EENHEIDSOPERATIES Flashcards
PID
proces and instrumentation diagram => vaste symbolen en afspraken
fysische transportverschijnselen onderverdeeld in 3 types
- monentumtransfer
- warmtetransfer
- massatransfer
momentumtransfer
volledige bulkmatrix van fluida en vaste deeltjes oiv Δp= stroming
de stroming kan op 2 manieren gebeuren:
1. laminaire stroom: alle deeltjes bewegen in evenwijdige stroomlijnen (Re<2000)
2. turbulente stroom: willekeurige wanorde (Re>4000)
Om de stromingswijze te berekenen gebruiken we het Reynalds getal (Re):
Re= ρ.v. L / η met
ρ=dichtheid van de te verplaatsen fluida v=snelheid
L=lengte van de buis (of de diameter) η= viscositeit van de stof
warmtetransfer
overdracht van warmte van 1 plaats naar een andere oiv. ΔT (wordt later in detail uitgelegd)
massatransfer
netto beweging van een stof in een mengsel van een eerste naar een tweede locatie, dwz. verplaatsen van een stof binnen een bulkmatrix oiv. Δc
waarbij c1>c2 : als er bv. een druppel inkt is zal deze zich verplaatsen naar de lagere concentratie opdat de concentratie overal gelijk is
1. advectie: volgens stroomrichting
2. moleculaire diffusie: stroom verplaats zich van hoge c naar lage c
3. turbulente diffusie = eddy diffusie: als een pakket moleculen zich verplaatst van hoge c naar lage c
fysische transportmiddelen worden uitgedrukt als
Flux = ɸ = hoeveelheid massa dat over een tijdseenheid verplaatst wordt doorheen een oppervlak [J/m2s]
= capaciteit/oppervlak
= drijvende kracht/ weerstand
het thermodynamisch evenwicht
dat als drijvende kracht = 0 er géén ɸ is, en dus geen transportmogelijkheid
soorten van een thermodynamisch evenwicht
- thermodynamica
- kinetiek
- houd ook rekening met de behoudwetten
thermodynamica
(DK) wat is de richting en de mate van een fysisch transportverschijnsel? Hierbij moet E0 ≠ E1 opdat er een drijvende kracht aanwezig is met E0= evenwichtstoestand en E1= huidige
kinetiek
(weerstand) hoe snel verloopt de transfer? Hoe groter de weerstand, hoe trager het verloop. Door toevoeging van een katalysator kan de activeringsenergie verlaagd worden opdat de reactie sneller kan verlopen. Reacties die spontaan plaats vinden hebben een lage activeringsenergie (zoals een bal die van een heuvel rolt, de enige weerstand is die geboden door het oppervlak zelf)
steady-state-proces
als er bij een proces geen accumulatie is en de ingaande stroom=uitgaande stroom
hoe stel je een materiaalbalans op?
dit word in mol gdn tenzij er geen chemische zijn dan in kg
- Schematische voorstelling van het proces, dmv een blokschema
- Indien van toepassing, de chemische reactie erbij schrijven
- Zelf een keuze maken van kwantitatieve eenheid voor het uitvoeren van berekeningen
- Stel de balans nu op aan de hand van het schema door een stelsel met 2 onbekenden: totaale materiaalbalans (INtot = UITtot), materiaalbalans voor afzonderlijke componenten= partieelbalans (bv. INvloeistoffen = UITvloeistoffen)
fluida
gassen+vloeistoffen
vloeistofpompen
- centrifugaalpomp
- verdringerpomp
- alternerende zuiger=alternerende plunjerpomp
- roterende pomp
- peristalistische pomp
centrifugaalpomp
de door de motor geleverde energie wordt omgezet in Ekin wat resulteert in hoge snelheden in de pomp. Het voordeel van deze pomp is de uniforme aanlevering (er zijn geen impulsen) en het nadeel dat er geen werking mogelijk is met visceuze stoffen
verdringerpomp
de door de motor geleverde energie wordt omgezet in Epot wat zorgt voor een hoge p en een lage v in de pomp. Het is een volumetrische methode, omdat er bij elke cyclus een vast volume vloeistof wordt verplaatst (≠continue). Het voordeel hierbij is dat de pompen een veel hogere viscositeit aankunnen. De continuïteit kan bovendien ook worden bevorderd door verschillende modellen:
alternerende zuiger (verdringerpomp)
bij het aanzuigen vergroot het inwendig volume dat zich vult met de te transporteren vloeistof en bij het persen wordt de vloeistof uit het kleiner wordend pomphuis weggeduwd:
roterende pompen (verdringer pomp)
verplaatsing van fluida dmv in elkaar passende tandraderen die roteren in een stator. Voordeel van deze pompen is dat ze praktisch pulsvrij zijn én voor
zeer visceuze vloeistoffen gebruikt kunnen worden
peristaltische pomp (verdringer pomp)
hier wordt gebruik gemaakt van flexibele leidingen die alternerend dichtgeknepen worden over een bepaalde lengte door een aantal
rollers die op een rotor worden geplaats. Wanneer de rollers bewegen drukken zij de leiding samen en zuigen zo vloeistof aan langs 1 kant terwijl ze aan de andere kant vloeistof uit de leiding persen. Het grootste voordeel hier is dat er geen
contact is tussen vloeistof en pompmechaniek (verlaging van
verontreining(skosten), maar het nadeel is weer de pulserende werking.
