biologija

Question 1

sistematika na karl line

Answer 1

7 kategorii
vir, rod, familija, red, klasa, tip, carstvo

Question 2

carstvo na bakterii

Answer 2

ednokletochni organizmi bez jadro, tuku sindzir od geni. Se gledaat samo pod mikroskop.
vo odnos na formata mozhat da bidat: stapchesti(bacili) topchesti(koki) i spiralni(spiroheti). Bakteriite mozhat da bidat korisni-mlechno kisela, azotna gaba; i shtetni i da predizvikuvaat bolesti-tuberkuloza,tetanus,difterija.

Question 3

Carstvo na prazhivotni i algi

Answer 3

Праживотните се едноклеточни претставници како амеба, парамециум ,еуглена.Најчесто се исхрануваат хетеротрофно(бараат готова храна во природата).Единствено еуглената може да има и хетеротрофен и афтотрофен начин на исхрана(фотосинтеза)
Во ова царство влегуваат и алгите кои се поделени во однос на боја(црвени, зелени, кафеави, златно-жолти).Вршат фотосинтеза, човекот ги користи во прехрамбена индустријаа, фармација и др.

Question 4

carstvo na gabi

Answer 4

Во ова царство влегуваат печурки и мувли.Имаат специфични клетки наречени хифи и се размножуваат со спори.Печурките содржат многу протеини и човекот ги користи во исхраната(шампињон, вргањ,лисичарка,буковка).Мувлите честопати предизвикуваат штети во земјоделството и расипување на храната(црна мувла, лебна мувла)

Question 5

carstvo na rastenija

Answer 5

Живи организми кои се афтотрофни односно вршат процес на фотосинтеза.Во однос на тоа дали се размножуваат со семе или не поделени се на бессемени и семени(за нив на следните часови)

Question 6

carstvo na zhivotni

Answer 6

Животните активно се движат и имаат хетеротрофен начин на исхрана(бараат готова храна).Во однос на тоа дали имаат рбет или не поделени се на безрбетници и рбетници.

Question 7

shto e kletka

Answer 7

Клетка –основна ,структурна и функционална единка на сите живи организми.

Question 8

kletochna membrana

Answer 8

клеточна мембрана-тенка, еластична, полупропустлива и слективна (ги селектира материите кои влегуваат и излегуваат од клетката. Тоа се должи на нејзината сложена градба од масти и белковини.

Question 9

citoplazma

Answer 9

цитоплазма –неоргански и органски материи(белковини,масти ,шеќери) полутечна маса со зрнеста структура и ја сочинуваат посебни делчиња органели

Question 10

jadro

Answer 10

јадро-„главна“ органела кое е обвиткано со обвивка со пори. Во јадрото се сместени хромозоми и гени кои ја носат генетската информација(наследувањето)

Question 11

mitohondrii

Answer 11

митохондрии –во нив храната се претвора во енергија во процесот клеточно дишење поради што се наречени „фабрики за енергија или термоцентрали “ за клетката.

Question 12

zrnca so rezervni materii

Answer 12

зрнца со резервни материи –расфрлени низ цитоплазмата (животинските клетки содржат ГЛИКОГЕН ,растителните клетки содржат СКРОБ)

Question 13

ribozomi

Answer 13

рибозоми -ситни телца чија основна функција е создавање на белковини. Тие се наоѓаат по должина на една мрежеста мембрана Ендоплазматичен ретикулум

Question 14

goldziev aparat

Answer 14

Голџиев апарат- органела во која се излачуваат непотребните материи на клетките

Question 15

lizozomi

Answer 15

Лизозоми - богати со ензими кои имаат улога да ги разложуваат непотребните материи

Question 16

centrioli

Answer 16

Центриоли - стапчести телца кои се наоѓаат блиску до јадрото и имаат функција во делба на клетката

Question 17

vakuola

Answer 17

kletochen sok

Question 18

digestija

Answer 18

od usnata praznina-zabite ja melat hranata. Plunkata pomaga hranata polesno da pomine polesno niz grloto. Stomachnite muskuli se stegaat i opushtaat pri shto ja meshaat hranata so zeludnickite kiselini sozdadeni vo zeludnikot. Od zeludnikot hranata minuva niz 12palacnoto crevo. Vo nego se meshaat 3 technosti:zolcen sok pankreasen sok i creven sok. Digestijata na hranata se apsorbira vo krvta niz dzidovite na tenkoto crevo. nedigestiranata hrana preogja vo debeloto crevo kade shto od nea se apsorbira vodata. Hranata stanuva cvrst otpad-fekalija koj se apsorbira vo rektiumot.

