Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Archeology > Brąz > Flashcards

Brąz Flashcards

1
Q

Kultura ceramiki sznurowej
Corded Ware
Ceramique Cordee

A

Okres Przejściowy z Neolituń
2900-2400
Środkowa i Wschodnia Europa
Kultura Naddunajska

Osadnictwo : prawie brak (kultura bardziej ruchoma)
Ceramika: zdobienie za pomocą sznura
Stanowiska w Polsce: wyżyna Sandomierska (np Wilczyce)

Pochówek Szkieletowy
Grobowce Kurchany
Wyposażenie grobów
Pozycja szkieletu k- lewy, m- prawy

Specyfiki: akcent militarny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Kultura Pucharów Dzwonowatych
Beaker Culture
Culture campaniforme

A

Okres Przejściowy z Neolituń
2500-2000
Środkowa i zachodnia Europa
Polska : Śląsk (górny, środkowy), małopolska
Osadnictwo: mało, prawie brak
Ceramika : naczynia w kształcie odwróconego dzwona
Stanowiska: Pietrowice Wielkie, Dolny Śląsk
Pochówek: szkieletowy
Pozycja szkieletu: k- prawy, m- lewy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Kultura Unietycka

A 
wczesna Epoka Brązu
2200-1650
Europa Środkowa, dorzecze Odry 
Stanowisko: Łęki Małe (Wielkopolska)
Osadnictwo: duże, niekiedy w okolicach trudno dostępnych 
Domy: drewniane, konstrukcja słupowa 
Ceramika: ładna nie zdobiona 
Pochówek: szkieletowy
Wyposażenie grobowca: mało wyposażone 
- naczynia, krzemienie, wyroby kościane. Później - bogato wyposażone w miedź 
płaskie cmentarze , potem - duże kurhany z jądrami kamiennymi = książęce pochówku bogato wyposażone w miedź brąz i złoto 
Pozycja szkieletu: k- prawy, m- lewy
Specyfika: dysk z Nedr
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Kultura Mierzanowicka

A

wczesna Epoka Brązu
2200-1600
Europa Środkowa (Polska - dorzecze Wisły, Słowacja)
Mierzanowice, (wyżyna Sandomierska)
Osiedle: najpierw mobilna, sezonowe obozowiska . Pozna faza - małe osady,
Ceramika: dwuuche amfory, jajowate brzuścia
Pochówek: szkieletowy, cmentarzyska oddzielone rowem
Pozycja: k- lewy, m- prawy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Kultura Trzciniecka

A

wczesna Epoka Brązu - Środkowa Epoka Brązu
1900-1000
Polska, Ukraina, Białoruś (leśna wspołeczność) - wschod
Łubno, województwo łódzkie
Stanowisko: otwarte, długotrwałe
Ceramika: naczynia w kształcie S z ozdobami w górnej części - skąd nowe trendy u leśnej społeczności?
Pochówek: szkieletowy i ciałopalny, grobowce kurhanowe
Pozycja szkieletu: brak zasad
W Polsce: Zachód – szkieletowe | Wschód – ciałopalne. | Wszędzie Kurchany | Dużo wyrobów brązu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Krąg Mogiłowy

w polsce :wczesnołużycka

A 
Środkowa Epoka Brązu
1700-1200
Europa Centralna, południowo-wschodnia
wczesnoluzycka- zachod
Osadnictwo: grupy mobilne 
Ceramika: rozróżnicowana
Pochówek: najpierw szkieletowe potem ciałopalne , kopce
Wyposażenie grobów: u kobiet dużo ozdób bardzo różnych regionalnie, u mężczyzn po raz pierwszy długie mecze
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Kultura Pół Popielnicowych

Urnfield system

A

Późna Epoka Brązu
1300-800
Europa Środkowadochodzi do anglii, wloch, francji,hiszpani
Osadnictwo: przejscie do osiadlego trybu zycia, Rozproszona budowa w małych miejscowościach
Domy: małe budynki
Pochówek: ciałopalny
Grobowce: cmentarze popielnicowe (zwykle urny)
Wyposażenie grobów : zdarzają się bogate groby (ale nie wiele)
duzo welny:
wzrost produkcji textylnej, nowe techniki tkackie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Kultura Łużycka

Lusatian Culture

A

Późna Epoka Brązu
1300-650
odmiana pol popielnicowych na terenie polski
Głównie Polska, , Czechy, Ukraina, Słowacja
Osadnictwo: otwarte
Ceramika:
Styl guzowy, zdobiony liniami dookolnymi albo żłobkami. ornamenty geometryczne, formy ulegaly zmianom i zalezaly od regionu
Pochówek: ciałopalny
Grobowce: najpierw kurhany, potem cmentarzyska ciałopalne
Specyfika: długotrwałe użytkowanie cmentarzysk. W późniejszym okresie kontakt z koczownikami - wzorują się na koczownikach
duze rozroznicowanie lokalne -pewnie rozne grupy etniczne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Kultura Sintaszta Arkaim

A 
Wczesna Epoka Brązu
2200-1800
Rosja, potem Europa Wschodnia
Osadnictwo: Stepy
pochówek: szkieletowy
grobowce: kurhany. chowanie w rydwanach
pozycje szkieletów: odcinanie głów zmarłym, tworzenie masek grobowych 
Specyfika: Pojawienie się rydwanów (po raz pierwszy w historii)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Kultura Wessex

A 
Wczesna Epoka Brązu (II połowa)
1800-1500
Anglia
osadnictwo: Tella
domy: kuliste
pochówek: najpierw szkieletowy, potem ciałopalny
grobowce: kurchany
specyfika: początki celtic fields, stonehenge
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Kultura El Argar

