Aralin 4 Flashcards
naglalarawan ng mga damdamin, karanasan, guniguni, kaisipan na maaaring nadama ng mga may-akda o ng ibang tao.
Tulang liriko
Nahahati ang tulang liriko sa mga sumusunod:
- Pastoral
- Dalit
- Pasyon
- Oda
- Awit/Kanta
- Elehiya
- Soneto
taglay ng tulang ito ang paglalahad ng makulay at mga mahahalagang tagpo sa buhay tulad ng pag-ibig, kabiguan, tagumpay mula sa kahirapan.
Tulang pasalaysay
Mga Uri ng Tulang Pasalaysay
- Epiko
- Awit
- Kurido
- Balad
isang tula na naglalayong ilarawan o ipahayag ang tunay na buhay sa kabundukan.
Pastoral
kadalasang pumupuri sa Diyos o kay Birhen Maria; nagtataglay ng mga pilosopiya sa buhay at patakaran ng relihiyon.
Dalit
ito’y isang aklat na inaawit kung panahon ng Mahal na Araw upang ilahad ang mga sakripisyo ni Hesukristo upang tubusin ang sangkatauhan mula sa kanilang kasalanan
Pasyon
masigla ang nilalaman nito, pumupuri sa mga pambihirang nagawa ng isang tao o grupo ng mga tao. Walang katiyakan ang bilang ng pantig at saknong sa bawat taludtod.
Oda
madamdamin ang nilalaman nito upang ipahiwatig ang pag-ibig, kabiguan, kalungkutan, pag-asa, pangamba, kaligayahan at iba pang naramdaman ng puso na kinahuhumalingan ng halos kabataan sa ngayon.
Awit/Kanta
naglalahad ito ng alaala ng isang yumao, guniguni tungkol sa
kamatayan, panangis at pananaghoy.
Elehiya
laging nagtataglay ito ng mga aral sa buhay, may labing-apat na taludtod at ang mga nilalaman ay tungkol sa damdamin at kaisipan, at may malinaw na kabatiran sa likas na pagkatao.
Soneto
isinasalaysay nito ang kagitingan ng isang tao, ang mga tagumpay niya sa digmaan, pakikipagtunggali sa mga kaaway. Maraming tagpo ang hindi kapani-paniwal sapagkat may kababalaghan at milagrong napapaloob. Inaawit lamang ito kapag may okasyon.
Epiko
Ang epiko ay nauuri sa tatlo:
pakutya, pampanitikan o makabago at
pambayani o sinauna.
ito ay tulang maromansa tungkol sa pakikipagsapalaran ng mga tauhan sa kaharian tulad ng hari, prinsipe, reyna, prinsesa at duke. Higit na makatotohanan o hango sa tunay na buhay ang mga pangyayari.
Awit
itoy’ tulang tuluyan tungkol sa katapangan, kabayanihan, kababalaghan at pananampalataya ng mga tauhan. Kahawig ng awit ang paksa nito.
Kurido
ito’y may himig sa awit sa dahilang inaawit ito habang may nagsasayaw noong unang panahon. Sa kasalukuyan, ay napabilang na ito sa tulang kasaysayan na may 6 hanggang 8 pantig.
Balad
katulad din ito ng karaniwang dula, ngunit ang mga dayalogo ay patula
Tulang Padula o Pantanghalan
Mga Uri ng Tulang Padula
- Sarsuela
- Moro-moro
- Senakulo
- Tibag
- Panunuluyan
ito’y isang dulang musikal na may tatlong akto at pumapaksa sa mga pangunahing damdamin ng tao tulad ng pag-ibig, kasakiman, poot at iba pa.
Sarsuela
tulang padula ito na pumapaksa sa hidwaan at labanan ng kristiyano at di-kristiyano.
Moro-moro
karaniwan itong masasaksihan tuwing kuwaresma kung saan itinatanghal ang mga paghihirap hanggang kamatayan ni Panginoong Hesus.
Senakulo
itinatanghal ito tuwing buwan ng Mayo. Sina Reyna Elena at ang anak na si Constantino ang mga tauhan nito.
Tibag
isa itong dulang patulang itinatanghal sa gabi bago sumapit ang araw ng Pasko. Nagpapakita ito ng matutuluyan nina Maria at Jose upang doon isilang ang sanggol na si Jesus.
Panunuluyan
ito’y tulang sagutan na itinatanghal ng mga natutunggaling makata ngunit hindi sa paraang padula.
Tulang Patnigan
Mga Uri ng Tulang Patnigan
- Duplo
- Karagatan
- Balagtasan
isang madulang pagtatalong patula. Ito’y karaniwang ginaganap sa isang maluwang na bakuran ng namatayan. Dito’y inanyayahan ang lahat na magagaling na duplero o makata.
Duplo
ang nilalaman nito’y tungkol sa isang singsing na sadyang inihulog ng prinsesa sa dagat sa hangarin niyang mapangasawa ang kaisntahang mahirap.
Karagatan
Ito’y tagisan ng talino sa pamamagitan ng palitan ng katuwiran sa pamamaraang patula.
Balagtasan
Mga elemento ng tula
- Sukat
- Saknong
- Tugma
- Kariktan
- Talinhaga
- Anyo o porma ng tula
- Tema
- Tono/Indayo
- Persona
- Simbolismo
- Imahe o Larawang
Ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat taludtod na bumubuo sa
isang saknong.
Sukat
Mga uri ng sukat
Wawaluhin
Lalabindalawahin
Lalabing-animin
Lalabingwaluhin
ay isang grupo sa loob ng isang tula na may dalawa o maraming linya (taludtod).
Saknong
Isa itong katangian ng tula na hindi angkin ng mga akda sa tuluyan. Sinasabing may _____ ang tula kapag ang huling pantig ng huling salita ng bawat taludtod ay magkakasintunog.
Tugma
Paraan ng pagtutugma
- Hindi buing rima (assonance)
- Kaanyuan (consonance)
Kailangang magtaglay ang tula ng maririkit na salita upangmasiyahan ang mambabasa gayon din mapukaw ang damdamin at kawilihan.
Kariktan
Tumutukoy ito sa paggamit ng matatalinhagang salita at tayutay.
Talinghaga
Anyo o porma ng tula:
a. Malayang taludturan
b. Tradisyonal
c. May sukat na walang tugma
d. Walang sukat na may tugma
Ito ang paksa ng tula. Ito ay maaring tungkol sa pag-ibig, nasyonalismo, kabayanihan, kalayaan, katarungan , pagmamahal sa kalikasan, Diyos, bayan, sa kapwa at marami pang iba.
Tema
Ito naman ang namamayaning damdamin sa loob ng tula. Ito ay nangungutya, naglalahad at natuturan.
Tono/Indayo
Tumutukoy sa nagsasalita sa tula; una, ikalawa o ikatlong panauhan
Persona
Ito ay mga makabuluhang salita na nagpasidhi sa guni-guni ng mga mambabasa. Ito ay mga tunay o konkretong imahen na sumusulong sa atin na isipin ang kahulugang napapaloob dito.
Simbolismo
Diwa. Tinatawag itong imagery sa Ingles. Ito ang mga salitang kapag binabanggit sa tula ay nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa.
Imahe o Larawang
Mga epiko ng Bisaya
Hinilawod
Haraya
Hari sa bukid
Maragtas
Lagda
