Ćwiczenie 2: morfologia porównawcza komórek krwi, właściwości i funkcje krwi, frakcje białek osocza krwi, erytrocyty, leukocyty Flashcards
Podaj charakterystyczne cechy budowy morfologicznej erytrocytów (czerwonych krwinek)
- okrągła, dwuwklęsła komórka o średnicy 7,2-7,9 μm i grubości 2,4 μm na obwodzie i 1 μm w centrum (dwuwklęsły dysk)
- bezjądrzasta
- w trakcie różnicowania zanikają: jądro i inne organelle, tj. mitochondria, aparat Golgiego, centriole
- wnętrze homogenne z nielicznymi ziarnami ferrytyny i pęcherzykami
- 2 % erytrocytów we krwi - retikulocyty - niedojrzałe erytrocyty z pozostałościami rybosomów
Podaj charakterystyczne cechy budowy morfologicznej leukocytów (białych krwinek)
a) Są większe od erytrocytów i mają jądro komórkowe
b) Istnieje kilka różnych typów leukocytów, takich jak neutrofile, limfocyty, monocyty, eozynofile i bazofile
c) Pełnią kluczową rolę w układzie odpornościowym organizmu
Podaj charakterystyczne cechy budowy morfologicznej trombocytów (płytek krwi)
a) Są najmniejszymi elementami krwi i nie posiadają jądra komórkowego
b) Są odpowiedzialne za procesy krzepnięcia krwi i tworzenie skrzepów w celu zatrzymania krwawienia
c) Zawierają enzymy i białka, które uczestniczą w procesie krzepnięcia.
Jakie są funkcje krwi?
- Utrzymuje homeostazę wewnątrz organizmu:
a) pomaga w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej
b) pomaga w regulacji temperatury ciała - Pośredniczy w wymianie gazowej: O2 i CO2
- Dostarcza komórkom i tkankom substancje odżywcze
- Zabiera z tkanek produkty przemiany materii
- Zapewnia łączność pomiędzy poszczególnymi narządami ustroju za pomocą różnych substancji krążących we krwi: hormony, przeciwciała, enzymy, komórki
- Chroni ustrój przed obcymi antygenami
- Po uszkodzeniu tkanek tworzy skrzeplinę czopującą otwór w naczyniach
Z czego składa się krew?
Osocze (ok. 55%)
Krwinki białe i płytki krwi (<1%)
Krwinki czerwone (ok. 45%)
Podaj właściwości fizyczne krwi
- barwa: czerwona, nieprzejrzysta w świetle odbitym. W świetle przepuszczonym przez cienką warstwę - oliwkowa (jeżeli preparat oglądamy pod światło).
- Przy wysyceniu tlenem zmiana odcienia na jaśniejszy: krew tętnicza - żywa czerwona; krew żylna - brunatno-czerwona
Krew wynaczyniona zaczyna krzepnąć po 3-4 min. Wewnątrz naczyń krwionośnych nie krzepnie!
- lepkość: 4,5 - 5,5 razy większa od wody
- odczyn pH: 7,35 - 7,45 - słabo zasadowy (zawiera liczne związki buforowe zapobiegające wahaniom pH)
- ciężar właściwy: 1,05 - 1,06 g/cm3 (H2O 1 g/cm3)
- ciśnienie osmotyczne: 290 mosm/kg H2O
temperatura: ok. 37 st. C
W jaki sposób właściwości fizyczne krwi zmieniają się z wiekiem?
Zmiany dotyczą:
a) wzrost lepkości osocza
1. wzrostu ilości fibrynogenu (szybka produkcja i wolniejszy rozpad) wzmożonego powstawania produktów rozpadu fibryny
2. w wyniku deformacji i agregacji erytrocytów
b) wcześniejszej aktywacji systemu krzepnięcia
c) wzrostu sztywności erytrocytów - powoduje to problemy z ich krążeniem w drobnych naczyniach krwionośnych (trudniej ulegają odkształceniom i trudniej się przeciskają) —> gorsze dostarczanie tlenu do tkanek
d) wzrostu kwasowości krwi - erytrocyty są wtedy obrzękłe i mniej skłonne do odkształceń w kapilarach.
Dodatkowo:
Mniejsza objętość krwi w układzie krążenia
Spadek liczby erytrocytów (ilość hemoglobiny) —> łatwiejsze męczenie
Spadek ilości limfocytów —> mniejsza odporność na infekcje
Jakie są rodzaje białek osocza?
BIAŁKA ok. 7% składników organicznych
Ogólna ilość w osoczu: 60-75 g/L
albuminy (4%)
globuliny (2,8%)
fibrynogen (0,4%)
Jakie znaczenie mają albuminy (55,1% białek osocza)?
