aralin 5 & 6 Flashcards
Ito ay isang anyo ng sining o panitikan na naglalayong maipahayag angdamdamin sa malayang pagsusulat. Binubuo ang tula ng saknong at taludtod.
tula
Ito ay isang anyo ng tula na may sukat at tugma at mga salitang may malalim na kahulugan.
Tradisyon
Isang tula nang walang sinusunod na patakaran kung hindi anumang naisin ng sumulat.
Malayang Taludturan
Ito ay tula na may sukat ngunit walang tugma
Berso Blangko
Ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat taludtud na bumubuo sa isang saknong.
Sukat
Isang grupo sa loob ng isang tula na may dalawa o maraming linya (taludtud)
saknong
Tumutukoy sa nagsasalita sa tula. Una, ikalawa at ikatlong panauhan.
persona
Ang huling pantig ng huling salita ng bawat taludtud ay magkasintunog.
tugma
Ito ay ang maririkit na salita na pumupukaw sa damdamin at kawilihan.
kariktan
Ito ay mga salita na di tiyakang tumutukoy sa bagay na binabanggit, mga salita na nakatago
ang kahulugan.
Talinghaga
Nagtataglay ng mga karanasan, kaisipan, guniguni, pangarap at iba’t ibang damdaming maaaring madama ng may akda o ng ibang tao. Ito ay maikli at payak.
Tulang Liriko o Tulang Pandamdamin
Naglalahad ng makukulay at mahahalagang tagpo sa buhay tulad ng pag ibig, pagkabigo at
tagumpay. Naglalahad din ito ng katapangan at kagitingan ng mga bayani sa pakikidigma.
Tulang Pasalaysay
Ito ay tulang nagbibigay aliw sa mga taong namatayan, at nagbibigay pagpapahalaga sa taong
pumanaw.
Tulang Patnigan
Binibigkas ng mga tauhan ang kanilang diyalogo sa paraang patula. Maaring isama sa uring ito
ang mga tulang binibigkas sa sarswela at komedya.
Tulang Pantanghalan
Ang _______ ay may labindalawang pantig at mabagal ang paraan ng pagbigkas o ang himig ay tinawag
na adante
awit
Ang _______ ay tungkol sa bayani, mandirigma at larawan ng buhay
awit
Ang mga tauhan sa ______ ay walang kapangyarihan subalit humaharap rin sila sa matinding pakikipagsapalaran. Karaniwang ito ay sumasalamin sa pangyayari sa tunay na buhay.
awit
Ang sikat na halimbawa ng isang awit ay ang ______________________
Florante at Laura
Ang _______ ay may walong pantig at mabilis ang paraan ng pagbigkas o ang himig ay tinatawag na
allegro
korido
Ang paksa sa ______ay pumapatungkol sa pananampalataya, alamat, kababalaghan, romansa at
pakikipagsapalaran.
korido
Ang tauhan sa _______ ay nagtataglay ng kapangyarihan at nakagawa ng mga hindi ordinaryong gawain
Korido
Ang kilalang halimbawa ng korido ay ang ____________
Ibong Adarna
Mabagal ang bigkas
Awit
mabilis ang bigkas
korido
12 pantig
awit
8 na pantig
korido
Saliw ng gitara o bandurya
halimbawa ng _______
awit
kumpas ng martsa
halimbawa ng ________
korido
May kapani paniwalang daloy ng kwento
Awit
Kinawiwilihan dahil sa mga
malapantasyang temang taglay
korido
Ang mga bagay o gawaing ipinagkaloob sa isang tao na maaari niyang gawin habang siya ay
nabubuhay. Ito ay ang mga benepisyo at proteksyon na maaaring matamo ng isa
karapatan
Ang karapatang ito ay kaloob ng Diyos sa tao
likas na karapatan
Pinahahalagahan ang mga ugnayang sosyal o pakikisamalamuha ng tao sa kanyang kapwa.
karapatang sibil
Karapatang nauukol sa pakikipag- ugnayan ng mamamayan sa bansa.
karapatang pampulitika
Karapatang may kaugnayan sa relasyon ng mga mamamayan sa isa’t-isa. Ang mga karapatang
ito ay nakakatulong sa pangangalaga ng mga mamamayan gaya ng karapatang pumili ng relihiyon, karapatang maglakbay, karapatan sa lihim na korespondensiya at komunikasyon
karapatang panlipunan
Karapatang magkaroon ng pagkakakitaan o hanapbuhay at pagtuklas na maaaring ikaginhawa
sa buhay.
karapatang pangkabuhayan
Paggarantiya ng Saligang Batas sa mga karapatang nararapat para sa isang taong nasasakdal
gaya ng karapatan marinig sa hukuman at karapatang malaman ang kaso laban sa kanya.
karapatan ng Nasasakdal
Ayon sa batikang pilosopong Pranses na si _________________ na, “Ipinanganak na malaya ang tao, ngunit siya’y alipin saan man pumunta”. Ibig sabihin, ang tao ay may malayang pag-iisip at pagkilos mula sa kapanganakan, ngunit nagsimistulang alipin dahil sa mga paglabag sa kaniyang mga Karapatan.
