B.4, Hücre-hücre ve hücre-matriks ilişkileri

Question 1

Hücreler Arası Bağlantı Birimleri

Answer 1

• Tıkayıcı birimleri (tight junction)
• Tutundurucu birimleri
• İletişim birimleri (gap junction)

Question 2

Tıkayıcı bağlantı birimleri nedir, nerede bulunur

Answer 2

- Tıkayıcı bağlantı birimleri küçük moleküllerin ve 
hatta suyun bile geçişine izin vermez.
- Sıkı bağlantı (Zonula occludens).
- Epitel hücreleri arasında bulunur.
- Seçici geçirgen engeller yaratır

Question 3

Tutundurucu bağlantı birimleri nedir

Answer 3

• Hücrelerin birbirine ve matrikse sıkıca tutunmasını
  sağlar.
  • Ara bağlantı (zonula adherens)
  • Desmozom (makula adherens)
  • Hemidesmozom
• Bir hücrenin iskeletini komşu hücrenin iskeletine zar üzerinden bağlayarak hücrenin yerini sağlamlaştırırlar.
• Önemli olduğu dokularda (kalp, kas, epitel) çok belirgindir.

Question 4

Tutundurucu bağlantı birimlerinin yapısı iki gruba olmak üzere ayrılır

Answer 4

• Hücre içindeki tutunma proteinleri (aktin, catenin, vinculine, a-actinin).
• Zar boyunca yer alan yapışma proteinleri (cadherin’ler).

Question 5

Ara bağlantının (zonula adherens) yapısı

Answer 5

• Mikrofilamanlarla (F-aktin) hücre içinden destek.

- Ca2+ bağımlıdırlar.

Question 6

Desmozomun (makula adherens) yapısı

Answer 6

• Hücre içinde ara filamanlara (tonofilamanlar) tutunurlar.

- Ca2+ bağımlıdırlar.

Question 7

Pemphigus nedir

Answer 7

Desmozomlardaki cadherin ailesi proteinlerine karşı antikor oluşumuna bağlı ölümcül deri hastalığıdır.

Question 8

Hemidesmozom nedir ve yapısı

Answer 8

• Epitel hücrelerini altındaki bazal laminaya tutundurur.
• Bileşenleri;
  a. Ara filamanlarla bağlı olan sitoplazmik plaka
  b. Zarı bazal laminaya bağlayan laminin 5 yapısındaki
  plaka

Question 9

İletişim bağlantılarının (gap junctions/nekzus/oluklu bağlantı) işlevi, hangi moleküller geçebilir, geçirimleri nasıl

Answer 9

• Bir hücrenin diğeriyle madde alış-verişini sağlarlar.
• İnorganik iyonlar (Ca, Na), şekerler, amino asit, nükleotidler, vitaminler, bakteride hücre içi düzenleyiciler (cAMP) geçiş yapar.
• Geçirimleri dinamiktir. Hücrelerden birisi zarar görürse iletişim bağlantılarını kapatarak diğer hücrenin zarar görmesini engeller.

Question 10

Bağlantılar ve işlevleri

Answer 10

• Sıkı bağlantılar–epitel hücrelerini birbirine yapıştırarak aradan sızmayı önler.
• Ara bağlantılar–bir hücrenin aktin filamanlarını diğer hücreninkilere bağlar.
• Desmozom (zonula adherens)–bir hücrenin ara filamanları diğer hücreninkilere bağlar.
• Hemidesmozom (makula adherens)–hücredeki ara filamanları hücre altındaki bazal laminaya bağlar.
• İletişim bağlantılar–bir hücrenin diğeriyle madde alış verişini sağlar.

Question 11

Yapışmanın 3 önemi

Answer 11

• Embriyolojik göç
• Farklılaşma
• Birlikte davranma ve hareket etme

Question 12

Hücrelerin birbirine ve matrikse yapışmasını sağlayan moleküller

Answer 12

• Ca2+ bağımlı olanlar:
  a. Cadherinler (diğer hücre ile bağlantı)
  b. Selektin
• Ca2+ bağımlı olmayanlar:
  a. İntegrin (ekstraselüler ortamla bağlantı)
  b. İg süper ailesi:
  • N-CAM (neural cell adhesion molecule)
  • I-CAM1 ve I-CAM2 (intercellular CAM)
  • V-CAM (vasküler hücre adezyon molekülü)

Question 13

Cadherin süper ailesinin (Ca2+) tipleri

Answer 13

• E-cadherin (epitel)
• P-cadherin (trofoblastlar)
• N-cadherin (MSS, lens, iskelet ve kalp kası)
• Cadherinlerin ve/veya cateninlerin ortadan kalkması metastaza neden olur. örn, b-catenin-kolorektalkarsinogenez.

Question 14

Selektin ailesi (Ca2+ bağımlı)

Answer 14

• Kan hücreleriyle endotel hücreleri arasındaki yapışmaları sağlayan KH bağlayan proteinlerdir.
• İntegrinler ile ve ICAM ile birlikte özellikle lenfositlerin endotel hücreleri üzerinden kandan dokulara geçişinde dokulara (ekstravazasyon) rol oynarlar (inflamasyon):
  a. L-selektin (lökositlerde)
  b. P-selektin (plakelet)
  c. E-selektin (endotel)