Question 19

amilaza

Answer 19

gi razlozhuva jaglehidratite vo glukoza

Question 20

amiloza

Answer 20

razlozhuva masti i masla vo masni kiselini i glicerol

Question 21

proteaza

Answer 21

razlozhuva proteini vo aminokiselini

Question 22

Shto e dishenje

Answer 22

razmena na gasovi pomegju zhiviot organizam i nadvoreshnata sredina so toa shto potrebniot gas ja predizvikuva rabotata na mitohondriite a izduvniot gas se ispushta vo atmosferata.

Question 23

Shto e transpiracija

Answer 23

proces na gubenje na vodata od rastenieto

Question 24

shto e transporten tek

Answer 24

proces vo koj vodata niz ksilemot se iskachuva do listovite za da ja nadomesti izgubenata voda

Question 25

Shto se stomi

Answer 25

otvori koi se naogjaat pomegju 2 zatvorachki kletki.

Question 26

koga e stomata zatvorena

Answer 26

koga rastenieto gubi povekje voda od shto dobiva

Question 27

pat na transpiracija

Answer 27

Preku osmoza korenovite vlakna ja zemaat vodata po pochvata. vodata vleguva od korenot i se probiva od kletka vo kletka dodeka ne dojde vo ksilemot. Ksilemot ja vcicuva vodata i potoa niz lisnata nevratura vleguva vo listovite. Tamu isparuva od lisnite kletki i niz stomite navleguva vo listot.

Question 28

zoshto e potrebna vodata vo transpiracija

Answer 28

taa e potrebna za dejstvuvanje na potporniot sistem na rastenijata. Isparuvanjeto na vodata ovozmozhuva rastenieto da e svezho i na visoki temperaturi.

Question 29

shto e aerobna respiracija

Answer 29

proces na osloboduvanje energija od glukoza preku nejzino svrzuvanje so kislorod vo zhivite kletki

Question 29

Shto e anaerobna respiracija

Answer 29

respiracija bez prisustvo na kislorod

Question 30

razmena na gasovi

Answer 30

krvta dotechuva vo belite drobovi. taa nosi jaglerod dioksid sozdaden od respiracija. Jaglerodniot dioksid minuva od krvta vo alveolite. potoa toj izdishuva.
kislorodot se vdishuva vo belite drobovi. Toj se rastvoruva vo vodata so koja se oblozheni alveolite.. Ottuka minuva vo krvta koja go raznesuva do sekoja kletka vo teloto, kade se koristi respiracija

Question 30

alveoli

Answer 30

tie se pokrieni so kapilari. imaat tenki dzidovi shto ovozmozhuvaat gasovite lesno da minat niz niv

Question 31

vdishuvanje

Answer 31

koga vdishuvame megjurebrenite muskuli kontrahiraat gradniot kosh odi nagore i se zgolemuva zafatninata na gradite. Dijafragmata se vovlekuva i gradite se zgolemuvaat.
miz dushnikot se vdishuva vozduh od belite drobovi.

Question 32

izdishuvanje

Answer 32

koga izdishuvame megjurebrenite muskuli ekstrahiraat gradniot kosh odi nadolu i se namaluva zafatninata na gradite. Dijafragmata se izvlekuva i gradite se namaluvaat.
miz dushnikot se izdishuva vozduh od belite drobovi.

Question 33

shto e izlachuvanje

Answer 33

Излачувањето му овозможува на организмот во својата внатрешност да ги зачува само потребните материи, а да ги отстрани сите непотребни или штетни материи.

