Deel I. Basisprincipes van het Belgisch Fiscaal Recht

Question 1

Wat is een belasting?

Answer 1

• Een bijdrage opgelegd door en betaald aan de overheid.
• Geheven volgens wettelijke bepalingen gestemd door de wetgevende macht dus het Parlement.
  
  • Legaliteitsbeginsel en annualiteisbeginsel
• Op basis van het territorialiteitsbeginsel
• Het is verplicht –> FOD kan meteen dwangmaatregelen nemen.
• Niet specifiek bestemd voor een bepaalde uitgave.

Question 2

Wat is het legaliteits- en annualiteitsprincipe?

Answer 2

• Federale belasting wordt geïnd door de FOD Financiën = uitvoerende macht, maar de wetgevende macht moet elk jaar toestemming geven in de begrotingswet om de belastingen te kunnen innen.
• Artikel 171 Gw. Zo meer democratische controle.
• Soortgelijke bepalingen op het niveau van de Gemeenschappen, Gewesten en gemeentes en provincies.
• Gevolgen:
  
  • Inkomsten zijn directe belasting per belastbaar tijdperk: het kalenderjaar of het boekjaar. De belastingschuld ontstaat pas op de laatste dag van het jaar: art. 360 maar dus boekjaar voor vennootschappen want annualiteit is belasting op jaarbasis.
  • Elk jaar een aangifte voor aftrek kosten: dat moet binnen het juiste jaar zijn. Een kost van 2014 moet afgetrokken worden van een inkomst van 2017, niet van 2018: zie artikel 49 WIB

Question 3

Wat is het territorialiteitsbeginsel in fiscaal recht?

Answer 3

• Er moet altijd een aanknopingspunt zijn met het grondgebied om belastingen te heffen: In België belast op het volledige inkomen, van Belgische bron of van buitenlandse bron.
• Territorialiteitsbeginsel geldt voor alle belastingen: federaal, gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau

Question 4

Wat is de verplichting van uw belastingen te betalen?

Answer 4

• De fiscale administratie kan meteen dwangmaatregelen nemen als je uw belastingen niet betaalt –> kan meteen naar de gerechtsdeurwaarder voor uw boedel in beslag te nemen.

Question 5

Wat is de bestemming van belastingen?

Answer 5

• Belastingen zijn nodig voor de publieke dienstverlening te financieren: je kan geen briefje bij uw aangifte steken om te vragen dat uw belastingen specifiek voor iets worden gebruikt of net niet gebruikt.
• De belasting is dus niet specifiek bestemd voor bepaalde uitgaven. De overheid beslist soeverein hoe ze omgaat met deze belastingen en hierover heb je geen inspraak.

Question 6

Wat is het onderscheid tussen belastingen en sociale zekerheidsbijdragen?

Answer 6

• Sociale zekerheidsbijdragen hebben een specifieke bestemming: bv. pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, ziekte, kinderbijslag,…
  
  • Belastingen geen specifieke bestemming.
• Sociale zekerheid gebaseerd op het verzekeringsbeginsel: iedereen die nu werkt betaalt die bijdragen voor de noden die er zijn.
• Sociale zekerheidsbijdragen en belastingen zijn allebei verplicht.
• Verschil op vlak van invordering:
  
  • Belasting = wettelijk verschuldigd en als die niet betaald is meteen dwangmaatregelen door de fiscus (FOD Financiën).
  • Sociale zekerheidskas gaat wel moeten dagvaarden voor de arbeidsrechtbank.
• Legaliteitsbeginsel en annualiteitsbeginsel niet van toepassing op sociale zekerheid.
  
  • Belasting verhogen via KB = gaat nooit!
  • SZ-bijdrage verhogen via KB = gaat wel. Geen wettelijke controle van het parlement op wetten sociale zekerheid.

Question 7

Hoe belastingdruk meten in een land?

Answer 7

• Sociale zekerheidsbijdragen = parafiscaliteit.
• Belastingen = fiscaliteit
  
  • Worden samengeteld om de belastingsdruk te meten in economische termen

Question 8

Wat zijn retributies?

Answer 8

• Vorm van belasting. U betaalt een vergoeding voor een tegenprestatie die de overheid voor u heeft gedaan, in uw rechtstreeks en onmiddellijk belang
  
  • Voorbeeld: Liekeshoektunnul is een toltunnel. De retributie die je betaald aan het Vlaamse gewest die eigenaar is van die toltunnel.
• Retributie kan je vermijden door de dienst niet af te nemen, belasting kan je niet vermijden.
  
  • Onderscheid is niet altijd even duidelijk: Bv. Vlaanderen/Brussel is de kilometerheffing een belasting en in Wallonië een retributie.
• Geen legaliteitsprincipe bij retributies dus veel delegatie aan de uitvoerende macht.

Question 9

Wat is een verhaalbelasting?

Answer 9

• Een belasting die wordt geheft omdat er een onweerlegbaar vermoeden is dat je voordeel haalt uit waarvoor die belasting dient.
  
  • Bv. de Koppenberg in Oudenaarde.
• Verhaalbelasting heeft dus een specifieke bestemming, maar je kan er niet onderuit zoals bij een retributie.

Question 10

Wat zijn bestemmingsheffingen?

Answer 10

• Sociale zekerheidsbijdragen, retributies en verhaalbelasting zijn bestemmingsheffingen.
  
