Christelijke Dogmatiek H2: waarom geloven? Prolegomena Flashcards
Waarom spreken we over Prolegomena binnen de protestantse kerk en niet over fundamentaaltheologie? En hoe verwoordt Barth dat?
Prolegomena is wat voorzichtiger, het gaat over de dingen die vooraf gezegd moeten worden en ziet in dat we bij de geloofsleer niet zomaar met de deur in huis kunnen vallen. De fundamentaaltheologie (RK) gaat wel uit van een dergelijk vooraf gelegde vloer.
Barth: Het gaat niet om wat vooraf, maar om wat eerst gezegd moet worden, namelijk dat God zich openbaart.
Waar sprak men in de Middeleeuwen over?
Praeambula fidei: voorportalen van het geloof. Men behandelde daar bijvoorbeeld godsbewijzen.
Waarom betwijfelen de schrijvers van de CD of het verschijnsel religie als menselijk fenomeen op zichzelf genomen een geschikte toegangsweg biedt om uit te leggen wat christelijk geloof is?
Omdat het christelijk geloof met allerlei werkelijkheidsvelden te maken heeft: Jezus leven, de geschiedenis van Israël etc, waarbij de ene niet hoger staat dan de ander. God moet eraan te pas komen wil er sprake zijn van godskennis.
Wat is de conclusie van de schrijvers als het gaat om de eigenlijke grond van het geloof?
Dat dat God zelf is.
Welke 8 overwegingen zijn er die laten zien dat het niet erg is dat we God niet kunnen bewijzen?
- Geen enkel levensbeschouwelijk geloof kan op een overtuigende manier bewezen worden
- Zonde maakt dat we ook niet overtuigd willen worden van Gods bestaan
- Bewijzen spelen in ons leven slechts een ondergeschikte rol
- Veel overtuigingen die we hebben zijn onbewust en hebben we eigenlijk geen gegronde redenen voor
- Er zijn misschien geen bewijzen, maar wel verwijzingen. Denk aan het kosmologisch argument (er moet wel een oorzaak zijn van dit alles), teleologisch argument (nu alle doelgerichtheid weg is uit de biologie wordt deze weer teruggevonden in de kosmologie) en het ontologisch argument (suggereert dat een hoogste wezen wel moet bestaan). Ook er is nog een moreel argument (objectieve moraal vanuit God).
Op een bepaald punt vraagt het geloof een verstandsoffer. - Je kan ook van andere levensbeschouwingen problemen blootleggen (bijvoorbeeld van het naturalisme, waarbij uitgegaan wordt van natuurlijke oorzaken).
- Geloof vraagt om een bepaalde levenshouding, die in zekere zin weg zou vallen als God zich zomaar liet bewijzen. Dan zou het immers een soort geloven worden wat afgedwongen is door feiten.
- Het is nog maar de vraag of de God wiens bestaan de klassieke godsbewijzen aan willen tonen ook de God van Israël is.
Wat zijn de vijf wegen die Thomas van Aquino noemt om tot een instantie te komen die alle vijf de dingen veroorzaakt (namelijk God)?
- Beweging
- Oorzakelijkheid
- Contingentie
- Graden van goedheid en schoonheid
- Doelgerichtheid
De liberale theologie van na 1850 reageerde op een nieuwe culturele situatie door een strikte scheiding te maken tussen natuurwetenschap en geesteswetenschap. Waar leidde dat toe?
Praktisch en theoretisch dualisme: God is geen ding onder de dingen, maar is van een geheel eigen orde. Natuurwetenschap kan God niet op het spoor komen. Daartegenover staan geesteswetenschappen en theologie.
In het verlengde van de scheiding tussen praktisch en theoretisch dualisme heeft de christelijke theologie in de moderne tijd een positie ingenomen, welke positie is dat?
Dat het geloof in God niet vanuit de empirische werkelijkheid afdwingbaar is.
Wat is een voorbeeld van dat God niet vanuit de empirische werkelijkheid afdwingbaar is?
Jüngel.
Hij spreekt over de niet-noodzakelijkheid van God. Hiermee bedoelt hij dat het geloof glans en zin geven, iets wat buiten het geloof om ontbreekt.
