aralin 9 at 10 Flashcards
Ito ang payak na mga karapatan at mga kalayaang nararapat na matanggap ng lahat ng mga tao anuman ang estado sa buhay.
Karapatang Pantao
Ito ang mga karapatan na tinatamasa ng tao sa sandaling siya ay isilang. Ang pagkamit ng tao sa mga pangangailangan niya tulad ng pagkain, damit, bahay, edukasyon at iba pa ay nangangahulugan na
nakamit niya ang kanyang karapatan.
Karapatang Pantao
Ito ang pamantayan ng pag-uugali ng tao at regular na pinoprotektahan bilang natural at legal na mga karapatan sa munisipal at internasyonal na batas.
Karapatang Pantao
ang karapatan na ito ay nangangalaga sa isang katayuan bilang isang mamayaman ng isang bansa
Karapatan sa Sibil at Politika
Ang karapatan na nagtataguyod ng kapakanan bilang isang tao halimbawa:
Edukasyon
Kalinisan
Kaligtasan
Kaayusan
Seguridad
Pamana ng ating bansa
Karapatan sa Ekonomiya, Panlipunan at Kultura
Karapatan na matamasa ng isang komunidad halimbawa:
Pagpapsaya sa sarili
Kalayaan
Karapatan sa Kolektibo
karapatan na nangahulugan na dapat walang diskriminasyon sa kahirapan at kayamanan, kasarian o pagiging matalino o hindi at pagtatrato sa iba.
Karapatan sa Pagpapantay-pantay
ay nagtatrabaho para itaguyod, pangalagaan at isulong ang
mga karapatang pantao. Ang pangunahing pokus nito ay tugunan ang mga sanhi ng ng diskriminasyon.
Ontario Human Rights Commission
ang namamahala sa lahat ng mga paghahabol na nauukol sa
diskriminasyon na naka-file sa ilalim Ontario Human Rights Code.
Human Rights Tribunal ng Ontario
Ang _________ ang nagpapasya sa mga aplikasyon sa pamamagitan ng pag-aayos upang magkasundo o adjudication.
Tribunal
ay nagbibigay ng pantay na karapatan, oportunidad, at kalayaan mula sa diskriminasyon. Kinikilala ng Alituntunin ang
karangalan at kahalagahan ng bawat tao sa Ontario
Ang Alituntunin ng mga Karapatang Pantao sa Ontario (Ontario Human Rights Code)
Ito ay ipinatupad sa pagtratrabaho, pabahay, mga union, samahan ng trabaho, at bokasyonal. Ang Human Rights Code ng Ontario ang nag-aasikaso ng diskriminasyon sa:
a. Pagtatrabaho
b. Pabahay
c. Mga Kontrata
d. Mga serbisyo, mga paninda at mga pasilidad
e. Mga unyon o mga asosasyong pantrabaho/pampropesyonal
Alituntunin ng mga Karapatang Pantao ng Ontario (Ontario’s Human Rights Code)
Ang hindi makatarungang pagtatrato isang _______________.
Ang ____________ ito ay ang
sumusunod:
a. Lahi, kulay
b. Lipi
c. Lugar na pinagmulan
d. Pagkamamamayan
e. Etnikong pinagmulan
f. Pananampalataya (relihiyon)
g. Pagtanggap ng social assistance (pabahay lamang)
h. Sekswal na oryentasyon
i. Estado ukol sa kasal
j. Estado ng pamilya
k. Rekord ng mga pagkakasala (trabaho lamang, kailangang napatawad na)
l. Gulang
m. Kapansanan
n. Kasarian (kasama na ang pagiging buntis)
Diskriminasyon
Sa ilalim ng alituntunin ng mga ___________________________, ang bawat tao ay may karapatang
maging malaya sa diskriminasyon dahil sa lahi at panliligalig. Hindi dapat tratuhing naiiba ang isang tao nang dahil sa kanyang lahi o ibang dahilan, tulad ng iyong mga ninuno, kulay, lugar na pinanggalingan, pagkamamayan, o paniniwala. Sakop ng alituntuning ito ang trabaho, eskwelahan, at mga serbsiyo.
Karapatang Pantao sa Ontario
Ang ___________________ ay nangangahulugang may nanggugulo sa iyo, nagbabanta sa iyo, o may nagtratrato sa iyo nang hindi makatwiran. Ito`y maaaring mga bagay tulad ng kung ano ang suot ng tao namay kinalaman sa pinanggalingan, nagsasalita na may punto, o dahil sa relihiyon.
panliligalig sa lahi
Ang ____________________________ ay nagproprotekta laban sa panliligalig o diskriminasyon dahil sa lahi.
Ontario Human Rights Code
Ang iyong mga karapatan ay protektado kung saan ka nagtratrabaho, nakatira, o kumukuha ng serbisyo.
