architektura Flashcards
wyposażenie grobowców
Egipcjanie sądzili, że człowiekowi w życiu wiecznym
potrzebne jest wszystko to, co w doczesnym, dlatego bogato
wyposażano grobowce, w których znajdowało się wiele przedmiotów codziennego użytku, a nawet pożywienie. Do grobowców, aby miał kto
służyć zmarłemu, wkładano drobne drewniane figurki, zwane uszebti.
wpływ wirzeń na architekturę Starożytnego Egiptu
Głęboka wiara Egipcjan w życie pozagrobowe spowodowała, że najokazalszymi
budowlami były grobowce, czyli dzieła architektury sepulkralnej.
mastaby
W okresach
Starego Państwa i Średniego Państwa rozpowszechniły się mastaby budowane
dla władców i dostojników. Były to budowle wznoszone na planie prostokąta
o wysokości sięgającej kilku metrów. Wznoszono je z suszonej cegły, a ich powierzchnię
pokrywano rozwodnionym wapnem. Ściany zewnętrzne nachylano ku środkowi, co
powodowało, że część naziemna miała w przekroju formę trapezu. W fasadzie mastaby
formowano wejście, często usytuowane między wieżami. Wewnątrz znajdowała się
kaplica kultu pośmiertnego, której ściany były bogato dekorowane. W niszy jednej ze
ścian formowano ślepe wrota − symbol wejścia do świata pozagrobowego. Zmarłych
chowano w komorach grobowych znajdujących się w podziemnej części budowli
połączonej głębokim szybem z częścią naziemną. Po pogrzebie szyb ten zasypywano
i maskowano.
piramidy w Starożytnym Egipcie
W okresie Starego Państwa zaczęto budować piramidy, z których najstarsze znajdują się
w nekropoli miasta Memfis, nazywanej Sakkara.
Forma piramidy schodkowej z czasem ustąpiła piramidzie w kształcie ostrosłupa na
kwadratowej podstawie.
Piramida Schodkowa Dżesera
Nad zachowanymi ruinami w Sakkarze góruje
dzisiaj dzieło architekta Imhotepa. Piramida
zbudowana na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu składa się z sześciu spiętrzonych
segmentów, przypominających mastaby, wykonanych z kamiennych ciosów. W dekoracji
nawiązywała do wcześniejszych form budownictwa ceglanego, a nawet drewnianego. Budowla o wymiarach podstawy 125 x 109 m
i wysokości 62,50 m jest częścią większego
zespołu sepulkralnego. Ma duże znaczenie
dla rozwoju architektury sepulkralnej Egiptu,
ponieważ wyznacza przejście od budownictwa
drewniano-ceglanego do kamiennego.
Korytarze podziemne wykuto w skale,
a następnie wyłożono je kafelkami pokrytymi
błękitną, miejscami złoconą polewą.
Ta piramida powstała ok. 2650 r. p.n.e
piramida Snofru
Uczeni uważają, że pierwszą budowlą zaplanowaną jako piramida miała być piramida przeznaczona dla faraona Snofru usytuowana
w Dahszur. Nazywa się ją zwykle piramidą złamaną (romboidalną). Wynika to
z tego, że prawdopodobnie w czasie budowy pojawiły się w konstrukcji rysy, które zmusiły budowniczych do zmniejszenia kąta
nachylenia ścian
piramidy w Gizie
Największy zespół piramid w kształcie
regularnego ostrosłupa i o podstawie
kwadratu znajduje się w Gizie, miejscowości
usytuowanej na północ od Sakkary.
Budowle te – jako najdoskonalszy przykład
architektury sepulkralnej Egiptu – zostały
zaliczone do siedmiu cudów świata
starożytnego. Ponieważ są one najlepiej
zachowane, stały się symbolem cywilizacji
i kultury egipskiej. Zbudowane zostały dla
władców z IV dynastii: Cheopsa, Chefrena
i Mykerinosa.
Wykonano je ze znakomicie dopasowanych
kamiennych bloków, które w starożytności
pokrywała okładzina ze szlachetnej odmiany wapienia. Piramidy budowano, wykorzystując
wiedzę matematyczną i prawa fizyki. W centrum znajdowała się duża pusta komora,
a tuż nad nią − pomieszczenia, których rolą było odciążanie stropu. Ukośnie do komory
usytuowane były kanały wentylacyjne. W piramidach, obok części naziemnej, mieściły się
także korytarze i komory podziemne
Piramidy Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa w Gizie
Trzy najsłynniejsze egipskie piramidy powstały
w latach 2550–2470 p.n.e. Największa z nich, piramida
Cheopsa, osiągnęła wysokość 146,50 m. Druga co do
wielkości jest piramida Chefrena. Obok trzeciej piramidy,
zbudowanej dla faraona Mykerinosa, wznoszą się trzy
mniejsze grobowce
piramidy w okresie Średniego Państwa Egiptu
nie budowano już tak ogromnych piramid, jednak stawiano
ich znacznie więcej, nie tylko dla władców, lecz także dla dostojników.
grobowce w okresie Nowego Państwa Egiptu
W okresie Nowego Państwa zrezygnowano z budowania okazałych budowli sepulkralnych
na rzecz grobowców drążonych głęboko w skałach u podnóża gór, usytuowanych na granicy
między pustynią a polami uprawnymi. Największy ich zespół zachował się w Tebach
Zachodnich, które zyskały miano krainy umarłych (dotychczas odkryto tam ponad czterysta
grobów dostojników i kilkadziesiąt grobów królewskich). Najwspanialsze z nich znajdują się
w Dolinie Królów oraz Dolinie Królowych
starożytny dom egipski
Pierwotnie budowano go z trzciny i mułu nilowego, a następnie − z cegły.
