Ekonomi 2 Flashcards
cfare eshte prodhimi
prodhimi eshte procesi gjate te ciles bashkeveprojne faktoret e prodhimit per te realizuar mallra e produkte te cilat jane te destinuara per tu nxjerre ne treg.
si matet standardi i jeteses
st.j.=PBB/nr i popullsise
pse standardi i jeteses nuk tregon realitetin e mireqenjes
- nuk marrin pjese te gjithe ne menyre te barabarte
2. ndryshim zhvillimi rajonal
cfare eshte prodhimtaria
raporti midis outputeve dhe imputeve
si matet prodhimtaria
outpute (sasia e produktit fizik) / impute (nr e faktoreve te prodhimit te perdorura)
*shumezohen faktoret
kush jane faktoret e prodhimtarise
- burimet natyrore
- kapitali fizik
- kapitali cilesor njerezor
- njohurite teknologjike
periudhat e prodhimit
- periudha afatshkurter
2. periudha afatgjate
ku dallon periudha afatshkurter nga ajo afatgjate
periudha afatshkurter:
- ka 1 cikel prodhimi
- mban nje faktor prodhimi te pandryshuar, fikse (kapitalin fizik)
- vepron ligji i te ardhurave margjinale renese
periudha afatgjate:
- shume cikle prodhimi
- te gjithe faktoret e prodhimit jane te ndryshueshem- psh mund te rikuperoje/shtoje kapital
- nuk vepron ligji i te ardhurave margjinale renese
cfare thote ligji i te ardhurave margjenale renese
me shtimin e fuqise punetore prodhimi ne fillim rritet pastaj bie sepse numri i punetoreve nuk i pergjigjet sasise se kapitalit
kush jane treguesit e prodhimit
TPP (produkti total fizik)
APP (produkti mesatar fizik)
MPP (produkti margjinal fizik)
Qmax ne periudha afatshkurtra
Qmax = f ( K, L )
K- kapital (faktor fiks)
L- puna (faktor i ndryshueshem)
Qmax ne periudha afatgjata
Qmax = f ( F1, F2, … , Fn )
F - faktor
si llogaritet APP
APP = TPP / L
si llogaritet MPP
MPP = ΔTPP / ΔL
kush jane kategorite e te ardhurave
- TR (te ardhura totale)
- AR (te ardhura mesatare)
- MR (te ardhura margjinale)
si maten TR, AR, MR
TR = P * Q AR = TR / Q MR = ΔTR / ΔQ
produkti margjinal fizik / margjione / te ardhura margjinale
produkti margjinal fizik = margjione = shtesat qe vijne si rezultat i shtimit me 1 njesi te fuqise punetore
MR (te ardhurat margjinale) = te ardhura shtese qe vijne nga shitja e produktit te fundit shtese.
kush jane kategorite e kostove dhe si maten
- TC (kosto totale)
TC = TVC + TFC - TVC (kosto totale variabel)
TVC - maten qe me fillimin e prodhimit - TFC (kosto totale fikse)
TFC - nuk ndikohen nga prodhimi - ATC (kosto mesatare totale)
ATC = TC / Q - AVC (kosto mesatare variabel)
AVC = TVC / Q - AFC (kosto mesatare fikse)
AFC = TFC / Q - MC (kosto margjinale)
MC = ΔTC / ΔQ
kush jane strukturat e tregut
- konkurrenca e plote
- konkurrenca monopolistike
- oligopoli
- monopoli
nga dallojne strukturat e tregut nga njera-tjetra
ne baze te cfare karakteristikash i krahasojme ato
1) hyrja dhe dalja
2) lloji i produktit
3) vendosja e cmimeve
4) nr. i firmave ne treg
5) informacioni
konkurrenca e plote
- hyrje dhe dalje - shume e lehte, pa pengesa
- lloji i produktit - homogjen
- vendosja e cmimeve - cmimpranuese
- nr. i firmave ne treg - shume
- informacioni - info. i gjere nga shume burime, ne kohe reale
shembuj: produktet bujqesore/blegtorale
konkurrenca monopolistike
- hyrje dhe dalje - relativisht e lehte
- lloji i produktit - i diferencuar
- vendosja e cmimeve - cmimkerkues
- nr. i firmave ne treg - shume
- informacioni - info. i plote
shembuj: kepucet, veshjet, romanet, filmat
oligopoli
- hyrje dhe dalje - pengesa te konsiderueshme
- lloji i produktit - i standardizuar, diferencuar
- vendosja e cmimeve - cmimpercaktuese
- nr. i firmave ne treg - 2-5 (pak por te medha)
- informacioni - jo i plote, i cunguar (nepermjet ofertave + reklamave)
shembuj: celiku, automobilat, pajisje elektroshtepiake, nafte bruto
monopoli
- hyrje dhe dalje - shume pengesa ekonomike dhe ligjore
- lloji i produktit - unik, pa zvnds, i domosdoshem, diskriminues
- vendosja e cmimeve - cmimpercaktuese
- nr. i firmave ne treg - 1
- informacioni - nuk ka fare info.
