Dermatopatologia - nowotwory Flashcards
Klasyfikacja zmian barwnikowych
- Znamię barwnikowe nabyte zwykłe
- Znamię barwnikowe wrzecionowato/nabłonkowatokomórkowe
- Znamię błękitne
- Melanocytozy skórne
- znamię barwnikowe wrodzone
- znamię barwnikowe dysplastyczne
Do zmian barwnikowych nabytych zwykłych należą:
- plama soczewicowata zwykła (lentigo simplex)
- znamię barwnikowe łączące (junctional melanocytic nevus)
- znamię barwnikowe złożone (compound melanocytic nevus)
- znamię barwnikowe skórne (derma melanocytic nevus)
- znamię Suttona (halo nevus)
Do zmian barwnikowych wrzecionowato-nabłonkowatokomórkowych należą:
- Znamię Spitz (Spitz nevus)
- znamię Reeda (pigmentum spindle cell nevus Reed)
Znamiona błękitne:
- znamię błękitne zwyłe
- znamię błękitne bogatokomórkowe
Znamię barwnikowe nabyte zwykłe, cechy
w tym cechy typowego znamienia
- zmiany dobrze odgraniczone
- regularny okrągły lub owalny obrys
- dość jednolite zabarwienie od skóry zdrowej po ciemnobrunatną
- niekiedy owłosione
- mikroskopowo rozrost melanocytów, z wyglądu dendrtycznego okrągłe lub owalne
Cechy typowego znamienia:
- symetryczne
- kształt kopuły na przekroju
- Brak nacieków, linia prosta podstawy.
- Melanocyty ulegają “dojrzewaniu” - zmiany morfologiczne i biochemiczne wraz z przesuwaniem się wgłąb skóry
Plama soczewicowata zwykła
łac. lentigo simplex
- zazwyczaj mnogie
- dobrze odgraniczone
- powstanie wskutek proliferacji melanocytów w WARSTWIE PODSTAWNEJ NASKÓRKA
- głównie NA TUŁOWIU
- plamy soczewicowate starcze lub słoneczne - głównie na kończynach górnych i twarzy
- Możliwe przejście w znamię łączące (być może jest to prekursor)
- powiązana z zaspołem Peutza-Jeghersa
Zespół Peutza-Jeghersa
Występowanie licznych plam soczewicowatych w obrębie śluzówki jamy ustnej oraz warg
Znamię barwnikowe łączące (lub brzeżne)
łac. junctional melanocytis nevus
- zlokalizowane w podstawnej warstwie naskórka, tzn. NA GRANICY ZE SKÓRĄ
- makroskopowo niewielkie ciemno zabarwione plamki
- możliwe rozwinięcie w czerniaka
- znamiona na stopach i dłoniach zawsze reprezentują ten typ
Znamię barwnikowe skórne
Inaczej śródskórne, łac. derma melanocytis nevus
- Melanocyty znajdują się jedynie w skórze właściwej
- często owłosione i zlokalizowane na twarzy
- bardzo małe prawdopodobieństwo powstania czerniaka
Znamię barwnikowe złożone
Melanocyty występują zarówno w warstwie podstawnej naskórka jak i w skórze właściwej
Znamię Suttona
łac. halo nevus
- znamię melanocytarne niewielkich rozmiarów, wokół niego biaława obwódka odbarwionej skóry
- w obrazie mikroskopowym gęsty i symetrycznie rozłożony naciek limfocytarny
Znamię Spitz
Rodzaj, lokalizacja, co przypomina, jak wygląda, cechy charakterystyczne
Znamię typu wrzecionowato-nabłonkowatokomórkowego
- występuje zazwyczaj u dzieci i młodzieży
- pojedynczy wypukły guzek barwy brązowej lub różowej
- klinicznie przypomina NACZYNIAKA
Lokalizacja: - na twarzy (dzieci)
- na klatce piersiowej i ramionach (u mężczyzn)
