5) saol agus bás sna meánaoiseanna Flashcards
Cathain a raibh na méan aoiseanna?
Idir thitim an róimh (476AD) suas go dtí an Renaissence (15ú-16ú céad)
Cad iad na trí ghrúpa ina raibh daoine roinnte?
Na daoine a throid, na daoine a obair, na daoine a ghuigh (pray)
Cé leis an talamh ar fad?
An rí
Cad a raibh ‘fief’?
Ba é an searmanas chun talamh a thabhairt ar láimh
Cad a raibh an ‘feudal system’?
Ba é an córas a eagraíodh úinéireacht agus rialú na talún sna meánaoiseanna
Cad a raibh ‘vassal’?
An duine ar deonaíodh úsáid thalamh an rí dó, mar chúiteamh ar a gcuid seirbhísí
Cad a gheall an tiarna (saghas vassal) don rí?
Throidfidís ar son an rí agus chuiridís ridirí ar fáil dó
Cad a gheall an barún nó easpag don tiarna?
Troid ar son a dtiarnaí agus géilleadh dóibh
Cad a tugadh do na ridirí?
Mainéir, a bhí sráidbhailte le talamh timpeall orthu
Cad a tharla do thalamh an Tiarna nuair a fuair siad bás?
Tugadh ar aghaidh é go dtí an mac ba shine
Cad a raibh demesne?
Talamh ar tugadh ridirí dá n-úsáid phríobháideach féin
Cén úsáid a baineadh as an bpósadh?
Baineadh úsáid as chun naisc a chruthú idir teaghlaigh thábhachtacha
3 freagrachtaí na dtiarnaí?
Troid ar son an rí agus cabhrú riail an tír
Téigh go dtí cúirt an rí nuair a ghlaoitear air
Díospóidí ar a thalamh a réiteach
3 úsáid a bhaint as caisleán?
Cosain an talamh
Áit chónaithe a chur ar fáil
Dídean agus cosaint a chur ar fáil do dhaoine atá ina gcónaí ann
2 rud a raibh bean an tí freagrach astu?
Oideachas a hiníne
Bhí sí i gceannas ar na siopaí, bácáil, an siléar agus an grúdaireacht
Cad a raibh ‘bailey’?
Ceantar maol/ clós a bhí faoi bhun an mhóta
Cad a raibh ‘motte’?
Dumha talún ar a bharr a tógadh fál/balla adhmaid agus túr (coinnigh)
4 ghné chosanta de chaisleán?
Móta/balla cloiche
Cathanna (codanna ardaithe den bhalla chun cosantóirí a chosaint).
Túr/túirín
Droichead na Tarraingthe/portcullis
Cén cineál caisleáin a tháinig in áit caisleáin mhóta agus bhailey?
Caisleán carraig
Dhá bhuntáiste a bhaineann le caisleáin chloiche?
Cosaint níos féarr
Seastáin (ní lobhadh) ar feadh tréimhse níos faide
Dhá bhuntáiste a bhaineann le caisleáin chloiche?
Meaisíní (catapults, ballista)
Reithí fuidrimh (battering ram)
Túir scálú/túir léigir
3 bhealach a ionsaíodh caisleáin?
Cosaint níos féarr
Seastáin (ní lobhadh) ar feadh tréimhse níos faide
3 bhealach a ionsaíodh caisleáin?
Meaisíní (catapults, ballista)
Reithí fuidrimh (battering ram)
Túir scálú/túir léigir
Meaisíní (catapults, ballista)
Reithí fuidrimh (battering ram)
Túir scálú/túir léigir
Bhí Ridirí trodaithe oilte go speisialta sna meánaoiseanna. Ba iad cnámh droma an airm iad
What were the three stages of a knight?
Leathanach (7-14)
Squire (14-21)
Ridírí (21+)
Cad iad na trí chuid den chód chivalry?
Bí fírinneach, flaithiúil agus dílis.
Bí cúirtéiseach leis na boicht.
Mná agus leanaí a chosaint.
Cá raibh peasants ina gcónaí?
Bhí cónaí orthu ar mhainéar an ridire, i sráidbhaile de thithe beaga a tógadh le hadhmad, le ballaí wattle agus daub (bataí agus láib) agus díon tuí
Difríocht idir ‘freemen’ agus ‘serf’?
