Dermatopatologia - nowotwory Flashcards
1
Q
Klasyfikacja zmian barwnikowych
A
- Znamię barwnikowe nabyte zwykłe
- Znamię barwnikowe wrzecionowato/nabłonkowatokomórkowe
- Znamię błękitne
- Melanocytozy skórne
- znamię barwnikowe wrodzone
- znamię barwnikowe dysplastyczne
2
Q
Do zmian barwnikowych nabytych zwykłych należą:
A
- plama soczewicowata zwykła (lentigo simplex)
- znamię barwnikowe łączące (junctional melanocytic nevus)
- znamię barwnikowe złożone (compound melanocytic nevus)
- znamię barwnikowe skórne (derma melanocytic nevus)
- znamię Suttona (halo nevus)
3
Q
Do zmian barwnikowych wrzecionowato-nabłonkowatokomórkowych należą:
A
- Znamię Spitz (Spitz nevus)
- znamię Reeda (pigmentum spindle cell nevus Reed)
4
Q
Znamiona błękitne:
A
- znamię błękitne zwyłe
- znamię błękitne bogatokomórkowe
5
Q
Znamię barwnikowe nabyte zwykłe, cechy
w tym cechy typowego znamienia
A
- zmiany dobrze odgraniczone
- regularny okrągły lub owalny obrys
- dość jednolite zabarwienie od skóry zdrowej po ciemnobrunatną
- niekiedy owłosione
- mikroskopowo rozrost melanocytów, z wyglądu dendrtycznego okrągłe lub owalne
Cechy typowego znamienia:
- symetryczne
- kształt kopuły na przekroju
- Brak nacieków, linia prosta podstawy.
- Melanocyty ulegają “dojrzewaniu” - zmiany morfologiczne i biochemiczne wraz z przesuwaniem się wgłąb skóry
6
Q
Plama soczewicowata zwykła
A
łac. lentigo simplex
- zazwyczaj mnogie
- dobrze odgraniczone
- powstanie wskutek proliferacji melanocytów w WARSTWIE PODSTAWNEJ NASKÓRKA
- głównie NA TUŁOWIU
- plamy soczewicowate starcze lub słoneczne - głównie na kończynach górnych i twarzy
- Możliwe przejście w znamię łączące (być może jest to prekursor)
- powiązana z zaspołem Peutza-Jeghersa
7
Q
Zespół Peutza-Jeghersa
A
Występowanie licznych plam soczewicowatych w obrębie śluzówki jamy ustnej oraz warg
8
Q
Znamię barwnikowe łączące (lub brzeżne)
A
łac. junctional melanocytis nevus
- zlokalizowane w podstawnej warstwie naskórka, tzn. NA GRANICY ZE SKÓRĄ
- makroskopowo niewielkie ciemno zabarwione plamki
- możliwe rozwinięcie w czerniaka
- znamiona na stopach i dłoniach zawsze reprezentują ten typ
9
Q
Znamię barwnikowe skórne
A
Inaczej śródskórne, łac. derma melanocytis nevus
- Melanocyty znajdują się jedynie w skórze właściwej
- często owłosione i zlokalizowane na twarzy
- bardzo małe prawdopodobieństwo powstania czerniaka
10
Q
Znamię barwnikowe złożone
A
Melanocyty występują zarówno w warstwie podstawnej naskórka jak i w skórze właściwej
11
Q
Znamię Suttona
A
łac. halo nevus
- znamię melanocytarne niewielkich rozmiarów, wokół niego biaława obwódka odbarwionej skóry
- w obrazie mikroskopowym gęsty i symetrycznie rozłożony naciek limfocytarny
12
Q
Znamię Spitz
Rodzaj, lokalizacja, co przypomina, jak wygląda, cechy charakterystyczne
A
Znamię typu wrzecionowato-nabłonkowatokomórkowego
- występuje zazwyczaj u dzieci i młodzieży
- pojedynczy wypukły guzek barwy brązowej lub różowej
- klinicznie przypomina NACZYNIAKA
Lokalizacja: - na twarzy (dzieci)
- na klatce piersiowej i ramionach (u mężczyzn)
- na udach (u kobiet)
- hipergranuloza i hiperkeratoza, występują ciałka Kamino, występuje pagetoidalny rozrost melanocytów w górnych warstwach naskórka
13
Q
Znamię Reeda
A
- odmiana znamienia Spitz
- występuje w proksymalnym odcinku kończyn (u młodych dorosłych)
- krótkotrwałe
- duża ilość melaniny w melanocytach
14
Q
Znamię błękitne
A
Znamiona błękitne mogą występować:
- w obrębie całej skóry (najczęściej grzbietowa powierzchnia rąk, głowie i szyi)
- w błonach śluzowych (m. in. pochwie i szyjce macicy)
- w twardówce oka
Znamię błękitne zwykłe występuje 2x częściej u kobiet
15
Q
Odmiany zmian błękitnych (nie zwykłe i bogatokomórkowe)
A
- plama Mongolska
- znamię Oty
- znamię Ito
16
Q
Znamię barwnikowe wrodzone
A
w obrębie dużych (naprawdę dużych - średnica >20 cm) mogą rozwijać się czerniaki
17
Q
Znamię barwnikowe dysplastyczne
A
- zazwyczaj większe niż zwykłe znamiona nabyte
- nieregularne obrysy i nierównomierne zabarwienie, bez ostrej granicy w stosunku do skóry otaczającej - objawy powodujące konieczność różnicowania z czerniakiem
- zmiany ŁAGODNE O NISKIM RYZYKU PRZEMIANY ZŁOŚLIWEJ
- na ogół zmiany złożone
18
Q
czerniak, rokowanie ze względu na płeć i wiek
A
U mężczyzn i dorosłych rokowanie gorsze
19
Q
czynnik predysponujący do czerniaka
A
nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne (szczególnie UVB i UVA)
20
Q
Wywodzenie się czerniaka
A
Nowotwór różnicujący się w kierunku melanocytów
21
Q
Wygląd najbardziej narażony na czerniaka
A
jasna skóra, rude włosy, niebieskie oczy, piegi
22
Q
najczęstsza lokalizacja czerniaka
A
u mężczyzn głównie plecy, u kobiet kończyny dolne
- oprócz tego skóra, gałka oczna, jama ustna, przełyk, okolica odbytu, jelito, pochwa, OPONY MÓZGOWE
23
Q
Szczególne (wrodzone) czynniki predysponujące do czeriaka + jeden niewrodzony ale ważny
A
- xeroderma pigmentosum (skóra pergaminowata)
- olbrzymie znamię wrodzone
- FAMMM - rodzinny zespół czerniaka
- rodzinny zespół znamion dysplastycznych
+ immunosupresja
24
Q
śmiertelność czerniaka wynosi…
A
30%
25
Cechy charakterystyczne czerniaka
- niesymetryczne ułożenie zmiany
- brak dojrzewania komórek w głębszych warstwach skóry
- atypia - polimorfizm kom. nowotworowych (nie ma spójnego obrazu)
- liczne mitozy (w tym patologiczne), nieostre odgraniczenie gniazd komórkowych w skórze, brak kohezji pomiędzy komórkami
- wyraźna aktywność brzeżna
- melanina nierównomiernie rozłożona na terenie guza
- migracja transepidermalna indywidualnych komórek i całych gniazd kom. nowotworowych
- nieregularne kształty i zlewanie się gniazd kom. nowotworowych
- nieregularny naciek limfocytarny w skórze właściwej
- skłonność do owrzodzeń
- obwódka zapalna
- postępujący wzrost
26
Fazy rozwoju czerniaka wraz z krótką charakterystyką
Faza wzrostu radialna = pozioma
- częściej pierwsza
- bez przerzutów
- może wystąpić częściowa lub całkowita regresja
Faza wzrostu wertykalna = pionowa
- naciekanie wgłąb skóry właściwej
- mogą wystąpić przerrzuty
- zazwyczaj dochodzi do niej po 1-2 latach
27
4 podstawowe typy histologiczne czerniaka
