Deel 1: Artrose Flashcards

Question

Spierkracht

Answer 1

Primaire oorzaak of intermediërende factor? Spierkracht is nodig voor de coördinatie en stabilisatie van gewrichten tijdens het bewegen. Gewrichtsschade kan voor verminderde proprioceptie zorgen met verminderde reflexactiviteit tot gevolg. Dus: net lage spierkracht an sich, maar afname van spierkracht over splerkrach tijd die indirect de kans op instabiele events verhogen en daarmee de kans op gewrichtsschade. Afname spierkracht: indirecte toename gewrichtsschade. Anderzijds kan een toename in spierkracht ook de progressie van artrose versterken. Bijvoorbeeld een varusstand kan toename van spierkracht van de quadriceps en adductoren tot gevolg hebben omdat dit nodig is voor stabilisatie van de knie (meer stabiliserende co-contractie). Maar dit zorgt juist voor extra compressiekracht. →Toename spierkracht (vaak ten gevolge van aandoening): korte termijn adaptatie, lange termijn schade. Voor zowel toe- als afname van de spierkracht is sterk bewijs dat deze functioneren als intermediaire factoren

Answer 2

Individuele factoren als primaire rol: - Leeftijd - Geslacht - Voeding (obesitas!) - Erfelijke aanleg Groeifactoren, botdichtheid, vascularisatie, etc.. Zeer aannemelijk dat deze een (belangrijke) rol spelen, maar altijd naast fysieke factoren (bijvoorbeeld mechanische belasting). Het ontstaan van artrose is een multifactorieel proces!

Answer 3

high impact (langdurig) heeft inderdaad een negatief effect op het ontwikkelen van artrose. Dit is echter lang niet zo sterk als de negatieve effecten van obesitas of van eerder letsel; eerder letsel door sporten ook niet. Met name genoeg fysieke activiteit in de jonge jaren is belangrijk voor een gezonde opbouw van het kraakbeen.

Answer 4

Door de hoge prevalentie is echte preventie lastig. Wel zijn er verschillende modificeerbare risicofactoren: - Overgewicht/obesitas - Voorkomen eerder knieletsel

Answer 5

Gewichtsverlies + fysieke training (op lage intensiteit). Evidentie: o Observationeel: reductie in lichaamsgewicht vermindert het risico op artrose met 21% bij mannen en 33% bij vrouwen. o Eén RCT: géén evidentie voor preventief effect van interventie bij vrouwen van middelbare leeftijd; wel evidentie voor afname van incidentie. Maar: lage therapietrouw, dus minder verschil in gewichtsafname. o Er is evidentie dat 5% gewichtsverlies leidt tot 3x minder knie-artrose in de opvolgende 6 jaar (aangetoond).

Answer 6

Neuromusculair trainingsprogramma bij blessuregevoelige high-impact sporten verlaagt de kans op een knieblessure met 45-83%. Niet aangetoond verminderde kans op artrose op de langere termijn, maar effect wordt wel aangenomen

Answer 7

Pijn en startstilheid (<30min)

Answer 8

- Artrose in de hand - Artrose aan de knie (genartorse) - Artrose aan de heup (coxartose)

Answer 9

- Pijn en stijfheid →Met name ochtendstijfheid - Beperkingen ADL → Ostephyten vergroten botoppervlakte - Nodulus van Herberen: met name aan de bases van de duim en dip en pip kootjes aangedaan (1-2 en 2 laatste). In met name de pip-kootjes vinden ook standsveranderingen plaats. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld vaak de vingers niet meer helemaal worden gestrekt

Answer 10

- Pijn en (start)stijfheid → Stijfheid verdwijnt bij bewegen - Compressievermijdend gedrag (inactiviteit) →Door de pijn minder willen bewegen. Secundair: gewichtstoename - Reductie bewegingsuitslag (ROM) → Met name minder extensie - Afwijkend looppatroon →Asymmetrie, ontlasten in stand, verminderd extensiemoment, meer ab-/ adductiemoment (afhankelijk van varus/ valgus), instabiliteit.

Answer 11

- Pijn en (start)stijfheid →Zelfde als hand en knie - Compressievermijdend gedrag → Spierzwakte, met name heup abductoren; intermediaire factor, oorzaak/ gevolg? - Verandering bewegingsuitslag → Minder endo- en exorotatie, kleinere ROM. - Afwijkend looppatroon → Asymmetire, ontlasten in stand, meer mediolaterale rompbeweging, bekkentilt, Trendelenburg gang ( als het ware door de heup zakken naar de niet-aangedane zijde doordat de heupabductoren aan de aangedane zijde te zwak zijn, tijdens de standfase van het aangedane been. Vaak ook mediolaterale rotatie van de romp om het Izp boven het standbeen te houden (dus de andere kant op ten opzichte van de bekkentilt)).

