college Flashcards
Dispositioneel
Gedrag vanuit jezelf, intern
Nature
Psychoanalyse, humanisme, trektheorieen en temperamenttheorien
Waar bestaat persoonlijkheid uit
Dispositioneel & situationeel
situationeel
Gedrag dat vooral wordt bepaald door omgeving en interactie persoon omgeving
Nuture
Cognitieve benadring
Neiging om persoonlijkheden te omschrijven aan de hand van….
Algemene neiging om volken, groepen en individuen om persoonlijkheid te beschrijven aan de hand van eigenschappen
Definitie persoonlijkheid Zimbardo
(1) De persoonlijkheid wordt gevormd door de gecombineerde krachten van biologische, situationele en psychische processen,
die allemaal in een context van sociaal-culturele en ontwikkelingsfactoren zijn ingebed.
(2) De psychologische kenmerken die een zekere continuïteit verlenen aan het gedrag van een individu
in verschillende situaties en op verschillende momenten.
Pakket persoonlijkheidstrekken
stabiel door de tijd heen en op verschillende situaties en momenten
Trek verlegenheid en continuïteit
blijft het zelfde (maar naar leeftijd en situaties) veranderd de uiting
Persoonlijkheid opsomming
Duurzaam
Consistentie in verschillende situaties
SITUATIE DOET ER TOE (standaardgedrag wachtkamer, feestjes)
impliciete persoonlijkheidstheorie
Dat wil zeggen dat je een aanname doet over andermans
persoonlijkheid om iemand beter te kunnen begrijpen.
Sterke persoonlijkheid → extravert
Zwak karakter → met de wind mee waaien
Weinig persoonlijkheid → neutraal, wenselijk
Temperament:
de biologisch bepaalde persoonlijkheidsdisposities die al in de vroege jeugd waarneembaar zijn en die de:
snelheid en intensiteit van emotionele reacties
en overheersende stemming van een individu bepalen
Dispositie benadering
Mensen doen zoals ze doen omdat iets-van-binnen hen daartoe aanzet
Die interne structuur bestaat uit een verzameling disposities of eigenschappen: ook traits of trekken genoemd
Menselijk gedrag wordt voor een groot deel bepaald door een interne structuur:
Psychoanalyse
Humanistische psychologie
Trekkentheorieen/trait benadering
Trekkentheorieen/trait benadering
Zijn persoonlijkheidstrekken
- Achter veel gedrag wordt een persoonlijkheidseigenschap of trek verondersteld, bijvoorbeeld luiheid, verlegenheid of afgunst.
- Trekken zijn stabiele persoonlijkheidskenmerken die in verschillende omstandigheden een leidraad vormen voor het denken en handelen (en dus een voorspellende waarde hebben?)
Psychoanalyse
Freud
dirften
- Strijd tussen Es, Ich en Uberich IJSBERG
- Voorbeeld: verlegenheid als resultante van een innerlijk krachtenspel- heeft misschien een onbewuste betekenis en functie.
Humanistische psychologie
→ groeibehoeften
- Holistisch: persoonlijkheid niet opdelen in stukjes
- Luister naar subjectieve ervaringen in het hier en nu, belangrijk is hoe het individu zichzelf ziet
- Ieder mens heeft het in zich om tot persoonlijke groei en zelfactualisering te komen;
beperkingen worden opgelegd door opvoeding, scholing en andere sociale invloeden. Maar als je bereid en in staat benty de verantwoordelijkheid voor je eigen leven ter hand te nemen, kun je die obstakels overwinnen.
Hoeveel en welke trekken zijn er volgens Eysenck
2 fundamentele dimensies: PEN MODEL
- Neurotisch-Evenwichtig
- Introvert-Extravert
Temperament: de manier waarop
activiteiten
emotionaliteit
sociabiliteit (vermogen om nieuw sociaal contact aan te gaan)
Hippocrates temperamentenleer
- sanguinisch
- cholerisch
- melancholisch
- flegmatisch (met iedereen meewaaien)
Trekkenleer
Dispositiebenadering
Big Five (1981)
Lexihcalehypothese → woordenschat → de woorden horen bij deze trek
Beide uiterste kunnen voor een bepaald percentage aanwezig zijn
Benadering persoonlijkheid binnenuit
Cognitieve benadering
Cognitieve benadering
Gedrag vloeit niet voor uit de persoon OF de omgeving, maar uit de wijze waarop een persoon betekenis verleent aan zijn omgevinf
Dus: gedrag wordt bepaald door de interactie tussen situationele variabelen en persoonsvariabelen (betekenisverlening bepaald reactie)
Persoonsvariabelen
→ cognieve processen
- denkstijlen
- cognitieve schema’s
- verwachtingen
- Ambigue situaties
Autopech of vertraging trein → reactie → persoonlijkheidskenmerken
- Copingstijlen
Hoe gaan mensen om met stress/stressvolle situaties
Interne & externe locus of control
Testen meten van persoonlijkheid
- NEO-PI → gebaseerd op de Big Five
- Projectieve tests (onwetenschappelijke en meer kritiek) → psychodynamische hoek, bijvoorbeeld TAT & Roschach)
Kwaliteitscriteria van tests
- Empirische-theoretische onderbouwing
- Uitvoering
- Normering
- Betrouwbaarheid
- Validiteit
Empirische-theoretische onderbouwing
op basis van wetenschappelijke gegevens
Uitvoering
standaardsituatie
Normering
Goed vergelijkingsmateriaal
Is het dezelfde goed? Zoals leeftijd, opleidingsniveau enzovoort
Fundamentele discussie meten persoonlijkheid
bestaat er wel een stabiele constellatie van eigenschappen?
Meten van persoonlijkheid
Vaak via zelfrapportage -> iet altijd even betrouwbaar (sociaal wenselijke antwoorden? onrealistisch zelfbeeld?)
Vaak is de betrouwbaarheid/(predictieve) validiteit/nomering van persoonlijkheidstests beperkt