  • Heffingen die van overheidswege worden ingevoerd met een specifieke bestemming.
• Soms belasting met specifieke bestemming maar dat doel verdwijnt dan: bv. specifieke verhoging accijnzen sigaretten om medische kosten te drukken. Taks is er nog maar specifiek doel is weg.

Question 11

Wat zijn directe belastingen?

Answer 11

• Directe belastingen zijn belastingen die een voortdurende toestand belasten of raken en die periodiek worden geïnd via aanslag lastens degene die zich in die toestand bevindt.
  
  • Bv. alle inkomstenbelastingen tijdens een bepaald kalenderjaar.
• We kijken naar een voortdurende toestand gedurende een periode die in de wet is gedefinieerd: meestal een kalenderjaar.

Question 12

Wat zijn indirecte belastingen?

Answer 12

• Belastingen die een voorbijgaand feit of een voorbijgaande rechtshandeling treffen.
• Belasting op consumptie: BTW, accijnzen. Dus elke aankoop van een goed, dienst is onderworpen aan BTW.
• Belasting op rechtsverkeer: verkoop onroerend goed, erfenissen, erfbelasting,…

Question 13

Wat zijn afwentelbare belastingen?

Answer 13

• Eerder economisch begrip.
• Niet-afwentelbare belastingen zijn belastingen die betaald worden en gedragen worden door diegene die de wet aanduidt als schuldenaar van de belasting.
  
  • Bv. erfbelasting
• Afwentelbare belastingen zijn belastingen die finaal door iemand anders dan de belastingschuldige worden gedragen.
  
  • Bv. accijnzen worden afgewenteld op de consumenten.
  • Douanerechten
  • Onroerende voorheffing bij handelshuur (je mag bij privéhuur niet afwentelen).

Question 14

Wat zijn dubbele belastingen?

Answer 14

1. Juridisch dubbele belasting:
   
   • Dit is voor bij grensoverschrijdend werken of beleggen.
   • Eenzelfde belastbare basis (vb. inkomen, vermogen) wordt in hoofde van dezelfde persoon tweemaal aan dezelfde belasting onderworpen in het zelfde jaar.
2. Economisch dubbele belasting
   
   • Twee keer belasting voor hetzelfde inkomen of vermogen in hetzelfde jaar, maar door 2 verschillende belastingsplichtigen.
   • Bv. dividenduitkering, betaling van een vergoeding voor diensten die niet-aftrekbaar is bij de betaler én belastbaar is bij de genieter

Question 15

Wat zijn de functies van belastingen?

Answer 15

1. Financiele functie: de overheid heeft middelen nodig voor hun opdrachten goed uit te voeren.
2. Sociale functie: herverdeling inkomen en vermogen via progressieve belastingen: rijkeren betalen meer en dat wordt dan herverdeeld naar de armeren. Erfbelasting ook progressief. BTW is degressief.
3. Gedragssturende functie: belasting is een politiek instrument om u gedrag te sturen in een positieve zin of in een negatieve zin.
   
   • Positief: bedrijven en zelfstandigen om te stimuleren te inversteren. Bv. spaargeld en octrooien
   • Negatief: fiscaal gesanctioneerd als u iets niet goed doet: bv. accijnzen dieselauto’s, milieubelasting, vettaks,…

Question 16

Wat houdt het legaliteitsbeginsel in?

Answer 16

• Art. 170 Gw.: geen belasting dan door een wet. Geldt ook voor Gewesten en provincies en gemeentes.
• Oorsprong: Willem van Oranje. In Nederland nog wel krachtens.
• Wet moet bepalen wat belastbaar is en wat niet:
  
  1. Materieel toepassingsgebied = wat wordt belas
  2. Personeel toepassingsgebied = wie gaat die belasting betale
  3. Grondslag = hoeveel op hoeveel
  4. Vrijstellingen = om economische, sociale redenen of om welke reden dan ook
  5. Tarief en alles wat procedure is. Vestiging van de belasting, invordering van de belasting, betwistingen.
• Delegaties aan de Koning is mogelijk binnen heel scherpe parameters.
• Grondwettelijk Hof ook bevoegdheid om te toetsen of de fiscale wet aan alle fundamentele voorwaarden voldoet en ook nagaan of de delegatie aan de Koning te ver is gegaan. Rechterlijke macht niet, enkel voor reglementen.

Question 17

Wat is de waarde van een circulaire in fiscaal recht?

Answer 17

• Nul want legaliteitsbeginsel: het is de wet die bepaalt wat belastbaar is en wat niet belastbaar is. Die circulaires gaan uit van de uitvoerende macht.
  
  • Die gaan de interpretaties aan geven en die interpretaties gaat men geven zodat ze in hun voordeel zijn, zodat ze zoveel mogelijk belasting kunnen innen.
• Dus die circulaires geven vaak een eenzijdige blik op de situatie in het voordeel van de financiën zelf.
• Waarde parlementaire vragen en de antwoorden van de ministers is ook nul want het is de uitvoerende macht.

Question 18

Op wie rust de bewijslast in fiscale zaken?

Answer 18

• Hangt ervan af wat er bewezen moet worden:
  
  • Fiscus: bewijzen dat de belastingsplichtige zich bevindt in de voorwaarden om de belasting te betalen. De initiële bewijslast op de administratie.
  • Belastingsplichtige: bewijslast om te bewijzen dat je een aftrek of vrijstelling krijgt.

