Bloedpathologieën Flashcards
RBC
Ovale, afgeplatte schijfjes die vervormbaar zijn om door capillairen te passeren. Rode kleur door hemoglobine
Functie van hemoglobine
Transport van O2 en CO2 tussen longen en weefsels.
Standaardwaarden #RBC, Hb, Ht
RBC: 5 000 000/mm^3
Hb: 12-15 g/dl (iets hoger bij mannen)
Ht: 40 - 50%
Hematocriet
Verhouding RBC op totale bloedvolume, in %.
Grootte RBC: te klein, groot of normaal
Normocytair, microcytair, macrocytair
Kleur van RBC: normaal, te licht, te donker
Normochroom, hypochroom, hyperchroom
MCV
Mean cell volume = grootte van RBC
MCH
Mean cell hemoglobin = gemiddelde hoeveelheid hemoglobine per cel
Anemie
Een tekort aan RBC in de circulatie of tekort aan Hb in de RBC.
Polycythemie
Een teveel aan RBC in de circulatie
Waarvan hangt het totale aantal RBC af
De verhouding tussen aanmaak en afbraak, deze is normaal gezien in evenwicht.
Waar gebeurt de aanmaak van RBC, hoe/wanneer
RBC worden gevormd in het beenmerg o.i.v. erythropoëtine (EPO) uit de nier, wat wordt beïnvloedt door de zuurstofbehoefte.
Bouwstoffen: ijzer, vitamine B12, foliumzuur
Waar en wanneer gebeurt de afbraak van RBC?
In de milt, gemiddeld na 120 dagen levensduur of na beschadiging.
Symptomen van anemie
Vage symptomen: moe, zwakte, koudegevoel, oorsuizen
Typische symptomen: bleekheid, tachycardie, syncopale neiging, kortademigheid bij inspanning
De ernst hant af van de snelheid van de anemie (acuut of chronisch) en het compenserend vermogen van het beenmerg, hart en vaten en de longen.
Hoe wordt anemie vastgesteld?
Klinisch beeld, bloedanalyse (Hb, Ht, MCV, Fe, foliumzuur, B12, bilirubine), microscopisch onderzoek, beenmergonderzoek.
Behandeling van anemie
Afhankelijk van de oorzaak (bloedverlies, versnelde afbraak of verstoorde aanmaak)
3 groepen van oorzaken van anemie
Gestoorde aanmaak RBC, verhoogde afbraak RBC en bloedverlies
Anemie door acuut bloedverlies: wanneer
Later dan het eigenlijke bloedverlies - leidt eerst tot shock. Nadien anemie door verdunning van het bloed omdat het met vocht in de weefsels wordt aangevuld, terwijl de vorming van RBC veel trager verloopt.
Anemie door chronisch bloedverlies: wanneer
Wanneer de lever het verlies niet meer kan compenseren. Bv bij maagzweren, darmkanker, heftige maandstonden
Meestal Hypochrome, microcytaire anemie.
Vaak tijdelijk Fe nodig
Hemolytische anemie: wat, wanneer, oorzaak,
Bloedarmoede door versnelde bloedafbraak, wanneer de reservecapaciteit van het beenmerg op is
Oorzaak:
- Intracellulaire oorzaak: afwijkingen van de RBC, meestal aangeboren, bv enzymestoornis, hemoglobinepathieën (sikkelcelanemie), membraanafwijkingen (sferocytose).
- Extracellulaire oorzaak: meestal verworven, bv. medicatie, bloedgroepincompatibiliteit bij bloedtransfusie, auto-immuunziekte
Symptomen van hemolytische anemie
Algemene anemiesymptomen, icterus, galstenen (door bilirubine teveel), splenomegalie, nierfunctiestoornissen (oligurie, anurie),, koorts (door stijging van pyrogene stoffen uit RBC in het bloed)
Splenomegalie
Vergrootte milt
Behandeling van hemolytische anemie
symptomatisch (corticoïden) en oorzakelijk, bv stoppen met de medicatie die het veroorzaakt.