A 
Środkowa Epoka Brązu
1750-1300
Morze Egejskie
Fortece Kamienne
architektura kamienna
pochówek szkieletowy
groby: skrzynie kamienne (dzieci - duże dzbany)
groby w obrębie osiedni (nawet w domach)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Krąg Nordyjski

A 
Wczesna Epoka Brązu - koniec
1700	1600
Dania, Południowa Norwegia
krajobraz kurchanów
długie domy, konstrukcja słupowa
pochówek szkieletowy
kurchany
pozycja szkieletu: na wznak
krzemienne naśladownictwo uzbrojenia z brązu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Kultura Grobów Zrębowych (NOUA)

A

Środkowa I Późna Epoka Brązu
1500 650
zemie rosyjskie (np. nad Dolnym Dniestrem)
otwarte, małe, zagęszczone osiedla
uboga ceramika, głównie misy i garnki
pochówki szkieletowe
kurchany - wewnątrz komór zbudowanych z pali drewnianych ułożonych na zrąb
pozycja szkieletu: embriolanlny
Zolniki – miejsca koncentracji odpadków popiołu, spalonych kości, potłuczonej ceramiki – powiązane z jakimiś obrządkami.
Kultura koczowniczo-hodowlana
Można utorzsamić ich z ludnościa Kimerów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Kultura Gava

A 
Późna Epoka Brązu
1100	  - 900
Karpaty i okolice, głównie Rumunia i Węgry
otwarte, duże, na wyższych terenach
Czarna na zewnątrz, jasna w środku 
pochówek ciałopalny
niewiele znalezionych grobów
dużo depozytów skarbów. 
Ośrodek metalurgiczny. 
Nagły zanik z powieszchni ziemi - z powodu kimerow albo katastrof naturalnych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Kultura Wczesnohalsztacka Północna

A 
Późna Epoka Brązu (koniec)
800	600
Niemcy
ceramika: malowana, bogato zdobiona 
pochówek: ciałopalny
w skrzyniach, kurchany
dużo brązu i żelaza, dużo elementów życia prywatnego w grobach 
elity o militarnym harakterze 
inspiracja kulturą koczowniczą
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Kultura Wczesnohalsztacka Południowa

A 
Późna Epoka Brązu (koniec)
800	600
Austria, Słowenia
pochówki szkieletowe
mniej zmian niż na północy 
metalowe naczynia z dużą ilością ozdób (mitologicznych?) 
zniszczeni przez Scytów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Kultura Scytyjska

A

Wczesna Epoka Żelaza
800 200
okolice Chin - rozpostrzenia się na Wschodniej Europie
szkieletowe
sztylety sercowe, specyficzne pociski strzał z zadziorami
przedstawienie zwierząt w zlocie
kontakt z Grecją i ciekawe rezultaty w postaci art i nie tylko - mieszanka kulturowa
wpływy na wiele kultur
imigracja na tereny wegier
zniszczenie kultury Halszteckiej południowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Kultura Późnohalsztecka

A 
Wczesna Epoka Żelaza
600	450
Niemcy
krótkotrwałe państwa, Grody dzilące dzielnice na rzemiosła
naczynia libacyjne pochodzenia greckiego
pochówek ciałopalny
kurchany - poszczegulne kurchany niezwykle bogate
mocna zależność od Grecji 
Elity o kulturze dworskiej
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Kultura Vucedul

A 
Okres Przejściowy z Neolitu
3000	2200
bałkany
stanowisko: Mala Gruda, Vucedol
osadnictwo: tella
domy: megaron
ceramika: pięknie zdobiona
pochówek: ciałopalny
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Kultura Hadvana

A 
Wczesna Epoka Brązu
2200	1600
Dolina Karpacka
pochówek ciałopalny
dużo drobnych ozdób drucianych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Kultura Otomani-Fuzesabomy

A

Wczesna Epoka Brązu (koniec)
1800 1500
Wshodniokarpacki - Słowacja, Węgry, Rumunia , Południowo-Wschodnia Polska
domy z glinianymi ścianami
Osady o wyraźnej hierarchii, regularna zabudowa wzdłuż rownolegle przebiegających ulic
Założenia obronne, świątynie z geometrycznymi fryzami
ceramika: bardzo bogato zdobiona (np. kolce na dzbanach)
pochówek: szkieletowy
pozycja szkieletów: k- lewy | m - prawy
specyfiki: centra metali, pierwszy szlak bursztynowy
Znaleziono świątynie (megafonowej - tylko tam , mykeny i kultura nugarow)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Kultura Nuragów

A 
Środkowa Epoka Brązu - Epoka Żelaza
1600	200
Sardynia
osady obronne
ceramika: zdobione geometrycznymi szlaczkami
grobowce: megalityczne z małym wejściem
Specyfika: figurki z brązu 
megalityczne swiątynie 'noragi' 
zanika pod wpływem fenicjan
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Kultura Villanova

A

Wczesna Epoka Żelaza
800 700
północna Italia
pochówek: ciałopalny
grobowce: urny (z twarzami, domkowe) | groby szybowe
kontakty z Anatolią
Pierwsze miasta w Itali (powiązane z Etruskami?)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Kultura Pomorska

A 
Wczesna Epoka Żelaza
600	200
nad bałtykiem
duża mobilność
pochówek ciałopalny
cmentarze grodowe | urny (z twarzami, domkowe)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Kultura Kastro

A 
Wczesna Epoka Żelaza
500	400
Hiszpania
proto-państwa
kontakty z Fenicjanami
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Kultura Traków

A 
Wczesna Epoka Żelaza
500	400
półwysep Bałkański
proto-państwa
kontakty z Grekami
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Pozycja szkieletu - k - prawy | m - lewy