Question 20

Is de fiscus gebonden door haar eigen standpunten?

Answer 20

• Nee, zij kan een jaar later terugkomen op haar circulaires en op de antwoorden van minister van Financiën.
• Maar dus als je iets niet meer in uw voordeel kan inroepen?
  
  • Spanning tussen: beginselen van behoorlijk bestuur (gewekt vertrouwen) en annualiteitsbeginsel. Hof van Cassatie laat de Grondwet primeren op het rechtszekerheidbeginsel!

Question 21

Zijn er voorrechten van belastingen?

Answer 21

• Artikel 172 Gw: geen voorrechten in fiscale zaken. Artikel 172 Gw is de fiscale preciering van artikel 10 en 11 –> Autonome toetsingsgrond in fiscale zaken voor het Grondwettelijk Hof.
  
  • Elke fiscale wet is vatbaar voor grondwetscontrole wegens schending gelijkheidsbeginsel. Dus niet de rechters maar wel via prejudiciële vraag of vernietigingsprocedure.

Question 22

Wat houdt het gelijkheidsbeginsel in fiscale zaken in?

Answer 22

• Artikel 172 Gw, samen met art. 10 en 11 Gw. Het Grondwettelijk Hof via vernietigingsberoep of via prejudiciële vraag.
  
  • Uitzondering: gemeentereglementen mogen door de gewone rechters worden getoetst.
• Slaagkans: er mag wel een onderscheid gemaakt worden tussen gelijke situaties als dat verantwoord kan worden door het doel van de maatregel: dit is zoals het Hof van Justitie.
• Voorwaarden voor gerechtvaardigde onderscheiding:
  
  1. Vergelijkbare situaties: geen appelen met peren vergelijken. Dit is dus op basis van objectieve criteria
  2. Redelijk verantwoord: er moet een doel zijn.
  3. Het middel moet in verhouding staan tot doel en de gevolgen mogen niet disproportioneel zijn.

Question 23

Wat is het gevolg van het openbare orde karakter van belastingsrecht?

Answer 23

• Allemaal dwingend: men kan er niet van afwijken: dura lex, sed lex.
• Je kan geen akoorden maken met de fiscus tenzij over uitzonderingen, over feiten, niet over de wet zelf. Geen akkoorden contra legem.
  
  • Wel fiscale rulings waarbij de administratie een akkoord maakt over de fiscale gevolgen maar je moet de feiten zoals beschreven uitvoeren zoals je ze hebt aangevraagd. Dit is dan bindend.
  • Ook bij de Vlaamse Belastingsdienst
• Geen akkoorden sluiten over die de belasting gaat betalen. Wel kan er inter partes akkoorden worden gesloten.
• Betwisten in de fiscale kamers –> Wordt niet besproken in de cursus.

Question 24

Hoe is de interpretatie van de fiscale wet?

Answer 24

• Niets is belastbaar tenzij de wet zegt dat het belastbaar is.
• Kost is maar aftrekbaar als de wet bepaalt dat die kost aftrekbaar is.
• Dus letterlijke interpretatie van de wet.
• Ook contextuele interpretatie: kan ook kijken naar de Franse vertaling omdat beiden dezelfde authentieke waarde hebben. Als de tekst duidelijk is houdt het daarmee op maar ook vaak onduidelijkheden:
  
  • Memorie van toelichting, parlementaire discussies, verslag Raad van State = voorbereidende werken.
• Geen analogische of teleologische interpretatie door legaliteitsbeginsel.
• In dubio contra fiscum:
  
  • In geval van twijfel in het nadeel van de fiscus maar komt in de praktijk niet zoveel voor omdat rechters vaak wel gewoon een interpretatie geven.

Question 25

Wat is het onderscheid belastingontduiking en ontwijking?

Answer 25

• Belastingsontduiken mag niet, maar belastingsontwijking niet.
• Belastingontduiking: 2 componenten
  
  1. Overtreding van de wet = fiscale wet of boekhoudwet
  2. Intentioneel oogmerk om schade te berokkenen aan Belgische Staat of Vlaams gewest.
     
     • Gevolg: strafrechtelijke veroordeling 2-5j
• Veel vormen van belastingsontwijking: hier is er wel een intentioneel oogmerk om geen belasting te betalen, maar het is geen overtreding van de wet.
  
  • Hof van Cassatie heeft gezegd dat dit mag: Arrest Bupols/Brepols en Au lieux Saint-Martin.
  • Men heeft het recht om de minst belaste weg te kiezen, maar 1 voorwaarde:
    
    • U moet alle juridische gevolgen ondergaan van de weg die u hebt gekkozen. Alle juridische gevolgen van de rechtshandelingen die je stelt.

Question 26

Wat zijn de vormen van belastingsontwijking?

Answer 26

1. U onthoudt zich de belastbare handeling te stellen.
   
   • Bv. Je gaat niet werken om ervoor te zorgen dat je geen inkomstenbelasting gaat moeten betalen.
2. Substitutie:
   
   1. Substitutie van feiten: U koopt een fiets ipv een auto omdat dat te veel kost qua belastingen.
   2. Juridische substitutie: Een andere rechtshandeling stellen. Bv. bij een venootschap. Zie cursus.

Question 27

Wat is veinzing?

Answer 27

• Vorm van fraude: geen fiscale definitie dus gemeenrechtelijk: art. 1321 BW.
  