shembuj: sherbimet publike lokale, uji, energjia elektrike
si behet analiza e nje strukture tregu
- si percaktohet Qmax i firmes, kur firma fiton max?
- sa eshte fitimi ne kete pike?
- kur firma mund te mbahet hapur apo te mbyllet?
- si percaktohet Qmax?
MC < MR (poshte d) - firma vazhdon prodhimin
MC > MR (siper d) - firma duhet te nderprese prodhimin
MC = MR (tek pika A) - sasia optimale, ketu nderpritet —
Ne piken A eshte maksimumi qe mund te prodhoje firma per te fituar maksimalisht
Qmax -> MC = MR
- sa eshte fitimi ne ate pike?
Fitimi (π)
1) π = TR - TC = (PE * Qmax) - (PK * Qmax)
2) π = (AR - AC) * Q ose (PE - Pk) * Q
AR > AC - fitim ekonomik
AR = AC - fitim normal
AR < AC - humbje ekonomike
- kur firma mund te mbahet hapur apo duhet te mbyllet?
AR > AC - fitim ekonomik - HAPUR
AR = AC - fitim normal - HAPUR
AR < AC - humbje ekonomike - ? (zgjedh nga 1/2/3)
1- hapur AVC < AR < AC
2- ? AR = AVC
3- mbyllur AR < AVC
veshtiresite e monopolit ne hyrje dhe ne dalje
veshtiresi ekonomike:
- kapital i larte financiar
- konsulence juridike (e kushtueshme)
- ekonomizim i larte i shkalles
veshtiresite ligjore:
- e drejta e autorit
- licenca
- patenta
- logoja
- marka tregtare
pse monopoli nuk eshte eficient?
- sepse sjell cmime shume te larta
- sepse sjell produkte jo cilesore
- jep oferte te ulet
si krijohen monopolet
shkrirjet horizontale - dy kompani qe ofrojne te njejtin produkt, eleminon te tjeret
shkrirjet vertikale - ofrojne mbeshtetje per nj-tj (psh prodhimi i celikut me prohdimin e makinave – kosto me e ulet prodhimi)
shkrirjet e perziera - kur ka nga te dyja (psh shkrirje e vodafone, one, iphone)
cfare jane kartelat
- marreveshje te kompanive te te njejtit produkt, por shtete te ndryshme
- nxjerrin firmat e vogla jashte tregut
- vendosin cmimin per produktin
- behen shume te forte, s’ka konkurrence ne treg
cfare jane konglumeratet
bashkime, organizime nderkombetare qe prodhojne shume produkte - vendosin cmime per te gjitha
cfare eshte puna
puna eshte veprimtari te ndergjegjshme dhe qellimshme te njeriut qe realizohet nprm aftesive te tij mendore dhe fizike per te arritur nje rezultat te caktuar