A 
Kultura Pucharów Dzwonowatych
Kultura Unietycka
Kultura Maruszy (Maros)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Pozycja Szieletu - k- lewy | m - prawy

A

Kultura Ceramiki Sznurowej
Kultura Mierzanowicka
Kultura Otomani-Fuzesabomy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Pozycja szkieletu na wznak

A

Krąg Nordyjski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

odcinanie głów zmarłym, tworzenie masek grobowych

A

Kultura Sintaszta Arkaim

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Pochówki szkieletowe (13)

A 
Kultura El Argar
Kultura Grobów Zrębowych (NOUA)
Kultura Wczesnohalsztacka Południowa
Kultura Scytyjska
Kultura Ceramiki Sznurowej
Kultura Pucharów Dzwonowatych
Kultura Unietycka
Kultura Mierzanowicka
Kultura Sintaszta Arkaim
Krąg Nordyjski
Kultura Otomani-Fuzesabomy
Kultura Maruszy (Maros)
Kultura Singen Strubing
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Pochówki ciałopalne (13)

A 
Kultura Pól Popielnicowych
Kultura Łużycka
Kultura Gava
Kultura Wczesnohalsztacka Północna
Kultura Późnohalsztecka
Kultura Vucedul
Kultura Hadvana
Kultura Villanova
Kultura Pomorska
Kultura Vatya
Kultura Panońskiej Ceramiki Inkrustowanej
Kultura Wieterzowska
Kultura Belegis Dubovac Cirna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Pochówki ciałopalne i szkieletowe

A

Krąg Mogiłowy
Kultura Wessex
Kultura Terramare
Kultura Trzciniecka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

akcent militarny

A

Kultura Ceramiki Sznurowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

dysk z Nedr

A

Kultura Unietycka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

długotrwałe użytkowanie cmentarzysk | potem - kontakt z koczownikami, wzorują się na koczownikach

A

Kultura Łużycka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Pojawienie się rydwanów (po raz pierwszy w historii)

A

Kultura Sintaszta Arkaim

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

początki celtic fields, stonehenge

A

Kultura Wessex

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

krzemienne naśladownictwo uzbrojenia z brązu

A

Krąg Nordyjski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Zolniki – miejsca koncentracji odpadków popiołu, spalonych kości, potłuczonej ceramiki – powiązane z jakimiś obrządkami | kultura koczowniczo-hodowlana | można utorzsamić ich z ludnościa Kimerów

A

Kultura Grobów Zrębowych (NOUA)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

dużo depozytów skarbów. Ośrodek metalurgiczny. Nagły zanik z powieszchni ziemi

A

Kultura Gava

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

Ceramika Czarna na zewnątrz, jasna w środku

A

Kultura Gava

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

sztylety sercowe, specyficzne pociski strzał z zadziorami

A

Kultura Scytyjska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

mocna zależność od Grecji | elity o kulturze dworskiej

A

Kultura Późnohalsztecka

Kultura Traków

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

kontakty z Fenicjanami

A

Kultura Kastro

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

cmentarze grodowe | urny (z twarzami, domkowe)

A

Kultura Pomorska

Kultura Villanova

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Groby megalityczne z małym wejściem

A

Kultura Nuragów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

kultury mobilne

A

Kultura Pomorska

Krąg Mogiłowy

49
Q

proto-państwa

A

Kultura Późnohalsztecka
Kultura Kastro
Kultura Traków

50
Q

osady obronne

A

Kultura Nuragów
Kultura Terramare
pol popielnicowych w niemczech i szwajcarii

51
Q

Osiedla Pelefitowe

A

Kultura Singen Strubing

pol popielnicowych w niemczech i szwajcarii

52
Q

Tella

A 
Kultura Wessex
Kultura Vucedul
Kultura Maruszy (Maros)
Kultura Vatya
Kultura Panońskiej Ceramiki Inkrustowanej
Kultura Wieterzowska
53
Q

Kultura Pucharów lejkowatych

A 
Eneolit, 3700-1900
Polska, Niemcy, Holandia, Wołyń, Podole , Dania , trochę Szwedki 
Rozwój gospodarki na nizinach 
Pierwsze ślady stałej orki 
Krzemień pasiasty 
Handel krzemieniem 
Mało wyrobów miedzianych 
Groby kujawskie
54
Q

Kultura Glina III Schneckenberg

A

Wczesna Epoka Brązu
2600-2000
Dorzecze dolnego dunaju (Rumunia, siedmiogrod )
Najstarsza brązowa w dorzeczu dunaju

Siedmiogrod - hodowla małych zwierząt
Rumunia - prymitywna gospodarka rolnicza

Gliniane wózki

Osadnictwo - z natury obronne (np tel)

Pochówek : różnie, niewiele (Bukareszt - szkieletowe embrionalne, siedmiogrod - ciałopalne w skrzyniach kamiennych, szkieletowe skurczone )
Wyposażenie : różnie

55
Q

Po raz pierwszy w brazie (6 rzeczy)

A

• Transmicja kulturowa – podobieństwo kultury na dużym obszarze.
• Instytucjalizacja wojny, ideologie wojów
• Początki ‘cywilizacji miejskiej’ (np. Troja morska)
• Podział na cywilizacyjne centrum a barbarzyńską północ
• Pirwszy ‘szlak bursztynowy’
• Pierwsze miecze z brązu (pierwsza broń przeciwko człowiekowi)
(Pola bitewne, wiele szkieletów, czaszki przeszyte grotami)

56
Q

Etap I – 2900-2200 – Okres Przejściowy z Neolituń

A

Północ
• Puchary dzwonowate, ceramika sznurowa, groby jamowe i katakumbowe
• Rozdział płci w rytuałach
• Mobilność – użycie koni głównie jako zwierząt pociągowychP

