Cortisol

Question 1

typische symptomen hypercortisolisme

Answer 1

• romp adipositas
• spierzwakte
• hypertensie
• huidatrofie
• overmatige haargroei
• lage rugpijn

Question 2

cortisol meten

Answer 2

kan niet op 1 moment afgenomen worden, want het wisselt heel erg door de dag heen en wordt pulsatief afgegeven; testen moeten dus herhaald uitgevoerd worden

Question 3

testen voor diagnose hypercortisolisme

Answer 3

• urineonderzoek cortisol (normaal <850 nmol/24uur)
• dexamethason screeningtest (dexomethason toedienen, moet voor negatieve terugkoppeling op cortisol zorgen) (normaal cortisol is dan <50 nM)
• cortisol dagritme (gedurende 24 uur om de paar uur bloedprikken, de twee waarden in de middag en avond moeten minder dan 75% zijn van de waarde in de ochtend)

Question 4

oriënterend labonderzoek voor hypercortisolisme

Answer 4

• verhoogd Hb
• hypokaliëmie en hypernatriëmie
• verhoogd bloedsuiker en HbA1C
• verlaagd LH en verhoogd FSH

Question 5

ziekte van cushing

Answer 5

hypercortisolisme veroorzaakt door een hypofyse adenoom dat ACTH produceert

Question 6

syndroom van cushing

Answer 6

hypercortisolisme veroorzaakt door een exogene oorzaak

Question 7

wat zeggen ACTH-waarden over het soort hypercortisolisme?

Answer 7

• verlaagd ACTH bij een bijniertumor
• verhoogd ACTH bij een hypofysetumor
• sterk verhoogd ACTH bij een ectopische tumor
  (normaalwaarde ACTH = onder 11 pmol/L)

Question 8

manieren om hypercortisolisme te krijgen

Answer 8

• exogene injectie/ingestie/inhalatie van cortisol of glucocorticoïden (cortisol in medicijnen omdat het het immuunsysteem remt)
• bijniertumor
• injectie van acth (soms voor epilepsie)
• ectopische neuro-endocriene tumor die ACTH produceert
• hypofyse adenoom die niet reageert op negatieve terugkoppeling van cortisol
• ectopische tumor die CRH produceert -> stim aanmaak ACTH
• glucocorticoïd receptoren defect waardoor negatieve feedback ook niet werkt (vaak geen klinische verschijnselen)

Question 9

CRH stimulatie test

Answer 9

CRH toedienen, op verschillende momenten cortisol in bloed bepalen
- hoeveelheid cortisol zou moeten toenemen als er sprake is van een hypofyse adenoom, een ectopische tumor reageert hier niet op

Question 10

dexamethason remmingstest

Answer 10

• dexamethason toedienen (is een synthetisch cortisol)
• bij gezonde personen gaat dit negatieve terugkoppeling geveb -> CRH, ACTH en cortisol zullen dus dalen
• bij een hypofyse adenoom zouden ze een beetje dalen, bij een ectopische tumor helemaal niet

Question 11

ziekte van Addison

Answer 11

wanneer je te veel ACTH aanmaakt maar te weinig cortisol

Question 12

CRH

Answer 12

peptidehormoon dat in de hypothalamus geproduceerd wordt, gaat naar de hypofyse voorkwab -> stimuleert secretie ACTH

Question 13

ACTH

Answer 13

afgesplitst uit POMC, geproduceerd in de hypofyse -> gaat via de bloedbaan naar de bijnierschors

Question 14

CRH-receptor

Answer 14

G-eiwit gekoppelde receptor, binding met CRH zorgt voor toename van cAMP -> meer secretie ACTH

Question 15

ACTH-receptor

Answer 15

G-eiwit gekoppelde receptor, binding met ACTH zorgt voor verhoging cAMP -> meer cortisolproductie

Question 16

acute effecten regulatie cortisol

Answer 16

steroid acute regulatory eiwit wordt gefosforyleerd waardoor cholesterol het mito in kan -> zijketensplitsing cholesterol voor vorming cortisol

Question 17

landurige effecten regulatie cortisol

Answer 17

verhoogde opname en productie van cholesterol in de bijnier

Question 18

stress effect op HPA-as

Answer 18

verhoging afgifte CRH en vasopressine -> verhoogde afgifte ACTH -> verhoogd cortisol + stimulatie sympathicus, dus (nor)adrenaline

Question 19

effect cortisol bij stress

Answer 19

• verhoging concentraties glucose, FFA en aminozuren in bloed
• verhoging glucoseprod
• toename glycogeenopslag in lever
• toename glycogenolyse door glucagon en adrenaline

Question 20

effect langdurig hoog cortisol

Answer 20

• afname spiermassa door verhoogde eiwitafbraak
• degeneratie botten en huid
• insulinespiegels stijgen permanent
• diabetes

Question 21

cry1 en cry2

Answer 21

lichtreceptoren, bepalen ons dag/nachtritme; onze biologische klok wordt gelijk gezet met de tijden dat er licht is; hierop is het ritme van de cortisolspiegels ook gebaseerd

Question 22

vasopressine bij stress

Answer 22

ook wel ADH; wordt afgegeven uit hypofyse achterkwab aan bloedbaan; stimuleert ACTH-afgifte vanuit hypothalamus via vasopressine receptor; activeert aquaporines in de nier om meer water te reabsorberen

Question 23

te weinig vasopressine

Answer 23

diabetes insipidus