Kabilang sa mga serbisyong ito ang mga lugar katulad ng mga restaurant, mga tindahan at mga mall, mga hotel, mga ospital, mga lugar ng libangan, at mga eskwelahan.
Ontario Human Rights Code
Ang alintuntunin ay nagproprotekta rin mula sa diskriminasyon at panliligalig kapag pumirma ng kontrata o miyembro ng isang samahan ng unyon, hanapbuhay o bokasyonal.
Ontario Human Rights Code
Ang _____________ dahil sa lahi ay maaaring mangyari kapag ginawa ito ng isang tao kung saan ka
nagtratrabaho, nakatira, o kumukuha ng serbisyo:
iniinsulto o binibiro ka dahil sa ___
tinutukso o iniinsulto ka dahil sa lahing ________________
naglalagay ng mga ___________ o mga retrato sa lugar ng trabaho, eskwelahan o tirahan na nagmamata sa mga tao ng isang partikular na grupo ng lahi
___________ dahil sa lahi, kulay, pagkamamamayan, lugar na pinanggalingan, ninuno, etnikong
pinanggalingan, o relihiyon.
- panliligalig
- lahi
- pagkakakilanlan
- cartoon
- binabastos
Ang diskriminasyon dahil sa lahi ay maaaring mangyari sa antas ng institusyon o sistema, mula sa mga
pang-araw-araw na patakaran at mga istruktura na hindi naman talaga sinasadya o dinisenyo upang
magdiskrimina.
Diskriminasyon sa Sistema dahil sa Lahi
Ang mga huwaran ng kilos, polisiya o mga kaugalian na bahagi ng mga istruktura ng isang organisasyon o isang buong sektor ay maaaring kawalan o mabigo maibalik ang kasalukuyan epekto at pamanang kawalan na makasaysayanng kinapootan dahil sa lahi. Ibig sabihin nito, kahit na hindi mo balak na gawin, ang iyong “normal na paraan ng paggawa ng mga bagay” ay maaaring may negatibong epekto sa mga taong kinapopootan dahil sa lahi.
Diskriminasyon sa Sistema dahil sa Lahi
Halimbawa: Sa sektor ng edukasyon, maaaring kabilang sa sistemikong diskriminasyon ang: pagestereotipo na naglalagay ng mga estudyanteng kinapopootan dahil sa lahi sa mga programang teknikal sa halip ng mga programang akademiko
Diskriminasyon sa Sistema dahil sa Lahi
Mabuting mag-umpisa sa pagbubuo ng isang matatag na programa laban sa kapootang lahi, na makakatulong na maiwasan at makakatugon sa mga indibidwal at sistemikong anyo ng diskriminasyon dahil sa lahi.
Maaaring kabilang dito ang:
Ang pangongolekta ng
numerikong data batay sa ____
Ang __________ ng mga polisiya, mga kaugalian, mga paraan ng pagdedesisyon, at kultura sa lugar
ng trabaho, para malaman ang mga masamang epekto
Ang paglagay at pagpapatupad ng mga polisiya at mga ___________ ng edukasyon tungkol sa kapootang
lahi, diskriminasyon, at panliligalig.
Pagkilanlan at Pagtugon sa Diskriminasyon dahil sa Lahi
- lahi
- pagbalik-aral
- programa
Ang mga organisasyon ay dapat kumilos upang siguraduhin na hindi sila lumalahok, hindi nila
tinatanggap o pinahihintulutan na mangyari ang diskriminasyon o panliligalig dahil sa lahi.
Pagkilanlan at Pagtugon sa Diskriminasyon dahil sa Lahi
Ang panliligalig sa sekswal dahil sa kasarian ay mga uri ng _______________.
Panliligalig na Sekswal dahil sa Kasarian
—– diskriminasyon
Nakakasakit ito sa karangalan ng isang tao, nararamdaman nila na hindi sila ligtas, at pinipigilan sila na maabot ang kanilang buong kakayanan.
PANLILIGALIG NA SEKSWAL DAHIL SA KASARIAN
Ang sekswal na panliligalig o pang-aasar ng isang tao dahil sa kanilang kasarian, o sekswal na oryentasyon ay hindi _____________. Ito ay labag sa batas.
Panliligalig na Sekswal dahil sa Kasarian
—- tinatanggap
“pagbigay ng pampainis na puna o pagkilos na nalalaman o dapat nalalaman hindi nagugustuhan.”