  • Veinzing is doen alsof, men doet alsof men niet in een belastbare toestand bevindt, maar men aanvaardt de juridische gevolgen van zijn handelen niet.
• Absolute veinzing:
  
  • Bv. uw vader schenkt u een kunstwerk van 1 miljoen euro maar de eigendomsoverdracht gebeurt niet en geen fysiek bezit door begiftigde.
  • De juridische gevolgen worden niet gerespecteerd. Beter: schenken onder voorbehoud vruchtgebruik.
• Veinzing van de aard van de overeenkomst:
  
  • Aard van de overeenkomst veinzen door bv. te zeggen dat er koop is maar er wordt nooit betaald dus het is eigenlijk schenking.

Question 28

Wat zijn de reacties van de wetgever op belastingsontwijking?

Answer 28

1. Invoeren van fiscale ficties. Als de administratie het niet meer weet en stelselmatig verliest worden er ficties ingevoerd in de wetgeving.
2. Belastingvoordelen aan vennootschappen worden nog enkel verstrekt als de vennootschap kan aantonen dat ze een rechtmatige economische of financiële behoefte heeft voor de verrichting die ze stelt
   
   • In mensentaal wil dat zeggen dat ze andere motieven heeft dan fiscale motieven om een bepaalde rechtshandeling te stellen. Ze gaat dus telkens moeten aantonen dat ze dat doet voor economische of financiële motieven, andere dan belastingbesparing.
   • Dit is artikel 344, §1 WIB.
     
     • Dode muis want Cassatie heeft gezegd dat de rechtshandeling die de fiscus in de plaats moet stellen gelijksoortige rechtsgevolgen moet meebrengen als de rechtshandeling die de belastingsplichtige heeft gesteld.

Question 29

Wat is het Cadbury Schweppes arrest?

Answer 29

• Arrest van Hof van Justitie: hirop heeft prof het nieuwe artikel 344 §1 gebaseerd = anti-ontwijkingsbepaling.
  
  • Die kon niet gebruikt worden omdat Cassatie had gezegd dat de rechtshandeling die de fiscus in de plaats stelt gelijksoortige rechtsgevolgen moet teweegbrengen.
• In dit arrest heeft Hof van Justitie fiscaal misbruik gedefinieerd. Wetsontduiking is een vorm van rechtsmisbruik. Je gaat de vorm van uw rechtshandeling misbruiken om minder belastingen t betalen.
• Rechtsmisbruik in 2 situaties:
  
  1. Je handelt in strijd met doelstellingen van de wetgever
  2. Essentieel oogmerk bij keuze rechtshandeling is het verkrijgen van een belastingvoordeel
• Nu de bewijslast verdeeld:
  
  • Fiscus eerst aantonen dat er objectieve omstandigheden zijn van rechtsmisbruik: in strijd met doel van de wet en belastingbesparend motief.
  • BP moet aantonen dat hij andere dan fiscale motieven heeft.
  • Dan kan de fiscus de rechtshandeling herkwalificern in de fiscaal correcte rechtshandeling die de belastingplichtige normaal had moeten stellen.
    
    • Dat kan rechtshandelingen negeren (negeren van een rechtshandeling om het omvormen van de ene RH naar de andere = geen soortgelijke rechtsgevolgen)
• Dit werkt en wet is niet vernietigd door GwH.

Question 30

Wat is de beperkte autonomie belastingrecht?

Answer 30

• Het fiscaal recht volgt uit het gemeen recht, tenzij het fiscaal recht er uitdrukkelijk van afwijkt. Dit is een algemene vaststelling, bijna zelfs algemeen rechtsbeginsel, herhaaldelijk door de rechtspraak bevestigd en herhaald.
  
  • Veel begrippen uit andere rechtsdomeinen: bv. huur, lening, vruchtgebruik,… Die worden niet gedefinieerd want ze volgen uit andere rechtsdomeinen.
  • Alle begrippen worden gewoon overgenomen, tenzij uitdrukkelijke afwijking.
• Voorbeeld: zaakvoerder die onroerend goed verhuurt aan vennootschap: manifest huur, kan civieelrechtelijk of handelshuur zijn maar fiscaal is dit een loon. Dit is dus een fiscale fictie.
• U moet alle begrippen uit andere domeinen kennen, ook boekhoudrecht: art. 2 WIB.
• Toch ook een aantal afwijkende fiscale definities die afwijken:
  
  • Inwoner is niet hetzelfde fiscaal gezien als civielrecht
  • Woonplaats wordt de eigen woning dus niet civielrechtelijk woonplaats.
  • Definitie fiets: Wet oktober 2017: heel ruime interpretatie.

Question 31

Wat met het Europees recht en fiscaliteit?

Answer 31

• Gaan niet zo goed samen.
• Wel art. 16: interne markt zonder binnengrenzen: 22 vrijheden dus ook vrij kapitaalverkeer –> allemaal directe werking.
  
  • Voor 1986: weinig RS, daarna waterval bij HvJ.
• Art. 21 WIB: vroeger enkel Belgische spaarboekjes: schending Europese Commissie 1997: nu alle.
  
  • Omgekeerde geldt ook: als u, als Belg uw vrijheid uitoefent in het buitenland mag u daar ook niet in belemmerd worden.
  • Bv. Wanneer u kosten maakt als in België gevestigde vennootschap en u betaalt een kost aan buitenlandse vennootschap dan is die in sommige gevallen niet aftrekbaar, bv. royalty of licentie. Aan een Belgische vennootschap wel aftrekbaar.
    