Niektóre elementy były wspierane przez drewniane słupy. Wokół budynku wznoszono mur,
a w środku dziedzińca znajdowała się sadzawka otoczona drzewami.
pałace władców w Starożytnym Egipcie
Dom stał się wzorem
i zalążkiem świątyni egipskiej. Pałace władców budowane były z równie nietrwałych
materiałów i dlatego nie zachowały się do naszych czasów. Zwykle stanowiły kompleks
niewysokich pomieszczeń otoczonych ogrodem z sadzawką lub stawem
Fasada świątyni Ramzesa II w Abu Simbel
To jedna z najciekawszych świątyń w starożytnym Egipcie. Wykuta jest w skale, a jej fasadę zdobią cztery
posągi siedzącego na tronie faraona. Powstała w XIII w. p.n.e. Ze względu na konieczność wyregulowania
Nilu (budowę tamy asuańskiej w latach 1960–1970) świątynia musiała zostać przeniesiona wyżej. W tym
celu pocięto ją na bloki i zrekonstruowano. W pracach przy jej przenoszeniu brał udział polski archeolog
– profesor Kazimierz Michałowski
świątynie grobowe Starożytnego Egiptu
Pierwotnie świątynie były częścią kompleksu budowanego w miejscach pochówku
zmarłych i miały charakter świątyń grobowych. W okresie Nowego Państwa oddzielono
całkowicie świątynię grobową od faktycznego miejsca pochówku. Budowano ją odtąd
w oddaleniu kilku kilometrów od niego.
świątynią grobowa królowej Hatszepsut w Deir el-Bahari
wzniesiona przez Senenmuta – jej
faworyta. Usytuowano ją u podnóża wysokiej skały. Składa się z trzech tarasów wspieranych
filarami. W obrębie kompleksu tej świątyni znajduje się sanktuarium poświęcone bogini
Hathor.
świątynie poświęcone któremuś z egipskich bogów
Obok świątyń grobowych budowano też inne, niezwiązane z kultem
zmarłych. Od czasów
Nowego Państwa wykształcił się schemat, czyli kanon takiej świątyni.
Obejmował on przede wszystkim plan i układ przestrzenny.
Przykładami jego zastosowania są budowle znajdujące się w Karnaku,
Luksorze i świątynia Horusa w Edfu. Budowlę, której fasadę tworzyły
dwie wieże, zwane pylonami, zwykle poprzedzała aleja sfinksów.
Przed pylonami wznoszono wysokie słupy – obeliski. Uformowana
między pylonami brama prowadziła na wewnętrzny dziedziniec kolumnowy (dziedziniec hypostylowy), na którym
zwykle znajdowała się sadzawka dla świętych krokodyli.
Za dziedzińcem sytuowano kolumnowy przedsionek,
prowadzący do sali kolumnowej (sali hypostylowej).
W dalszej części świątyni znajdowało się sanktuarium
z posągiem bóstwa. Zasada konstruowania świątyni
opierała się na prawie działania przeciwstawnych sił
ciążenia. Stropy większych sal podtrzymywało wiele
kolumn. Aby wpuścić do wnętrza trochę światła,
środkowe rzędy kolumn były nieco wyższe, tak aby
powstała przerwa między pokrywającym je płaskim
dachem a położonymi niżej jego połaciami na
bocznych częściach sali. To wystarczało, aby ostre
światło słoneczne uwidaczniało wspaniałą dekorację
wnętrza. Architektura świątyń była odbiciem porządku
społecznego. Bramę świątyni mogli przekraczać tylko
kapłani i dostojnicy, podczas gdy lud zbierał się przed
pylonami. Niektóre świątynie, jak np. Amona-Re
w Karnaku, wielokrotnie rozbudowywano za
panowania kolejnych władców. Jest ona obecnie
najbardziej reprezentatywnym zespołem świątynnym.
Wokół sanktuarium rozmieszczano boczne sale.
Pylony świątyni Horusa w Edfu
Świątynia powstała w okresie ptolemejskim. Jej pylony
o wymiarach 79 x 35 m zdobi relief przedstawiający króla
Ptolemeusza XII Neosa Dionizosa walczącego z wrogami,
czemu przyglądają się bóg Horus i bogini Hathor.
Jest to przykład reliefu wklęsłego, szeroko stosowanego
w starożytnym Egipcie.
Grobowiec Tutanchamona
grobowiec Tutanchamona jest jednym
z najwspanialszych znalezisk archeologicznych
starożytnego Egiptu. Przetrwał w nienaruszonym
stanie do wieku XX. Odkryty został przez brytyjskiego
egiptologa Howarda Cartera w 1922 roku.
W grobowcu znajdowały się kosztowne przedmioty,
m.in.: rydwany, złote łoża, tron, biżuteria, broń.
W komorze grobowej odkryto kaplicę, w której
umieszczony był sarkofag zawierający trzy
antropomorficzne trumny. Środkowa z nich wykonana
została ze złota, a pozostałe − ze złoconego drewna.
Mumia przetrwała w stanie nienaruszonym. Faraon na
twarzy miał złotą maskę z blachy. Osadzono w niej
kamienie półszlachetne oraz imitacje ze szkła. Dzieło o wysokości
54 cm powstało po 1352 r. p.n.e. Znajduje się w Muzeum Egipskim
w Kairze.