Sekswal na Panliligalig
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
humingi ng pagtatalik bilang
kapalit ng isang bagay, tulad ng
pag-alok na pagandahin ang
puntos sa pagsusuri, pag-alok na
itaas ang suweldo o iasenso sa
trabaho, o pigilin gawin ang mga
bagay tulad ng mga
kinakailangang pagpapaayos sa
iyong apartment
humiling na makipagtipanan at
ang hindi tumatanggap ng “hindi”
bilang sagot
gumawa ng hindi ninanais na
paghipo, paggamit ng bastos o
nakakainsultong wika o pagpuna
na nagbibigay ng estereotipo sa
mga dalaga, mga babae, mga
binata, o mga lalaki
pagtatawag ng mga pangalan na
may kinalalaman sa kanilang
kasarian
pagpupuna sa itsura ng isang tao
(halimbawa, kung sila’y maganda
o hindi)
pagsasabi o paggawa ng isang
bagay dahil sa palagay mo ang
tao ay hindi tumutugma sa mga
estereotipo batay sa kasarian
pagpaskil ng mga sekswal na
larawan, mga kartun, bandalismo o iba pang imahe na sekswal (kabilang ang online)
paggagawa ng mga birong
sekswal
pinagmamalaki tungkol sa sekswal na kakayahan
pag-aasar batay sa kasarian
pagkalat ng mga sekswal na bulung-bulungan o tsismis (kabilang ang online).
sekswal na pananalig
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
humingi ng ___________ bilang
kapalit ng isang bagay, tulad ng
pag-alok na pagandahin ang
puntos sa pagsusuri, pag-alok na
itaas ang suweldo o iasenso sa
trabaho, o pigilin gawin ang mga
bagay tulad ng mga
kinakailangang pagpapaayos sa
iyong apartment
pagtatalik
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
humiling na makipagtipanan at
ang hindi tumatanggap ng “_____”
bilang sagot
hindi
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
gumawa ng hindi ninanais na
_______, paggamit ng bastos o
nakakainsultong ____ o pagpuna
na nagbibigay ng _______ sa
mga dalaga, mga babae, mga
binata, o mga lalaki
- paghipo
- wika
- estereotipo
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
pagtatawag ng mga pangalan na
may kinalalaman sa kanilang
_______
kasarian
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
pagpupuna sa ______ ng isang tao
(halimbawa, kung sila’y maganda
o hindi)
itsura
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
pagsasabi o paggawa ng isang
bagay dahil sa palagay mo ang
tao ay hindi tumutugma sa mga
__________ batay sa kasarian
estereotipo
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
pagpaskil ng mga ________ na
larawan, mga kartun, bandalismo o iba pang imahe na sekswal (kabilang ang online)
sekswal
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
paggagawa ng mga birong
_________
sekswal
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
________________ tungkol sa sekswal na kakayahan
pinagmamalaki
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
pag-aasar batay sa _________
kasarian
Sa ilang mga kaso, ang isang pangyayari ay maaaring sapat na malubha upang maging
sekswal na panliligalig. Maaaring kabilang sa sekswal na panliligalig ang:
pagkalat ng mga _______ na bulung-bulungan o tsismis (kabilang ang online).
sekswal
Ang ________________________ ay hindi kailangan sekswal. Maaari rin may nanggugulo sa iyo dahil iniisip
nila hindi ka kumikilos, o mukha o nagbibihis na dapat parang isang lalaki (o batang lalaki) o babae (o
batang babae). Maaari ka rin guluhin ng mga tao dahil ikaw ay LGBT (lesbian, gay, bisexual, transgender).
sekswal na panliligalig
Ayon sa Alintuntunin ng mga Karapatan Pantao ng Ontario [Ontario Human Rights Code], ang bawat tao ay may karapatan maging _________ mula sa diskriminasyon batay sa kasarian at kabilang dito ang sekswal
na panliligalig.
Ang Alintuntunin ay umaaplay sa limang mga “panlipunang” bahagi:
mga serbisyo, mga bagay, at mga pasilidad (kabilang ang edukasyon)
pabahay
mga kontrata
trabaho
pagiging miyembro sa mga samahan ng bokasyonal tulad ng mga unyon ng trabaho.
malaya
Paminsan-minsan kapag ang isang tao ay nagsalita tungkol sa sekswal na panliligalig, makakaranas
sila ng “____________” o parusa.
paghiganti
Ipinagbabawal ng Alintuntunin ang _____________, kabilang ang mga paglaban sa isang tao, labis sa pagsusuri (halimbawa, sa trabaho), pagbubukod sa lipunan ng isang tao sa lipunan o ibang mga negatibong kilos dahil tinanggihan ng isang tao isang sekswal na pagsulong o ibang balak (tulad
ng paghiling na makipagtipanan).
Halimbawa: Natuklasan ng hukuman na ang isang may-ari ng lupa ay nag-abala sa sekswal na
panligalig, paghingi ng pagtatalik, at paghihiganti nang pinalayas niya isang batang solo na ina dahil
tinanggihan ang kanyang pagsulong na sekswal.
paghihiganti
Ano ang Iyong Magagawa?