- na udach (u kobiet)
- hipergranuloza i hiperkeratoza, występują ciałka Kamino, występuje pagetoidalny rozrost melanocytów w górnych warstwach naskórka
Znamię Reeda
- odmiana znamienia Spitz
- występuje w proksymalnym odcinku kończyn (u młodych dorosłych)
- krótkotrwałe
- duża ilość melaniny w melanocytach
Znamię błękitne
Znamiona błękitne mogą występować:
- w obrębie całej skóry (najczęściej grzbietowa powierzchnia rąk, głowie i szyi)
- w błonach śluzowych (m. in. pochwie i szyjce macicy)
- w twardówce oka
Znamię błękitne zwykłe występuje 2x częściej u kobiet
Odmiany zmian błękitnych (nie zwykłe i bogatokomórkowe)
- plama Mongolska
- znamię Oty
- znamię Ito
Znamię barwnikowe wrodzone
w obrębie dużych (naprawdę dużych - średnica >20 cm) mogą rozwijać się czerniaki
Znamię barwnikowe dysplastyczne
- zazwyczaj większe niż zwykłe znamiona nabyte
- nieregularne obrysy i nierównomierne zabarwienie, bez ostrej granicy w stosunku do skóry otaczającej - objawy powodujące konieczność różnicowania z czerniakiem
- zmiany ŁAGODNE O NISKIM RYZYKU PRZEMIANY ZŁOŚLIWEJ
- na ogół zmiany złożone
czerniak, rokowanie ze względu na płeć i wiek
U mężczyzn i dorosłych rokowanie gorsze
czynnik predysponujący do czerniaka
nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne (szczególnie UVB i UVA)
Wywodzenie się czerniaka
Nowotwór różnicujący się w kierunku melanocytów
Wygląd najbardziej narażony na czerniaka
jasna skóra, rude włosy, niebieskie oczy, piegi
najczęstsza lokalizacja czerniaka
u mężczyzn głównie plecy, u kobiet kończyny dolne
- oprócz tego skóra, gałka oczna, jama ustna, przełyk, okolica odbytu, jelito, pochwa, OPONY MÓZGOWE
Szczególne (wrodzone) czynniki predysponujące do czeriaka + jeden niewrodzony ale ważny
- xeroderma pigmentosum (skóra pergaminowata)
- olbrzymie znamię wrodzone
- FAMMM - rodzinny zespół czerniaka
- rodzinny zespół znamion dysplastycznych
+ immunosupresja
śmiertelność czerniaka wynosi…
30%
Cechy charakterystyczne czerniaka
- niesymetryczne ułożenie zmiany
- brak dojrzewania komórek w głębszych warstwach skóry
- atypia - polimorfizm kom. nowotworowych (nie ma spójnego obrazu)
- liczne mitozy (w tym patologiczne), nieostre odgraniczenie gniazd komórkowych w skórze, brak kohezji pomiędzy komórkami
- wyraźna aktywność brzeżna
- melanina nierównomiernie rozłożona na terenie guza
- migracja transepidermalna indywidualnych komórek i całych gniazd kom. nowotworowych
- nieregularne kształty i zlewanie się gniazd kom. nowotworowych
- nieregularny naciek limfocytarny w skórze właściwej
- skłonność do owrzodzeń
- obwódka zapalna
- postępujący wzrost
Fazy rozwoju czerniaka wraz z krótką charakterystyką
Faza wzrostu radialna = pozioma
- częściej pierwsza
- bez przerzutów
- może wystąpić częściowa lub całkowita regresja
Faza wzrostu wertykalna = pionowa
- naciekanie wgłąb skóry właściwej
- mogą wystąpić przerrzuty
- zazwyczaj dochodzi do niej po 1-2 latach
4 podstawowe typy histologiczne czerniaka