    • Dit is een schending van uw vrije dienstenverkeer. Fiscale regel crossborder is strenger dan de fiscale regel intern. Eerste belang van direct werkende Europese regel in de Belgische fiscaliteit waarbij een 10-20 bepaling de laatste jaren buiten werking zijn gesteld.

Question 32

Wat is het verbod op staatssteun?

Answer 32

• Artikel 107 van het verdrag. De overheid mag ondernemingen geen steun geven wanneer deze steun selectief is: dus wanneer die ten goede komt aan een bepaalde onderneming of een bepaalde sector.
  
  • Als iedereen hetzelfde cadeau krijgt van de overheid is er geen probleem, maar als maar aan bepaalden, dan moet dat terugbetaald worden.
• Steun geven via verzaken aan het innen van verplichte bijdragen.
  
  • Staalindustrie in Wallonië proberen helpen, maar veroordeling dus nieuwe wetgeving: Maribel 1999: sociale zekerheid op loon
• Selectieve fiscaliteitsregels voor bepaalde sectoren:
  
  • Bv. Belgische luchtvaartsindustrie steunen dat is dan staatsteun omdat je verzaakt aan overheidsopbrengsten en die geven op een selectieve manier aan 1 sector: hier de luchtvaartindustrie.

Question 33

Wat met het EVRM?

Answer 33

• Als een administratieve sanctie zo excessief is dat ze een strafkarakter heeft –> rechter die beoordelen met volle rechtsmacht (EHRM)
  
  • Dus betekent dat in elke fiscale procedure waarin de sancties worden opgelegd en als u hebt bewezen dat die sanctie te hoog is kan je naar de rechter gaan met volle rechtsmacht die kan nagaan of de opgelegde sanctie verantwoord is. Is die niet disproportioneel?
  • De rechter kan dit dan moduleren op basis van verzachtende omstandigheden dus de sanctie reduceren.
    
    • Hij kan dit wel niet doen op basis van opportuniteitsreden om zo de sanctie kwijt te schelden of te verminderen, omdat dit in strijd zou zijn met legaliteitsbeginsel. Er moet nog altijd een sanctie zijn, eventueel een kleine.

Question 34

Mag een cumulatie van een administratieve en een strafrechtelijke sanctie?

Answer 34

• Hof van Cassatie heeft vaak gezegd: verbod op cumulatie van strafsancties: non bis in idem uit EVRM/BUPO.
  
  • Eerste groep arresten mocht het nog.
• Maar: art. 14 BUPO: dan een arrest: als u reeds een strafrechtelijke veroordeling hebt gehad voor fiscale fraude, kan je geen administratieve strafrechtelijke sanctie meer worden opgelegd en vise versa. Het ene sluit het andere uit. Dus whatever comes first. Ofwel u eerst strafrechtelijk veroordeeld wordt, ofwel gaat u eerst fiscaal gesanctioneerd worden.
• Hof van Justitie: artikel 50 Handvest EU grondrechten:
• Heeft hetzelfde gezegd maar op basis van een andere rechtsgrond. Artikel 50 verhindert dat als een fiscale sanctie of een administratieve sanctie met repressief karakter definitief worden opgelegd tegen een persoon, dezelfde persoon voor dezelfde feiten niet meer strafrechtelijk wordt vervolgd. Dus nog een keer hetzelfde: als u eerst administratief gesanctioneerd wordt met een zware sanctie, dan kan je daarna niet meer strafrechtelijk gesanctioneerd worden.
  
  • Di Rupo:
  • una via-principe.
  • Dit principe zegt: als overheid: dus zowel de strafrechtelijke autoriteiten: OM, onderzoeksrechter als de fiscale administratie bij fiscale fraude moeten gaan samenzitten om een weg te kiezen:
    
    • Strafrechtelijk of administratief.
    • Deze keuze moet vrij snel worden gemaakt in het onderzoek. Er kan maar 1 sanctie worden uitgesproken.
      
      • Geen fiscale boetes meer. Strafrechtelijke sancties zijn gevangenisstraffen. Administratieve sancties zijn boetes.
      • Gewijzigd in wet einde 2012.

Question 35

Wat met het eigendomsrecht?

Answer 35

• Artikel 1 Aanvullend protocol. Belastingen zijn een aanslag op het privévermogen.
• Eigendomsrecht 2 aspecten:
  
  1. Kwantitatieve beperkingen: tegen te hoge belastingdruk en excessieve belastingen.
  2. Kwalitatieve waarborg:
     
     • Fiscale wetten nemen een stuk van uw vermogen, van uw inkomen af. Dus rechtszekerheid nodig. Je moet weten hoeveel belasting je gaat moet betalen.
     • Aantal arresten, voornamelijk Oekraïne waarbij werd gezegd dat de wetgeving, duidelijk, helder, consistent moet zijn.
     • Dus een belastingheffing op grond van een norm, die niet aan de kwalitatieve eis volstaat is een arbitraire aantasting van het eigendomsrecht.

Question 36

Als de fiscus het bewijsmateriaal in handen heeft gekregen door iemand die haar beroepsgeheim heeft overtreden, kan de fiscus dit dan gebruiken om taxaties te doen?