Południe
• Najstarsza Cywilizacja Miejska, w strefie morza Egeiskiego
• Anatolijska sieć handlowa

57
Q

Etap II – 2200-1500 – wczesna Epoka Brązu

A 
Północ	
•	Upowszechnienie metalurgii (miedź)
•	Stabilizacja osadnicza (osady obronne)
•	Sieć kontaktów dalekosiężnych
Południe	
•	Kultura pałacowa (na Krecie)
•	Groby szybowe na lądzie Grecji
•	Powiązania z północą
58
Q

Etap III – 1650/1500 – 1300/1150 – Środkowa Epoka Brązu

A
  • Mobilność w Środkowej i Zachodniej Europie
  • Rozkwit kultury na północy
  • Stabilizacja osadnictwa na stepach
  • Upadek starych ośrodków, które rozwijały się prężnie do 1500 pne

Południe:
• Bliskowschodnie wpływy w świecie Egeiskim
• Cytadele Mykeńskie
• Pierwsze dokumenty historyczne

59
Q

Etap IV – 1300/1150 – 800/600 – Późna Epoka Brązu

A

Północ:
• Dominacja ciałopalnego obrządku (cała Europa)
• Stabilizacja osadnictwa
• Początki deponowania skarbów
• Na stepach pierwsze koczownicze społeczności – jazda konna, najazdy na osady

Południe
•	Okres ‘ciemnych wieków’ – mało wiemy
•	Nowe ośrodki władzy w okresie geometrycznym
•	Początek kolonizacji greckiej 
•	Pojawiająca się literatura
60
Q

Etap V – 800/600 – 400 – Wczesna Epoka Żelaza

A

Północ
• konflikty , migracje, pierwsze struktury państwowe
• powstają obszary peryferyjne świata śródziemnomorskiego
na zachodzie – kultura Halsztacka, na wschodzie – kultura Scytyjska

Południe
• Kolonizacja Grecka
• Cywilizacja miejska okresu archaicznego i klasycznego

61
Q

Okres Przejściowy z Neolituń (4)

A

Kultura ceramiki sznurowej
Kultura Pucharów Dzwonowatych
Kultura Vucedul
Kultura Pucharów lejkowatych

62
Q

wczesna Epoka Brązu (9)

A 
Kultura Unietycka
Kultura Mierzanowicka
Kultura Trzciniecka 
Kultura Sintaszta Arkaim
Kultura Wessex
Krąg Nordyjski
Kultura Hadvana
Kultura Otomani-Fuzesabomy
Kultura Glina III Schneckenberg
63
Q

Środkowa Epoka Brązu (5)

A 
Kultura Trzciniecka 
Krąg Mogiłowy
Kultura El Argar
Kultura Grobów Zrębowych (NOUA)
Kultura Nuragów
64
Q

Późna Epoka Brązu (7)

A 
Kultura Pół Popielnicowych 
Kultura Łużycka
Kultura Grobów Zrębowych (NOUA)
Kultura Gava
Kultura Wczesnohalsztacka Północna
Kultura Wczesnohalsztacka Południowa
Kultura Nuragów
65
Q

Wczesna Epoka Żelaza (7)

A 
Kultura Scytyjska
Kultura Późnohalsztecka
Kultura Nuragów
Kultura Villanova
Kultura Pomorska
Kultura Kastro
Kultura Traków
66
Q

Kultury Belegis – Dubovac – Cirna

A 
Środkowa-Późna Epoka brązu
Horwacja
– cmentarzycka całopalne. 
- dużo ceramiki w grobach
- bogata w sztukę figuralną (np czlowiek na wozie
67
Q

Chalkopiryt

A

od 1600
Ródy minerałów z głównym składnikiem miedzi siarczanowej
Złoża chalkopirytu
- Centralne na Cyprze. Kaukazie i Uralu, ale też w Europie i w Afryce.
- Europa – Karpaty, wschodnie Alpy, środkowa część Alp (najważniejsze centrum w Europie), Wyspy Brytyjskie, ziemie Hiszpańskie. Słabo potwierdzona w Europie Środkowej.
(nie wszystko w jednym miejscu – np miedź z Alp, ale już cynku tam nie ma, trzeba sprowadzić z innego rejonu)

68
Q

Biały metal

A 
Ponad 10% cyny = biały metal – słabszy, bardziej łamliwy, ale jeszcze ladniejszy kolor.
Wynalazek bliskowschodi (prawdopodobnie) bo tam najstarsze znaleziska (Pierwsze znalezione – Ur, Mezopotamia).
69
Q

centra uzyskania miedzi

A

 Mount Gabriel, Irlandia - płytkie cięcia w skale. Niewielkie sztuczne jaskinie
 Great Orme, Walia – kopalnia odkrywkowa. Proste kamienne tłuczki którymi rozłupywano skałę.
 Miterberg, Austria – znanych wiele stanowisk pozyskiwania miedzi i pierwszych faz obróbek
Największe znane kopalnie.

70
Q

Technika wydobywania miedzi

A

Rozpalanie ogniska, rozgrzewanie skały, ochładzanie, uderzanie w skałę.