- plama soczewicowata złośliwa (lentigo maligna melanoma)
- czerniak szerzący się powierzchownie (superficial spreading melanoma
- czerniak akralny (acral lentiginous melanoma)
- czerniak guzowaty (melanoma nodulare)
28
Plama soczewicowata złośliwa
Typ czerniaka, łac. lentigo maligna melanoma
- przy skórze przewlekle nasłonecznionej
- 6-7 dekada życia
- zazwyczaj skóra twarzy
- NIE POWSTAJE NA PODŁOŻU ZMIAN ZWYKŁYCH I DYSPLASTYCZNYCH
29
czerniak szerzący się powierzchownie
eng. superficial spreading melanoma
- NAJCZĘSTSZA postać czerniaka
- lokalizacja zazwyczaj plecy, kończyny
- mikroskopowo - atypowe melanocyty na granicy skórno-naskórkowej, na całej grubości naskórka i w górnych warstwach
- ironicznie, przed właściwą posacią występuje faza wzrostu WERTYKALNA
30
czerniak akralny
acral lentiginous melanoma
- rozwój NA PODŁOŻU PLAM SOCZEWICOWATYCH
- lokalizacja - głównie dłonie, podeszwy (CZĘSTO POD PAZNOKCIAMI)
- mikroskopowo - atypowe melanocyty także w górnych warstwach naskórka, dodatkowo INWAZJA PODŚCIELISKA wcześniejsza niż w lentigo maligna
31
czerniak guzowaty
łac. melanoma nodulare
- rzadki, ale zdarza się (3-4%)
- brak fazy radialnej
- głównie TUŁÓW i KOŃCZYNY
- wzrost szybki, guzkowy lub polipowaty, występuje owrzodzenie, może być nieubarwiony
- mikroskopowo - naciekanie podścieliska (faza wertykalna)
- rokowanie zależnie od głębokości naciekania
32
czym jest metoda Breslowa?
Metoda pomiaru głębokości naciekania czerniaka, uwzględniająca (w mm) głębokość, na jakiej znajduje się najgłębiej naciekająca kom. nowotworu od WARSTWY ZIARNISTEJ pokrywającego naskórka
Zaleta w porównaniu do skali Clarka - większa powtarzalność wyników
33
czym jest metoda Clarka?
Metoda pomiaru głębokości naciekania czerniaka, determinowana przez zajęcie kolejnych warstw anatomicznych skóry
np. ograniczenie do naskórka, wypełnienie warstwy brodawkowatej, naciek warstwy siatkowatej
34
Czynniki prognostyczne czerniaka:
dedukowalne:
- głębokość naciekania
- typ histologiczny
- faza wzrostu
- starszy wiek
- indeks mitotyczny
- obecność owrzodzenia / zmian satelitarnych
- nacieczenie węzłów chłonnych i naczyń
budzące ciekawość:
- płeć - lepsze rokowanie u kobiet
- lokalizacja - najgorsze rokowanie akralny - łożysko paznokcia/pięta
- regresja guza - rokowanie NIEKORZYSTNE (możliwe migracje lub wewnętrzne ogniska nekrozy)
- naciek limfocytarny - jeśli występuje to poprawia rokowanie
35
Gdzie przerzutuje czerniak?
W zasadzie to wszędzie.
A tak wg ptm to:
- okoliczne węzły chłonne (również przerzuty tranzytowe)
- krwiopochodne do wątroby, płuc, przewodu pokarmowego, kości, mózgu
- tworzy guzki satelitarne
36
Czym są:
- przerzuty tranzytowe?
- guzki satelitarne?
Przerzut tranzytowy - przerzut nowotworowy występujący na tkankach znajdujących się pomiędzy pierwotnym ogniskiem zmiany nowotworowej a pobliskim węzłem chłonnym (wzdłuż naczynia limfatycznego!)
Guzek satelitarny - Guzek przerzutowy wtórny do zmiany nowotworowej pierwotnej, występujący na skórze w odległości do 2 cm od zmiany pierwotnej.