Utrzymują ciśnienie osmotyczne krwi (25-28mmHg) i regulują objętość krwi (zapobiegają obrzękom, krwi powstają gdy zawartość białek w osoczu spadnie do 3%)
Wzrost stężenia albumin - odwodnienie
Spadek stężenia albumin - przewodnienie
W jakich frakcjach występują globuliny (38,4% białek osocza)?
Występuje w kilku frakcjach:
Alfa-globuliny - produkowane w wątrobie a1-globuliny i a2-globuliny
Beta-globuliny - produkowane w wątrobie B1-globuliny i B2-globuliny
Gamma-globuliny - produkowane przez limfocyty B i plazmocyty
Jakie znaczenie mają alfa-globuliny?
Transport tyroksyny, wiązanie Hb w osoczu, wiązanie retinolu, transport miedzi
Jakie znaczenie mają beta-globuliny?
Odpowiedzialne za transport kwasów tłuszczowych, hormonów sterydowych, polisacharydów, jonów Fe3+, wiązanie hemu w osoczu
Jakie znaczenie mają gamma-globuliny?
Udział w obronie organizmu przed infekcjami poprzez produkcję przeciwciał, neutralizację toksyn i utrzymanie równowagi immunologicznej
Jakie znaczenie ma fibrynogen
(6,5% białek osocza)?
Wytwarzany w wątrobie; białko włókniste, biorące udział w krzepnięciu krwi (czynnik I krzepnięcia), tworzy nierozpuszczalny włóknik (fibrynę)’ stężenie w osoczu 200-450 mg/dl
Występuje między frakcją beta i gamma
Jakie są odmiany hemoglobiny?
A1 (a2B2)
A2 (a2g2
F (a2g2)
Gowera
glikowane
A np. A1c (HbA1c)
S
Jakie są pochodne hemoglobiny?
A. Methemoglobina - jon Fe2+ w cząsteczce hemu zostaje zmniejszony na Fe3+. Dzieje się tak pod wpływem leków czy czynników utleniających działających na krew. Gdy jest jej dużo we krwi, powoduje ciemne zabarwienie skóry, przypominające sinicę
B. Karboksyhemoglobina - powstaje gdy hemoglobina zwiąże CO
C. Karbaminohemoglobina - hemoglobina przenosząca we krwi CO2
Jakie są inne białka człowieka zawierające hem?
- mioglobina - wiąże tlen w mięśniach szkieletowych. Przyłącza jeden mol O2 do 1 mola mioglobiny.
- neuroglobina - w mózgu. Wspomaga dostarczanie tlenu do neuronów
Jak można sklasyfikować leukocyty ze względu na występowanie ziarnistości?
Granulocyty
Agranulocyty
Wymień rodzaje leukocytów wchodzące w skład granulocytów
Bazofile
Neutrofile
Eozynofile
Wymień rodzaje leukocytów wchodzące w skład agranulocytów
Limfocyty
Monocyty
Jakie kategorie ma wzór odsetkowy wg. Schillinga (leukogram)?
- Neutrofile o jądrze pałeczkowym 3-5%
- Neutrofile o jądrze segmentowanym 50-70%
- Eozynofile 2-4%
- Bazofile 0-1%
- Monocyty 2-8%
- Limfocyty 25-40%
Podaj klasyfikację granulocytów
obojętnochłonnych (neutrofile) wg Arnetha
Stadium 1 (N1) Jądro jest jednopłatowe Jądro ma kształt litery C lub U 2-5 %
Stadium 2 (N2) Jądro jest dwupłatowe 20 - 30%
Stadium 3 (N3) Jądro jest trójpłatowe 40 - 50%
Stadium 4 (N4) Jądro jest czteropłatowe 10 - 15%
Stadium 5 (N5) Jądro jest pięciopłatowe 2 - 5%
Co oznacza im dalej w lewo przesuwa się wykres Arnetha?
Stany zapalne
Białaczki szpikowe
Co oznacza im dalej w prawo przesuwa się wykres Arnetha?
Niedobór wit. B12 i/lub kwasu foliowego
Jakie są rodzaje krwinek białych?
- Neutrofile
- Limfocyty
- Monocyty
- Eozynofile
- Bazofile
Jaka jest struktura neutrofilii (granulocyty obojętnochłonne)?
- Rozmiar 12-15μm
- Jądro - centralne lub ekscentryczne 2-6 płatowe, ciemnofioletowe, niebieskie
- Cytoplazma - słabo kwasochłonna, bladoróżowa
- Ziarnistości - azurochłonne (20% - pierwotne), wtórne i trzeciorzędowe; różowo-fioletowe
- Składnik ropy
Jakie jest znaczenie neutrofilii (granulocyty obojętnochłonne)?