Question 34

kako se isfrla vishokot na voda kaj rastenijata

Answer 34

Кај растенијата вишокот на вода се
исфрлаат преку стомите-процесот се вика
транспирација

Question 35

koi otpadni materii se sozdavaat kaj zhivotnite

Answer 35

Кај животните, како резултат на процесите на размена на материите и на разложувањето на белковините се создаваат отпадни материи: мочна киселина, уреа, минерални соли и вода.

Question 36

shto sodrzhat ureata i mochnata kiselina

Answer 36

Уреата и мочната киселина содржат азот и за организмот се отровни. Поради тоа, нивната содржина во крвта секогаш се одржува на постојано ниско ниво, бидејќи бубрезите ги отстрануваат толку брзо колку што тие се создаваат во ткивата.

Question 37

od shto e sostaven bubregot kaj cicachite

Answer 37

Бубрегот кај цицачите е составен од кора, срцевина и од огромен број нефрони.
Секој нефрон е составен од гломерул и извиено каналче.
Во кората се сместени гломерулите, а срцевината е изградена од извитканите цевчиња.
Од цевчињата, излачената урина се пренесува во бубрежното легенче, а оттаму преку мочоводите се исцедува во мочниот меур. Од мечниот меур урината се исфрла надвор преку мочниот канал.

Question 38

koi fazi ima otstranuvanjeto na urinata

Answer 38

Во секој нефрон се врши излачување т.е. прочистување на крвта од отпадните материи кои ја носат крвните капилари, формирање урина и нејзино отстранување.
Процесот има три фази:филтрирање, рефилтрирање и излачување.
Урина содржи вода, соли, мочна киселина и уреа.

Question 39

shto e dvizhenje

Answer 39

Движењето е една од основните биолошки особини според која многу лесно се разликуваат растенијата и животните.

Question 40

kakvi mozhat da bidat dvozhenjata kaj rastenijata

Answer 40

predizvikani-od opredeleni faktori vo zivotnata sredina:svetlina,sika na zemjenata tezha,dopirot,temperaturata, vodata
samostojni-samostojni dvizhenja

Question 41

dvizhenje kaj zhivotnite

Answer 41

Животните се исхрануваат хетеротрофно, поради тоа тие активно активно се движат за да го пронајдат и да го уловат пленот, но и за да не станат плен на други животни.
Поради нивниот опстанок во животната средина се развил голем број начини на движење и се усложниле органите за движење.
Сепак, и меѓу животните постојат видови кои се движат активно и брзо, видови кои одвај се преместуваат од своето живеалиште, како видови кои целиот свој живот го минуваат прикрепени.

Question 42

dvizhenje na kopno

Answer 42

Во копнената животна средина животните при движење го одржуваат телото над површината на почвата (одење, трчање, качување по дрвја, летање). Во оваа животна средина животните трошат голем дел од својата енергија во совладувањето на силата на Земјината тежа (гравитација).

Question 43

dvizhenje vo voda

Answer 43

Во водната животна средина, водните животни го немаат проблемот со гравитацијата, затоа што водата им дава потпора и им ја олеснува активноста на мускулите. Поради тоа, водните жители трошат помалку енергија за потпора на телото. Од друга страна, пак, со пливањето се троши поголемо количество енергија, бидејќи водата е погуста од воздухот.
Кај водните жители ова се разрешува со повеќе приспособувања за пливање (вретеновидно тело, перки, пловни кожички, силна опашка, рибен меур и голема содржииа на масла во ткивата).

Question 44

kakov mozhe da bide skeletot

Answer 44

Скелетот кај животните може да биде во два типа: надворешен и внатрешен.

Question 45

vnatreshen skelet

Answer 45

Внашрешниот скелет е застапен кај сите ‘рбетници и кај човекот.
Овој тип скелет е составен од коски и од ‘рскавици, а за него е прицврстен мускулниот систем.
Скелетот и мускулниот систем заедно му ја даваат формата и цврстината на телото и функционираат како целина.

Question 46

muskulen sistem

Answer 46

Мускулниот систем е активен заради способноста за скратување и истегнување на мускулните влакна, при што тој врши работа. Разликуваме напречно - ригесто (скелетно),
мазно и срцево мускулно ткиво.
За движењата на животните е важно напречно - ригестото мускулно ткиво, бидејќи од него се изградени скелетните мускули, со чии контракции се движат коските.