37
Wyróżniane "łagodne nowotwory i rozrosty nienowotworowe pochodzenia nabłonkowego"
- brodawczak naskórkowy (papilloma planoepitheliale)
- rogowacene łojotokowe (keratosis seborrhoica)
- rogowacenie ciemne (Acanthosis nigricans)
- torbiele skóry
38
Inna nazwa brodawczaka naskórkowego
polip fibroepitelialny
39
Dodatkowe info o brodawczaku nakórkowym
- główna lokalizacja - szyja, twarz, tułów
- nieduża, uszypułowana zmiana
- częstszy u chorych z cukrzycą, polipowatością jelit i w ciąży
40
Info o rogowaceniu łojotokowym
- najczęściej występujący łagodny nowotwór skóry
- liczne guzki na plecach, szyi i głowie
- zmiana de facto płaskonabłonkowo-przydatkowa
41
objaw Lesera-Trelata
Występowanie licznych guzków łojotokowych w przebiegu gruczolaka żołądka, raka płuc, chłoniaków, białaczki.
42
rogowacenie ciemne, ciekawe rzeczy
- inaczej AKANTOZA
- symetryczna, ciemniejsza, pogrubiona skóra, najczęściej w fałdach skórnych
Dwa typy: złośliwy towarzyszący nowotworom (głównie żołądka i płuc) i łagodny im nie towarzyszący.
43
Torbiele skóry
```
PRZESUWALNE WZGLĘDEM PODŁOŻA GUZKI.
Rodzaje:
- torbiel naskórkowata
- torbiel tricholemmalna
- torbiel skórzasta
- steatocystoma multiplex
```
44
zespół Gardnera
polipowatość rodzinna, charakteryzująca się mnogością polipów jelita grubego, często guzami (kostniakami), torbielami naskórkowymi.
45
geneza torbieli SKÓRZASTEJ
następstwo zaburzeń rozwojowych skóry, jest często widoczna już po urodzeniu.
46
Dziedziczna torbiel to.... i dziedziczy się (mechanizm) ....
... Steatocystoma multiplex ...
| ... Autosomalnie dominująco ...
47
Z jakiej struktury przydatkowej powstaje torbiel naskórkowa?
Z LEJKA włosowego
48
Histologiczny obraz torbieli tricholemmalnej?
Twarde, homogenne masy rogowe i lipidowe (kryształy cholesterolu);
Ścianę buduje nabłonek pochewki zewnętrznej włosa.
49
Możliwe guzy mieszka włosowego
- nabłoniak włosowy (trichoepitelioma)
- guz macierzy włosa (pilomatrixoma)
- ROGOWIAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY (KERATHOACANTHOMA)
50
Keratoacanthoma to...
... rogowiak kolczystokomórkowy, jeden z wariantów guza mieszka włosowego
51
rogowiak kolczystokomórkowy, cechy
- podobieństwo do dojrzałego raka płaskonabłonkowego (różnicowanie na podstawie czasu trwania, rogowiak ulega regresji po 4-6 mies.)
- występuje częściej w immunosupresji, xeroderma pigmentosum, wystawienie na działanie UVB
52
Czym jest zespół Grzybowskiego?
mnogie objawienia brodawczaków kolczystokomórkowych, przewlekłe zmiany.
53
Dwie zmiany prekursorowe, z których może rozwinąć się rak płaskonabłonkowy inwazyjny
- choroba Bowena - na skórę NIENASŁONECZNIONĄ
| - rogowacenie słoneczne - wskutek przewlekłego nasłonecznienia
54
formy rogowacenia słonecznego
- postać zanikowa - małe zagrożenie rakiem
| - postać przerostowa - duże zagrożenie rakiem
55
Nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego
- rak płaskonabłonkowy inwazyjny = rak kolczystokomórkowy
- rak podstawnokomórkowy
- rak neuroendokrynny z kom. Merkla
56
główny czynnik ryzyka raka płaskokomórkowego
długoterminowe naświetlenie słoneczne (kumulacyjnie w ciągu całego życia)
57
postacie morfologiczne raka płaskonabłonkowego
- postać egzofityczna (powolny przebieg, niska złośliwość)
| - poztać endofityczna (naciekanie wgłąb)
58
gdzie występują liczne perły rakowe?
w postaci wysokozróżnicowanej raka płaskonabłonkowego skóry
59
Na jakiej podstawie określamy grading raka płaskonabłonkowego?