Answer 36

• Vroeger: fruits of the poisonous tree doctrine = mocht je niets gebruiken.
• Nu Antigoon: Hof van Cassatie zegt dat onrechtmatig bewijs geweerd moet worden in 3 gevallen:
  
  1. Wanneer de wet het zelf voorziet, naar mijn bescheiden mening zijn er zeer weinig wettelijke bepalingen die dat voorzien, dat is zo goed als dode letter in fiscale zaken;
  2. Wanneer het bewijs is verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen wat verwacht mag worden van een behoorlijk handelende overheid dat het in alle gevallen ontoelaatbaar geacht moet worden.
     
     • Paar subjectieve termen.
     • Dus bv. computer hacken gaat niet.
     • Openbare orde, legitimiteit.
  3. Wanneer het gebruik het recht op een eerlijk proces van de belastingplichtige in het gedrang brengt.
• Hof gaat verder en zegt dat het case per case moet beoordeeld worden: belangenafweging nodig tussen de zwaarte van het misdrijf en zwaarte van de inbreuk:
  
  • Afweging: hoe zwaar is de fiscale inbreuk? Wat is de aanslag, het bedrag van de aanslag.
• Onderscheid maken tussen:
  
  • Inbreuken met zuiver formeel karakter: bv. stuk niet getekend.
  • Weerslag van de onrechtmatigheid op het recht of de vrijheid die door de overtreden norm is beschermd: bv. controleur die u volgt op facebook. Uw privacy is geschonden maar je hebt het wel er zelf op gezet dus zelf de oorzaak.
  • Het al dan niet opzettelijk karakter van de overtreding begaan door de fiscus. Als de fiscus uw pc hackt is dit uiteraard opzettelijk. Heel veel onbekende enveloppes bij de fiscus: daar staat niets in, dus niet opzettelijk.
  • De ernst van de inbreuk van de belastingplichtige overstijgt veruit de onregelmatigheid begaan door de fiscus.

Question 37

Wat zegt het Hof van Justitie over onrechtmatig verkregen bewijs ivm fiscale zaken?

Answer 37

• Web Mind Licenses:
• Hof verwijst naar de regels ivm privacy, een beschermd grondrecht: “Indien de nationale rechter vaststelt dat de bewijzen die in de strafprocedure zijn verkregen of in de fiscale procedure zijn gebruikt met inbreuk op art. 7 HV, moet hij de bewijzen in de fiscale procedure buiten beschouwing laten.”
• Ze moeten ook buiten beschouwing blijven als
  
  1. De rechter niet kan controleren of de bewijzen in de strafprocedure zijn verkregen met schending van Art. 7 en/of
  2. De belastingplichtige vooraf geen toegang tot het bewijsmateriaal heeft verkregen.
• Strenger dan Antigoon:
• men ontzegt het recht van de rechter en de belastingplichtige om naar dat bewijsmateriaal te kijken, men had dat illegaal getapt en overgemaakt, er was geen tegensprekelijk debat. Strafrechtelijke autoriteiten naar fiscale autoriteiten, er kwam geen rechter tussen en zeker geen mogelijkheid tot inzage voor de belastingplichtige.
  
  • Het Hof heeft gezegd: dat is een schending van het grondrecht, van het privacyrecht en het recht op een eerlijk proces. Die stukken moeten buiten beschouwing worden gelaten in de fiscale procedure.
• Dit speelt enkel als de door het Handvest, door Europees recht gewaarborgde rechten en vrijheden –> Enkel bij BTW (dat is enkel geharmoniseerd)

Question 38

Wat met het retroactiviteitsprincipe in fiscaal recht?

Answer 38

• Geen grondwettelijk beginsel want maar art. 2 BW: Grondwettelijk Hof zegt: nieuwe wet is van toepassing op toestanden die na haar inwerkingtreding opstaan maar ook op toekomstige gevolgen van onder vroegere wet ontstane toestanden die zich voordoen of voortduren onder vigeur van de nieuwe wet.”
  
  • Dus als je vrachtwagen koopt en de wet verandert on the way, dan ben je onderworpen aan de toekomstige gevolgen van een toestand die ontstaan is onder de oude wet, aan de nieuwe wet, ook al is die nieuwe wet in uw nadeel.
  • Geen retroactiviteit: iedereen moet daar de slechte gevolgen van dragen.
• Wel annualiteitsprincipe: wetgever kan niet retroactief trugkomen op een schuld die al definitief is geworden op 31/12: art. 360 WIB.
• Voor GwH moet je een schending van een grondwettelijk beginsel aantonen dus koppelen aan legaliteits, annualitieits,…
• Retroactiviteit mag wel als het gerechtvaardigd is voor doelstelling algemeen belang: nog nooit gebeurd in fiscaal recht

Question 39

Wat met algemene beginselen behoorlijk bestuur?

Answer 39

• Stelt niet veel voor: vroeger nog rechtszekerheidsbeginsel maar in 2000 zegt Cassatie: “Legaliteitsbeginsel is een grondwettelijk beginsel en dat primeert op het ABBB, dat is niet grondwettelijk, niet verankerd in grondwet, bv. rechtszekerheidsbeginsel”.
  
  • Dus sinds 2000 ben je niet veel meer met akkoorden contra legem en circulaires contra legem.
• Maar: Hof van Justitie zegt in BTW-zaken:
  • Akkoorden contra legem moeten uitgevoerd worden als de belastingplichtige geen vermoeden kan hebben dat het akkoord contra legem is.
    