71
Q

Nowe Techniki Odlewu Miedzi

A

Technika na wosk tracony (nie znany w Eneolicie) | Piasek Formierczy – głównie dla prostych odlewów

72
Q

Żelazo

A

X wiek - kończy się powoli miedź, powoli zaczynają żelazo ale nie chętnie.
600 BC = w europie powoli doszli do tego, co jest dobre w żelazie. Dopiero wtedy staje się ewolucją w Europie
(metal jest wszędzie, łatwy w urzyciu, wszystko z nim można zroic)

73
Q

HIstoria Brązu (5 etapów)

A 
4000-3000 - metalurgia elitarna
3000-2000 - kryzys metalurgii
2000-1600 - 'Szare Rudy'
1600-1000 - Chalkopiryt
1000-600 - Kryzys Surowca, początek 'czarnej metalurgii
600-X - Ewolucja żelaza w Europie
74
Q

Główne centra brązu w Europie

A

Strefa Nordyjska, Strefa Atlantycka, Strefa Północnoalpejska, Strefa Siedmiogrodzka,

75
Q

Broń , Ozdoby i inne z brązu

A 
Sztylety
Miecze
Sikiery
Noże
Szpile
Brosze/Zapinki/Fibule
Brąsolety / naramienniki / naszyjniki
Brzytwy
Blacha Brązowa (naczynia i inne)
76
Q

Sztylet

A

Wczesna Epoka: Rękojeść z kości, drewna (czasami z brązu) | sztylet przymocowany do długiej drewnianej rękojeśći. Czasami wszystkie elementy z brązu.
Średnia Epoka : Bardziej smukłe.
Późna Epoka: Zanika moda na sztylety
Wczesna epoka Żelaza - Wraca moda na sztylety. Często powiązane ze srodowiskiem koczowniczym, m. inn. Sztylety sercowate . Czasem bi-metaliczne (brąz i żelazo)

77
Q

Miecze

A

Wczesna Epoka Brązu:Skupiska – np. w skandynawi (z Dunaju)
Średnia Epoka brązu: Rapiery Mekeńskie – bardzo długie miecze produkowane w Grecji i anatolii. Masowo produkowane około 1600 w Grecji. 1500 – powstają pierwsze typy długich mieczy, na pewni na podstawie mekeńskich
Późna Epoka Brązu: Miecze mają cięższe głownie, więcej mieczy z pełną rękojeści. Rękojeści z brązu.
Koniec Epoki Brązu: Wiele rękojeści. Pojawienie się jelcy.
Głownia ma na celu połączenie dwuch cech – gróbe ostrze, ale ma końcówkę spiczastą.
Początek Epoki Żelaza: Miecze żelazne, często większe rozmiary

78
Q

Sikiery

A

Topory – z otworem do osadzenia trzonka.
Sikiera – nie ma otworu do osadzenia trzonka
Rozwuj: Innowacje których celem było lepsze ustabilizowane sikiery na trzonku
Od 1500: Z piętką. Skupianie siły uderzenia na końcówkach oprawy utrudniając rozpadnięcie się trzonka
Od 1200: Z tulejką. Pierwsze pewnie na terenach doliny karpackiej. Tam też produkowano najwięcej i najczęściej. Pod Koniec Epoki Brązu

79
Q

Groty Brązowe

A

Mała różnica kształtów. Dopinują niewielkich rozmiarów. Póżniej liścia zaczyna być dłuższa.

80
Q

Noże

A

Od Późnej Epoki brązu. Głównie Alpy i Skandynawia.
Późna Epoka Brązu: Krótkie ostrze długości rękojeścia
Schyłek Epoki Brązu: Długie, często bogato zdobione ostrze, noże skrzywione.

81
Q

Brzytwy

A

zaczyna sie w Późna Epoka Brązu

Schyłek Epoki Brązu: często bogato zdobione.

82
Q

Blacha Brązwa

A

zaczyna sie w Późna Epoka Brązu
Naczynia Metalowe - Zdażały się nawet bardzo ozdobne – 900 pne – niezwykła umiejętność.
Inne:
- blaszki do koni – nie do końca wiem do czego
- tarcze brązowe – kiedyś uważano, że tylko do parady, jako coś pięknego, ale ostatnio okazuje się, że mogły być używane do walki (Gentelmeni Brytyjscy badają to )
- Chełmy brązowe (np w Grecji)
- Pancerze brązowe – np. kultura Mekeńska
Schyłek epoki brązu – już z elementami anatomicznymi (alpejskie) bardziej przylegające do ciała

83
Q

Sierpy

A

Bardziej się pokazują w grobowcach, a niezbyt w polach lub w osadach + nie są lepsze niż krzemienne
 Czy były do celów rolniczych czy kultowe?
Występują masowo. Najczęściej znajdywane (setki tysięcy)

84
Q

Szpile

A

Wczesna Epoka Brązu | Cypryjskie | z okolic Odry | Środkowa Epoka Brązu
Najwięcej różnorodności
• Głowki z krzyżem (1500)
wiele ozdób, bardzo różne typy, spore rozmiary (20-30 cm, jeden z największych – 70cm)
Późna Epoka Brązu
Mniej różnorodny. Zawijasy, dwie główki ślimakowe itp

85
Q

Brosze/Zapinki/Fibule

A

Konkurują i prawie wymieniają szpile
Pojawia się około 1300.
Np. Zapinka Szpindersfelka – kształt migdałowaty, łopatkowe zakończenie szpili.
1200 – z jednego kawałka brązu. Rozwijają się na Bałkanach. Potem rozchodzą się po Europie, powoli dominując dwuczęściowe zapinki.
1000– największa różnorodność zapinek
600 – kuszowate – zdominowały po 500 pne, aż do średniowiecza

86
Q

Brąsolety, naramienniki, naszyjniki

A

Największa różnorodność regionalna.
Zausznice, gróbe bronsolety
Środkowa Epoka: Ozdoby zakańczane zawijasami ślimaczymi

