Ba1A1 week 4 Flashcards
1
Q
centrale zenuwstelsel
A
ruggenmerg en hersenen
telencephalon, diencephalon, cerebelllum, hersentam en ruggenmerg
2
Q
perifere zenuwstelsel
A
perifere ganglia, receptoren en perifere delen van spinale zenuwen en hersenzenuwen
zenuwen naar dermatoom
3
Q
autonoom vs somatisch zenuwsteelsel
A
- autonoom = regelt interne zaken zoals spijsvertering (sympatisch en parasympatisch)
- somatisch = aansturing
4
Q
opbouw hersenen
A
- telencephalon (subcorticale kernen) en cerebrum
- diencephalon (tussenhersenen) = (hypo) thalamus
- mesencephalon (middenhersenen)
- metencephalon (pons en cerebellum)
- myelencephalon (medulla oblongata)
5
Q
hersenstam
A
- mesencephalon
- pons
- medulla oblongata
6
Q
grijze stof
A
cellichamen, dendrieten
7
Q
witte stof
A
gemyeliniseerde axonen
8
Q
globale werking hersenen
A
- receptoren krijgen een input
- omgezet in actiepotentiaal
- actiepotentiaal via axon van ganglioncel naar sensor
- naar ruggenmerg en deel naar de hersenstam
- naar thalamus en daarna naar juiste deel cortex
9
Q
kenmerk sensibele vezels
A
ganglioncel bij ruggenmerg of hersenstam
10
Q
4 kwabben
A
- frontalis; beslissingen, nadenken
- temporalis: geheugen
- parietalis: aandacht
- occipitalis: visuele verwerking
11
Q
fusiforme gyrus
A
verwerking van gezichten, lobus temporalis
12
Q
ruggenmerg
A
- somatische kant: sensibele input, motorische output, lokale circuits en corticospinale banen
- autonome kant: sympathische grensstreng
13
Q
sensorisch systeem (route)
A
- input
- thalamus
- primaire schors
- (secundaire schors)
14
Q
motorisch systeem (route)
A
- output
- primaire schors
- naar ruggenmerg
- naar skeletspieren
15
Q
motor cortex
A
gyrus precentralis (=frontaal)
16
Q
sensorische cortex
A
gyrus postcentralis (parietaal)
17
Q
cognitieve en limbische systeem
A
- cognitief = associatieve schors
- limbisch = amygdala, insula, hypothalamus
18
Q
cortex en subcorticale gebieden
A
- 4 loben
- corpus callosum
- subcorticale kernen (basale ganglia, amygdala, hippocampus)
19
Q
neuronen opbouw
A
- dendriet = grijs
- soma = grijs
- axon = wit
- zenuweindiging/synapsblaasje
- synaps
- myelineschede om axon
20
Q
gliacellen
A
- ondersteunen neuronen
- vormen van myelineschede (in CS door oligondendrocyten, in PNS door Schwancellen)
- fagocyterende werking
- bloed-neuron barriere
21
Q
neuropil
A
plek in de grijze stof waar zich geen cellichamen bevinden
22
Q
tractus
A
- bundel axonen
23
Q
classificatie neuronen
A
- projectie: waar ze heen gaan
a. neuron dat 2 punten verbindt ver uit elkaar
b. neuron dat kort is en directe verbinding vormt - dendritische structuur: vorm met uitstelksels
a. pyramide
b. ster - aantal uitsteeksels
a. unipolair of bipolair
b. multipolair
24
Q
verbindingen tussen neuronen
A
- divergent (een op veel)
- focussed (een op weinig)
- converegent (meer op een)
25
elektrische vs chemische overdracht
- in synaps = chemisch
- in cel = elektrisch (membraanpotentiaal)
26
glia in CNS vs PNS
CNS
- oligondendrocyten (myelineschede)
- astrocyten (meest aanwezig, steun, bloed-hersen barriere)
- microglia (fagocytose en littekenvorming)
- ependymcellen (liquorproductie)
PNS
- in Swann cellen
- in satellietcellen
27
transporters vs kanalen
- transporters = traag, weinig selectief
- kanalen = snel, selectief
28
Na/K pomp
- 3x Na cel uit, 2x K cel in
- rustpotentiaal is dus negatief!
