, ze źródło jest na GRZBIETOWEJ powierzchni kory (superficial)
Inverse problem
nieskończona ilość kombinacji dająca na powierzchni
taki sam rozkład potencjałów.
- Inverse Solution - metoda iteracyjna - minimalizacja sum kwadratów błędów miedzy danymi i modelem
poprzez dopasowanie parametrów modelu
(loaklizacja dipola, orientacja, wielkość, czas). - dipole fitting (DIPFIT, BESA)