soorten gassentransport
- ventilatoren
2. copressoren
ventilatoren (gastransport)
de werking hiervan berust op de Fcentr die door propellers en schoepen wordt uitgevoerd. De invoer gebeurt axiaal en de afvoer radiaal
compressoren (gastransport)
hierbij wordt een hogere drukopbouw toegepast, en lijkt qua werking en uitrusting sterk op de vloeistofpompen
- centrifugaalcompressoren: kleine afstanden tussen schoepen en pomphuis, zeer groot toerental voor debiet
- verdringingscompressoren: idem aan verdringingspompen
opslag vaste stoffen
Deze gebeurt in de buitenlucht of in silo’s. Silo’s kunnen uit verschillende materialen vervaardigd zijn, maar belangrijk is steeds de hellingshoek= taludhoek waaronder het op te slaan materiaal komt te staan
transport vaste stoffen (mechanisch)
- bandtransport
- triltransport
- schroeftransport
transport vaste stoffen (pneumatisch)
verplaatsing van de vaste bulkstof dmv. een gas (meestal gewoon lucht) In principe kan elk materiaal op deze manier worden verplaatst, op voorwaarde dat het maar kan stromen (redelijk droog en niet te kleverig
+ flexibel, weinig ondergrond
- beschadiging door botsing, wrijving pijpen
transport vaste stoffen (hydrolisch)
verplaatsing dmv een vloeistof (meestal water). De bezinkingssnelheid in het water is relatief gering ivgm lucht waardoor er transport over grotere afstanden mogelijk is
warmte overdrachtprocessen
- conductieve warmteoverdracht
- connectieve warmteoverdracht
- vrije convectie
- gedwongen convectie - elektromagnetische straling
conductieve warmte overdracht
gebeurt er inwendige energieoverdracht door uitwisseling van Ekin door de moleculen. De energiestroom gaat van h oog energetisch naar laag energetisch.
convectie warmteoverdracht
veroorzaakt door beweging = verplaatsing van fluidumpakketten. Kernwoorden: convectie, turbulentie, menging
vrije convectie (warmteoverdracht)
veroorzaakt door dichtheidsverschillen (als gevolg van temperatuurverschillen) in het medium
bv: in een radiator: dichtheid van warme lucht daalt en gaat stijgen oiv dichtheidsverschillen warbij hij energie afgeeft, afkoelt, en weer in de radiator valt
gedwongen convectie (warmteoverdracht)
turbulentie wordt veroorzaakt door een externe kracht
bv: op je soep blazen om hem af te koelen
elektromagnetische straling (warmteoverdracht)
De hoeveelheid energie die hierbij wordt uitgestraald is afhankelijk van de temperatuur en aard van het oppervlak van het lichaam. Aangezien het enige verschil met convectie overdracht de stralings-
oppervlaktewarmteoverdrachtscoëfficient (hs) is, spreken we soms over h= hc + hs Bij vacuüm komt alleen het stralingscomponent voor, bij vloeistoffen alleen de convectiecomponent en bij gassen zijn allebei mogelijk.