- plama soczewicowata złośliwa (lentigo maligna melanoma)
- czerniak szerzący się powierzchownie (superficial spreading melanoma
- czerniak akralny (acral lentiginous melanoma)
- czerniak guzowaty (melanoma nodulare)
Plama soczewicowata złośliwa
Typ czerniaka, łac. lentigo maligna melanoma
- przy skórze przewlekle nasłonecznionej
- 6-7 dekada życia
- zazwyczaj skóra twarzy
- NIE POWSTAJE NA PODŁOŻU ZMIAN ZWYKŁYCH I DYSPLASTYCZNYCH
czerniak szerzący się powierzchownie
eng. superficial spreading melanoma
- NAJCZĘSTSZA postać czerniaka
- lokalizacja zazwyczaj plecy, kończyny
- mikroskopowo - atypowe melanocyty na granicy skórno-naskórkowej, na całej grubości naskórka i w górnych warstwach
- ironicznie, przed właściwą posacią występuje faza wzrostu WERTYKALNA
czerniak akralny
acral lentiginous melanoma
- rozwój NA PODŁOŻU PLAM SOCZEWICOWATYCH
- lokalizacja - głównie dłonie, podeszwy (CZĘSTO POD PAZNOKCIAMI)
- mikroskopowo - atypowe melanocyty także w górnych warstwach naskórka, dodatkowo INWAZJA PODŚCIELISKA wcześniejsza niż w lentigo maligna
czerniak guzowaty
łac. melanoma nodulare
- rzadki, ale zdarza się (3-4%)
- brak fazy radialnej
- głównie TUŁÓW i KOŃCZYNY
- wzrost szybki, guzkowy lub polipowaty, występuje owrzodzenie, może być nieubarwiony
- mikroskopowo - naciekanie podścieliska (faza wertykalna)
- rokowanie zależnie od głębokości naciekania
czym jest metoda Breslowa?
Metoda pomiaru głębokości naciekania czerniaka, uwzględniająca (w mm) głębokość, na jakiej znajduje się najgłębiej naciekająca kom. nowotworu od WARSTWY ZIARNISTEJ pokrywającego naskórka
Zaleta w porównaniu do skali Clarka - większa powtarzalność wyników
czym jest metoda Clarka?
Metoda pomiaru głębokości naciekania czerniaka, determinowana przez zajęcie kolejnych warstw anatomicznych skóry
np. ograniczenie do naskórka, wypełnienie warstwy brodawkowatej, naciek warstwy siatkowatej
Czynniki prognostyczne czerniaka:
dedukowalne:
- głębokość naciekania
- typ histologiczny
- faza wzrostu
- starszy wiek
- indeks mitotyczny
- obecność owrzodzenia / zmian satelitarnych
- nacieczenie węzłów chłonnych i naczyń
budzące ciekawość:
- płeć - lepsze rokowanie u kobiet
- lokalizacja - najgorsze rokowanie akralny - łożysko paznokcia/pięta
- regresja guza - rokowanie NIEKORZYSTNE (możliwe migracje lub wewnętrzne ogniska nekrozy)
- naciek limfocytarny - jeśli występuje to poprawia rokowanie
Gdzie przerzutuje czerniak?
W zasadzie to wszędzie.
A tak wg ptm to:
- okoliczne węzły chłonne (również przerzuty tranzytowe)
- krwiopochodne do wątroby, płuc, przewodu pokarmowego, kości, mózgu
- tworzy guzki satelitarne
Czym są:
- przerzuty tranzytowe?
- guzki satelitarne?
Przerzut tranzytowy - przerzut nowotworowy występujący na tkankach znajdujących się pomiędzy pierwotnym ogniskiem zmiany nowotworowej a pobliskim węzłem chłonnym (wzdłuż naczynia limfatycznego!)
Guzek satelitarny - Guzek przerzutowy wtórny do zmiany nowotworowej pierwotnej, występujący na skórze w odległości do 2 cm od zmiany pierwotnej.