Antybiotyki B-laktamowe Flashcards
Działanie ß-laktamazy
Hydrolizuje pierścień ß-laktamowy => inaktywacja antybiotyku
Które bakterie posiadają ß-laktamazy?
Gram-ujemne
*z G+ jedynie gronkowce
Mechanizm działania antybiotyków ß-laktamowych
🚫syntezy peptydoglikanu ściany bakterii na etapie transpeptydylacji
Łączenie ß-laktamów i PBP => 🚫syntezy peptydoglikanu => śmierć drobnoustrojów (DZIAŁANIE BAKTERIOBÓJCZE)
G+ -> ☠️na drodze lizy osmotycznej
G- -> ☠️ bardziej skomplikowana (aktywacja autolizyn, powstawanie holin, zaburzenia gospodarki jonowej, rozkład peptydoglikanu itp.)
Który lek ma działanie bakteriostatyczne?
Benzylopenicylina (penicylina G) działa BAKTERIOSTATYCZNIE na Enterococcus faecalis
Co hamuje działanie antybiotyków ß-laktamowych?
Leki bakteriostatyczne
Bo antybiotyki ß-laktamowe potrzebują wzrostu i rozmnażania się bakterii do rozwinięcia swojej aktywności
Mechanizmy oporności na antybiotyki ß-laktamowe
🥇wytwarzanie ß-laktamaz rozkładających leki
Mutacja PBP (niskie powinowactwo do leków)
Zaburzenie przedostawania się leku do PBP (jedynie u G-)
Aktywne wypompowywanie leku z drobnoustroju (G-)
Grupy antybiotyków ß-laktamowych
Penicyliny
Cefalosporyny
Karbapanemy
Monobaktamy
Krzyżowa alergia w grupie penicylin
Występuje w całej grupie penicylin
⬇️
Pacjentowi uczulonemu na penicylinę naturalną nie można podać żadnego innego preparatu penicylin
Zalety penicylin naturalnych
Niska toksyczność (bezpieczne dla kobiet w ciąży)
Działanie bakteriobójcze (*jedynie na Enterococcus faecalis bakteriostatyczne)
Dobra penetracja do tkanek
Wady penicylin naturalnych
Wrażliwość na rozkład przez ß-laktamazy (wiele szczepów jest opornych)
Konieczność częstego podawania
Częste reakcje uczuleniowe
Penicylina G
Inaczej: benzylopenicylina, penicylina krystaliczna
W postaci soli sodowej lub potasowej Podawana dożylnie lub domięśniowo Dobrze penetruje do tkanek (*CSN, cieczy wodnistej oka, płodu, mleka) T1/2 = 30min (podawana 4-6x dziennie) Wydalana przez nerki (*probenecyd)
Probenecyd
Lek hamujący cewkowe wydzielanie penicyliny
Penicylina a aminoglikozydy
In vitro: inaktywuje aminoglikozydy (nie wolno podawać w jednym roztworze)
In vivo: działanie synergistyczne
Benzylopenicylina prokainowa
Połączenie benzylopenicyliny i prokainy
Podawana wyłącznie domięśniowo
Wolniej rozkładana => może być podawana 2x dziennie
Działanie niepożądane: zespół Hoigné
Zespół Hoigné
Po omyłkowym wstrzyknęciu benzylopenicyliny prokainowej do naczynia
Nieznana patogeneza, podejrzewa się mikrozatory w płucach i CSN)
Zaczerwienienie skóry, ⬆️CTK, niepokój, splątanie, drgawki, ogniskowe objawy neuro
Charakter przemijający
Poprawa po benzodiazepinach (np. Diazepam)
Benzylopenicylina benzatynowa
Podawana domięśniowo
Powolne uwalnianie => podawana raz na 2-4 tyg
Stosowana przy ch. reumatycznych i ch. płciowych
Fenoksymetylopenicylina
Inaczej: penicylina fenoksymetylowa, penicylina V
