architektura Flashcards
Manieryzmu w architekturze włoskiej należy się doszukiwać w zmianie sposobu
myślenia
– dążeniu do oryginalności i zaskakiwania, niechęci do klasycznych proporcji
i harmonii form, a zastąpienie ich nagromadzeniem środków wyrazu, by osiągnąć spektakularny efekt. Cechą manieryzmu w architekturze, ale przede wszystkim w architekturze
wnętrz, jest upodobanie do bogatej ornamentyki wypełniającej niekiedy każdą wolną
przestrzeń, co określa się jako horror vacui – lęk przed pustką
Michał Anioł, westybul Biblioteki Laurenziana we Florencji
Tendencje manierystyczne widoczne były w projektach architektonicznych Michała
Anioła. Jeszcze przed rozpoczęciem prac nad planem Bazyliki Świętego Piotra otrzymał
on zlecenie od pochodzącego z rodu Medyceuszy papieża Klemensa VII na zaprojektowanie westybulu z klatką schodową Biblioteki Laurenziana (Biblioteca Medicea
Laurenziana) we Florencji przylegającej do kościoła San Lorenzo. Przestrzeń westybulu
była niewielka, gdyż wynosiła niespełna 40 metrów kwadratowych, a musiały się w niej
zmieścić schody, które prowadziły do położonego wyżej lektorium. Artysta, aby uzyskać
iluzję większej przestrzeni, zastosował korekty optyczne. Schody powstały na planie
trapezu, dzięki czemu wydają się znacznie bardziej monumentalne, a stopnie środkowego
biegu zostały zaokrąglone. Trzy biegi schodów prowadzące do jednego otworu drzwiowego,
kolumny ustawione parami i wbudowane w ścianę, a także puste nisze imitujące okna to
rozwiązania służące dekoracyjności i zdynamizowaniu wnętrza, co odbiega od logicznej,
opartej na funkcjonalności estetyki renesansu. Westybul wraz ze schodami artysta zaprojektował ok. 1523 roku. Prace ukończono już po jego śmierci.
Stopnie środkowego biegu schodów są zaokrąglone i zróżnicowane pod względem szerokości,
co sprawia wrażenie rozlewania się formy. Całości dopełnia plastyczne opracowanie ścian westybulu.
Sposób zakończenia prezbiterium oraz kopuła
w Bazylice Świętego Piotra w Rzymie także są wyrazem sprzeciwu wobec spokoju i harmonii form klasycznych.
Lico absydy od strony zewnętrznej dekorują zdwojone pilastry,
które podtrzymują wydatny gzyms. Między nimi architekt umieścił pionowe pasy okien
o różnorodnym kształcie oraz nisze. Ta różnorodność opracowania plastycznego sprawia,
że elewacja świątyni wydaje się być dziełem z pogranicza architektury i rzeźby, a różnorodność form powoduje, że partie oświetlone i przyciemnione sprawiają wrażenie bardzo
plastycznych. Wyraźna dominacja kopuły nad całością budowli jest przejawem myślenia
odmiennego niż w pełnej harmonii twórczości Donata Bramantego.
