College A6 Flashcards
Diversiteit van de Verlichting
Intensiteit en uitgebreidheid:
–Conservatieve Verlichting: enkel op wetenschap
–Radicale Verlichting: op alle gebieden van het
menselijke bestaan
* Nationaal karakter:
–Schotse Verlichting: Hume, Smith,
–Franse Verlichting: Diderot, D’Alembert
–Duitse Verlichting: Lessing, Mendelssohn
Pijlers van de Verlichting
- Vrijheid (liberté)
- Gelijkheid (egalité)
- Broederschap (fraternité)
- Verlichting nauw verbonden met de Franse
Revolutie
Paradoxen van de Verlichting
De vraag naar de Verlichting is moeilijk:
Historisch-systematische complexiteit
*Ze confronteert ons:
– Met de complexiteit van een uniek tijdperk
– Met fundamentele filosofische problemen
– Met de paradoxen van de westerse wereld (toen en nu)
– Met de dringende problemen uit onze tijd
* Negatief: Actuele politieke, culturele en
economische crisis is ten slotte gebaseerd op
de idealen en principes van de Verlichting
* Positief: De filosofische omgang met Verlichting biedt ons toch een instrument om onze wereld kritisch te benaderen
Verlichting: Emancipatie
- Verlichting is kennis die de mensen vrij maakt
- Premisse: Er is een noodzakelijke verbinding tussen kennen en handelen
- Kennis: Vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid
- Kennis: Mens is onuitputtelijke mogelijkheid
- Kennis: De sociale en natuur-wereld kan steeds beter
Strijd voor emancipatie
- Emancipatie van:
–Religieuze dogma’s
–Theoretische dogma’s
–Sociaal-culturele dogma’s
–Wetenschappelijke luiheid
–Bijgeloof
–Traditie - Wie is het subject van de emancipatie?
Rare Identificatie
- Mens = man (het mannelijke subject)
- Politiek gebruik van synecdoche
- Dus: hegemonie en niet universaliteit in het
moderne discours over emancipatie en rechten
van de mensheid - Maar de Verlichting heeft altijd tenminste twee
gezichten: haar discours sluit vrouwen uit maar
geeft vrouwen tools tegen de mannelijke
opvatting van de Verlichting
De vrouw: probleem voor filosofen
- Vrouwen verschijnen bij antieke en middeleeuwse filosofen als een hindernis om zuiver te denken of om terug naar God te keren
- Moderne filosofen: bij vrouwen staan gevoelens altijd boven de rede en de particulariteit is voor vrouwen belangrijker dan universaliteit
- Vrouwen kunnen niet abstract denken
- Vrouwen kunnen niet filosoferen
- De vrouw: probleem voor filosofen
Vrouwen in de westerse filosofie
- Thales: Blij en dankbaar dat hij niet als vrouw geboren is
- Parmenides en Socrates: De waarheid komt van
een vrouwelijke persoon (Godin, Diotima), maar … - Aristoteles: Vrouwen = Kinderen = Slaven
- Augustinus: Vrouw is een hindernis om de wil van God wat zijn eigen roeping betreft, te realiseren
- Fichte: Tijdschrift voor vrouwen, ze hebben mannen voor hun opvoeding nodig
John Locke
- Voor de rechten van de vrouwen
- Moeder heeft ook rechten
- Maar: “Mens” betekent vaak uitsluitend “man” bij Locke
- Binnen het huwelijk is de man de autoriteit omdat de man meer capabel en sterker is
David Hume
- Tegen dogma’s, bijgeloof
- Tegen tirannie binnen het huwelijk
- Maar voor traditie en geloof
- Vrouwen zijn zwakker en niet “wakker genoeg”: Een gentleman moet dan compassie, geduld, respect voor vrouwen hebben
Baruch de Spinoza (1732-1777)
- Mensen = Dieren
- Absoluut monisme
- Radicaal egalitarisme
- Maar: Vrouwen zijn geen politieke subjecten
- Argument: Haar temperament, karakter en de geschiedenis!
Edmund Burke
- M. Wollstonecraft reageert tegen zijn politieke en gender visie
- Voor Burke zijn sociale gelijkheid en passiviteit van vrouwen niet contradictorisch
Verlichting tegen zichzelf
- Het argument van Verlichtingsdiscoursen over vrouwenemancipatie, gelijkheid tussen vrouwen en mannen en vrouwenrechten kan samengevat worden als:
- Indien wat u (mannen) zegt waar is,
– Dan kan u ons niet meer discrimineren,
– Dan kan u ons niet uitsluiten van de politiek,
– Dan zijn wij allemaal gelijk
Mary Astell
- 1666 – 1731
- “The first English Feminist”
- Filosofe, theologe en schrijfster
- Een idealistische, platonische denker
Verlichtingsmotieven in haar denken:
* De rede als garantie van zekerheid
* Methode en vaste principes zijn het belangrijkste
* Cultuur en onderwijs: Middel voor emancipatie
* Emancipatie: Middel voor de realisering van gelijkheid, echte vrijheid en fraterniteit
* “Echt” omdat ze de wil van God volgen
Mary Wollstonecraft
- 1759 – 1797
- Filosofe, schrijver
- A Vindication of the Rights of Women (1792)
- Een feministe vertaling van de Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger
