9) plandáil uladh Flashcards
Cén staid a bhí in Éirinn sa 16ú haois?
Bhí thart ar 750,000 duine ina gcónaí in Éirinn. Bhí an chuid is mó acu ina gcónaí faoin tuath. Is beag baile a bhí ann, agus bhí an chuid is mó acu beag
Sa 16ú haois, cérbh é tiarna na hÉireann ?
Rí de Shasana
Cad a bhí an pale?
An chuid bheag d’Éirinn ina raibh cumhacht ag oifigeach an rí. Ceantar beag ó thuaidh agus ó dheas de Bhaile Átha Cliath a bhí ann.
Cén dlí a lean an pale?
An dlí coiteann (dlí Shasana)
Ainmnigh rí nó banríon ó an teaglach sin?
Henry VII, Henry VIII, Mary I, Elizabeth I, Edward VI
Cén dlí a lean na daoine amuigh den ‘pale’?
Brehon law
Difríocht amháin idir dlí Brehon agus dlí coiteann Shasana?
Dlí Brehon: Ba leis an gclann/treibh
Dlí coiteann Shasana an talamh: Ba leis an tiarna an talamh go léir
Cén teaghlach a bhí i réim i Sasana sa 16ú haois?
An teaglach Tudor
Mínigh ‘military conquest’?
Sa chomhthéacs sin, a gcumhacht a leathnú amach thar an Pháil le linn sraith cogaí
Mínigh ‘Identity’?
Na tréithe, amhail teanga agus nósanna, a fhágann go bhfuil grúpa amháin daoine difriúil óna chéile
Plandáil amháin roimh phlandáil Chúige Uladh?
Cúige Mumhan
Dhá laige a bhaineann leis an gconcas míleata mar pholasaí de chuid Rialtas Shasana?
An-chostasach
D’fhéadfadh teaghlaigh ardú suas arís sna blianta ina dhiaidh sin
Cén polasaí plandála a bhí ann?
Nuair a ruaigeadh taoisigh/tiarnaí reibiliúnach, tógadh a gcuid talún ar láimh. Chosnódh an talamh a tugadh do lonnaitheoirí ríoga agus do na plandálaithe a gcuid talún nua
Cé a bhí i gceannas ar an éirí amach?
Hugh O’Neill, Earl de Tír Eoghan
Cén cath a chuir deireadh leis an éirí amach?
Cath Chionn tSáile
Ainmnigh dhá teaglach Gaelach a cúige Uladh san 16ú chéad?
Uí Néill Eoghain agus muintir Uí Dhomhnaill i nDún na nGall
Cár tháinig na Spáinnigh i dtír in Éirinn?
Chionn Sáile, Co.Corcaigh
Cén fáth ar theith na tiarnaí Uladh?
Fógraíodh gur fealltóirí iad agus coigistíodh a gcuid talún
Cad a raibh ‘undertaker’?
Plandálaí Sasanach nó Albanach
Cén t-ainm a bhí ar an éirí amach a d’eagraigh taoisigh Uladh?
Na taoisigh Ultacha
Cad a tharla dá gcuid talún?
Coigistíodh a gcuid talún
Rí James I
Theastaigh uaidh pobal dílis Protastúnach a chruthú
Cad a raibh ‘servitor’?
Saighdiúirí agus oifigigh Shasanacha a raibh airgead dlite dóibh tar éis chogadh na Naoi mbliana agus ina dhiaidh sin
Cén rí a d’eagraigh plandáil Uladh?
Rí James I
Cé mhéad contae a bhí mar chuid de phlandáil Chúige Uladh?
Sé (6)
Liostaigh na contae a bhí mar chuid de plandáil Chúige Uladh?
Doire, Dún na nGall, an Cabhán, Tír Eoghain, Fear Manach agus Ard Mhacha
Cad a raibh ‘loyal Irish’?
Gaeilge ‘dea-fhiúntas’: Gaeil Ghaelacha nár ghlac páirt san éirí amach
Cé a chuir (planted) Londonderry?
12 ceannaí
Cúis amháin gur shíl an rialtas go n-éireodh níos fearr le plandáil Uladh?
Scaip sé an reiligiún Protastúnach agus pobal dílis
2 sampla d’ainm Shasanach agus Albainis?
Sasana: Bartons, Parkes
Albain: Adams, Armstrong
Cén tionchar a bhí ag plandáil Uladh ar bhailte?
Cuireadh níos mó ná 20 baile leis, a raibh cearnóg lárnach nó diamant acu, le séipéal agus margadh. Rinneadh lárionaid rialtais áitiúil de na bailte
3 shampla de bhailte nua curtha leis ag plandálaithe?
Leitir Ceanainn i nDún na nGall.
Cúil Raithin i nDoire.