- tegen concentratiegradient is, dus kost ATP
- asymmetrische concentratieverhouding
29
depolarisatie
- positiever worden membraanpotentiaal
- Na stroomt cel in dus minder negatief
30
hyperpolarisatie
- negatiever worden membraanpotentiaal
- K cel uit
31
rustpotentiaal
- K kanalen open, K stroomt naar buiten
- -70 mV
32
verloop actiepotentiaal
- depolarisatie
- ionkanalen openen
- Na is sneller, dus verdere depolarisatie --> positiever worden (positieve feedback loop)
- K opent, dus repolarisatie --> negatiever worden (negatieve feedback loop)
- K sluit trager, dus hyperpolarisatie
33
bewegingen van ionen in vloeistof (chemisch en elektrisch)
- chemisch = diffusie. ionen bewegen in de richting waar de minste ionen zijn (bv. bij depolarisatie beweegt Na cel in, omdat concentratie daar lager is)
- elektrisch = aantrekking + en - (bv. als Na door diffusie cel in beweegt, wordt de cel positiever geladen. hierdoor wordt de afstoting van positieve Na deeltjes groter)
34
evenwichtspotentiaal
wanneer door evenwicht tussen chemische en elektrische krachten de netto stroom van ionen 0 is
35
kationen en anionen
KNAP
- kationen positief aangetrokken door negatieve kathode
- anionen negatief geladen aangetrokken door positieve anode
36
membraanpotentiaal
- evenwichtspotentiaal K = -90 mV
- evenwichtspotentiaal Na = 60 mV
- membraanpotentiaal = tussenin, -70 mV
37
eigenschappen Na en K
- zijn prikkelgevoelig (openen door depolarisatie)
- Na opent sneller dan K
- als Na kanalen tijdje openstaan sluiten ze vanzelf (active gate opent, na een tijdje gaat de inactive gate, het bolletje, op het kanaal zitten waardoor het kanaal gedeactiveerd is --> als het bolletje erop zit = refractaire periode)
38
initeel segment
waar actiepotentialen ontstaan
39
myelineschede
- sprongsgewijze (saltatoire) voorgeleiding
- knopen van Ranvier
- MS --> myelineschede verdwijnt
40
3 manieren van stofafgifte
- endocrien = afgegeven aan bloed
- paracrien = afgegeven aan nabijgelegen cellen (neuronale prikkeloverdracht = speciale paracriene overdracht)
- autocrien = afgegeven aan eigen cel
41
elektrische synapsen
- alleen werken als er interactie plaatsvindt tussen de membranen van 2 cellen
- cellen vormen gap-junction (bestaat uit 2 connexons, die ieder weer uit 6 connexines bestaan)
eigenschappen;
- kunnen veel ionen doorheen
- geen drempelwaarde nodig (als er een verschil in pot is gaat stroompje meteen lopen in de richting zodat pot verschil kleiner wordt)
- korte delay
- synapsen onuitputbaar (geen neurotransmitters)
- transmissie is bi-directioneel
- remmen slecht mogelijk
- weinig selectief
42
chemische synapsen
- vaak voorkomend
- prikkeloverdracht energie intensief
- synapsen kunnen worden gevormd op dendrieten, somas of zenuweindigingen
- uitstulpingen van dendrieten waar veel synapsen zijn heten spines
43
chemische transmissie stappen
1. actiepotentiaal in initieel segment reist naar zenuweindiging waar ook actiepotenitaal onstaat
2. depolarisatie en repolarisatie
3. depolarisatie is trigger voor openen calcium kanalen, calcium stroomt presynaptisch membraan binnen
4. er liggen vesicles met neurotransmitters vlakbij membraan. bij hoge calcium concentratie fuseren vesicles met presynaptisch membraan. neurotransmitters via exocytose membraan uit
5. neurotransmitters in synapsspleet. binden aan postsynaptische receptoren, waardoor postsynaptische depolarisatie ontstaat
elektrisch signaal wordt dus chemisch, dan elektrisch
44
3 soorten synapsen
1. axodendritisch (bij dendrieten)
2. axosomatisch (bij soma)
3. axoaxonisch (bij axon)
45
klassieke neurotransmitters (clear vesicles)
acetylcholine
- snel
- exciterend
aminozuren
- snel
a. glutamaat (ex)
b. aspartaat (ex)
c. GABA (inh) (hersenen)
d. glycine (inh) (ruggenmerg)
biogene aminen
- langzaam en modulerend
A. catecholamines (effect op stemming)
a. noradrenaline
b. dopamine
c. adrenaline
B.