Kwasooporna => podawana doustnie
Podawana 2-4x dziennie
Niecałkowite wchłanianie z pp
Głównie w leczeniu płonicy i zakażeń GDO
Zakres działania penicylin naturalnych
Bakterie G+: PACIORKOWCE, Actinomyces, Bacillus anthracis, Listeria monocytogenes
Bakterie G-: Neisseria mengitidis, Treponema pallidum
Beztlenowce: Clostridium, Bacteroides
❗️oporne: Bacteroides fragilis, Neisseria gonorrhoeae, GRONKOWCE, większość G-
Zastosowania penicylin naturalnych
Terapia: schorzeń paciorkowcowych (angina, róża, ropnie, płonica), promienicy, zakażeń meningokokami, niektórymi beztlenowcami, wąglika
Duże dawki benzylopenicyliny podaje się dożylnie w leczeniu zatrucia muchomorem sromotnikowym
Działania niepożądane penicylin naturalnych
Reakcje uczuleniowe
Niedokrwistość hemolityczna, małopłytkowość
Drgawki (u osób z padaczką i niewydolnością nerek)
Reakcja Jarischa-Herxheimera (benzylopenicylina, leczenie krętkowic)
Zespół Nicolau (dzieci, omyłkowe wprowadzenie formy domięśniowej do tętnicy)
Zespół Hoigné (benzylopenicylina prokainowa)
Przeciążenie pacjenta sodem lub potasem
Uczulenie na antybiotyki ß-laktamowe
Częstość występowania: 2% (penicyliny 10%)
Głównie po podaniu pozajelitowym
Może przebiegać we wszystkich 4 typach reakcji alergicznych
Testy skórne jedynie do IgE (I typ)
Brak alergii nie jest cechą stałą
IgE przeciw penicylinie zanikają po ok 10 latach
Testy skórne:
Kontrola negatywna: sól fizjologiczna
Kontrola pozytywna: roztwór histaminy 1 mg/ml
Odczyn dodatni to rumień >1cm i grudka obrzękowa po 30min
Rodzaje penicylin półsyntetycznych
Metycylina - już niestosowana Oksacylina KLOKSACYLINA - jedyna dostępna w PL Flukloksacylina Dikloksacylina
Spektrum działania penicylin półsyntetycznych
GRONKOWCE wytwarzające ß-laktamazy
Paciorkowce
❗️oporne: Listeria, MRSA, enterokoki
Działania niepożądane penicylin półsyntetycznych
Reakcje alergiczne (rzadziej niż przy naturalnych) Dolegliwości z pp Po podaniu dożylnym: zapalenie żyły, eozynofilia, gorączka Przenika do pokarmu kobiecego
*śródmiąższowe zapalenie nerek
Zakres działania aminopenicylin
Bakterie G+ (zakres podobny do penicyliny G)
Bakterie G-: Neisseria, Haemophilus, Enterobacteriaceae
(Czyli bakterie G- niewytwarzające ß-laktamaz
Działania niepożądane aminopenicylin
Typowe dla penicylin naturalnych
Rzadziej reakcje alergiczne
Dysbakteriozy (biegunka, grzybicze zakażenie pp i dróg moczowo-płciowych)
Rzekomobłoniaste zap. jelita grubego (po ampicylinie)
Osutki plamisto-grudkowe bez podłoża alergicznego
⭐️osutki częściej obserwowane u osób z hiperurykemią (leczonych allopurynolem) i z przewlekłą białaczką limfatyczną
Typowo przy podaniu AMOKSYCYLINY choremu z mononukleozą
Amoksycylina
Stosowana dożylnie, domięśniowo, doustnie
❗️ostre zapalenie zatok przynosowych ❗️zapalenie ucha środkowego Paciorkowcowe zapalenie gardła Pozaszpitalne zapalenie płuc Zaostrzenie POChP Zakażenie ukł. moczowego enterokokami Eradykacja H.pylori (+metronidazol/klarytromycyna)
