Dars 4 Flashcards
مظفرالدین شاه چگونه پادشاهی بود؟
مظفرالدین شاه، فردی سست‌عنصر، بی‌اراده و بیمار بود و توانایی سر و سامان دادن به امور کشور را نداشت. او عین‌الدوله را به عنوان صدر اعظم انتخاب کرد و اداره مملکت را به او سپرد.
ص۴۴
اوضاع ایران هنگام حکومت مظفرالدین شاه چگونه بود؟
مظفرالدین شاه نیز مانند پدرش سه بار به اروپا سفر کرد. پیامد این سفرها هزینه‌هایی سنگین بود که دولت با گرفتن وام از بیگانگان، آن را تامین می‌کرد و در مقابل دستاوردی برای اقتصاد علم و صنعت ایران نداشت. خشونت‌های عین الدوله و حاکمان ایالت‌ها، همراه با فقر عمومی و رکود شدید اقتصادی نیز بر این نارضایتی‌ها می‌افزود و کشور را در آستانه یک شورش سراسری قرار می‌داد.
ص۴۴
پیش از جریان مهاجرت صغرا چه حوادثی موجب خشم و اعتراض مردم شد؟ (پرسش نمونه ۱)
۱. ماجرای نوز بلژیک
۲. نارضایتی مردم ایالت‌ها
۳. ماجرای بانک استقراضی روس
۴. فلک شدن بازرگانان
ص۴۵-۴۷
علل جنبش عمومی مردم تهران علیه نوز بلژیکی را توضیح دهید. (پرسش نمونه ۲)
اروپاییانی که در تهران بودند، در مراسم سال نو محفلی می‌آراستند و در آن با پوشیدن لباس‌های مختلف و زدن ماسک بر چهره، جشن بالماسکه برپا می‌کردند. در مراسم سال ۱۲۸۳ موسیو نوز بلژیکی که طبق قرارداد گمرکی ایران و روسیه کارگزار روس‌ها در امور گمرک ایران بود، در ایام محرم با لباس روحانیان و در حالی که قلیان به دست داشت عکس گرفت. این عکس در میان مردم عزادار پخش و موجب اعتراض مردم شد زیرا بلژیکی‌ها که از زمانی که اداره گمرک‌های ایران را به دست گرفته بودند افکار عمومی را بر ضد خود تحریک کرده بودند.
ص۴۵
علت نارضایتی مردم ایالت‌ها در دوره قاجار چه بود؟
در ایالت‌ها نیز حادثه‌هایی رخ داد که نشانگر فراگیر بودن نارضایتی مردم بود. معروف‌ترین این حوادث ماجرای شلاق خوردن سه تن از علمای کرمان بود.
ص۴۶
ماجرای بانک استقراضی روس چه بود؟
با وجود مخالفت عموم، روس‌ها در محل یک قبرستان متروکه ساختمان بانک استقراضی روس را بنا نهادند. در ضمن انجام عملیات خاکبرداری، جسد تازه‌ای در محل گورستان کشف شد و روس‌ها بدون توجه به حساسیت این مطلب نزد مسلمانان، جسد را درون چاهی انداختند. آیت‌الله سید محمد طباطبایی به شدت به این کار اعتراض کرد. مردم نیز از این اقدام روس‌ها ناخشنود بودند، بنابراین یک اعتراض عمومی شکل گرفت؛ اما روس‌ها با بی‌اعتنایی به کار خود ادامه دادند تا اینکه موضوع به اطلاع مراجع تقلیده نجف رسید. آیت‌الله سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی و روحانی دیگری به نام میرزا مصطفی آشتیانی، به همراه مردم تهران در یک حرکت عمومی، ساختمان مذکور را با خاک یکسان کردند.
