Antiinfektivni lijekovi Flashcards
Nabroj 5 grupa antiinfektivnih lijekova.
Antibakterijski Antivirusni Antigljivični Antiprotozoalni Antihelmintici
Načela Optimalne primjene antibakterijskih lijekova.
Primijeniti odgovarajući AB lijek, samo tamo gdje je indikovan, u adekvatnoj dozi.
Poštovati princip rezervnih AB lijekova.
Izbor odgovarajućeg AB lijeka.
Antibakterijski spektar, Mjesto infekcije, Farmakokinetske osobine lijeka, Uzrast i fiziološko stanje pacijenta, Neželjena dejstva.
Podjela AB po mjestu djelovanja
AB koji djeluju na:
- Ćelijski zid
- Citoplazmatsku membranu
- Sintezu proteina
- DNK
- RNK
AB koji djeluju na ćelijski zid
- Na sintezu ćelijskog zida: BETA-LAKTAMI, GLIKOPEPTIDI, POLIPEPTIDI
- Na ugradnju mikolične kiseline u bakterijski zid: ETAMBUTOL, IZONIJAZID
AB koji djeluju na citoplazmatsku membranu
Polipeptidni AB: POLIMIKSIN, KOLISTIN
Toksični za sistemsku primjenu, samo lokalno
AB koji djeluju na sintezu proteina
- Na 30S podjedinicu ribozoma: AMINOGLIKOZIDI, TETRACIKLINI
2. Na 50S podjedinicu ribozoma: AMFENIKOLI, MAKROLIDI, PIRANOZIDI
AB koji djeluju na DNK
- Na sintezu DNK: SULFONAMIDI, TRIMETOPRIM
- Na replikaciju DNK: HINOLONI
- Oštećuju DNK: IMIDAZOLI
AB koji djeluju na sintezu RNK
RIFAMPICIN
Podjela AB lijekova prema hemijskoj strukturi
- Beta-laktami
- Glikopeptidi
- Polipeptidi
- Aminoglikozidi
- Tetraciklini
- Amfenikoli
- Makrolidi
- Piranozidi
- Hinoloni
- Imidazoli
Podjela AB prema načinu djelovanja
- Bakteriostatski
2. Baktericidni
Osobine bakteriostatskih AB
- Zaustavljaju rast i razmnožavanje bakterija
- Koncentracije u krvi iznad MIC - minimalna inhibitorna koncentracija
- Daju se samo kod očuvanog imunog odgovora
- Ne daju se kod infekcije slabo prokrvljenog mjesta i teških infekcija
- U nekim slučajevima djeluju Baktericidno (HLORAMFENIKOL - Haemophilus)
Nabroj Bakteriostatske AB.
- Tetraciklini - DOKSICIKLIN
- Amfenikoli - HLORAMFENIKOL
- Makrolidi - ERITROMICIN
- Piranozidi - KLINDAMICIN
- Sulfonamidi - SULFOMETOKSAZOL
- TRIMETOPRIM
- Oksazolidini
- SPEKTINOMICIN
- ETAMBUTOL
Osobine Baktericidnih AB.
- Ubijaju bakteriju
- Koncentracija u krvi iznad MBC - minimalna baktericidna koncentracija
- Izuzetak: penicilini djeluju bakteriostatski na Enterococcus
- Dejstvo nastupa brzo i pogađa samo bakterije koje se dijele
- NE KOMBINOVATI BAKTERIOSTATIKE I BAKTERICIDNE AB
- Daju se i kod imunokompromitovanih bolesnika
Nabroj Baktericidne AB
- Beta-laktami: PENICILINI, CEFALOSPORINI
- Glikopeptidi: VANKOMICIN
- Polipeptidi
- Aminoglikozidi: GENTAMICIN
- Hinoloni i fluorohinoloni: PIPEMIDINSKA KISELINA, CIPROFLOKSACIN
- Imidazoli: METRONIDAZOL
- KOTRIMOKSAZOL (sulfametoksazol + trimetoprim)
- RIFAMPICIN
- IZONIJAZID
Osnovna razlika na grafiku Bakteriostatskog i Bakteriocidnog AB?
- Dodavanjem bekteriostatika broj bakterija prestaje da raste, dok kod baktericida opada.
- Nakon uklanjanja bakteriostatika broj bakterija nastavlja da raste, dok kod baktericida nema više bakterija.