a. serotonine
b. histamine
46
niet-klassieke neurotransmitters (dense core vesicles)
neuropeptiden
- langzaam en modulerend
a. endorfine
47
dense core vs clear vesicles
dense core
- niet lokaal gerecycled
- afgegeven bij hoogfrequente stimulatie
- zwarte bolletjes
- gemaakt in soma
clear
- wel gerecyled
- lagere prikkel frequentie
- open bolletjes
48
EPSP
- acetylcholine, glutamaat, aspartaat
- ligand gestuurde kation kanalen
- laten K en Na door, dragen bij aan depolarisatie
- verhogen kans actiepotentiaal
49
IPSP
- GABA, glycine
- ligand gestuurde receptoren
- laten Cl door, werken depolarisatie tegen, want rustpotentiaal komt dichter bij evenwichtspotentiaal Cl te liggen
- verkleint kans actiepotentiaal
50
locus coerolus
- maakt noradrenaline
- in pons (groepje cellen met lange axonen en veel zenuweindigingen, waarvan veel geen synaps vormen --> NA gewoon naar buiten gestort)
- NA zowel inhiberende als exciterende werking, hangt af van receptor
- in PFN zit NA in symphatische ganglia en bijniermerg
- in CNS in pons en medulla
functie; acute gedragsverandering. verandert prikkelbaarheid hersencellen
51
ruggenmerg dorsale en ventrale hoorn
dorsaal =
- zenuwcellen komen naar binnen
- sensorisch systeem
ventraal =
- zenuwcellen komen naar buiten
- motorisch systeem
52
radix en ramus (plaatje kijken)
- radix (ventraal en dorsaal) splitst in ruggenmerg
- ramus (ventraal en dorsaal) is dus gemengd
53
somato-sensibiliteit (vitaal en gnostisch)
vitaal
- pijn, temperatuur, nociceptie (schade herkenning)
- kruist in ruggenmerg
- via antero-lateraal ruggenmerg naar schors
gnostisch
- proprioceptie (vibratie en positie), aanraking
- kruist in hersenstam
- via dorsaal ruggenmerg naar schors
3 synapsen
- in ruggenmerg/hersenstam
- in thalamus
- in somato-sensibele schors
54
ruggenmerg segmenten
- 8 cervicaal (8e tussen cerivale wervel en eerste thoracale wervel)
- 12 thoracaal
- 5 lumbaal
- 5 sacraal
55
innervatie
- 1 ruggenmerg segment/een ganglion innerveert 1 dermatoom
- zenuwen uit spinale ganglion samen in plexus, vervolgens via perifere zenuw naar juiste deel lichaam, splitst dan weer naar dermatoom
56
motor unit
- motor neuron + geinnerveerde spiervezel
- om spier te activeren, meer motor units. hoe nauwkeuriger de beweging, hoe meer motorunits
57
afferenten van motorneuronen
primair afferenten
- axonen uit spinale ganglion
- monosynaptische reflex
- kniepeesreflex
interneuronen
- in hersenstam en ruggenmerg
- exc en inh schakelcellen van verschillende systemen
- polysynaptische reflex
- draaien signaal van primair neuron om
corticospinale banen (piramidebaan)
- gerichte bewegingen
- contralaterale sturing en kruising in medulla
58
extra-piramidale systemen
- basale ganglia (initiatie en stoppen van bewegingen)
- cerebellu, (uitvoeren van bewegingen)
59
piramidebaan
- uit primaire motorische schors in frontaalkwab en uit primaire sensibele schors in parietaalkwab
- kruist naar andere kant ruggenmerg in medulla
60
stoornissen motorisch
in basale ganglia
- parkinson; moeite met bewegen
- huntington; problemen met stoppen, chorea
in cerebellum
- ataxie; verlies fijne controle
61
kniepeesreflex
- slaat op knie --> extensorspier rekt uit
- spierspoeltje voelen en sturen via Ia axonen impult naar ruggenmerg (afferent)
- activatie alfa-motorische neuronen (die m. quadriceps femoris innerveren)
- actiepotentiaal sensorische deel schakelt over op motorische neuronen in ruggenmerg
- contractie m. quadriceps femoris
- ondertussen remmen interneuronen de antagonist
reflex
- myotatische reflex
- monosynaptische reflex
- proprioceptieve reflex
62
spierspoeltjes
- parallel geschakeld