ص۴۷
ماجرای فلک شدن بازرگانان چه بود؟
در دوران قاجار برخی از کالاهای مورد نیاز مردم مانند نفت، کبریت و قند از روسیه وارد می‌شد. در اثر جنگ روس و ژاپن نرخ قند افزایش یافت و شعله‌های اعتراض مردم را برافروخت. به دنبال آزار و اذیت بازرگانان، مجلسی بزرگ برپا شد. این تجمع با توطعه امام جمعه درباری و عوامل او که پشتیبان نظام استبدادی بودند، از بین رفت و ماموران با چوب و چماق به جان مردم افتادند. در پی این حادثه اجماع‌های بزرگی در منزل‌های علما برپا شد. به پیشنهاد آیت الله سید محمد طباطبایی روحانیون و مردم با حالت اعتراض تهران را ترک و در حرم حضرت عبدالعظیم مقیم شدند.
ص۴۷-۴۸
مهاجران در مهاجرت صغری چه خواسته‌هایی داشتند؟ (پرسش نمونه ۳)
– ایجاد عدالت‌خانه در همه شهرها، برای رسیدگی به شکایت‌های مردم و برقراری عدالت در جامعه.
– عمل به قانون اسلامی، به طور دقیق و به دور از ملاحظه‌های شخصی.
ص۴۹
علت مهاجرت کبری چه بود؟
هنوز مدت زیادی از بازگشت مهاجران نگذشته بود که معلوم شد عین‌الدوله به آنان وعده دروغین داده و در پی آن است که با ایجاد اختلاف در میان آنان و دستگیری، تبعید و زندانی کردن رهبران قیام، جلوی حرکت‌های انقلابی را بگیرد. در نتیجه شعله‌های قیام بار دیگر افروخته شد و مردم به خاطر بی‌اعتنایی شاه دست به قیام زدند. چند نفر مجروح شدند و طلبه‌ای به شهادت رسید. این حادثه، خشم مردم را برانگیخت و آنان جنازه آن طلبه را به مسجدی در مرکز شهر رساندند. رهبران مردم این بار در اعتراض بهه اقدام‌های دولت، به شهر مقدس غم مهاجرت کردند. این ماجرا که گسسته‌تر از مهاجرت قبل بود، مهاجرت کبری نامیده شد.
ص۴۹
منظور از سنت بست‌نشینی چیست و سفارت انگلستان در نهضت مشروطه چگونه از این سنت به سود آن کشور استفاده کرد؟ (پرسش نمونه ۴)
سنت بست نشینی و تحصن که از دیرگاه در ایران معمول بود. بیشتر در مساجد و زیارتگاه‌ها و اماکنی صورت می‌گرفت که مورد احترام مردم قرار داشت و با باورهای دینی آنها سازگار بود. مشروطه‌خواهان بدون پناهندگی به سفارت انگلستان می‌توانستند به خواسته‌های خود دست یابند. دولت انگلستان بر خلاف دولت روسیه از دربار حمایت می‌کرد، به ظاهر پشتیبان نهضت مشروطه بود. انگلستان، برای رسیدن به منافع استعماری‌اش این سیاست را در پیش گرفته بود.
ص۴۹-۵۰
به هنگام مهاجرت کبری، چه خواسته‌هایی مطرح شد؟ (پرسش نمونه ۵)
۱. برکناری عین الدوله
۲. فراهم کردن زمینه برای بازگشت مهاجران به تهران
۳. ایجاد عدالت‌خانه
۴. تشکیل دارالشورا (مجلس نمایندگان)
ص۵۰-۵۱
مظفرالدین‌شاه در راستای خواسته‌های مطروطه‌خواهان چه اقداماتی انجام داد؟ (پرسش نمونه ۶)
مظفرالدین‌شاه تسلیم خواسته‌های مردم شد. او عین‌الدوله را عزل کرد و فرمان تشکیل مجلس شورای ملی را صادر کرد. هفت روز بعد، علما، با استقبال پرشکوه مردم از قم برگشتند.
ص۵۹