In vele warmtebehandelingen en koelingsoperaties wordt echter van conductieve en convectieve warmteoverdracht gelijktijdig gebruik gemaakt en spreken we van een globale warmteoverdrachtscoëfficient
soorten warmte wisselaars (warmte overdracht apparatuur)
- turbulaire (buisvormige) warmtewisselaar
- platenwisselaar
- multitubulaire warmtewisselaar=shell-and-tube
turbulaire (buisvormige) warmtewisselaar
een buis die concentrisch geplaatst is in een grotere buis. Een fluidum stroomt door de binnenste buis en 1 fluidum stroomt door de ruimte tussenin de buizen. De buizen kunnen gegolfd zijn of met tussenschotten waardoor dode volumes vermeden worden en de turbulentie toeneemt.
platenwisselaar
Bestaat uit parallelle stalen platen die bijeengepakt worden in een raamwerk. Deze platen zijn zo geconstrueerd en doorboord dat elke plaat telkens een scheidingswand vormt tussen 2 fluida. Hier worden ook vaak speciale patronen in gedrukt om de turbulentie te verhogen en aldus een betere warmteoverdracht te bekomen. Voordelen:
- compactheid
- makkelijk demonteerbaar voor reining en onderhoud
- capaciteit van de warmtestroom kan eenvoudig verhoogd worden door een toename van het aantal platen omdat zo het warmteuitwisselingsoppervlak vergroot
Nadelen: beperkt volume + grote oppervlakte nodig
Multitubulaire warmtewisselaar = shell-and-tube
= meerdere kleinere tubulaire buizen omgeven door 1 grotere buis. De buizen kunnen gegolfd zijn en/of er kunnen tussenschotten geplaatst zijn, die voor extra turbulentie zorgen. Hierdoor worden bovendien ook dode volumes vermeden. Voordelen:
• groter oppervlak
• grotere turbulentie
• dode volumes worden vermeden
Koelmachine of warmtepomp
waarbij warmte onttrokken wordt vanuit een plaats op lagere temperatuur. Hierbij moet dan een input van arbeid aanwezig zijn
4 hoofdonderdelen van warmtepomp/koelmachine
- verdamper: koelvloeistof omgezet naar gasfase en onttrekt warmte uit de koelkamer
- compressor: gas wordt samengedrukt waardoor T stijgt tot T die hoger is dan deze vd omgeving
- condensor: opgewarmde gas wordt in deze 2e warmtewisselaar omgezet naar vloeistoffase waarbij warmte aan de omgeving wordt afgestaan
- expansievat: via een expansieventiel ondergaat de vloeistof tenslotte een expansie waardoor druk en temperatuur afnemen en de kringloop zich kan herhalen
mengen
= samenvoegen en zo gelijkmatig mogelijk in elkaar verdelen van deeltjes van 2 of meer
verschillende stoffen of fasen om een zo hoog mogelijke mate of benadering van homogeniteit te bekomen.
mengen
= samenvoegen en zo gelijkmatig mogelijk in elkaar verdelen van deeltjes van 2 of meer
verschillende stoffen of fasen om een zo hoog mogelijke mate of benadering van homogeniteit te bekomen.
homogeen mengsel
spontaan wordt gevormd maar waarbij extra convectie het proces kan versnellen
o v/vl: bv water en suiker
o g/g: bv lucht
o v/v : bv brons
heterogeen mengsel
heeft de spontane neiging om te ontmengen
o v/g: rook
o v/vl: emulsie (mayonnaise)
o v/vl: suspensie (verf, siroop, fruitsap)
waarom mengen we
- bevorderen van een chemische reactie of het versnellen vd. massa en/of warmteoverdracht tussen fasen/stoffen tijdens en door het mengen
- bekomen van een zo homogeen mogelijk eindproduct
hoe mengen we
Door de verschillende stoffen tov elkaar te laten beweging dmv vrij of gedwongen convectie. Hoe gemakkelijk dit verloopt is afhankelijk van de onderlinge samenhang van de materiedeeltjes (zie
intermoleculaire krachten)
gas/gas (mengen)
verloopt gemakkelijk
gas/vloeistof
dit mengproces is zelden een doel op zich, maar een hulpmiddel bij het verwezenlijken van bewerkingen of chemische reacties die een groot vloeistof/gas contactoppervlak vereisen (grote uitzondering: voedingsindustrie die deze vorm van mengen gebruikt voor roomijs en slagroom)
vloeistof in gas dispersie (gas/vloeistof mengen)
- doel: groot vloeistofoppervlak te creëren dmv verstuiven of verneveling van bij voorkeur kleine vloeistofdruppels in een groter gasvolume
- toep:
1. verstuiven van water in
lucht (insecticiden/pesticiden)
2. verstuiven van een vloeistof in een vacuüm (snelle verdamping)
3. verstuiven van water in stoom (afkoelen van oververhitte stoom)
gas in vloeistof dispersie
a. roeren
b. bellenkolom: gas wordt via een gesinterde plaat in de vloeistof gestuurd
- doel: zo klein mogelijke gasbellen te vormen die zo goed mogelijk verspreid (gedispergeerd) zijn in het vloeistofvolume
- toep:
1. dispergeren van lucht in vloeistof (beluchting van afvalwaterzuivering)
2. dispergeren van stoom in een vloeistof (verwarmen van de vl)
3. dispergeren van procesgassen in een vloeistof waarbij een specifieke chemische reactie wordt beoogd (hydrogeneren van eetbare oliën en vetten)
gas/vast (mengen)
Deze menging staat centraal bij 2 belangrijke eenheidsoperaties: fluïdizatie en pneumatisch transport
fluïdizatie
Dit principe berust op het in opwaartste richting laten stromen van een gas doorheen een kolom (bed) van vast granulair materiaal.
