College 3 Radiobiologie

Question 1

Waarvan zijn de biologische effecten van straling afhankelijk van?

Answer 1

• Geabsorbeerde dosis
• Stralingskwaliteit
• Dosisverdeling
• Aard van het biologische object
• Leeftijd

Question 2

Wat bezitten de RXfotonen voldoende?

Answer 2

Voldoende energie om elk gebonden elektron in ons lichaam uit zijn baan te schieten.

Question 3

Welke drie wisselwerkingen zijn er tussen straling en materie?

Answer 3

• Coherentie verstrooiiing
• Foto-elektrische absorptie
• Compton verstrooiing

Question 4

Wat is coherente verstrooiing?

Answer 4

Het foton krijgt een iets andere richting, maar er is eigenlijk
geen energieoverdracht

Question 5

Wat is Foto-elektrische absorptie?

Answer 5

Het foton raakt al zijn energie kwijt en geeft dit door aan een
elektron

Question 6

Wat is Compton verstrooiing?

Answer 6

Een deel van de energie gaat over op het elektron en een ander deel houdt een nieuw te vormen foton met lage energie gaat dan weer door. En die energieën samen zijn evenveel energie als het foton binnen kwam = wet van behoud van energie.

Question 7

Welke manier van verstrooiing gebeurt het meest in het menselijk lichaam?

Answer 7

Compton verstrooiing.

Question 8

Wat is elektromagnetische straling?

Answer 8

Een overdracht van energie aan de omgeving dmv elektrische en magnetische velden. Hoeveelheid overgedragen energie is de geabsorbeerde dosis.

Question 9

Wat is de geabsorbeerde dosis?

Answer 9

In Gray (joule/kg): hoeveel er in het lichaamsweefsel is geabsorbeerd.

Question 10

Wat is de stralingsweegfactor (Wr)?

Answer 10

Dit bepaald voor een deel de hoeveelheid schade die ontstaat. Relateert gemiddelde geabsorbeerde orgaandosis (Dt) aan stralingskwaliteit (type en energie van de straling).

Question 11

Hoe bereken je de equivalente dosis (H)?

Answer 11

Geabsorbeerde dosis (D - Gy) X Stralingsweegfactor (Wr) = Sievert

Question 12

Wat is de effectieve dosis (ED)?

Answer 12

Een maat voor het risico van een bepaalde RXfoto/bestraling.

Question 13

Waarom zoveel dosismaten?

Answer 13

Meten is weten, soms moet je dus berekenen.

Question 14

Waarom is geabsorbeerde dosis gelijk aan equivalente dosis in de thk?

Answer 14

Omdat de stralingsweegfactor voor RXstraling 1 is.

Question 15

Waarom is RXstraling een lage LET straling?

Answer 15

RXstraling verdeeld zijn energie over een groter gebied. Het wordt veel meer verspreidt over het weefsel, hierdoor kan het weefsel het beter aan. Dus stralingsweegfactor van RXstraling is 1.

Question 16

Wat is LET?

Answer 16

Lineair energy transfer.

Question 17

Waarom is alphastraling een hoge LET straling?

Answer 17

Omdat er per lengte van het deeltje er heel veel energie wordt overgedragen per afstand.

Question 18

Waar is de stralingsweegfactor onafhankelijk van?

Answer 18

Van het type weefsel/orgaan.

Question 19

Hoeveel is 1000 milliSievert?

Answer 19

1 Sievert

Question 20

Hoe bereken je de orgaandosis?

Answer 20

Optellen van alle equivalente orgaandosis via weegfactoren.

Question 21

Wat is weefselweegfactor (Wt)?

Answer 21

Is de relatieve bijdrage van een orgaan aan het totale detriment: ‘schade’ + nadelige effecten + levensduurverkorting en aandeel niet-fatale tumoren.
Alle weefselweegfactoren samen is 1.

Question 22

Wanneer kan je niet of nauwelijks schade verwachten aan een cel?

Answer 22

Als de straling enkel door het cytoplasma van de cel gaat. Hierbij gaan mitochondriën wel kapot en er ontstaat wel wat andere schade.

Question 23

Wanneer verwacht je wel veel schade aan een cel?

Answer 23

Als de straling door de kern heen gaat en er dus een interactie is met het DNA van de cel.

Question 24

Welke vier opties zijn er voor schade die kan ontstaan aan de kern van een cel door straling?

Answer 24

• Kern vh DNA raakt beschadigd –> repareren.
• Schade aan kern te groot –> celdood.
• Schade aan de kern –> cellen worden gesteriliseerd (nog maar 1 keer delen, dochtercellen gaan dood).
• Er is schade op het DNA –> cellen blijven leven en delen –> dochtercellen met verstoord DNA

Question 25

Welke twee effecten zijn er qua schade aan cellen door straling?

Answer 25

Weefselreacties EN stochastische effecten.

Question 26

Wat zijn weefselreacties?

Answer 26

Massale cel sterfte, hangt af van hoeveelheid straling (+ drempeldosis). Latentietijd is enkele uren tot jaren, afhankelijk van turnover vh weefsel.

Question 27

Wat zijn stochastische effecten?

Answer 27

Dit is DNA-schade die op lange termijn: tumor inductie OF genetische effecten kan veroorzaken.
- Geen drempeldosis
- Ernst niet afhankelijk van dosis
- Linear No-Threshold model = lineair verband zonder drempel. –> elke dosis geeft risico.

Question 28

Wat is het verschil in risico tav de leeftijd?

Answer 28

Hoe jonger, hoe meer risico en vrouwen over het algemeen meer risico.
- Kinderen veel celdelingen dus hoog risico.

Question 29

Hoe kun je de effectieve dosis bepalen?

Answer 29

• Fantoommetingen
• Monte-carloberekeningen (computer)
• De waarde van het gemeten omgevingsdosisequivalente H*(10)

Question 30

Waar staat het Sievert voor?

Answer 30

De hoeveelheid risico wat je loopt.

Question 31

Wat kan er gebeuren bij een hoge dosis straling (vroeg) in de zwangerschap?

Answer 31

Dan kan er tissue reacties optreden en uiteindelijk afstoting vh vrucht. Of er kan DNA schade ontstaan bij het ongeboren kind, dit kan later leiden tot tumor indicaties (= stochastisch effect).
- Dosis in thk bij ongeboren kind zo laag, nauwelijks meetbaar, dus bij goede rechtvaardiging mag je foto maken.