Answer 12

vergelijken van jongeren (young), ouderen met artrose (patients) en ouderen zonder artrose (peers). - Stapbreedte: patiënten > leeftijdsgenoten > jong - Staptijd: jong/leeftijdsgenoten>patiënten - Pieksnelheid CoM, aangedane zijde: patiënten > leeftijdsgenoten> jong - Pieksnelheid CoM, niet-aangedane zijde: patiënten > leeftijdsgenoten > jong Loopsnelheid tussen 1 en 5 km/u, bij hogere snelheden worden de verschillen tussen de groepen kleiner (met name tussen patients & peers). Mensen met heup- en knieartrose hebben hoger valrisico (symptomatische knie- en heupartrose resp. 39 en 60% meer kans om te vallen, OR 1.39 en 1.60). NB: 1 gewricht 53% meer kans, 2 gewrichten 74% meer kans, 3 tot 4 gewrichten 85% meer kans. Mechanisme: pijn ontlasten gewricht→ spierzwakte →houdingsinstabiliteit, verminderde reflexen, moeilijker balanshandhavingvalrisico

Answer 13

mensen met knieartrose zijn minder fysiek actief. Significant minder fysieke activiteit op basis van zelfrapportage, maar géén verschil in hoeveelheid fietsen (activiteit met minder kniebelasting dan bijvoorbeeld lopen, sporten, tuinieren; dit kan zonder pijn). Cross-sectionele studie: causaliteit? Wel een duidelijke associatie gevonden tussen artrose en inactiviteit, maar geen duidelijke oorzaak-gevolg relatie. Wel is er bekend dat de mate van fysieke activiteit een belangrijke factor is in de progressie en daarmee in de behandeling van artrose

Answer 14

Gaat in 3 'fasen': 1. conservatief: oefentherapie, gewichtsverlies 2. Medicatie: paracetamol, NSAID 3. Operatieve ingreep: osteomie, gewrichtsvervanging

Answer 15

- Stepped care programma - oefentherapie - Gewichtsafname

Answer 16

systematische en stapsgewijze aanpak van behandeling

Answer 17

belangrijke rol in eerste behandeling. hier is voorlichting voor nodig omdat mensen vaak denken dat door beweging juist verdere schade optreedt (is dus niet zo!). Bij goed gedoseerde beweegprogramma's kunnen operaties worden uitgesteld. - Spierkracht→ Stabiliteit (quadriceps, heupabductoren) - Coördinatie → Stabiliteit, proprioceptie, valrisico - Conditie Met name fietsen en zwemmen (pijnvrij)

Answer 18

- 12% reductie van pijn bij knieartrose - 10% verbetering van fysieke functie bij knieartrose - Heup: 8% afname van pijn en 7% afname van fysieke functie De effecten van oefentherapie bij artrose zijn onafhankelijk van de ernst ervan. In ieder stadium heeft oefentherapie een positief effect. Let op: de effecten zijn direct zichtbaar, op de langere termijn ook nog de kleine effecten (2-6 maanden follow up) maar de therapie moet dus goed worden bijgehouden. De effecten treden zowel lokaal (spierversterking) als globaal (aerobe insanning) op.

Answer 19

Fysiologische factoren - Toename spierkracht →Met name quadriceps en heupabductoren belangrijk - Toename bewegingsuitslag → Betere ROM - Toename proprioceptie Functioneel in combinatie met spierkracht voor stabiliteit - Minder ontsteking→ Lokaal remmen van de progressie Psychologische factoren - Toename kwaliteit van leven - Minder depressieve symptomen >Positieve effecten op welzijn

Answer 20

reductie van 5kg lichaamsgewicht is 40% minder kans op artrose (preventief). Er is géén bewijskracht voor een effect van gewichtsverlies op pathologische structuren; wel zijn er aanwijzingen voor een positief effect op progressie. Obesitas is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan en de progressie van artrose. Het is echter niet eenduidig of gewichtsreductie artrose ook kan voorkomen. Lokaal is geen direct effect aan te tonen (theoretische studies), maar gezien factoren als compressiekracht zou dit wel zo moeten zijn.

Answer 21

- Mechanische factoren: iedere N gewichtsverlies = 4N minder compressie tijdens lopen - Systemische/ metabole factoren: Ook handartrose bij obesitas; door vetweefsel uitgescheiden ontstekingsmediatoren - Combinatie met fysieke activiteit Gewichtsverlies en fysieke activiteit zorgen beide voor een daling van ontstekingsmediatoren; de ontstekingen zorgen juist voor het ontstaan en de progressie van artrose. Fysieke activiteit op zichzelf zorgt natuurlijk ook (vaak) voor gewichtsverlies.

Answer 22

Wanneer conservatieve therapie niet werkt → pijnreductie. Mensen helpen om te gaan bewegen. 1. Pijnstillend: paracetamol 2. Onstekingsremmers: NSAID (bijvoorbeeld ibuprofen, diclofenac) 3. Intra-articulaire injectie: cortecosteroiden/ hyaluronzuur Heftige pijnstillers hebben ook veel bijwerkingen en kunnen zelfs het slijtageproces versnellen

Answer 23

Wanneer de klachten dusdanig grote belemmeringen vormen. 'Gradatie' van operaties: 1. artroscopie: kijkoperatie 2. Osteotomie: Doorzagen van het bot', wilgje in het bot plaatsen met het idee dat de druk beter wordt verdeeld. 3. Artroplastiek: prothese

Answer 24

- Spoelen - Verwijderen losse kraakbeenfragmenten - Debridement (verwijderen kapot weefsel) - Repareren meniscusscheuren - Verwijderen osteofyten Effect: geen verbetering van pijn of fysieke activiteit; heeft dus géén toegevoegde waarde

Answer 25

- Closing wedge - Opening wedge Effect: minder pijn en verbetering van fysieke functie. Alleen onderzoek gedaan tussen dezelfde patiënten voor en na een behandeling (dus: verbetering na een osteotomie). Maar er is geen systematisch onderozke uitgevoerd naar verschillen in soorten behandeling, bijvoorbeeld osteotomie/ prothesen/conservatief ten opzichte van elkaar. Het is dus moeilijk deze ingreep op effectiviteit te vergelijken met andere behandelingen, op korte en op de lange termijn. Voordelen: behoud van eigen bot, een prothese kan altijd nog

Answer 26

botwig aan de niet-aangedane kant weghalen (bij mediale artrose correctie van varus door lateraal wig verwijderen).

Answer 27

Opening wedge: botwig aan de aangedane kant tussengoeven (bij mediale artrose correctie van varus door mediaal wig toevoegen).

Answer 28

Totale knieprothese (TKA) - Kan gedeeltelijk (botbesparend) aan één compartiment - Doorgaans gehele gewrichtsvervanging Effect: wel evidentie voor verschillende effecten - Minder pijn (grotendeels) → Directe pijnverlichting - Betere fysieke functie (deels) → Niet bij iedereen Maar.. de meesten zijn ondanks verbeterde fysieke functie niet daadwerkelijk ook fysiek actiever. Daarbij houdt 20% klachten. Objectieve en subjectieve uitkomsten komen niet met elkaar overeen; er bestaat geen goede objectieve maat om aan te tonen dat deze operaties effect hebben. Is er mogelijk sprake van een placebo-effect? Het is dus moeilijk aan te tonen dat een prothese een positief effect heeft! Nadeel op de langere termijn: loslaten/ slijtage → Revisie nodig: 1x is mogelijk, 2 keer wordt al lastig. Totale heupprothese(THA) - >30.000 per jaar in NL - Verschillende typen prothesen en operatietechnieken (met verschillende uitkomsten) - Doorgaans gehele gewrichtsvervanging Effect: duidelijker uitkomsten dan bij knieprothese - Minder pijn - Verbeterde fysieke functie → Bereikt niet het niveau van gezonde leeftijdsgenoten (na 12 maanden). Nadeel langere termijn: loslaten/slijtage →Revisie.

Answer 29

Door slijtage/ revisie wil je de eerste operatie zo lang mogelijk uitstellen. Mar... better in = better out. Dus jonger fysiek fitter al opereren, of later? Wanneer überhaupt opereren? Preoperatieve fysieke activiteit en/ of training: creëren van een 'better in' situatie voorafgaand aan de operatie. TKA: geen duidelijke eenduidige bewijskracht voor beter herstel na knieoperatie als preoperatief getraind wordt. Wel is er kortere duur van opname. - Kortere duur ziekenhuisopname - Gelijk postoperatief herstel - Gelijke pijn, ROM, fysieke functie THA: meer studies naar gedaan en wel een significante verbetering van het herstel gevonden, maar nog weinig robuuste evidentie voor. Wel zijn er dus nog meer studies nodig door onder andere grote diversiteit en gebrek aan eenduidige uitkomstmaten. - Gelijk of beter herstel? Conclusie prehabilitatie: wordt aangeraden voor herstel van individu en lagere zorgkosten (kosteneffectiviteit, opnameduur ziekenhuis).