Koncentracijski zavisno ubijanje bakterija
- Zavisi od koncentracije antibiotika sa kojim je bakterija u dodiru
- Sa povećanjem konc. AB, raste i jačine i brzina baktericidnog djelovanja
- Brzo i jako baktericidno dejstvo
- Tokom 1-2 sata kontakta ubija se više od 90% bakterija
- Primjer: AMINOGLIKOZIDI, FLUOROHINOLONI
Vremenski zavisno ubijanje bakterija
- Stepen i jačina ubijanja bakterija zavise od dužine kontakta AB sa bakterijom
- Sporo djelovanje, nakon 3-4 sata
- Oko 20 sati potrebno za puni efekat
- Povećanjem konc. neznatno se povećavaju brzina i stepen ubijanja bakterija
- Primjer: BETA-LAKTAMI, GLIKOPEPTIDI
Podjela AB lijekova prema porijeklu
- Antibiotici - antimikrobne supstance koje stvaraju niži organizmi
PENICILINI, CEFALOSPORINI, AMINOGLIKOZIDI, TETRACIKLINI,
HLORAMFENIKOL, MAKROLIDI, RIFAMPICIN - Hemioterapeutici - sintetske supstance
SULFONAMIDI, TRIMETOPRIM, HINOLONI, IMIDAZOLI,
ETAMBUTOL, IZONIJAZID
Efekat kombinovanja AB
- Indiferentno
- Aditivno
- Sinergističko
- Antagonističko
Razlozi za kombinovanje AB
Sprječavanje rezistencije Sprječavanje enzimske inaktivacije Proširenje AB spektra Postizanje sinergizma u TH Smanjenje toksičnosti
Vrste rezistencije
- Prirodna - Mikoplazma nema ćelijski zid, penicilin nema efekat
- Stečena - Posljedica duže primjene AB
- Biohemijska (razgradnja AB, alternativni metabolički put)
- Genska (hromozomi, plazmidi)
Mehanizmi nastanka rezistencije
- Produkcija enzima koji razgrađuju lijekove
- Promjena permeabilnosti membrane
- Promjena u strukturi mjesta za vezivanje lijeka
- Promjena metaboličkih puteva
- Razvoj alternativnog enzima
Nabroj vrste beta-laktamskih AB
- Penicilini i kombinacije sa inhibitorima beta-laktamaza
- Cefalosporini i cefamicini
- Karbapenemi
- Monobaktami
Karakteristike Beta-laktama
- Razlikuju se po Farmakokinetici, AB spektru i stepenu otpornosti na beta-laktamaze
- Vremenski zavisno ubijanje bakterija
- Moguć razvoj unakrsne preosjetljivosti
- Penicilini i cefalosporini se kod jasnih indikacija mogu davati i u trudnoći
Mehanizam dejstva beta-laktama
- Beta-laktamski prsten strukturno sličan d-alanil-d-alaninu, umjesto kojeg se veže za PBP
- Blokira se transpeptidacija peptidoglikana
- Nestaje inhibicija autolizina i nastupa liziranje bakterijske ćelije
Bezbjednost primjene beta-laktama
Direktna toksičnost je minimalna
Najveća TH širina
Mogu se davati u trudnoći i dojenju
Mehanizmi nastanka rezistencije
- Produkcija beta-laktamaze
- Modifikacija ciljnog proteina koji vezuje PBP
- Poremećaj prolaska lijeka do ciljnog PBP
- Efluks pumpa
Podjela penicilina
- Prirodni
- za parenteralnu primjenu (BP, PROKAIN-BP, BENZATIN-BP)
- za peroralnu primjenu (FENOKSIMETIL-P, BENZATIN-FMP)
- Polusintetski
- Penicilinaza rezistentni
- Penicilini proširenog AB spektra
- Aminopenicilini
- Karboksipenicilini
- Ureidopenicilini
- Amidinopenicilini
AB spektar BP
- Gram+ koke - Streptokok, Pneumokok, Stafilokok
- Gram- koke - Meningokok, Gonokok
- Gram+ bacili - Corynebacterium diphteriae, Clostridium tetani/perfingens
- Spirohete
- Neke Aktinomicete
Farmakokinetika BP
- Obično i.v. a rjeđe i.m. primjena
- Ne prolazi kroz HEB (visoke doze)
- Ne razgrađuje se u organizmu
- Izlučuje se mokraćom
- T1/2=30 min
TH primjena BP
Streptokokne infekcije resp. trakta Meningokokni meningitis Gonoreja Gasna gangrena, tetanus Sifilis Karbunkuli, Lajmska bolest, Leptospiroza, Aktinomikoza
PROVJERITI OSJETLJIVOST BAKTERIJA!
FK soli BP - P-BP i B-BP
Ovo su suspenzije, BP se sporo oslobađa
Koncentracije u krvi se održavaju 24 sata kod P-BP, a 3 nedjelje kod B-BP
IND za soli BP
- Tonzilofaringitis
- Infekcije resp. trakta
- Erizipel
- P-BP za liječenje umjereno teških infekcija izazvanih osjetljivim bakterijama, a B-BP za prevenciju reumatske groznice
- Oba lijeka se koriste za prevenciju endokarditisa i sifilisa
ND P-BP
Prokain iz P-BP može da izazove:
- alergijsku reakciju
- konfuzije
- ekscitaciju
- poremećaj vida
- konvulzije
FENOKISMETIL-PENICILIN
BENZATIN-FMP
Oralna resorpcija 25%
Izlučuje se moraćom, kratko T1/2
IND: resp. inf., tonzilofarnigitis, erizipel, prevencija endokardita i reumatske groznice
ND: alergija, GI smetnje
Penicilini otporni na Beta-laktamaze
METICILIN,
NAFCILIN,
IZOKSAZOLIL PENICILINI
IND: Stafilokoki koji proizvode Beta-laktamazu
-Ne djeluju na MRSA
FK za Meticilin i Nafcilin
- METICILIN - parenteralna primjena, kratko T1/2 te se daje više puta na dan, izlučuje se mokraćom, potencijalno je nefrotoksičan, DD=12g
- NAFCILIN - parenteralno>peroralno, dostiže se TH konc. u CNS, koncentruje se u žuči i njom izbacuje, DD=2-4g
Izoksazolil penicilini: ............OKSACILIN .......KLOKSACILIN ...DIKLOKSACILIN FLUKLOKSACILIN
- Peroralna primjena
- T1/2= 1h, daju se na 6h
- Izlučivanje mokraćom (i žuči)
- Manji TH efekat u odnosu na METICILIN
- Kod teških infekcija daje se METICILIN ili NAFCILIN
TH primjena Penicilinaza otpornih penicilina
Stafilokoke koje proizvode beta-laktamazu:
- Otitis eksterna
- Impetigo
- Celulitis
- Osteomijelitis
- Endokarditis