An Srath Bán i dTír Eoghain.
Cé a raibh na ‘tories’?
Tionóntaí Gaelacha Éireannacha a chuaigh go sléibhte nó coillte in ionad cíos a íoc, tugadh ‘tories’ nó eisreachtaithe orthu
Difríocht amháin idir modhanna feirmeoireachta an Bhéarla agus na hÉireann?
D’fhorbair Sasana an córas allamuigh
Liostaigh dhá difríocht idir na plandálaí agus Éireannaigh dúchasacha?
Ní raibh siad abalta intermarry
Chuir na hÉireannaigh dhúchasacha olc ar na plandálaithe a thóg a gcuid talún
Cad a tharla i 1641?
D’ionsaigh na hÉireannaigh dhúchasacha na plandálaithe le linn éirí amach agus rinne siad sléacht ar na mílte acu. Maraíodh 12,000 as 40,000 protastúnach i gCúige Uladh
Cén phríomhfhéiniúlacht a bhí ag bailte mainistreacha na hÉireann Luath-Chríostaí?
Bhí a bhféiniúlacht reiligiúnach
Ainmnigh sampla amháin de bhaile mainistreach Éire Luath-Chríostaí?
Clonmacnoise
An siombail náisiúnach nó aontachtach í an Irish flag?
Náisiúnach
Cén fáth ar tugadh cairteacha ríoga dóibh?
Chun trádáil a dhéanamh agus chun cáin a bhailiú
Cad a rinne Cromwell i Drogheda?
Rinne sé féin agus a chuid ginearáil sléacht ar Dhroichead Átha, chuir siad an tír faoi chois agus chuir siad plandálacha i bhfeidhm mar dhíoltas ar 1641
Cén difríocht a bhí idir bailte Normannacha agus an tuath máguaird?
Bhí difríochtaí idir na bailte ó thaobh teanga, dlíthe, nósanna agus geilleagair de
Cad a tharla ag an ‘Siege of Derry’?
Mhair léigear Dhoire 105 lá, ach bhris longa tríd sa deireadh agus thug siad bia do na daoine
Difríocht idir náisiúnaithe agus aontachtaithe?
D’éiligh náisiúnaithe neamhspleáchas d’Éirinn, agus d’éiligh Aontachtaithe go leanfadh an Bhreatain de riail na hÉireann
Cad a chuireann siombailí in iúl?
Cuireann siombailí creidimh reiligiúnacha agus pholaitiúla in iúl
Ainm fheidhm na mbailte mainistreach Luath-Chríostaí?
Ionaid oideachais a bhí iontu
Cad a léiríonn Crown?
Rí nó banríon na Breataine
Cad a léiríonn sash?
Déanann sé comóradh ar an mbua i gCath na Bóinne
Cad a léiríonn ‘Easter lily’?
Is siombail é d’éirí amach 1916
Cad a tharla ag ‘The Battle of the Boyne’?
Chloígh arm William (Protestant) arm James (Caitlicach) ag cath na Bóinne
An siombail náisiúnach nó aontachtach í an ‘Orange ribbon’?
Aontachtach
Ainmnigh dhá bhaile a bhunaigh na Lochlannaigh?
Dublin, Waterford, Cork
An siombail náisiúnach nó aontachtach í an lámh dhearg?
An dhá cinn
Cad a rinne na bailte seo trádáil leis an Eoraip?
Fionnadh, ómra, claimhte, cupáin, potaireacht, earraí leathair agus go leor táirgí eile
Cé mhéad baile nua a fuair na Normannaigh?
50 ceann nua
Conas a bhí bailte plandála i lár an rialtais?
Bhí tithe cúirte, beairicí agus príosúin acu
Cén fáth a raibh Baile Átha Cliath chomh cáiliúil sin in aimsir na Lochlannach?
Bhí Baile Átha Cliath ar cheann de na margaí sclábhaithe ba mhó san Eoraip
Ainmnigh dhá bhaile i bPlandáil na Mumhan?
Bandon
Mallow
Cad iad na bailte eastáit?
Bailte pleanáilte le sráideanna leathana agus limistéar glas, forbartha ag tiarnaí talún
Ainmnigh dhá baile i bPlandáil Chúige Uladh?
Donegal
Cavan
Cad iad na gnéithe de na bailte pleanáilte i bplandáil Uladh?
Bhí sráideanna leathana agus limistéar lárnach margaidh acu
Dhá ghné de chultúr Shasana agus na hAlban sna bailte seo?
Labhair siad Béarla nó Ultais.
Cleachtadh an reiligiún Angilican nó Preispitéireach
Cén tionchar a bhí ag bailte eastáit ar fhéiniúlacht?
Ba lárionaid iad na bailte eastáit seo a raibh tionchar agus cultúr Sasanach acu