Ang makasarili, hindi makatarungan at hindi pantay na pagtrato ng ibang tao sa kanilang kapwa sa ilalim ng batas ay nagdudulot ng mapang-aliping kamalayan sa isang taong malaya
Jean-Jacques Rousseau
May mga paniniwalang nais isulong ng isang pangkat ng lipunan upang idikta sa iba pang pangkat ang nararapat na pagpapatakbo sa buhay ng tao rito. Ang tawag dito ay ___________.
Ang _______________ ay ang iba-ibang pananaw ng tao na humuhubog sa mga damdamin at pangarap ng tao
tungo sa hinahangad nitong kaayusan ng kaniyang buhay.
ideolohiya
Halimbawa:
Kung ang isang estado ay may ideolohiyang isulong ang sariling paghahari sa iba pang estado
tulad ng Nazismo, ito ay paglabag sa karapatang panlahat ng tao sa Kalayaan at sa pagkamamamayan.
Ang _______________ panrelihiyon ay isa rin sa mga pangunahing sanhi ng paglabag sa karaptang pantao.
Dito nag-uugat ang sapilitang pagpapatupad ng isang relihiyon sa pangkalahatan sa pamamagitan ng
dahas, pananakot at pananakit. Ang terorismo ay umusbong sa radikal na ideolohiya sa pananampalataya.
Ideolohiya
Sa isang lipunan, may kinikilalang kalakaran o kaayusan na naaayon sa pamumuhay ng bawat
tao. Nguit maaari itong makita bilang mapanupil sa kaayusan ng ibang tao sa loob ng lipunan.
Kalakaran sa Kultura
Halimbawa:
May lipunang kumikilala lamang sa kahalagahan ng mga kalalakihan na maaaring magkaroon ng panunupil sa Karapatan ng mga kababaihan. Bukod dito, maibibigay din nating halimbawa ang paglabag sa Karapatan ng mga pangkat etnikong bahagi ng pagkakabuo ng ating kasaysayan na sanhi ng maling kalakaran. Dahil sa paghahangad at kasakiman ng ilan sa pag-aari ng mga lupain ng mga
pangkat etniko, ipinagtabuyan nila ang mga minoryang pangkat sa ngalan ng modernisasyon.
Kalakaran sa Kultura
Dahil sa pagiging maramot ng iilang grupo ng tao sa mga likas na yaman, nagkakaroon naman
ng panunupil sa karapatan sa masaganang pamumuhay ng ibang taong nangangailangan nito. Makikita ito sa kalakaran ng ekonomiya at sa konsepto ng kakapusan ng mga likas na yaman.
Kaisipang Pang-ekonomiya
Halimbawa:
Ang paggawa ng isang tao ay lubos na mahalaga sa isang pambansang ekonomiya, ngunit ang
hindi pagbibigay ng karampatang sahod ayon sa ginawang trabaho ng isang manggagawa ay lumalabag
din sa Karapatan niyang mamuhay nang masagana.
Isa pang halimbawa ay ang pang-aalipin na sanhi ng kaisipang pang-ekonomiya. Dahil patuloy sa pagyabong ang ekonomiya, maraming mga pag-aari ng kompanya amg gumagamit ng sapilitang paggawa upang maisakatuparan ang kanilang mga balakin tungo sa kaunlaran. Sinasamantala nila ang kahinaan ng iba upang magtagumpay sa negosyo.
Kaisipang Pang-ekonomiya
Dahil sa panlalamang ng iisang pangkat ng tao sa larangan ng ekonomiya, nagkakaroon ng
paglabag sa karapatang pantao. Ang isang bunga nito ay _______________. Ang kawalan ng sapat na
ikabubuhay ang pangunanahing larawan ng kahirapan. Nagkakaroon ng hindi pantay na pagbibigay ng pangangailangan ng bawat tao at nagkukulang ang karamihan nito.
kahirapan
Nagiging bunga ng mga pagkakaiba sa ideolohiya at sa kalakaran ng lipunan ang _____________________ tuwing ito ay isinusulong at idinidikta ng isang pangkat ng lipunan sa iba pang pangkat.
Isang halimbawa nito ay ang terorismo.
Kaguluhan at Karahasan
Nawawalan ng pamantayan para sa kabutihan ng lahat kapag may paglabag sa karapatang
pantao. Hindi nakikita ang mabuti sa masama o ang tama sa mali at nawawalan na ng galang para sa
mga mahahalagang elemento ng lipunan, lalo na sa pamilya, tao o grupong lumalabag sa mga
karapatan ng iba
Kawalan ng Moralidad
Ito ay ang paggamit ng pananakot at dahas upang isulong ang nais na kaayusan ng isang pangkat ng lipunan.
kaguluhan at karahasan