D’íoc freemen cíos airgid agus d’fhéadfaidís bogadh ar shiúl nuair a bhí siad ag iarraidh. Ní fhéadfadh Serf, bhí orthu cead a fháil ón tiarna taisteal
Cá raibh na tuathánaigh ag obair?
Ar dhiméin an Tiarna (eastát príobháideach). Chabhraigh siad le treabhadh, cur agus fómhar bharra an Tiarna
Cad é an córas oscailte-réimse?
othlaíodh na barra gach bliain. Fágadh réimse amháin as gach triúr gan úsáid chun téarnamh
Cén bia a itheann na tuathánaigh?
Leite don bhricfeasta. Arán agus cáis le haghaidh lóin, agus pottage (anraith tiubhaithe le glasraí) sa tráthnóna
Difríocht idir ceannaithe agus trádálaithe?
Ceannaithe a cheannaigh agus a dhíol earraí, ceardaithe a rinneadh agus a dhíol earraí
Mínigh ‘apprentice’?
Thosaigh printísigh ag 14, agus fuair siad oiliúint ó mháistircheardaí. Rinne siad sárshaothar chun iad a chruthú tar éis na seacht mbliana. Bhí siad ina journeymen a thaistil ag obair nuair a d’fhéadfadh sé, agus fuair íoctha ag an lá
Cad a raibh ‘guild’?
Bailiúchán ceardaithe ó cheird áirithe ab ea cuallacht a rialaigh caighdeán na ceardaíochta
Difríocht idir margaí agus aontaí?
Bhí margaí ar siúl uair sa tseachtain ar a laghad agus bhí siad réasúnta beag, cé go raibh aontaí ollmhór agus ní raibh siad ar siúl ach uair nó dhó sa bhliain
Cad a raibh ‘curfew’?
Caithfidh daoine fanacht istigh tar éis am áirithe san oíche, cuireadh i bhfeidhm é toisc go raibh na sráideanna contúirteach
3 bealaí ar gearradh pionós ar dhaoine?
Gearradh na lámha as.
Cuireadh daoine isteach i billories/stoic.
Ducked in uisce.
Cad a bhí táscach d’ailtireacht rómhánúil?
Áirsí cruinn, túir chearnacha, ballaí tiubha agus piléir thiubh
Cad a bhí mar léiriú ar ailtireacht ghotach?
Cad a bhí mar léiriú ar ailtireacht ghotach?
3 shampla de mhainistreacha dea-oibre a rinne?
Chabhraigh siad leis na taistealaithe bochta agus dídine.
D’fhéach siad i ndiaidh na n-easlán.
Smaoinigh siad ar léamh agus scríobh
Sampla d’ord manach?
Rule of St.Benedict
Trí vows a ghlac manaigh agus mná rialta?
Bochtaineacht.
Chasity.
Géilleadh.
6 páirt de an foirgnimh mainistir?
An seipeáil
Na clabhstraí
An refectory
An otharlann
Suanlios (Dormitory)
An scriptorium
Cad a raibh ‘friar’?
Ord seanmóirí fánaíochta a preached agus chabhraigh aire a thabhairt do na boicht agus breoite
Cá raibh mná rialta ina gcónaí?
Convents
Cén chuma a bhí ar lá na manach?
Ghuigh siad seacht n-uaire sa lá, d’oibrigh siad sna páirceanna, mhúin siad do mhic léinn, chóipeáil siad lámhscríbhinní nó béilí ullmhaithe
Cén chuma a bhí ar lá na mban rialta?
Ghuigh siad seacht n-uaire sa lá, leabhair urnaí maisithe, róbaí eaglaise bróidnithe agus rinne siad obair charthanachta
Cad a raibh an ‘bás dubh’?
Galar a scaip tríd an Eoraip ó 1347 go dtí 1351. Dreancaidí ar fhrancaigh ba chúis leis. Mharaigh sé 25% go 60%
Cad a cheap daoine ag an am gurbh é ba chúis leis an mbás dubh?
Chreid siad gur pionós ó Dhia a bhí ann as a bpeacaí. Chuir cuid acu an milleán ar na Giúdaigh agus mar thoradh air seo bhí sléacht ann, bhuail cuid eile acu iad féin
3 éifeachtaí an bháis dubh?
Laghdú daonra.
Ardú an Fhrith-Ghiúdachais.
Ganntanas saothair.