```
Na podstawie zawartości keratyny w komórkach:
100% - 75% - grade I
75% - 50% - grade II
50% - 25% - grade III
25% - 0% - grade IV
```
60
Szczególne cechy przerzutowania raka podstawnokomórkowego
Prawie nigdy nie przerzutuje, jest złośliwy miejscowo.
61
Czym są rak Arninga i guz Pinkusa?
Są to odmiany raka podstawnokomórkowego;
Rak Arninga - odmiana powierzchowna na tułowiu
Guz Pinkusa - postać polipowata na skórze grzbietu lub uda
62
Pochodzenie komórkowe raka płaskonabłonkowego
Komórki wielopotencjalne warstwy podstawnej naskórka i przydatków skórnych
63
czym jest zespół Gorlina?
- zespół wielu raków płaskonabłonkowych
- u dzieci
- zmiany w innych tkankach
- mutacja genu PATCHED
64
co oznacza termin desmoplazja?
Jest to rozplem elementów łącznotkankowych podścieliska
65
definicja podścieliska
łącznotkankowa błona umiejscowiona pod błoną śluzową; błona podśluzowa
66
Cechy szczególne morfologiczne raka podstawnokomórkowego
- palisadowaty układ kom. rakowych na obwodzie gniazd
- niektóre komórki duża ilość melaniny
Występują trzy odmiany:
- postać guzkowa/wrzodziejąca
- postać pierwotnie wrzodziejąca
- postać powierzchowna
- postać twardzinopodobna
- postać barwnikowa
67
Różnice między postaciami raka podstawnokomórkowego
| bez twardzinopodobnej i barwnikowej
- guzkowa najczęstsza, perlisty guzek, pokrętne naczynia krwionośne (teleangiectasiae)
- pierwotnie wrzodziejąca szybki wzrost, zniszczenie podłoża, ufiksowany w kącie przyśrodkowym oka
- powierzchowna powolny rozrost, może być wieloogniskowa, częste nawroty; różowe, łuszczące się, NIEOWRZODZIAŁE ogniska
68
Który z nowotworów złośliwych pochodzenia nabłonkowego jest najczęstszy?
rak podstawnokomórkowy - 70%
69
Cechy szczególne raka neuroendokrynnego z kom. Merkla
- rzadko objawy endokrynne
- w połowie przypadku w momencie diagnozy są już przerzuty
- twardy, niebolesny guzek, okolica okołooczodołowa i powieki
70
Guzy fibrohistocytarne
- włókniak histiocytarny (histiocytoma fibrosum)
przypomina fibroblasty i histiocyty
- dermatofibriosarcoma protuberans
układy wiatraczkowate fibroblastów, duża złośliwość miejscowa, brak przerzutów odległych
71
Gdzie występują plamy wina porto?
zespół Sturge-Webera, czyli:
| Znamię płomieniste (=plama łososiowa),szczególny przypadek, bo na obszarze unerwienia n.V
72
przy jakim schorzeniu pajączkowate teleangiektazje występują częściej?
przy marskości wątroby
73
na czym polega choroba Rendu-Oslera-Webera?
Dziedziczona autosomalnie dominująco skłonność do pajączkowatych teleangiektazji podatnym na urazy.
Objawia się głównie w okresie dojrzewania.
łac. teleangiectasiae haemorrhagica congenita
74
Na czym polega choroba Fabry'ego?
Poszerzenia ściany naczyń powierzchownych. Widoczne, lekko wypukłe ogniska.
Spowodowane odkładaniem się globotriaozyloceramidu w naczyniach krwionośnych, co jest efektem mutacji w genie kodującym α-galaktozydazę
75
Czy choroba Bowena jest zmianą nowotworową?
Tak, jest to tzw. rak in situ. W chorobie Bowena dochodzi do postępującej neoplazji śródbłonka.Zmiana przypomina łuszczycę.
Zachodzi na skórze nieeksponowanej na słońce.