    • Beetje subjectief: hoe dommer de belastingplichtige, hoe meer kans dat hij zijn akkoord kan laten respecteren.
    • Akkoorden contra legem moeten worden uitgevoerd wanneer de belastingplichtige erop mocht vertrouwen dat het akkoord juist is.
• Maar Hof van Cassatie zegt al in 2 zaken ivm BTW dat ze de Europese rechtspraak niet gaan volgen en vasthouden aan hun eigen strenge rechtszaak.
  
  • Maar 5 maanden later toch de Europese toer op. Men is dan toch van gedacht veranderd.

Question 40

Hoe is de verdeling federaal - regionaal?

Answer 40

• Sinds 6de Staatshervorming: meer financiele overheveling naar deelstaten voor responsabilisering: zie Bijzondere Financieringswet (BFW).
• Hoe zit het vandaag in elkaar?
  • De personenbelasting is gedeeltelijk federaal en gedeeltelijk regionaal.
  • De vennootschapsbelasting is puur federaal.
  • De BTW is federaal.
  • Douane en accijnzen is federaal
  • Dan heb je een paar puur regionale belastingen: erfbelasting, schenkbelasting, onroerende voorheffing. En alles wat met auto’s te maken heeft.

Question 41

Wat is de bestedingsbevoegdheid?

Answer 41

• Vloeit rechtstreeks voort uit de materiële bevoegdheid van de regio’s.
  
  • Als je bevoegdheid hebt om bepaalde middelen uit te geven bij de uitoefening van uw materiële bevoegdheden, dan hebt u daar ook de verantwoordelijkheid voor. Als u belasting gaat innen, dan gaat u dat op een goede manier doen en dan gaat u niet meer uitgeven dan dat er binnenkomt.
• Voor 6de Staatshervorming was er geen verantwoording van de deelstaten en te weinig politieke verantwoordelijkheid.
• Elk van de gedecentraliseerde overheden mogen belasting heffen binnen zijn territorium: federale overheid, lokale overheid,

provinciale en regionale overheid.

* Dit kan leiden tot een fiscaal territoriaal conflict.
* Besturen krijgen bepaalde bevoegdheden toebedeeld door de Grondwet en Staatshervormingen.
    * Steeds meer overheveling van bevoegdheden van de federale overheid naar de regionale. Hoe meer materiële bevoegdheden, hoe meer fiscale bevoegdheden.

Question 42

Wat zijn de eigenlijke regionale belastingen?

Answer 42

• Eigen fiscale ontvangsten: regio’s mogen binnen hun territorium belasting heffen:
  
  • Vooral milieubelasting in Vlaanderen die een aantal fiscale bepalingen hebben: lozen afvalwater, leegstandsheffing, krottaks om ervoor te zorgen dat eigenaars verkopen aan een bouwpromotor.
  • Hierin zijn de regio’s volstrekt autonoom: ze bepalen wie belasting gaat betalen, wat belastbaar is, grondslag, vrijstelling en tarief → 5 componenten van een belasting: bevoegdheid volledig regionaal niveau.
• België is een economische en monetaire Unie –> Grondwettelijk Hof in mijlpaalarrest in 1988:
  
  • Geen export en importheffing in België zelf toegelaten, telt niet voor retributies.

Question 43

Wanneer zijn de regio’s bevoegd om belastingen te heffen en dit onbeperkt?

Answer 43

1. Artikel 170, §2 Gw: uitzonderingen waarvan de noodzakelijkheid blijkt: de wet kan uitzonderingen voorzien door het feit dat die regio’s voor de belastingen in lid 1 beperkt bevoegd zijn: Dit is voor 2 wetten:
   
   1. Wet van 23 januari 1989: non bis in idem principe: je mag niet belasten wat al op federaal niveau belast is.
   2. Artikel 11 BFW:
      
      • Geen vermeerderingen, geen belastingverhoging of tweede taks op materies die al aan federale of regionale belasting zijn onderworpen.
      • Geen belasting naast bestaande belasting maar een belasting bovenop mag ook niet –> Als er al 10 % is, dan mag je erboven niet nog eens 5 doen.
      • Dit geldt van beneden naar boven: regio’s geen belasting op federale en regio’s ook niet op elkaars belastingen.
2. Uitzondering op de uitzondering in 6de Staatshervorming:
   
   • Als de wet het zelf voorziet. Dan weer in de hoofregel: wel belasting op elkaar heffen. Zie artikel 11 BFW: gewesten mogen belastingen heffen op de federale personenbelasting.

Question 44

Wat zijn oneigenlijke regionale belastingen?

Answer 44

• Historisch gegroeid: dit zijn de federale belastingen die in 2002 zijn overgeheveld naar de regio’s in de Lambermont-akkoorden: dit zijn 12 federale belastingen maar Vlaanderen heeft er intussen een paar afgeschaft: bv. radio en kijkgeld.
  
  • Maar: bevoegdheid regio’s is niet volledig.
• Wat mag de regio autonoom doen?
  