Kung ikaw o kung may kilala kang ginugulo, maaari mong hilingin ang tao na __________ at maaari mong
hilingin ang isang taong may kapangyarihan na kumilos upang itigil ito.
tumigil
Ano ang Iyong Magagawa?
Maaaring protektahan ng mga
tagapag-empleyo, mga tagapagbigay ng pabahay, mga guro at iba pa ang mga karapatan pantao at iwasan ang
ina’t ibang sitwasyon ukol panligalig sekswal sa pamamagitan ng:
paglagay ng mga ___________ sa lugar upang matugunan ang
diskriminasyon at panliligalig
__________ na mabilis sa mga isyu ng mga karapatan pantao habang sila ay dumadating at pagkuha
mga reklamo ng seryoso
maglaan ng mga ________________ na magagamit upang tugunan ang isyu/reklamo
nagsasabi sa tao nagreklamo ang mga gawain upang tugunan ang isyu.
Kung patuloy pa rin ang panliligalig o hindi ito ina-angkop na tugunan, maaari kang ___________ ng
paghahabol sa mga karapatan pantao
Kung sa palagay mo’y lumalala ang kilos na paliligalig, o nasa panganib ang iyong kaligtasan, maaari mong kontakin ang ______.
- pamamaraan
- pagtugon
- mapagkukunan
- maghabla
- pulis
Ito ay ang pakiramdam ng isang tao sa kanilang sarili bilang lalaki, babae, ng dalawang identidad, nasa
pagitan o hindi. Kabilang dito ang mga taong nakikilala bilang transgender.
Identidad ng kasarian
Ang_____________________ay maaaring kapareho o naiiba mula sa kasariang itinatalaga sa isang tao sa kapanganakan
Identidad ng kasarian
Ito ay kung paano ipinakikita ng isang tao ang kanyang kasarian. Maaaring kabilang dito ang paguugali at hitsura, pananamit, ayos ng buhok, make-up, body language o pagkilos at boses.
Pagpapahayag ng Kasarian
Maaari rin kasama rito ang kanyang pangalan at mga panghalip, tulad ng siya (lalaki/ babae), o sila. Kung paano ipinakikita ng isang tao ang kanyang kasarian ay maaaring hindi sadyang sumasalamin sa kanyang
identidad ng kasarian.
Pagpapahayag ng Kasarian
Halimbawa, kung ang identidad ng kasarian ng isang tao ay lalaki, ang kanyang pagpapahayag ng
kasarian ay lalaki lamang kung siya’y nagpapahayag ng mga karaniwang katangian ng isang lalaki, sa pananamit, at/ o mga ugali. Ang identidad ng kasarian ay naiiba sa sekswal na oryentasyon ng isang tao.
Pagpapahayag ng Kasarian
Ito ay isang malawak na termino na naglalarawan sa mga taong may iba’t ibang mga identidad ng
kasarian at mga pagpapahayag na di-sumusunod sa mga pangkalahatang ideya tungkol sa kung paano maging isang babae o lalaki.
Trans o transgender
Halimbawa, ang mga taong nakikilala bilang ___________, ________ woman (lalaki na naging babae), trans man (babae na naging lalaki), transsexual, cross-dresser, mga di-sumusunod sa kasarian, variant na
kasarian o gender queer. Ang pagiging transgender ay hindi nangangahulugan ng anumang
ispesipikong sekswal na oryentasyon
Trans o transgender
Ano ang diskriminasyon sa identidad ng kasarian o pagpapahayag nito?
Ang bawat tao ay may karapatang tukuyin ang kanyang sariling identidad ng kasarian at ipahayag ang kanyang kasarian.
Ang mga taong trans ay dapat kilalanin at tratuhin bilang kasarian na kanyang pinili at nais
na ipahayag.
Ang ________________ ay nangyayari kapag ang isang tao’y trinato nang masama o pinagkaitan ng
isang serbisyo o benepisyo dahil sa kanilang identidad ng kasarian o pagpapahayag nito.
diskriminasyon
Ang diskriminasyon sa identidad ng kasarian o sa pagpapahayag nito ay maaaring mangyari sa
maraming paraan, kabilang ang:
Ikaw ay tinatawag ng mga nakakasakit na ______.
Ikaw ay inilalantad sa mga hindi nararapat na _____, mga litrato, emails at social media,
Tinanggihan kang bigyan ng mga ________ dahil sa iyong identidad ng kasarian o pagpapahayag nito.
Ikaw ay tinanggal o hindi na-promote sa trabaho dahil naging sanhi sa desisyon ang iyong __________ng kasarian o pagpapahayag nito.
Tinanggihan ka na ___________ ng tirahan dahil sa iyong identidad ng kasarian o pagpapahayag nito
- pangalan
- biro
- serbisyo
- identidad
- umupa