76
Odnośnie naczyniaków krwionośnych: różnice pomiędzy naczyniakiem prostym a jamistym
- > prosty nazywany kapilarnym, głównie w skórze, ulega regresji do 7 r.ż.
- > jamisty najczęściej wewnątrz ciała, głównie wątroba. Jest jednym z objawów choroby von Hippel-Lindau
77
Czym jest kłębczak?
Niezłośliwy nowotwór, wysoce zróżnicowany, pochodzący z kom. mm. gładkich, częsta lokalizacja pod paznokciem, wyjątkowo bolesny, może wyglądać jak wylew krwawy pod paznokciem.
78
Śródbłoniak - cechy
- Zmiana o niskiej złośliwości
| - rośnie w pobliżu a czasem we wnętrzu żył
79
formy mięsaka Kaposiego
1. klasyczna - przewlekła
- głównie u starszych Żydów
2. endemiczna - afrykańska
- zajęte węzły chłonne i narządy
3. mięsak u chorych po transplantacji i immunosupresowanych
- zmiany skórne i przerzuty
- przyczyna zgonu - krwawienia z zajętych narządów wewnętrznych
4. epidemiczna w przebiegu AIDS
- zmiany skórne rzadsze niż zajęte węzły chłonne i przew. pok.
- możliwa rola herpesvirus typu 8
80
Mięsak naczyniowy - rokowanie
Z powodu umiejscowienia zmiany i wysokiej złośliwości rokowanie jest niepomyślne.
81
Mięsak naczyniowy - rokowanie
Z powodu umiejscowienia zmiany i wysokiej złośliwości rokowanie jest niepomyślne. Licze przerzuty, w szczególności do mózgu i wątroby.
82
Chłoniaki, na które należy zwrócić uwagę wg Stasi:
- Ziarniniak grzybiasty (mycosis fungoides)
| - zespół Sezary'ego
83
Ziarniniak grzybiasty
- najczęstszy pioerwotny chłoniak
- wywodzi się z komórek linii T
- charakterystyczne komórki Sezary'ego-Lutznera - komórki linii T z pofałdowanymi jądrami.
Ich skupisko nazwane mikroropniem Pautriera.
- przebieg powolny, zmiany skórne
84
Zespół Sezary'ego
- pierwotny chłoniak linii T
- komórki Sezary'ego-Lutznera
- przebieg agresywny, obecność w skórze, węzłach chłonnych, krwi obwodowej
- uogólniona limfadenopatia
85
Histiocytoza X
Inaczej Histiocytoza z komórek Langerhansa (LCH)
- nowotwór komórek dendrytycznych
- zmiany skórne pojedyncze lub mnogie, grydki/guzki lub wyprysk łojotokowy
Trzy postaci kliniczne:
- > jednoogniskowa (ziarniniak kwasochłonny, zmiany prawie zawsze w końciach)
- > wieloogniskowa, jednosystemowa (mnogi ziarniniak kwasochłonny, często obejmuje szkielet)
- > wieloogniskowe, wielosystemowe (postać rozsiana i postępująca)
86
czym są zespół Hand-Schuller-Christian oraz zespół Letterer-Siwe?
Są to postaci histiocytozy X, kolejno wieloogniskowej jednosystemowej oraz wieloogniskowej wielosystemowej.
87
Mastocytoza
nagromadzenie komórek tucznych, w skórze powoduje pokrzywkę barwnikową
zmiany naciekowe kom. tycznych w śledzionie, wątrobie, węzłach chłonnych, szpiku kostnym -> złe rokowanie
88
Jak nazwać pojedynczy guz z komórek tucznych?
mastocytoma
89
Występowanie licznych guzków łojotokowych w przebiegu raka płuc, gruczolaka żołądka, chłoniaka lub białaczki, nazywamy objawem....
... Lesera-Trelata
90
Znamię Spitz, tylko cechy charakterystyczne
- hiperkeratoza i hipergranuloza
- ciałka Kamino
- pagetoidalny rozrost
91
Który nowotwór nacieknie podścielisko szybciej: czerniak akralny czy plama soczewicowata złośliwa?
Czerniak akralny