  1. Grondslag van de belasting bepalen = op hoeveel gaan we belasting heffen
  2. Tarief
  3. Vrijstellingen
• Wat mag de regio niet doen? Blijven federale bevoegdheden:
  
  • Materieel toepassingsgebied
  • Personeel toepassingsgebied.
• Belangrijkste van die twaalf:
  
  • Belasting op vastgoed: registratierechten 10% –> wordt 7 %.
  • Onroerende voorheffing: belasting op vastgoed
  • Successierecht = erfbelasting
  • Belasting op inverkeerstelling = je koopt een auto en die moet ingeschreven worden, dan betaalt u belasting
  • Belasting op spelen en weddenschappen in Vlaanderen

Question 45

Wat is de procedure voor geschillen met belasting?

Answer 45

1. Administratieve procedure: alles wat te maken heeft met de inning en de geschillen: Dit is een volledige bevoegdheid van Vlaanderen.
   
   • Stelt weinig voor want het is diegene die de belasting heeft gevestigd dus probleem van onpartijdigheid.
2. Rechtbank = federaal.

Question 46

Wat is een gedeelde belasting?

Answer 46

• Gedeelde belasting is een doorzetting van het bestaande systeem. Dat is een overheveling van de federale belasting naar de regio’s toe.
• Gedeelde belastingen zijn zijn in het Belgische rijk uniform gevestigde belastingen waarvan een deel aan de gemeenschappen wordt toebedeeld. Dus het is een federale belasting waarvan een deel aan de gemeenschappen wordt toebedeeld.
  
  • Btw en personenbelasting:
  • Btw in functie van de jongerenpopulatie omdat die inkomsten gebruikt worden voor onderwijs.

Question 47

Wat is een samengevoegde belasting?

Answer 47

• Dat is een in heel het rijk uniform gevestigde belasting, waarvan een deel aan de gewesten wordt toebedeeld. En waarop de gewesten een verhoging of een verlaging mogen toepassen. Sedert 2015, dit is nieuw.
  
  • Personenbelasting: hier krijgen de regio’s een hap uit in functie van de populatie dus voor Vlaanderen ongeveer 60%.
• Sinds 2015 mag Vlaanderen op die belasting een verhoging of vermindering toepassen.
  
  • Basis: artikel 11 Bijzondere Financieringswet: uitdrukkelijk voorzien dat de personenbelasting een samengevoegde belasting is, federaal geheven, deel aan de regio’s regio’s mogen op die federale belasting nog eens een vermeerdering toepassen. Vandaag zijn er nog nooit verminderingen geweest en is het dus meestal een vermeerdering.

Question 48

Wat zijn de gevolgen van samengevoegde belastingen?

Answer 48

• Gewesten kunnen een aanvullende gewestelijke opcentiemen heffen op personenbelasting:
  
  • Een opcentiem is een belasting die een lagere overheid heft op een belasting die reeds gegeven is door een hogere overheid. Voor elke opteciem mag de regio 1 euro ook heffen. Stel opcentiem van 200 –> dat is een stijging van 2 %.
  • Kan leiden tot een belastinverhoging.
  • Belasting op federaal niveau zijn verlaagd omdat federaal minder middelen nodig heeft dus dan 75 bij Johan en 25 bij Bart.
  • Personenbelasting is
  • een gedeelde belasting waarbij we een deel aan de gemeenschappen geven. Samengevoegde belasting: deel aan de gewesten en gewesten mogen daarop vermeerderingen of verminderingen toepassen.

Question 49

Wat zijn de exclusieve fiscale bevoegdheden die zijn overgeheveld?

Answer 49

• Woonbonus: Bonus die je krijgt wanneer je een hypotheek afsluit om een huis te kopen
• Dienstencheques: dit heeft te maken met tewerkstelling wat ook een ficale bevoegdheid is.
  
  • Hier mag men allebei belastingverminderingen geven voor incentives. De mensen aansporen om een huis te kopen met een hypothecaire lening. Dan gaat Vlaanderen u daarvoor een fiscaal cadeautje toestoppen, wat we later nog zullen terugzien. Net zoals een fiscaal cadeau dat u krijgt wanneer u dienstencheques gebruikt.

Question 50

Mogen gemeenten en provincies belasting heffen?

Answer 50

• Allebei bevoegd in hun territorium, tenzij de federale wet het verbiedt. Zie bv. art. 464 WIB: paar verbodsbepalingen: “de provincies mogen geen opcentiemen heffen op de vennootschapsbelasting, de restpersonenbelasting en de personenbelasting. Ze mogen geen taks op spelen en weddenschappen invoeren”
  
  • Belangrijkste: provincies mogen geen opcentiem, geen tax on tax op de vennootschapsbelasting. Vennootschapsbelasting is een zuiver federale bevoegdheid! Verhaal over 6de staatshervorming enkel van toepassing op de personenbelasting, niet op de vennootschapsbelasting. Alleen de personenbelasting is geregionaliseerd.
• Provincies hebben weinig bevoegdheden:
  
  • Enigste belangrijke: tweede verblijven aan de kust: veel opcentiemen hierop.
• Gemeentes hebben meer bevoegdheden:
  
  • Drijfkrachtbelasting: belasting op economische exploitaties in de haven,
  • hoe meer m² u in beslag neemt, hoe hoger de belasting. Ook de gemeenten heffen leegstandsheffingen. Ook daar heeft de rechtspraak beslist dat het niet verboden is dat en Vlaanderen en de gemeenten op het zelfde pand leegstandsheffingen heffen.
  • De taks op de tweede verblijven aan de kust, de belasting op de honden in de gemeente. Je kunt het niet bedenken en er is wel een gemeente die een belasting heft op iets waarvan u staat te kijken.