drukval (fluïdizatie)
opwaartse gasdruk bovenaan in het bed is kleiner dan de opwaartse gasdruk onderaan het bed. In deze stap blijft de hoogte van het bed nog constant
vloeistof/ vloeistof (mengen)
Deze menging kan verwezenlijkt worden door convectiestromingen van natuurlijke of kunstmatige aard. Hierbij belangrijk is de onderlinge oplosbaarheid (oplossing vs emulsie) en de viscositeit van de vloeistoffen. Wanneer de viscositeit niet te groot is kan gebruik worden gemaakt van roerders. viscositeit van de vloeistoffen. Wanneer de viscositeit niet te groot is kan gebruik worden. Het anker- en schaproer wordt meer gebruikt bij hoogviskeuze vloeistoffen waarbij er lagere snelheden zijn maar grotere oppervlaktes
viskeuze vloeistof/ vaste stof (mengen)
Deze menging wordt in grote mate bepaald door de verhouding waarin componenten samengebracht worden en door de oplosbaarheid van de vaste stof in de vloeistof en de stromingseigenschappen (viscositeit).
- veel vaste stof met weinig vloeistof: goede mengsel wordt bekomen door de vloeistof te verstuiven (over een voorbijschuivende dunne laag vaste stof of in een fluidized bed van vaste stof)
- weinig vast stof met veel vloeistof: dmv de vloeistof/vloeistof apparatuur op waarde dat de vaste deeltjes niet te groot zijn en de vleoistof niet te viskeus
- tussenin (bv. pasta en deeg): zware mengers en kneedmachines
vast/vast (mengen) eigenschappen:
Belangrijke eigenschappen voor het verloop van het mengproces: • deeltjesgroote • deeltjesgrooteverdeling • dichtheid • vorm en aard vh oppervlak • vochtgehalte • stromingseigenschappen
vasst/vast (mengen) manieren
Er zijn meerdere mogelijke manieren om vast/vast te mengen:
• samenvloeien van verschillende pneumatische transportleidingen
• simultaan ledigen van silo’s op eenzelfde transportband
• toediening van meerdere stoffen aan een gefluïdizeerd bed
• gebruik van mengtromels
• verticale/horizontale schroef- of lintmengers
scheidingsprocessen
= voedingsstromen op splitsen in meerdere afzonderlijke gewenste deelstromen en/of eindproducten
DOEL: opzuiveren, waardevolle deeltjes Gebeurt niet altijd spontaan:
ESA: enery seperating agent (homogene mengels)
MSA: mass separating agent (selectieve massatransfer)
mechanisch-fysische scheidingsprocessen (bij deeltjesgrootte)
Zeven is een eenvoudige en goedkope methode. Wanneer het gaat om het scheiden van grote deeltjes wordt gesproken over triëren.
- Hoe? Zeefopeningen hebben uniforme afmetingen en laten oiv gravitaire krachten transfer toe van kleine vaste deeltjes (= doorval) terwijl grotere vaste deeltjes worden weerhouden op de zeef (rest).
Het zeefoppervlak kan bestaan uit staven op enige afstand van elkaar gemonteerd, geperforeerde platen, geweven metaaldraad of roterende rollen voorzien van ribben die tegen elkaar met verschillende snelheden indraaien.
apparatuur bij zeven
- vaststaande/statische zeven (zeefproces wordt bevorderd door het zeefoppervlak te bewegen en/of onder een bepaalde helling te monteren)
a. trommelzeef
b. horizontaal bewegende vlakke zeef
c. verticaal bewegende vlakke zeef - bevochtbaarheid: flodatie