Ampicylina
Stosowana dożylnie, doustnie
Gorsze wchłanianie z pp niż amoksycylina
Duża oporność => zastąpiona przez amoksycylinę
Dożylnie przy zakażeniach Listeria monocytogenes i enterokokami
W przeciwieństwie do amoksycyliny AMPICYLINA bywa skuteczna w leczeniu duru brzusznego
Ureidopenicyliny
Mezlocylina, azlocylina, PIPERACYLINA (jedyna dostępna w PL)
Leki o b. szerokim spektrum działania
Stosowane domięśniowo lub dożylnie
Często łączone z aminoglikozydami lub fluorochinolonami
spektrum działania ureidopenicylin
Bardzo szerokie
Pałeczki G- (zwłaszcza PSEUDOMONAS AERUGINOSA, KLEBSIELLA PNEUMONIAE)
Enterokoki
❗️oporne: Enterococcus faecium, Chlamydia, mikoplazmy
Zastosowanie ureidopenicylin
Leczenie ciężkich zakażeń szpitalnych wywołanych przez Pseudomonas aeruginosa lub Klebsiella pneumoniae
PIPERACYLINA -> używana w profilaktyce w chirurgii oraz ginekologii i położnictwie
Działania niepożądane ureidopenicylin
❗️większa toksyczność Reakcje miejscowe (zap. żyły, ból) Reakcje alergiczne, anafilaksja Hipokaliemia Dolegliwości z pp Zaburzenia pracy nerek Dolegliwości z CSN Zaburzenia hematologiczne Zespół Stevensa-Johnsona (rzadko)
Karboksypenicyliny
Karbenicylina (niestosowana), TYKARCYLINA
B. wrażliwy na rozkład przez ß-laktamazy => podawany razem z kwasem klawulanowym
Spektrum działania karboksypenicylin
Pseudomonas, Proteus
+kw. klawulanowy: Stenotrophomonas maltophilia, Haemophilus influenzae, Klebsiella sp., Staphylococcus aureus, Bacteroides fragilis
Działania niepożądane karboksypenicylin
Reakcje nadwrażliwości Gorączka Eozynofilia Małopłytkowość Neutropenia Hipokaliemia Hipomagnezemia Dolegliwości z pp Drgawki przy dużych dawkach
Inhibitory ß-laktamaz
Same nie mają właściwości p/bakteryjnych
Rozszerzają zakres działania antybiotyków
Najsilniej blokują ß-laktamazy typu A => gronkowce, Haemophilus influenzae, Neisseria gonorrhoeae, Salmonella sp., Shigella sp., E.coli, Klebsiella pneumoniae
Słabo blokują typ C (Pseudomonas, Serratia, Enterobacter, Citrobacter)
Działania niepożądane inhibitorów ß-laktamaz
Leki te są ogólnie dobrze tolerowane i rzadko dają objawy niepożądane
Cholestaza, uszkodzenie wątroby, biegunka
Augmentin
Amoksycylina + kw. klawulanowy
Spektrum poszerzone o bakterie beztlenowe
Zakażenia GDO, zapalenie płuc, gardła, zakażenia dróg moczowych
Timentin
Tykarcylina + kw. klawulanowy
Spektrum poszerzone o Enterobacteriaceae
B. dobra aktywność wobec Stenotrophomonas maltophila i Bacteroides fragilis
Unasyn
Ampicylina + sulbaktam
Stosowany TYLKO pozajelitowo
Spektrum podobne jak w Augmentinie
Terapia szpitalnych zakażeń ACINETOBACTER
Tazobac
Piperacylina + tazobaktam
Spektrum podobne jak w Timentinie
Często kojarzony z aminoglikozydami
Terapia ciężkich szpitalnych zakażeń dróg oddech., moczowych oraz wewnątrzbrzusznych (*bez zap. trzustki)
Stosowany u pacjentów z neutropenią