- Udział w reakcjach odpornościowych organizmu, sprowadza się to do fagocytozy oraz niszczenia obcych antygenów, włączając patogenną florę bakteryjną
W zakresie czynności wyróżnia się:
- zdolność do reagowania na czynniki chemotaktyczne i ukierunkowany ruch do środowiska o największym stężeniu czynników chemotaktycznych
- zdolność do migracji przez śródbłonek naczyń do różnych tkanek
- rozpoznanie obcych cząstek oraz ich fagocytoza
- trawienie sfagocytowanych cząstek
- Uwalniają do środowiska leukotrieny i lipoksyny (pochodne kw. arachidonowego) działające jako mediatory procesu zapalnego (rozszerzają naczynia krwionośne, zwiększają ich przepuszczalność, wpływają chemotaktycznie na inne leukocyty)
- Wydzielają wiele cytokin, pobudzających do proliferacji inne komórki
- Neutrofile mają także zdolność antyoksydacyjną, czyli chronią komórkę przed szkodliwym wpływem utleniaczy powstających podczas fagocytozy (dysmutaza nadtlenku wodoru)
Co uwalniają neutrofile? (funkcja wydzielnicza)
- Transkobalaminy - białka wiążące wit. B12
- Lizozym - enzym o właściwościach bakteriobójczych
- Laktoferrynę - właściwości bakteriobójcze
- Nukleazy
- Hialoronidazę
- Fagocytynę
- Histaminę
- Beta - glukoronidazę
- Cytokiny: II-1, TNF-a, IL-6
- Leukotrieny (pochodne prostaglandyny) - duże znaczenie dla procesów uczuleniowych
Jaka jest struktura limfocytów?
- Rozmiar: duże - 12-16μm, małe - 7-10μm
- Jądro - ekscentryczne, duże, okrągłe, kolor ciemnofioletowy, niebieski
- Cytoplazma - słabo zasadochłonna, skąpa, jasnoniebieska
Prawidłowe wartości:
20-50% leukocytów
1500-3500/μl krwi
Jaka jest struktura monocytów?
- Rozmiar 15-20μm
- Jądro - ekscentryczne bądź centralne, nerkowate koloru jasno fioletowego
- Cytoplazma - słabo zasadochłonna, obfita, jasnoniebieska, liczne lizosomy (odpowiedniki ziarenek azurochłonnych)
Prawidłowe wartości:
2-10% leukocytów
200-800/μl krwi
Monocyty zawierają wiele enzymów hydrolitycznych:
- fosfatazę kwaśną
- arylsulfatazę
- peroksydazę
Jakie jest znaczenie limfocytów?
- Udział w odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego oraz komórkowego
- Uwalnianie cytokin pełniących w układzie immunologicznym rolę regulacyjną
- Zdolność do rozpoznawania obcych antygenów i reagowania na nie mobilizacją wszystkich mechanizmów skierowanych na ich neutralizację lub niszczenie
Jakie jest znaczenie monocytów?
- Pierwsza linia obrony
- Część z nich krąży we krwi, czynnie porusza się i wykazuje zdolność do fagocytozy, inne migrują do tkanek, gdzie przekształcają się w makrofagi
- W stanach prawidłowych makrofagi nie powracają z tkanek do łożyska krwionośnego
- Monocyty i makrofagi wytwarzają interleukinę-1, która:
1. działa na podwzgórzu , powodując podwyższenie ciepłoty ciała, towarzyszące zakażeniom bakteryjnym
2. stymuluje wytwarzanie przez wątrobę pewnych globulin
3. wzmaga wytwarzanie aktywnych limfocytów T
Jaka jest struktura eozynofilów (granulocytów kwasochłonnych)?
- Rozmiar około 14μm
- Jądro - centralne lub ekscentryczne, 2-3 płatowe, fioletowoniebieskie, kształt “okularowy”
- Cytoplazma - duże ziarenka barwiące się kwasochłonnie, kolor jasnoróżowy
Prawidłowe wartości:
1-6% leukocytów
40-440/μl krwi
Ziarnistości eozynofilów:
- białka zasadowe (ponad 25% ziarenek): główne białko zasadowe (MBP), białko kationowe eozynofilów (ECP) oraz eozynofilowa neurotoksyna (EDN)
- fosfataza kwaśna
- peroksydaza (odmienna od nautrofilowej)
- arylsulfataza
Jakie jest znaczenie eozynofilów (granulocytów kwasochłonnych)?
- Zdolność do fagocytozy, lecz mniej aktywne niż neutrofile
- Eliminacja pasożytów (np. robaków)
- Rola w reakcjach alergicznych
- Sprzyjają one rozwojowi stanu zapalnego tkanek, uwalniając swój zasób substancji chemicznych (białka, cytokiny i chemokiny), choć mogą również tłumić proces zapalny przez uwalnianie innych substancji tj. enzymy niszczące histaminę
- Obecność eozynofili stwierdza się w okolicach alergicznego zapalenia np. w przebiegu astmy (błona śluzowa układu oddechowego, zmiany alergiczne na skórze)
- Występują również w szczególnie dużej ilości w błonie śluzowej układu pokarmowego, gdzie służą jako obrona przed pasożytami
Jaka jest struktura bazofilów (granulocytów zasadochłonnych)?