87
Q

Rodzaje Pochówków

A

Ciałopalne, Kurchany, Szkieletowe

88
Q 
stanowiska pochówków 
Wczesna Epoka Brązu (6)
Środkowa Epoka Brązu (3)
Późny Okres Brązu (2)
Wczesny Okres Żelaza (3)
A 
Wczesna Epoka Brązu:
Singen ; Nizna Mysla; Łęki Male; Sintaszta; Radley; Jutlandia i Szlezwik
Środkowa Epoka Brązu
Dacharzów ; Olmo di Nagara; Radzovce
Późny Okres Brązu:
Tresta Rzędowa ; Dolice
Wczesny Okres Żelaza 
Domasław
Hallstatt
Pazyryk
89
Q

Singen

A

Pochówek Wczesna Epoka Brązu
Alpy, w okolicy źródeł miedzi
K: glowa na poludnie ; M: glowa na polnoc
1) 6/8 M – sztylety -> jesli nie da sie okreslic płci – ustala sie że to męższyzna
2) wyjątek : kobiety ze sztyletem ale nie przy pasie
3) 4 skupiska – być może 4 klany
4) brak ceramiki. brąz z zanieczyszczeniami (= osoby zajmujące się metalurgią?)
5) nie ma grobów bogatszych od innych

90
Q

Niżna Mysla

A

Pochówek Wczesna Epoka Brązu
(kultura Otomani?)
Groby Metalurgów
Słowacja, Południowy Wschód
• duża liczba przekopanych grobów.
• głównie szkieletowe, ale czasem ciałopalne.
• na boku, w pozycji skurczonej
• północ-południe
• m –prawy bok , k i dz – lewy bok
• zdażają się pochówki łączone (m i k, k i dz)
• k: ozdoby z kości zwierząt i materiału pewnie importowanego
• m: nażędzia i broń. Dziwne ‘ozdoby’ z kości, uważane że należały tylko do wojowników
• bogate wyposarzenie w naczynia ceramiczne
• wózek, znaleziony w grobie dziecięcym, może zabawka
• groby nie są nakładane jeden na drugi -> musiały byc jakoś oznaczane.
Południe – starsza część, północ – nowsza część
• znaleziono osady – Osada I – powiązane z cmentarzem
Osada II – nie powiązana z cmentarzyskiem. Jeszcze nie znaleziono cmentarza związanego z nim

91
Q

Łęki Małe

A

Wczesna Epoka Brązu
Polska, Wielkopolska
Kultura: Unietycka (?)
Kurchanowe, nekropola elitarna
• najbogatrzy z grobów – kurchan I (ale to dlatego, że nie był zrabowany
• Najwiąkszy - kurchan IV
• wielkość: 35-45 m X 1-3 m
• znaleziono ‘groby przyległe’ - może rodziny, może ofiary itp.
• W przypadku wszystkich kurchanów w centralnych grobach zostali pochowani mężczyźni.
Jedynie w kurchanie I – meżczyzna i kobieta.
• Berło sztyletowe – znajdywane w bogatych pochówkach -> jeden z potwierdzeń wysokiego statusu pochowanych tam.

92
Q

Sintaszta

A

Wczesna Epoka Brązu
Nekropola elitarna. 66 grobów
• Pochówków z rydwanami.
Czy rydwany były używane do walki, czy do rytuałów?
• Najstarsze w pochowane rydwany [2000 pne]
Być może Sintaszta = wynalazcy rydwanów
• Nowy rodzaj grot krzemiennych
• Kobiety również czasem pochowane z bronią
• Ofiary ze zwierząt. Nawet z koni -> niezwykle cenne zwierze.
• Praktyki w Sintaszta podobne do swiętego hinduskiego tekstu – łączone z indeeuropejczykami

93
Q

Radley

A

Wczesna Epoka Brązu
UK
kultura: Puchary Dzwonowate
Bardzo długi okres urzytokwania cmentarza - VII faz
1. Wczwsnoneolityczny
2. Nie funkcjinyje
3. Pozny neolit, puchary dzwonowate
4. Wczesny brąz
• Rów dookolny wokół kopca.
• Zmarli byli czasem dodawani po pierwszy pochówku
• Chowanie szkieletowe i ciałopalne (nawet w tym samym miejscu)

94
Q

Jutlandia i Szlezwik

A

Trumny kłodowe.
Świetnie zachowane ciało zmarłego
Wczesna Epoka Brązu
(Dania)
Drewniane pochwy, skurzane elementy
(w muzeum w kopenchadze)
• Możliwość precyzyjnej dendochronologii (1500 – 1400)
• W trzech przypadkach groby były jeden nad drugim, mimo że różnica między nimi była krótka (może 1 rok)
• Uważa się że elitarny -> duże obiekty, bogate wyposażenie
• Najbogaciej wyposażeni – mężczyźni: miecze, przedmioty codziennego urzytku
• Znaleziono nawet kawalki strojów -> dzieki czemu rekonstruuje się wygląd ubrań epoki brązu.

95
Q

Dacharzów

A

Środkowa Epoka Brązu
Kultura Trzciniecka
wojewodztwo swietokrzyskie
Dom zmarłego : rodzaj budynku konstrukcji słupowej bądź szałasowej, budowane nad jamą grobową. Może funkcjonowały w sposób otwarty przez jakiś okres, a dopiero potem były przykrywane.
Znane na terenie całej Europy w epoce brązu i wczesnj epoce żelaza.

96
Q

Olmo di Nagara

A 
Środkowa Epoka Brązu
15000-12000
Północno Italskie 
•	Mężczyźni bogato wyposarzeni w broń i w przedmioty codziennego uzytku
Szkielety - w pionie
97
Q

Radzovce

A 
Środkowa Epoka Brązu
Południowa Słowacja
Pochówki Ciałopalne
•	1300 pochówków
•	W najbogatrzych grobach – od kilku do kilkunastu naczyń ceramicznych
98
Q

Tresta Rzędowa

A

Późny Okres Brązu
Pochówki Ciałopalne.
• Garnki niezwykle do siebie podobne ‘standardowy repertuar naczyń’ używanych do pochówku.