De NGB artikel 2 stelt dat God zijn kracht en goddelijkheid bekend maakt in …
…de schepping
Via welke 5 wegen kwam Thomas van Aquino tot de conclusie dat God bestaat?
- Beweging
- Oorzakelijkheid
- Contingentie
- Graden van goedheid en schoonheid
- Doelgerichtheid
Welk onderscheid maakte de ‘natuurlijke theologie’?
Aangeboren en verworven Godskennis (verworven doordat de mens om zich heen kijkt in de schepping en daardoor een onmiskenbare indruk krijgt van Gods majesteit en macht)
Waar zorgde de liberale theologie na 1850 voor?
Dat natuurwetenschap en geesteswetenschap radicaal van elkaar gescheiden werden. God viel daarin samen met het geestelijk leven.
Wat gebeurde er in de 20ste eeuw?
God werd niet alleen van de natuur losgemaakt, maar ook van de menselijke geest.
Wat deed Barth in relatie tot de natuurlijke theologie? En waarom?
Hij brak daar resoluut mee. Hij vreesde namelijk voor manipulatie van God ten dienste van onze eigen ideologieën, en wilde vanuit de werkelijkheid van onze wereld geen stippellijnen meer trekken naar de werkelijkheid van God.
Wat stellen Moltmann en Van de Beek?
Dat het kruis de plaats is waar kenbaar wordt dat de wereld God toebehoort.
Er is tussen God en deze wereld slechts de gebroken lijn die loopt via oordeel en kruis. Dit staat tegenover de gedachte dat er ondanks de zonde en het kwaad nog altijd merktekenen van Gods goedheid zichtbaar zijn.
Wanneer spreken we van ervaringstheologie?
Wanneer het ervaringsbegrip tot fundamentele categorie vna de theologie wordt gemaakt.
Wie geldt als het prototype van ervaringstheologie, en waarom?
Schleiermacher.
Omdat hij stelde dat de systematische theologie uit moet gaan van het menselijk religieus bewustzijn. God laat zich vinden in de onmiddellijke levenservaring van elk mens.
Het beroep op religieuze ervaring als grond van de theologie is de laatste decennia weer in beweging. Wat staat daarbij centraal?
Ervaring staat daarbij tegenover logische redenering, autoritaire woordverkondiging en dogmatische traditie.
Hoe noemt de RK-theoloog Anton Houtepen emoties?
Sporen van God. Emoties zijn toegangswegen tot het ondoorgrondelijk geheim van onze werkelijkheid en zo eigentijdse wegen naar God. Het gaat hierbij niet om zingeving, maar om zinverneming: de zin van het leven wordt niet door de mens zelf aangereikt, maar door de omringende werkelijkheid.
Wat is religie volgens Schleiermacher?
Een gevoel van volstrekte afhankelijkheid.
Hoe is religie volgens de schrijvers kort te omschrijven?
Als betrokkenheid po een omvattende en bepalende werkelijkheid.
Hoe is de relatie van het christelijk geloof tot religie als algemene menselijk fenomeen?
Moeizaam en gebrroken.
Wat zijn natuurreligies?
Religies waarin de natuurlijke werkelijkheid als zodanig als goddelijk en alomtegenwoordig wordt beschouwd.
Wat zijn openbaringsreligies?
Openbaring valt niet samen met de wereld. (jodendom, islam, christendom)
Waar kan verlies van religieus besef toe leiden?
Nihilisme. Met als gevolg dat oude goden in een nieuw jasje terugkomen: marxisme, kapitalisme, liberalisme, consumentisme etc.
Wat is het verschil tussen natuurreligies en joods-christelijke traditie?
Natuurreligies verwijzen naar wat voorhanden is, joods-christelijke verwijst naar wat niet voorhanden is.
Waar wordt de overdracht van het geloof aan gekoppeld in het protestantisme?
Gehoorzaamheid aan het Woord. En dus niet aan ambt en kerk (apostolische successie)
Wat zijn de klassieke godsbewijzen?
- Kosmologisch
- Teleologisch
- Ontologisch
- Antropisch principe
- Moreel
- Geloofwaardigheid van Jezus in zijn geloof in en verkondiging van Gods koninkrijk.