- Rozmiar 9-12μm
- Jądro - centralne, 2-3 płatowe, fioletowoniebieskie, pokryte ziarnistościami
- Cytoplazma - ziarenka zasadochłonne
Prawidłowe wartości:
0 -1 % leukocytów
0 - 100/μl krwi
Ziarnistości bazofilii bogate są w:
- histaminę (czynnik zapalny)
- heparynę (substancję hamującą krzepnięcie)
kwas hialuronowy
- dehydrogenazy i diaforazy (NADH i NADPH)
- serotoninę (5-hysroksytryptaminę)
- substancję wolno regulującą (SRS - Slow Reacting Substance) - powoduje obkurczenie mięśni gładkich i zwężenie oskrzeli, co wyzwala objawy dychawicy oskrzelowe)
Jakie jest znaczanie bazofilów (granulocytów zasadochłonnych)?
- Ściśle związane z odczynami alergicznymi
- Zwykle bodźcem do uwalniania ziarnistości jest określony rodzaj alergenu (antygenu powodującego alergię). Wiąże się on z występującymi na błonie bazofila receptorami
- Bazofile wraz z mastocytami uważane są za główne nośniki heparyny
- Biorą udział w reakcji anafilaktycznej (I typ odpowiedzi immunologicznej), uwalniając mediatory tej rrakcji tj. histaminę i SRS-A. Odbywa się to przy udziale przeciwciał klasy IgE (reaginin), które fragmentem Fc przyczepiają się do powierzchni tych komórek, natomiast wolnym fragmentem Fab wiąże swoiste antygeny. Te ostatnie powodują uszkodzenie otoczki i uwolnienie z ziarnistości bazofilów mediatorów reakcji anafilaktycznej
Co to jest diapedeza?
- Czynne przechodzenie krwinek, głównie neutrofilów i monocytów przez szczeliny między komórkami śródbłonka naczyń włosowatych, do miejsca infekcji bądź uszkodzonych tkanek
- Zachodzi dzięki aktywnym ruchom pełzakowatym krwinek i ich zdolności do odkształcania się
- W tkankach uszkodzonych diapedeza nasila się dzięki chemotaksji dodatniej
- Diapedeza umożliwia w drodze fagocytozy usuwanie z tkanek produktów rozpadu, bakterii i innych szkodliwych czynników
Co to jest fagocytoza?
- Zwiększona aktywność ruchowa komórki fagocytującej np. neutrofila prowadzi do szybkiego wchłonięcia cząstek np. bakterii w procesie endocytozy (fagocytoza)
- Podczas fagocytozy dochodzi do zagłębienia cytoplazmy komórki, otoczenia cząsteczki i zamknięcia jej przy udziale błony komórkowej w tzw. fagosomie
- W ślad za fagocytozą następuje proces niszczenia zawartości fagosomu. W odniesieniu do bakterii proces ten nazywa się bakteriolizą
- Neutrofile poza bakteriami fagocytują również pierwotniaki, wirusy oraz grzyby
Czym jest analiza rozmazu krwi?
Analiza rozmazu krwi, znana również jako rozmaz krwi, jest badaniem mikroskopowym krwinek czerwonych, krwinek białych i płytek krwi w jednym cienkim rozcieńczonym rozmazie krwi.
Pozwala na ocenę kształtu i wielkości krwinek oraz identyfikację ewentualnych nieprawidłowości morfologicznych, takich jak niedokrwistość, zmiany w krwinkach białych lub inne zaburzenia krwi.
Na czym polega oznaczanie liczby hematokrytowej (Hematokryt)?
Hematokryt to procent objętości krwinek czerwonych w całkowitej objętości krwi.
Jest to ważne badanie służące do oceny stężenia krwinek czerwonych w organizmie i może być używane do diagnozowania stanów, takich jak niedokrwistość, odwodnienie, nadmiar krwinek czerwonych (poliglobulia) lub niedobór krwinek czerwonych (anemia).
Czym jest odczyn opadania krwinek czerwonych (OB)?
Odczyn opadania krwinek czerwonych (OB) to test używany do oceny obecności stanu zapalnego w organizmie.
Mierzy on tempo, z jakim krwinki czerwone opadają na dnie probówki w wyniku sił grawitacji.
Wzrost OB może wskazywać na obecność stanu zapalnego, infekcji, chorób autoimmunologicznych lub innych stanów patologicznych, które wpływają na zdolność krwinek do agregacji.