Question 47

shto se drazbi

Answer 47

Дразби се информации или сигнали кои доаѓаат однадворешната средина

Question 48

osetlivost kaj rastenijata

Answer 48

Кај растенијата дразбите ги прима осетлива клетка (или група клетки) која најчесто се наоѓа на врвот од изданокот и на врвот од коренот.
Растението кон дразбите реагира со движење на определен дел или орган.
Утврдено е дека растенијата реагираат кон светлината и кон допирот како дразби.

Question 49

osetlivost kaj zhivotnite

Answer 49

Опстанокот на животните е условен со информираноста за се што се случува во нивното живеалиште.
Тие развиле сетилни орѓани (рецептори) со кои ги примаат информациите, потоа ги испраќаат во нервниот систем, од каде што, пак, се испракаат наредби до мускулите или жлездите (ефекторите) за реакција на соодветната дразба.

Question 50

setilo za sluh

Answer 50

Сетилото за слух кај животните е развиено само кај некои инсекти и кај ‘рбетниците.
Кај ‘рбетниците сетилото за слух е изградено сложено и тоа од:
-надворешно уво (ушна школка и ушен канал);
-средно уво (тапанче и слушни ковчиња), и
-внатрешно уво (полжав со сетилни клетки).
Во внатрешното уво е сместено и сетилото за рамнотежа.

Question 51

setilo za vid

Answer 51

Сетилошо за вид најсложено е изградено кај ‘рбетниците и е составено од три дела:
- оптички дел (црнка, леќа и кружни мускули);
- дел за примање дразби - мрежница (сетилните клетки);
- помошен апарат, (мускули,очни капаци и трепки и солзни жлезди).

Question 51

nerven sistem

Answer 51

Изграден е од нервни клетки, кои меѓу себе се поврзани со своите продолжетоци (дендрити и неврит аксон).

Question 52

kako funkcionira nervniot sistem

Answer 52

Нервниот систем функционира преку рефлексите (рефлексен лак):
ги пренесува дразбите, нервните импулси преку сетилните нерви од сетилните органи до центрите во мозокот;
ги анализира дразбите, ги менува или ги засилува во посебнише центри вомозокотза секој осет: за звук, за мирис, за вид и др.
- ги пренесува наредбите преку моторните нерви за реакција на ефекторите. Најчесто тоа се мускулите или жлездите.

Question 53

delovi na refleksniot lak

Answer 53

Деловите на рефлексниот лак се
1. Рецептор –ја прима дразбата
2.Сезорен неврон - клетка која ги пренесува импулсите до ЦНС
3.Централен неврон- клетка или клетки во ЦНС што го претставува центарот на дразбата во која треба соодветно да се одговори.
4. Моторен неврон - кој ја носи дразбата далеку од ЦНС.
5. Ефектор - мускул или жлезда што треба да одговори на донесената дразба.

Question 54

tipovi na nerven sistem

Answer 54

Кај животните се среќаваат неколку типови нервен систем: мрежест и централизиран.

Question 54

mrezhest nerven sistem

Answer 54

Мрежестиот нервен систем е најпросто организираниот кајхидрата. Клетки, меѓусебно се поврзани со своите разгранети израстоци (аксони), при тоа формирајќи нервна мрежа низ телото на животното. Тука стимулите се пренесуваат дифузно, без некој одреден правец.

Question 55

centraliziran nerven sistem

Answer 55

Од централизираниот нервен систем кај животните се развиле два вида нервен систем:
ганглионарен (мекотели, прстенести црви, членконоги) и
цевчест нервен систем (кај ‘рбетници)

Question 56

sostav na cevchest nerven sistem

Answer 56

Во состав на цевчестиот нервен систем се: централниот нервен систем (черепен мозок и ‘рбетен мозок),
периферниот (нерви) и
автономниот нервен систем (нерви и ганглии).
Кај сите ‘рбетници централниот нервен систем е заштитен со три обвивки:
цврста, пајажинеста и мека.