Soorten anemie door gestoorde bloedaanmaak
- Deficiëntie in essentiële voedingsmiddelen: ijzer, vit B12, foliumzuur
-Verminderde productie van EPO - Beenmerginsufficiëntie
Anemie door ijzertekort: naam, oorzaak, symptomen, diagnose, behandeling
Ferriprieve anemie -> meest frequente oorzaak van anemie, vnl bij vrouwen.
Oorzaak: verhoogd verlies RBC (bv chronisch bloedverlies), verhoogde behoefte (bv zwangerschap), tekort aanvoer Fe (deficiënte voeding of malabsorptie)
Symptomen: algemene anemiesymptomen, glossitis, slikstoornissen, afgeplatte/brokkelige lepeltjesnagels
Diagnose: labo: hypochroom, microcytaire RBC, ijzertekort, laag ferritine
Behandeling: ijzersubstitutie PO of IV gedurende 2-3 maanden, liefst nuchter en samen met vitamine C.
Koilonychia
Lepeltjesnagels
Glossitis
Ontstoken tong: glad, pijnlijk en rood.
Anemie door vitamine B12 deficiëntie: naam, oorzaken, symptomen, diagnose, behandeling
Pernicieuze anemie
Oorzaken: verlaagde inname (ondervoeding, alcoholisme, veganisme), gestoorde absorptie (auto-immune atrofische gastritis, weggenomen deel maag, terminale ileum weg/aangetast, verlaagde intrinsic factor waardoor verlaagde absorptie)
Symptomen: algemene anemiesymptomen, glossitis, neurologische symptomen (paresthesieën in handen en voeten, later ook gevoelsstoornissen in de benen en gangmoeilijkheden)
Diagnose: macrocytaire anemie en laag vitamine B12 gehalte
Behandeling: substitutie B12 IV of IM, langdurig
Anemie door foliumzuurdeficiëntie: symptomen, oorzaken, behandeling
Oorzaken: deficiënte voeding, verhoogd verbruik (zwangerschap), minder absorptie (bv diarree), medicatie (bepaalde cytostatica, anti-epileptica)
Symptomen: algemene anemiesymptomen en glossitis
Behandeling: causaal en foliumzuursubstitutie PO
Verminderde productie van erythropoëtine: mogelijke oorzaken en behandeling
Wegname van een nier, verlaagde nierfunctie
Behandeling: SC EPO-substitutie
Anemie door beenmerginsufficiëntie, met name aplastische anemie: oorzaak, symptomen, diagnose en behandeling
Oorzaak: meestal toxische nevenwerking van bepaalde medicatie (cytostatica) een maligniteit in het beenmerg (leukemie, botmetastasering)
Aplastische anemie = beschadiging van alle stamcellen van het beenmerg
Symptomen: algemene anemiesymptomen, leukopenie (risico op infecties), thrombocytopenie (blauwe plekken, bloedingen)
Diagnose: normochrome, normocytaire RBC, lage # WBC en thrombocyten
Behandeling: oorzaak behandelen, vaak beenmergtransplantatie/stamceltransplantatie, transfusies ter compensatie, behandelen van infecties
Polycythemie: wat, soorten
Teveel aan RBC
1 - Primaire polycythemie = polycythemia vera
2 - Secundaire polycythemie
Primaire polycythemie
Polycythemia vera = pathologisch
Het beenmerg en de RBC productie gaan in overdrive.
Oorzaak: meestal verworven genetische afwijking JAK2-mutatie, kan ontaarden in leukemie of myelofibrose.
Symptomen: hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, verhoogd risico op thrombosen, soms jeuk.
Behandeling: aderlatingen (flebotomieën), afremmen van beenmerg (cytostatica), JAK-inhibitoren
Myelofibrose
Verlittekening van het beenmerg
Secundaire polycythemie
Fysiologisch compensatiemechanisme.
Oorzaak: chronisch O2-tekort waardoor EPO wordt aangemaakt (bv lang op grote hoogtes, bepaalde hart- of longziekten), soms overproductie van EPO door de nieren (bv niertumor)
Symptomen: hoofdpijn, duizelig, vermoeid, verhoogd risico op thrombosen.
Behandeling: oorzaak aanpakken.