99
Q

Dolice

A

Późny Okres Brązu
Wojewodztwo zachodniPomorskie
Pochówki Ciałopalne
Pochówki płaskie i kurchany
Spalone ciała w komorach centralnych były rozdzielone warstwami ziemi
Obecność rytualnie tłuczonych naczyń (wyposarzenie stanowily fragmenty a nie całe naczynia)

100
Q

Domasław

A

Wczesny Okres Żelaza
Wojewodztwo Dolnośląskie
Pochówki Ciałopalne
• Groby komorowe, bardzo bogato wyposarzone.
• 1028 grobów – przebadano 239.
• Bardzo bogato wyposażone – w naczynia i przedmioty z brązu i żelaza
• Metaliczne wyposażenie nie jest palone ze zmarłym. Zdażają się małe części brązu spalonego wraz ze zmarłym
• Nacznia malowane (czerwony-biały-czarny)
• Wózek – moze przeniesienie iniatórowe tradycji halsztackiej, gdzie elita była chowana z wozami.

101
Q

Hallstatt

A

Wczesny Okres Żelaza
• Ciałopalne i szkieletowe (praktycznie pół na pół)
• Groby wojowników – obrządek ciałopalny
• Nietypowe dla okresu i dla regionu
• 1300 grobów. Szacuje się, że w obręie całego cmentarzyska – 2000-4000.
• Dokumentacja (19 wiek – ale bardzo dobra jak na te czasy)
• Jamy 1-1.5 m.
• Bogate Wyposażenia -> może z powodu kopalni soli w okolicy - zajmowali się dystrybucją soli.
• Naczynia ‘do rytualnego picia wina’ – pod wpływem cywilizacji greckiej

102
Q

Pazyryk

A

Wczesny Okres Żelaza
Kultura Stytyjska
W Górach Ałtaj W Rosji
• Świetnie zachowane szczątki organiczne.
• Kurchany
• Wyposarzenia pokojowe (krzesła, stoły, dywany)
• ‘księżniczka z Pazyryk’ – ciało wytatuowane wyobrażeniami gryfów i jeleni.
Prawdopodobnie zmarła na raka piersi albo w skutek upadku – zmarła 25-30 lat
Pochowana w drewnianej trumnie z przedstawieniami jeleni.
Była łysa i nosiła perukę
Kształt czaszki i wygląd szkieletu – zbliżone to teraźniejrzej populacji.

103
Q

Bruszczewo

A

Zachodnio-Wielkopolski, (Niż)
21-18 BC
 Początek 19 wieku BC – powstaje fortyfikacja od strony wschodniej z rodzaju ‘FASZYN’ (drewniane płotki). Może przeciw powodziowe.
 18 wiek pne – degres gospodarczy - pola nie uprawiane, las sie poszeża.
[Być może głownym powodem było podnoszenie się poziomu wody.]
Część wschodnia, często zalewana wodą, dała możliwość znalezieina wielu dobrze zachowanych elementów (np. drewno z fortec, co dało możliwość dendochronologii)
Znaleziono dużo elementów bursztynowych.

104
Q

Emod Nagyhalom

A 
Niziny Wegierskie, Stanowisko tellowe 
Przeprowadzono badania geomagnetyczne:
	Widać domostwa
	Być może zewnętrzny rów -> osiedle c onajmniej dwu-członowe
	Po lewej spalony dom
	W środku – nie spalony dom
	Rejony zasobowe-odpadkowe
Przeprowadzona badania powierzchowne
Rekonstrukcja domu: Ściany: 6/8 -10/12 m długości – w sposób zrębowy albo z plecionki drewnianych i oblepianych gliną.
105
Q

Maszkowice

A

18-16 wiek pne
Karpaty Polskie , kultura Otomani
Badane przez prof. Przybyłę. (kiedyś przez Marię Cybalską)
Fazy osady
Gruby układ faz osadniczych. 8 fas osiedla (do okresu celtyckiego, z przerwą kilkuset lat)
 Maszkowice I - 18 wiek połowa – wzniesienie kamiennego muru. Nie udało się jeszcze odnaleść domów z tamtej epoki
 Maszkowice II - 17 wiek – regularne zabudowanie, dużo artefaktów ceramicznych, zbórz itp. Osada kończy sie pożarem
 Maszkowice III – 17 połowa-16 połowa – nowe domy
Fortyfikacja
Bardzo mała osada. Trudno odpowiedzieć na pytanie po co fortyfikacje zbudowali.
 rekonstrukcja
 Faza 1 – mur był samo-stojący. Faza II – konstrukcja była już przysypana ziemią. Mur funkcjonował tylk okilkadziesiąt lat.
 Wysokość murów – ok. 3 metrów. Być może ze ‘schodkami’ we wewnętrznej części.
 Szerokość – ok. 2.5 m
 Nie obrabiany kamień. Chociaż wewnętrzna listwa jest już obrobiona.
(Za względu na rodzaj kamienia – być może więcej kamieni było obrobionych ale w tym momencie ciężko stwierdzić. )
 Kamień czase ciężki nawet na pół tony.
 Lica wewnętrzna – najlepiej zachowane (zewnętrza się obsunęła)
Rekonstruckja wczesno-brązowe:
Na razie czystko hipotetyczna, strefa bardzo zniszczona ale nadal w trakcie badań.
Domostwa: Kamienna podwalina pod ścianą, zbudowana z otoczaków dunajewskich. Przesteń gdzie być może były słupy.
 Dom był spalony
 Ustawiona na długich belkach.
 Znaleziska w domu – fragmenty naczyń, kości zwierzęce, ziarna zbórz, szydła, brąz, ozdoby
 Pomaga przy rekonstrukcji podziału domostwa

106
Q

Spissky Stvrtok

A

Złote elementy ozdobne znalezione w ‘strefie nekropoli’
 Szlaki chandlowe.
 Znalezisko o charakterze kultowym:
Jama ze szkieletami 5 dzieci, 3 kobiet i 1 mężczyzny. Raczej nie ofiary konfliktu tylko kultowości. Wiele potłuczonych naczyń, ktorymi te szkielety zostały pochowane. Naczynia sie nie kleją, celowo potłuczone.