- rekkingsreceptoren
- regelen spiertonus
- bestaat uit intrafusale vezels
- omheen afferente vezels die rekking waarnemen
a. fasisch (type Ia) = kortdurend
b. tonisch (type II) = voortdurend
- als spier uitrekt --> meer actiepotentialen afferent --> spier contraheert
ook efferente vezels, de gamma motorische vezels
- regelen meetbereik spierspoelen
- zorgt dat alfa mee verkorten mee met spier, zodat ook lengte spier bij contractie kan worden gemeten
- activatie gamma-motorische vezels verhoogt spiertonus
63
Golgi peeslichaampjes
- tegenovergestelde effect spierspoeltjes
- staan in serie
bestaan uit:
- collageenvezels
- type Ib vezels
als pees contraheert ;
- zenuw eindigingen worden door collageenvezels samengedrukt
- zenuweindigingen vuren actiepotentiaal
- remmen alfa motorische neuronen eigen spier, exciteren motorische neuronen antagonisten
64
lange termijn potentiatie
- veel gebruik synaps
- Ca concentratie hoog
- Ca activeert enzym in postsynaptisch membraan
- enzym zorgt voor meer inbouw glutamaatreceptoren in postysnaptische verdikking
- als glutamaat volgende keer afgegeven wordt, is EPSP groter
65
functies communicatie tussen cellen
- juiste signaal wordt doorgegeven
- juiste ontvangers communiceren
- communicatie is tijdig en accuraat
- juiste effect wordt bereikt
- tijdige beëindiging is mogelijk
66
manieren van cel-cel communicatie
- neuronaal; neuronen leggen via synapsen contact
- endocrien; hormonen maken in bloed contact via receptoren
- paracrien; effect via ligand-receptor op nabij gelegen cellen
- contact-dependent; cellen maken contact door dicht bij elkaar te liggen
67
2 typen receptoren
cell-surface receptors/membraanreceptoren
- binden hormoon aan buitenkant cel, dat signaal doorgeeft aan eiwitten binnen cel
- via second messenger (binding hormoon buitenkant activeert receptor binnenkant. deze geeft signaal door aan second messenger, die interactie aangaan met eiwit en zo respons opwekken)
- hormonen zijn hydrofiel en groot
vb. glycoproteinen, insulline, adrenaline, ACTH, CRH
intracellulaire receptoren/kernreceptoren
- binden hormoon in de cel
- directe beinvloeding transcriptie
- hormoon vetoplosbaar en klein
vb. steroiden (cortisol, oestrogeen), niet-steroiden (thyroxine, vit A), vrije vetzuren
68
domeinen kernreceptoren
- hormoon bindend domein (affiniteit en specificiteit --> zorgt voor evenwichtssysteem)
- kern lokalisatie domein/DNA bindings domein (herkent hormoon respons element in promotor van gen)
- dimerisatie domein
- co-activator/co-repressor domein
- interactie domein
69
domeinen membraanreceptoren
- hormoon bindend domein
- transmembraan domein (receptor in binnen en buitenmembraan)
- transductie domein (binnenkant cel)
70
soorten membraanreceptoren
- ionkanalen: porien die open staan na binding van hormoon
- G-eiwit gekoppelde receptoren: receptor die in cel verankert zit. koppelt G eiwit dat signaal doorgeeft
- enzym gekoppelde receptoren: dimeer. transactivatie domein heeft enzymactiviteit. bij binding enzym actief, dat geeft signaal door
71
affiniteit
- binding reversibel
- ligand + receptor --> <-- [ligand-receptor complex]
- Kd = [L] [R] / [LR]
- hoge Kd = lage affiniteit
- lage Kd = hoge affiniteit
72
G-eiwit gekoppelde receptor en werking CRH en ACTH
- aan alfa subunit bindt GDP eiwit
- als GDP bindt --> inactief
- ACTH bindt
- GDP laat los en vervangen door GTP
- G eiwit splitst in geactiveerde alfa subunit en inactieve beta unit
- alfa subunit bindt aan effector molecuul
- signaal wordt doorgegeven
- alfa subunit innerveert zichzelf en zet GTP op in GDP dmv hydrolyse
- alfa en beta voegen zich samen