107
Q

Gradina Monkodonja

A

18 - 13 wiek pne
 Etap 1 – akropol otoczony murem
 Dwie bramy – główne wejście i wąskie przejście
 Mury - Inny surowiec niż maszkowice – wapień.
Pochówki :
 Wbudowane w samą konstrukcje muru i w murowi wspólczesne
 pochówek zakładzinowy?

Stanowisko dobrze opublikowane (nowoczesne badania)
• Nie ma importów ceramiki mekeńskiej.
• Znaleziono bursztyny
• Znaleziono ceramikę z doliny karpackiej
 kontakty między karpatami a morzem adriatyckim.

108
Q

Kastanas

A

Wczesny brąz – czasy Rzymskie
 Osiedle tellowe.
 Tell posiada ok. 12-13 m
 Domostwa z cegły suszonej na słońcu.
 Koniec okresu mekeńskiego – 12 wiek -> zniszczenie uwczsnych domów
 Zmienia się typ budownictwa. – powyżej poprzednie domy, poniżej – po 12 wieku

 Z ‘nowym’ okresem osadniczym pojawia się nowa ceramika .

109
Q

Cornesti-larcuriCornesti-larcuri

A

Północno zachodnia Rumunia.
 Osiedle ogromne – 17km
 Wiele fortyfikacji (4 pierścieni)
 Największe osiedle w EU zachodniej
 Konstrukcja umocnien – rów i wał.
 Wały byly reperowane
Prowadzone są badania obecnie (teraz – Paleobotaniczne).
 Badania geomagnetryczne i powierzchniowe.
 Brama występuje co kilka metrów -> nie cele obronne tylk oinne?

110
Q

Biskupin

A

772 pne
Kultura Łóżycka
Doskonale zachowane reliqwia drewniane.
 Fortyfikaca drewniana. Wały w konstrukcji skrzyniowej (skrzynie dębowe z ziemią w środku)
 Jedna brama wejściowa
 Siatka protomiejska
(inne znane: sobjejuchy)
 Zamieszkane przez kilkaset –tysiąca ludzi
 Domostwa były bardzo podobne - wejście, palenisko po prawej stronie, po lewej część prywatna, podobne rozmiary domostw.

111
Q

Łubowice

A

(Jan Chohorowski)
Łupczyce (wshód), niedaleko Radziboża, Odra
• Największa osada fortyfikowana w Polsce - 25 hektarów
• Zabudowany wioską ‘Łubowice’, zniszczony przez działalność rolniczą
 2 fazy
 W 2giej fazie – fosa
 Być może pomost wokół fortyfikacji.
 Cmentarzysko ciałopalne - Ponad 500 pochówków
 Teren gęsto zasiedlony, okres niebezpoeczeństw.
 Łubowickie mimo że było stale zamieszkane – pełnił rolę refugium . (potrzebne w tym okresie, patrz Smolenice Molpir)

112
Q

Smolenice Molpir

A

Słowacja, Wschodnio-Halsztackie
 Fortyfikacje kamienno ziemne, do których dobudowane były domostwa.
 Możliwość identyfikacji najazdu na osiedle. Najazd Scytyjski.
[Fragmenty szkieletów, liczne szkielety, w wejściach liczne scytyjskie groty strzał (ponad 400)
 7-6 wiek – osiedle zdobyte

113
Q

Wicina

A

Najdłuższe badania wykopaliskowe w Polsce
Dobrze zachowana fortyfikacja i domostwa
 Wał ze skrzyń drewnianych.
 Wzdółż fortyfikacji drewniana ścieżka.
 Również uległa agresji koczowniczej. Został zdobyty przez scytów (czekany scytyjskie, strzały)
 6 wiek II połowa -> osiedle upada

114
Q

Pszenica

A

triticum

115
Q

rodzaje przenicy

A

Triticum Momoccocum
Triticum Tunglolum
Triticum Dicoccom
Triticum Durum

116
Q

jęczmień

A

hordeum vulgare

117
Q

rodzaj uprawy

A

pszenica (różne rodzaje) - Przenica była podstawą. Dominowała na terenach całej Europy.
jęczmień - również był wykożystywany -> dla zwierząt i do piwa.
Na terenie grecji to Jęczmień był podstawą nie pszenica

Proso - nowość epoki brązu. Pod koniec epoki brązu – bardzo popularne na strefach koczowniczych, stepowych
żyto - pojawia sie najpóźniej. Jest najbardziej odporne na duże chlody – bardziej wytrzymałe
bobik/faosla/len

118
Q

Cmentarzysko w Przeczycach

A

900-600 pne
Środowisko zchorowane i biedne, ale też tam jest rozróżnicowanie grobów
 Długość jam grobowych zależna od wieku pochowanego.
 Wyposazenie się powtarza -> wyposażenie rytualne.
 Dzieci nic nie dostają -> od 4 lat dostają -> po 50 lat nic nie dostają
 Pionowa struktura społeczeństwa.
Groby również wykazaywały hierarchie dziedziczną.

Archeology (10 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions